مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1389 | دوره:10 | شماره:4 (پیاپی 28) |تعداد مقالات:12

مقدمه: موفقیت هر سازمان بستگی به تلاش و رضایت شغلی کارکنان آن سازمان دارد. شناخت عوامل موثر در ایجاد رضایت شغلی می تواند در افزایش رضایت شغلی اعضای هیات علمی و ایجاد انگیزه در جهت انجام فعالیت های آموزشی و پژوهشی مفید باشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران انجام شد.روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی - مقطعی می باشد که 94 نفر از اعضای هیات علمی شاغل در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در سال 1387 در آن مشارکت داشتند. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS به صورت میانگین و انحراف معیار و تحلیل مولفه های اصلی تجزیه و تحلیل گردید.نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره کل رضایت شغلی اعضای هیات علمی (72.6±16.91) از حداکثر نمره 135 و به تفکیک حیطه های مورد بررسی در حیطه اقتصادی (7.00±2.12) از حداکثر نمره 15، حیطه آموزشی (9.31±1.81) از حداکثر نمره 15، حیطه پژوهشی (11.37±2.41) از حداکثر نمره 20، حیطه اداری (13.95±3.29) از حداکثر نمره 25، حیطه انگیزشی (26.77±5.81) از حداکثر نمره 50 و حیطه رفاهی (4.11±1.47) از حداکثر نمره 10 شده است. در تحلیل مولفه های اصلی حیطه های انگیزشی، پژوهشی، اقتصادی، اداری، آموزشی و رفاهی، مشخص گردید که حیطه انگیزشی با 0.84 بیشترین نقش و حیطه اقتصادی با 0.65 کمترین نقش را در میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی داشت.نتیجه گیری: اعضای هیات علمی نسبت به حیطه های مختلف شغلی خود «نسبتا ناراضی» می باشند. این رضایت در حیطه های آموزشی، پژوهشی و انگیزشی کمی بهتر از رفاهی، اداری و اقتصادی بوده است. لازم است مدیران و رهبران نظام آموزشی با تدوین اهداف مناسب و برنامه ریزی استراتژیک در جهت ایجاد رفاه و رضایت شغلی اعضای هیات علمی گام بردارند.

مقدمه: برای قضاوت در مورد عملکرد، نیاز به طیف گوناگونی از منابع اطلاعاتی است و صاحب نظران در مورد به کارگیری گروه های ارزشیابی برای تعیین میزان دستیابی دانشجویان به اهداف یادگیری تاکید دارند. پژوهش حاضر به منظور مقایسه خودارزشیابی، ارزشیابی همتا و ارزشیابی مدرس بالینی در فرآیند ارزیابی مهارت های بالینی دانشجویان مامایی در اتاق زایمان بیمارستان فاطمیه و امام حسین (ع) دانشگاه علوم پزشکی شاهرود صورت گرفته است.روش ها: در پژوهش حاضر که یک مطالعه توصیفی مقطعی است، تعداد 85 دانشجوی مامایی سال آخر به صورت نمونه گیری در یک مقطع زمانی انتخاب و به سه صورت دانشجو، گروه همتا و مدرس بالینی مورد ارزشیابی قرار گرفتند. میزان مهارت های بالینی آنان با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته ای که شامل دو بخش ارزشیابی مهارت های عمومی و مهارت های اختصاصی بود، مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل یافته ها توسط نرم افزار SPSS توسط آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه و توکی انجام شد.نتایج: بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، میانگین و انحراف معیار امتیاز خودارزشیابی، ارزشیابی همتا و ارزشیابی مدرسین بالینی از مهارت های بالینی عمومی به ترتیب 4.21±0.46 و 4.21±0.28 و 3.97±0.47 بود. میانگین و انحراف معیار امتیاز خودارزشیابی، ارزشیابی همتا و ارزشیابی مدرسین بالینی از مهارت های بالینی اختصاصی به ترتیب 3.91±0.54، 3.87±0.27 و 3.66±0.41 بود. آزمون آماری آنالیز واریانس تفاوت معناداری را در مهارت های بالینی عمومی و اختصاصی و کل بین سه نوع ارزشیابی نشان داد.نتیجه گیری: با توجه به اختلاف نمرات روش های مختلف ارزشیابی، خودارزشیابی و ارزشیابی همتا را می توان به عنوان روشی مکمل با سایر روش های ارزشیابی از جمله ارزشیابی مدرس در سنجش عملکرد بالینی دانشجویان منظور کرد.

