پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1396 | دوره:23 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

هدف پژوهش حاضر تحلیل کمّی و کیفی (آمیخته تشریحی) مؤلفه های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در آموزش عالی بود. در بخش کمّی، پیمایش میزان لحاظ شدن شرایط پرورش تفکر انتقادی در مؤلفه­ های مدیریت کلاس درس و همچنین شناسایی استادان شاخص در این زمینه مد نظر بود. در این خصوص، از جامعه 2258 نفری دانشجویان مقطع کارشناسی علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تعداد330 نفر با فرمول کوکران به­ عنوان نمونه پژوهش انتخاب و داده­ ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته دوبخشی جمع­ ­ آوری شدند. نتایج آزمونهای آماری نشان داد که شرایط پرورش تفکر انتقادی در مؤلفه­ های برنامه­ ریزی و سازماندهی کمتر از حد متوسط، در مؤلفه­ های رهبری و انضباط بالاتر از حد متوسط و در مؤلفه ارزشیابی در حد متوسط لحاظ شده است. ضمن آنکه تعداد 20 استاد شاخص شناسایی شد. در بخش کیفی در چارچوب روش پدیدارشناسی و بهره­ گیری از روش نمونه­ گیری هدفمند، تجارب زیسته استادان شاخص در خصوص چگونگی مؤلفه­ های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختارمند بررسی و در دو سطح کدگذاری باز و محوری تحلیل شد. یافته­ های این بخش به شکل­ گیری 12 مقوله اساسی و درهم­ تنیده انجامید. این مقولات به­ عنوان ویژگی­ های اساسی مؤلفه­ های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در ارتباط با یکدیگر زمینه پرورش تفکر انتقادی دانشجویان در کلاس درس دانشگاهی را فراهم می­ آورند.

ارزیابی کلاس درس می تواند انگیزه و پیشرفت فراگیران را تحت تأثیر قرار دهد. امروزه، حوزه ارزیابی کلاسی با چالشهای مختلفی مواجه است که یکی از راههای مواجهه با این چالشها بهبود ادراک دانشجویان از نظام ارزیابی کلاسی است. هدف این پژوهش بررسی ادراک دانشجویان کشاورزی از محیط ارزیابی کلاسی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی آنان بود. تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی و جامعه آماری شامل دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری کشور به تعداد 87820 نفر بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و نمونه گیری تصادفی با انتساب متناسب تعداد384 نفر از دانشجویان دانشکده های کشاورزی منتخب به­ عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی ظاهری و محتوایی آن را پانلی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی تأیید کردند. برای سنجش پایایی ابزار تحقیق از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای قسمتهای مختلف بین 75/0 تا 82/0 بود. بر اساس نتایج پژوهش، بین ادراک دانشجویان از ساختار ارزیابی کلاسی تبحرمحور و یادگیری خودراهبر رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد. با توجه به نتایج تحلیل مسیر، ادراک دانشجویان از ساختار ارزیابی کلاسی عملکردمحور بیشترین اثر علّی منفی را بر پیشرفت تحصیلی دارد. پیشنهاد می شود مسئولان آموزشی یکی از برنامه های اساسی خود را تغییر ساختار ارزیابی کلاسی از شیوه عملکردگرا به سمت تبحرمحوری قرار دهند.