زمینه: در سال های اخیر رویکردهای مختلف مدیریت کیفیت مانند اعتباربخشی، مدیریت جامع کیفیت، نظام پیشنهادات ایزو 9000 و بهره وری در دانشگاه های علوم پزشکی مورد توجه قرار گرفته و هر دانشگاه دلایلی برای انتخاب آنها داشته است. هدف از انجام این پژوهش تعیین رویکردهای انتخاب شده در دانشگاه های علوم پزشکی و آگاهی از دلایل انتخاب و اقدامات به عمل آمده در راستای آن رویکردها است.روش ها: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی بود.جامعه آماری را معاونین آموزشی کلیه 41 دانشگاه علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل داده بودند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته ای شامل 27 سوال بود.نتایج: شصت و دو درصد دانشگاه ها رویکرد مدیریت جامع کیفیت، 46 درصد نظام پیشنهادات،41 درصد اعتباربخشی، 22 درصد بهره وری و 16 درصد رویکرد ایزو 9000 را انتخاب کرده بودند. از بین دلایل، دلیل «آشنایی با الزامات رویکرد» بیشترین تاثیر را (69 درصد) در انتخاب رویکرد اعتباربخشی و کمترین تاثیر را (62 درصد) در انتخاب ایزو داشته است. دلیل «آگاهی و اعتقاد» بیشترین تاثیر را (75 درصد) در بهره وری و کمترین تاثیر را (69 درصد) در نظام پیشنهادات و دلیل «وزارت متبوع» بیشترین تاثیر را (77 درصد) در ایزو و کمترین تاثیر را (68 درصد) در انتخاب نظام پیشنهادات داشته است. از بین اقدامات، بیشترین «آموزش ها» (66 درصد) در مورد رویکرد اعتباربخشی و کمترین (58 درصد) در مورد نظام پیشنهادات ارایه شده است. بیشترین «حمایت» (66 درصد) از ایزو و کمترین (60 درصد) از رویکردهای اعتباربخشی و مدیریت جامع کیفیت به عمل آمده است. «بیشترین موفقیت» (72 درصد) مربوط به رویکردهای بهره وری و نظام پیشنهادات و کمترین (62 درصد) مربوط به ایزو و اعتباربخشی بوده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد دانشگاه ها به علت دستورهای اداری پی در پی دچار سر درگمی شده بودند. با توجه به این که انتخاب آگاهانه و داوطلبانه بیشتر از دستور اداری در انتخاب یک رویکرد می تواند نقش داشته باشد، به همین دلیل رویکرد مدیریت جامع کیفیت که بطور داوطلبانه انتخاب شده بود، فراوانی بیشتری را به خود اختصاص داده بود. لذا پیشنهاد می گردد که با آگاهی دادن به مدیران در مورد مدیریت کیفیت و نهادینه نمودن آن با تغییر فرهنگ سازمانی تحولی در نظام مدیریتی ایجاد شود که سازمان ها آن را به عنوان یک ضرورت انکارناپذیر درون سازمانی پذیرفته و برای آن برنامه ریزی نمایند.

مقدمه: رعایت استانداردهای بیهوشی از ضروریات بوده و لازم است قبل، حین و در خاتمه روند بیهوش کردن بیماران وضعیت موجود طبق چک لیست استانداردی ارزیابی شود و در صورت وجود مشکل، راه حل منطقی ارایه گردد. هدف این مطالعه طراحی چک لیست ارزیابی میزان رعایت استانداردهای بیهوشی و بررسی وضع موجود مراعات استانداردها توسط متخصصین و رزیدنت های بیهوشی در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی گیلان می باشد.روش ها: ابتدا مراحل مختلف فرآیند بیهوش کردن بیمار از هنگام ورود به اتاق عمل تا زمان خروج وی مشخص گردید. در هر مرحله استانداردها بر اساس کتاب های معتبر و نظریه های اصلاحی اخذ شده از اساتید بیهوشی و با توجه به شرایط موجود بیمارستان های دانشگاه مربوطه تدوین و چک لیست آن استخراج گردید. فعالیت متخصصین و رزیدنت های بیهوشی (20 نفر) بر اساس چک لیست فوق به صورت غیر محسوس در طی 6 ماه مشاهده و ارزیابی شد. داده ها با محاسبه توزیع فراوانی تحلیل گردید.نتایج: بیشترین موارد عدم رعایت استاندارد به ترتیب نزولی مربوط بودند به: آماده سازی اتاق عمل (52.5 درصد)، قبل از انتوباسیون (42.2 درصد)، قبل از اکستوباسیون (40 درصد)، حین بیهوشی ( 34.5درصد)، ترخیص از ریکاوری (33.3 درصد)، بعد از انتوباسیون (27.7 درصد)، قبل از ریکاوری (27.2 درصد)، حین ریکاوری (17.1 درصد)، هنگام انتوباسیون (8/13 درصد)، هنگام ورود بیمار به ریکاوری (3/11 درصد)، تحویل بیمار به ریکاوری(10 درصد)، موقع اکستوباسیون (9 درصد)، بعد از اکستوباسیون (0 درصد).نتیجه گیری: ضرورت داشتن چک لیست و بکارگیری آن در زمان بیهوش کردن بیماران در اتاق عمل برای حفاظت بیمار از خطرات با این مطالعه مشخص و نقاط ضعف عملکرد کنونی مشخص گردید. بر اساس نتایج مطالعه حاضر می توان مداخلات آموزشی و مدیریتی برای بهبود مراعات استانداردها را طراحی نمود.

مقدمه: آموزش الکترونیکی به عنوان پیشرفته ترین روش آموزشی در دنیای امروز مطرح است. با توجه به آغاز استفاده از این روش های مدرن آموزشی در دانشگاه های جهان و ایران، نیازبه اطلاع از دانش و نگرش دانشجویان به عنوان مهم ترین عناصر سیستم آموزشی، ضروری می نماید. لذا این مطالعه به منظور بررسی دانش و نگرش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نسبت به آموزش الکترونیکی طراحی گردید.روش ها: پژوهش توصیفی مقطعی حاضر برروی 380 نفر از دانشجویان ترم 2 و بالاتر دانشگاه علوم پزشکی مشهد درسال 1388 که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند، انجام گرفت. دانش و اطلاعات فن آوری دانشجویان با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته معتبر و پایا سنجیده شد. از مقیاس نگرش آموزش الکترونیکی میشرا (Mishra) برای سنجش نگرش استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی (آزمون های من ویتنی، کراسکال والیس، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون) و توسط نرم افزار SPSS انجام گرفت.نتایج: میانگین نمره نگرش 37.21±7.17 و میانگین نمره دانش 10.63±3.94 بود. بین نگرش با جنس، مقطع و رشته تحصیلی دانشجویان ارتباط آماری معنا داری وجودداشت. همچنین ارتباط معناداری بین دانش و مقطع تحصیلی و مدت استفاده از کامپیوتر و اینترنت وجود داشت.نتیجه گیری: با توجه به سطح دانش پایین و نگرش نسبتا مثبت دانشجویان نسبت به آموزش الکترونیکی، طراحی برنامه های آموزشی نظیر کارگاه ها به منظور ارتقا آگاهی و توانایی استفاده از آموزش الکترونیکی، به عنوان یک ابزار آموزشی اثربخش، پیشنهاد می گردد.