جهانی شدن تغییرات زیادی را در نهادهای مختلف به وجود آورده و به دنبال آن بین المللی شدن موجبات رشد و ترقی نظامهای آموزشی را فراهم کرده است. ضرورت و لزوم بین المللی شدن آموزش عالی امروزه در کشور ما هم احساس و این مهم در برنامه توسعه ششم دولت گنجانده شده است. تجارب کشورهای پیشرو نشان می دهد که استفاده از زبان واسط همزمان با بین المللی شدن آموزش عالی نقش مهمی در موفقیت و تسریع این پدیده دارد. این درحالی است که استفاده از زبان واسط در آموزش عالی ایران منع قانونی دارد. در این پژوهش تلاش شد تا با نمونه گیری هدفمند و مراجعه به صاحبنظران و مطلعان کلیدی آموزش عالی با روش نظریه برپایه مدل مناسبی برای زبان آموزش دانشگاهی در ایران در خصوص بین المللی شدن ارائه شود. در این مدل دلایل نیاز به استفاده از زبان واسط، عوامل و موانع موجود، راهبردها و پیامدهای آن ارائه شده است. نتایج به دست آمده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با 28 صاحبنظر و مطلع کلیدی به ارائه این مدل 13 عاملی انجامید که پدیده اصلی آن خیزش و ارتقا کشف شد؛ بدین معنا که تکثر زبان آموزش علم موجبات خیزش و ارتقای نظام آموزش عالی ایران را در پی خواهد داشت.

دانشگاه بسان دستاورد جهانی نواندیش در گذار تحولات سالیان گذشته دستخوش تغییرات زیادی از جمله گسترش کمّی آموزش عالی و افزایش پذیرش دانشجویان در رشته های مختلف شده و همزمان با این پدیده جهانی بافت آموزش عالی ایران نیز تغییرات مشابهی داشته است. دانشگاه در قالب نهادی اجتماعی پس از ورود به بافتهای مختلف پیامدهای اجتماعی با خود به همراه دارد که بسیاری از آنها در رده عوامل قابل مشاهده قرار نمی گیرد که گاه از نظر شاخصهای کمّی نمی توان آنها را اندازه گیری کرد. از این رو، در این پژوهش برای درک پیامدهای اجتماعی گسترش کمّی آموزش عالی، با استفاده از بنیان نظری تفسیرگرایی، در پژوهشی از نوع کیفی، با به کارگیری رویکردهای نظریه پردازی داده بنیاد و پژوهش مبتنی بر روایت و روش مصاحبه عمیق بدون ساختار، از سه دسته داده بخش بهره برده شد که شامل 54 مرد و زن در سه گروه عضو هیئت علمی، فعال اجتماعی و دانشجو از سه استان گیلان، قم و سیستان و بلوچستان بودند. نتایج نشان داد که بالا رفتن سطح دسترسی مردم به آموزش عالی به عنوان مطالبه ای همگانی حاصل از انباشت نسلی و مبتنی بر قانون اساسی آغازگر سیاستهای گسترش کمّی بوده است که از منظر مشارکت کنندگان ردپای آن بر بالا بردن سطح آگاهی، رشد و توسعه شهری، تغییر در سبک زندگی، شکل گیری هنجارهای نوین اجتماعی، بی ارزش شدن مدرک تحصیلی و دانشگاه، کاهش چشمگیر کیفیت آموزش عالی و اثرهای آن در بحران افزایش منابع انسانی ناکارآمد و افزایش بیکاری های منطقه ای دیده می شود.