مقدمه: سیستم آموزش الکترونیکی ترکیبی با استفاده از فناوری های پیشرفته و متنوع سعی در بهبود کیفیت یادگیری دارد. این پژوهش با هدف بکارگیری و بررسی اثربخشی سیستم آموزش الکتریکی ترکیبی (با فرایند تجزیه و تحلیل، طراحی، اجرا، ارزشیابی) در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گردیده است.روش: در یک مطالعه اقدام پژوهی با رویکرد مشارکتی، در سال 88-1387، ابتدا دیدگاه تمامی اعضا هیات علمی و دانشجویان پرستاری و مامایی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارتباط با سیستم آموزش الکترونیکی ترکیبی توسط پرسشنامه محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفت و سپس سامانه آموزش الکترونیکی طراحی گردید. مدرسان داوطلب (17 نفر) پس از شرکت کارگاه های آموزشی دروس خود را به شیوه الکترونیکی ترکیبی آماده و اجرا نمودند. در مجموع 22 درس به این شیوه اجرا شد و در پایان ترم میزان اثربخشی آن (از سه جنبه رضایت، یادگیری و مشارکت) با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و چک لیست مشاهده ارزیابی گردید. داده ها با استفاده از آزمون های توصیفی (فراوانی و درصد) و آزمون های تحلیلی (آزمون مجذور کای و ویلکاکسون) مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: از مجموع 181 دانشجویی که به پرسشنامه پاسخ دادند (پاسخ دهی 82.2 درصد)، 67.4 درصد از اجرای برنامه رضایت کامل داشتند. همچنین 88.2 درصد مدرسان از به کارگیری این شیوه در تدریس رضایت کامل داشتند. دانشجویان و مدرسان استفاده از این روش را به روش رایج تدریس ترجیح می دادند .(P=0.0001) در میانگین نمرات دانشجویان و میزان مشارکت آنان نسبت به ترم قبل (روش حضوری) تفاوت آماری معناداری مشاهده شد .(P=0.001)نتیجه گیری: آموزش الکترونیکی ترکیبی به عنوان یک ساز و کار جدید که روش های یادگیری و تدریس متنوعی را با هم ادغام می نماید؛ موجب رضایت مندی بیشتری در دانشجویان و استادان شده است و می تواند با امکان انعطاف پذیری در یادگیری و با قابلیت بهره گیری از مزایای هر دو روش آموزش حضوری و الکترونیکی، یادگیری را افزایش دهد. از این رو پیشنهاد می گردد به عنوان یک روش ارایه آموزش موثر، در دانشگاه های علوم پزشکی کشور مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: امتحان جامع مهم ترین آزمون دانشجویان مامایی بوده و می تواند توانایی های حرفه ای آنان را ارزیابی نماید از آنجایی که این امتحان از دغدغه های عمده دانشجویان در طی دوران تحصیلی شان می باشد، مطالعه ای به منظور تعیین نگرش دانشجویان مقطع کارشناسی در مورد امتحان جامع مامایی در دانشکده پرستاری مامایی مشهد در سال 1387 انجام شد.روش ها: در این پژوهش توصیفی 33 نفر از دانشجویان کارشناسی مامایی که در شهریور ماه 87 امتحان پایان دوره خود را گذرانده بودند، به روش نمونه گیری در یک مقطع زمانی مورد بررسی قرار گرفتند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفت داده های به دست آمده با کمک نرم افزار آماری SPSS و آمار توصیفی، همبستگی پیرسون، آزمون t و ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: نگرش دانشجویان در مورد امتحان جامع با میانگین و انحراف معیار 80.15±10.12 در سطح مطلوب برآورد گردید، که در این رابطه نقش میزان رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای با میانگین 84.66±18.68 در بالاترین سطح و میزان برخورداری از زمان مناسب جهت اداره مراجع 71.02±21.69 در پایین ترین سطح بود. میانگین و انحراف معیار نمره نگرش دانشجویان به امتحان جامع در محیط زایشگاه 82.2±10.51، در درمانگاه زنان 81.38±11.78، درمانگاه مراقبت های قبل از تولد 80.82±13.91 و در بهداشت مادر و کودک 75.54±16.92 از کل نمره 100 بود. همچنین بین آگاهی دانشجویان از مفاد و فرم های ارزشیابی مربوط به امتحان جامع با نگرش آنها نسبت به امتحان در اکثر موضوعات ارتباط معنادار آماری وجود داشت.نتیجه گیری: نگرش دانشجویان مامایی نسبت به امتحان جامع در سطح مطلوب بود. لازم است علاوه بر تداوم و ارتقا برنامه های موجود، در جهت بهبود شرایط امتحان و آماده سازی دانشجویان جهت امتحان جامع از طریق آشنایی آنها با فرآیند ارزشیابی، اقدامات لازم انجام گیرد.

مقدمه: آموزش کارهای عملی پزشکی طی دو دهه اخیر در دانشکده های پزشکی دستخوش تحولات چشمگیری شده است و به سمت گسترش و تقویت آموزش ها در مراکز آموزش مهارت های بالینی رفته است و لازم است، تاثیر این مراکز در میزان یادگیری مهارت های بالینی توسط دانشجویان مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این مطالعه، مقایسه یادگیری مهارت های بالینی دو گروه از کارورزان پزشکی با آموزش سنتی (شیوه جاری) و آموزش با استفاده از مرکز آموزش مهارت های بالینی بود.روش ها: این مطالعه یک مطالعه مداخله ای نیمه تجربی است که در سال های تحصیلی 1386 و 1387 بر روی دو گروه از کارورزان رشته پزشکی که برای گذراندن دوره آموزشی خود به بیمارستان کودکان بهرامی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران معرفی شده بودند آموزش تعداد 25 نفر از دانشجویان به روش سنتی و تعداد 19 نفر دانشجویان با استفاده از مرکز آموزش مهارت های کودکان انجام شد. روش نمونه گیری در این مطالعه، نمونه گیری ساده غیرتصادفی بوده است. در این مطالعه، کارورزان آموزش داده شده، با روش آزمون ساختارمند عینی بالینی (Objective Structured Clinical Examination) مورد ارزیابی قرارگرفته و نتایج در نرم افزار آماری SPSS و به کمک تست های آماری Kolmogrov-Smirnov ,Paired T-test و Independent T-test مورد آزمون و مقایسه قرار گرفته اند.نتایج: نمرات مهارت های بالینی کاروزان پزشکی گروه تجربی و شاهد، قبل از شروع و پس از اتمام دوره تفاوت آماری معناداری داشتند، میانگین و انحراف معیار نمره مهارت بالینی دانشجویان گروه تجربی پس از آموزش 120.69±13.83 و گروه شاهد 102.87±11.20 و میانگین تفاضل نمرات قبل و بعد از آموزش در گروه های تجربی و شاهد به ترتیب 29.6±12.32 و 16.45±7.97 و اختلاف معنا دار بود(P<0.001) .نتیجه گیری: آموزش مهارت های بالینی در مرکز آموزش مهارت های بالینی بیمارستان کودکان بهرامی در ارتقای عملکرد مهارت های کودکان در کارورزان تحت بررسی بیشتر از آموزش با شیوه سنتی موثر بوده است. پیشنهاد می شود، آموزش مهارت ها در مرکز مهارت ها در خلال آموزش های سنتی کودکان گنجانده شود.

مقدمه: برای تحقق ویژگی های حرفه ای و کسب مهارت های مورد نیاز، دانشجویان در عرصه های کارآموزی آموزش می بینند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی وضعیت کارآموزی در عرصه از دیدگاه دانشجویان مدیریت خدمات بهداشتی درمانی و بهداشت خانواده دانشکده بهداشت و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شده است.روش ها: این مطالعه کیفی تجارب دانشجویان را در خصوص واحد کارآموزی در عرصه رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی و بهداشت خانواده در تیر ماه 1387 مورد بررسی قرار داده و داده ها با استفاده از روش بحث گروهی متمرکز جمع آوری گردید. در این مطالعه سه بحث گروهی جداگانه انجام شد که در کل 22 نفر در این بحث ها حضور داشتند، تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوا از نوع قراردادی انجام گرفت.یافته ها: یافته های مطالعه بیانگر سه درون مایه برنامه ریزی درسی، آمادگی برای کسب دانش و مهارت، ارزیابی کارآموزی بود. در برنامه ریزی درسی دانشجویان به مسایل مرتبط با برنامه ریزی، طرح درس و منابع آموزش اشاره داشتند. در آمادگی به مسایلی از قبیل کلاس های توجیهی، هماهنگی دانشکده با عرصه، همکاری با کارکنان بهداشتی، آموزش در عرصه، انجام کار عملی و حضور مربی تاکید می نمودند. در ارزیابی کارآموزی نیز به مسایل آزمون پایان دوره، گزارش کار، حضور و غیاب و رضایت مسوولین و کارکنان از دانشجویان اشاره داشتند.نتیجه گیری: دانشجویان برای یادگیری مهارت های مورد نیاز خود در کارآموزی در عرصه با مشکلاتی مواجه هستند و خواستار ارتقای فرآیند آموزشی این کارآموزی ها و بهره وری افزون تر از آن هستند. پیشنهاد می گردد با ارایه برنامه درسی مدون و عملی، هماهنگی با محیط کارآموزی، اجرای شیوه های تدریس و ارزیابی مناسب موجب ارتقای کیفیت آن گردند.