سیمای جدیدی از مفهوم شهروندی با عنوان شهروند جهانی در حال شکل گیری و تکامل است. پژوهش حاضر با هدف تهیه و رواسازی مقیاسی برای اندازه گیری نگرش دانشجویان به مفهوم شهروند جهانی انجام شد. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه سمنان در سال تحصیلی 1394-95 بودند (15214=N). شرکت کنندگان 460 دانشجو بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از تمام دانشکده های این دانشگاه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه 37 سؤالی مدل مفهومی شهروند جهانی مورایس و آگدن بود. داده ها با روش تحلیل عاملی تأییدی تحلیل شدند. چهار مدل رقیب شامل مدل تک عاملی، مدل هشت عاملی مرتبه اول، مدل هشت عامل مرتبه یکم با سه عامل مرتبه دوم، مدل هشت عامل مرتبه یکم با سه عامل مرتبه دوم و یک عامل مرتبه سوم آزمون شد. یافته ها نشان داد که یک مدل عاملی مرتبه دوم شامل هشت عامل مرتبه یک در سه عامل مرتبه دوم از برازندگی و ایجاز مناسب نسبت به سایر مدلهای رقیب برخوردار است. بدین ترتیب سازه شهروند جهانی با سه بُعد کلی مسئولیت اجتماعی، صلاحیت جهانی و مشارکت مدنی جهانی می تواند ابزاری مناسب برای سنجش نگرش دانشجویان به موضوع شهروند جهانی در نظر گرفته شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین دینداری، منبع کنترل دانشجویان و نگرش آنان به آینده ی شغلی شان بود. این پژوهش در زمره پژوهشهای همبستگی به شمار می رود. جامعه ی آماری دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و نمونه پژوهش با توجه به جدول مورگان، تعداد 375 دانشجو بودند که به شیوه سهمیه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ی سنجه ی دینداری توسلی، پرسشنامه منبع کنترل لونسون و پرسشنامه محقق ساخته ی نگرش به آینده شغلی بود. یافته ها با استفاده از نرم افزارهای SPSSو LISREL تحلیل شد و نتایج نشان داد که نگرش دانشجویان به آینده ی شغلی شان با میزان دینداری و منبع کنترل درونی همبستگی مثبت و معنادار دارد. همچنین نگرش دانشجویان به آینده شغلی با توجه به دینداری و منبع کنترل پیش بینی پذیر است؛ دانشجویانی که دیندارتر و صاحب منبع کنترل درونی بودند، نگرش مثبت تری به آینده شغلی داشتند و در نقطه مقابل، نگرش مثبت به آینده ی شغلی کمتر مشاهده شد. پیشنهاد می شود در برنامه درسیِ فوقِ برنامه ی دانشگاهها در خصوص دینداری و اصلاح منبع کنترل دانشجویان برای موفقیت در زندگی به ویژه بحث اشتغال برنامه ریزی صورت گیرد.

هدف از این پژوهش ارزیابی نرخ بازده خصوصی تحصیلات تکمیلی در ایران با استفاده از مدلهای چندسطحی بود و سعی شد با به کارگیری تابع دریافتی مینسر و روش تحلیل چندسطحی، میزان تأثیر تحصیلات تکمیلی دانشگاهی بر درآمد شاغلان با استفاده از آمارهای هزینه-درآمد خانوار در سال 1392 بررسی شود. در روش تحلیل چندسطحی به کار برده شده، گروههای عمده فعالیت به عنوان واحدهای سطح دوم در نظر گرفته شدند، ضمن آنکه سعی شد با اندازه گیری متوسط سالهای غیر شاغل بودن افراد بعد از اتمام تحصیلات و تعدیل سالهای فراغت از تحصیل، تخمین های مربوط به سالهای سابقه کاری به واقعیت نزدیک تر شود. مهم ترین نتایج تحقیق نشان داد که داده های مورد نظر ساختار سلسله مراتبی دارند. همچنین تحصیلات تکمیلی بر درآمد حاصل از شغل افراد تأثیر مثبت دارد و میزان این تأثیرگذاری برای هر سال اضافی تحصیلات تکمیلی حدود 3/12 درصد است که نرخی بیش از هزینه فرصت از دست رفته در نظر گرفته شده برای آموزش در کشورهای در حال توسعه (10 درصد) و میزان تأثیر تجربه کاری بر دریافتی ها (6/2 درصد) را نشان می دهد. این امر فارق از سایر انگیزه های ورود به این دوره ها، توجیه پذیری اقتصادی-از نظر فردی-این مقاطع را نشان می دهد. همچنین شاغلان دارای مدارک تحصیلات تکمیلی در شهرها 4/21 درصد بیش از گروه مشابه در روستاها دریافتی دارند که این امر می تواند توجیه کننده خروج نیروی انسانی با تحصیلات بالا از روستاها باشد. در نهایت، بازده هر سال اضافی تحصیلات تکمیلی از بازده هر سال اضافی آموزش عالی بیشتر است.