پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1386 | دوره:13 | شماره:4 (46) |تعداد مقالات:8

قانون تشکیل هیاتهای امنای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی چهارده مسوولیت و کارکرد بر عهده هیاتهای امنا گذاشته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی کارکردهای هیاتهای امنای دانشگاههای دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از زمان اجرای این قانون در سال 1370 طراحی و اجرا شده است. با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای، صورتجلسات سالهای 1370 تا 1385 بیست دانشگاه انتخاب و از نظر محتوایی بررسی شد. تحلیل محتـوای 237 صورتجلســه با 3501 دستور جلسـه نشـان داد که بیشترین تصمیم گیریها در خصوص امور مربوط به اعضای هیات علمی و امور مالی و معاملاتی صورت پذیرفته و فقط چهارده درصد از مصوبات در ارتباط با سیاستگذاری بوده است. به طور کلی، کلیه دانشگاهها از نظر اکثر کارکردها یکسان عمل کرده، اما دانشگاههای نوع یک در تصویب سازمان اداری (p<0.019) و وصول درآمدهای اختصاصی (P<0.046) فعالیتهای بیشتری از خود نشان داده اند. میانگین کارکرد هیاتهای امنا در مقطع زمانی 85-1383 که دانشگاهها دارای هیاتهای امنای مستقل شده اند، روند افزایشی پیدا کرده است.

هدف از نگارش این مقاله که برگرفته از رساله دکتری آموزش عالی است، در وهله نخست تاکید بر لزوم تغییر در سازمانها به ویژه سازمانهایی است که مسوولیت «انسجام بخشی به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی، تحقیقاتی و فناوی کشور (Islamic Assembly, 2002) را برعهده دارند؛ در وهله دوم تاکید بر این نکته است که کاربست تغییر در چارچوب «توسعه سازمانی» که برنامه ای دوربرد و در برگیرنده تمام نظام است از بالا کارگردانی می شود و سرشتی دستوری دارد و در واقع، کوششی مدیریتی است که تغییر در نگرشها، ارزشها، باورها و به طورکلی، «فرهنگ سازمانی» را نشانه می گیرد و می تواند روشی مناسب و نرم افزاری در انجام یافتن این تغییرات باشد. بالاخره اینکه تمایز و تفاوت نهادهای اداره کننده آموزش عالی با دیگر سازمانها نیز باید در کاربست توسعه سازمانی مورد توجه قرار گیرد.

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح یادگیری سازمانی و تبیین مولفه­های آن انجام شده است. برای دستیابی به این هدف مجموعه ای از سه بعد ویژگیهای یک سازمان یادگیری محور، انواع یادگیری و فرایند یادگیری سازمانی بررسی شد. داده­ های تحقیق به وسیله 93 نفر از اعضای هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با روش نمونه گیری سیستماتیک تصادفی به دست آمد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود و از تحلیل عاملی برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تحقیق بالا بودن سطح یادگیری سازمانی را در نمونه مورد مطالعه نشان می دهد. همچنین، یافته های تحقیق نشان داد که یادگیری فردی؛ یعنی توانمندسازی اعضای هیات علمی به جانب دیدگاه مشترک، پاسخگویی و آگاه سازی بیرونی بیشترین نقش را در تبیین واریانس و سطح یادگیری سازمانی دارند و یادگیری تیمی و سازمانی در اولویتهای بعد قرار دارند. با استفاده از این نتایج تشویق و حمایت از فعالیتهای تیمی و گروهی در چارچوب اجرای تحقیقات و پروژه های تیمی، ایجاد شبکه های علمی- تحقیقی، محلی، ملی و بین المللی از بهترین راهکارها برای ارتقای یادگیری زایشی، بازخوردی و عملی یا به عبارتی، یادگیری تیمی و سازمانی است.

هدف از این مطالعه ارزشیابی کیفیت خدمات مراکز آموزشی دانشگاه پیام نور استانهای آذربایجان شرقی و غربی است. در این پژوهش در خصوص چگونگی خدمات مراکز آموزشی از 384 نفر دانشجو با استفاده از الگوی سروکوال داده های لازم در دو زمینه ادراک و انتظار گردآوری شد. تحلیل داده های به دست آمده حاکی از آن است که میانگین شکاف ادراک و انتظار دانشجویان از کیفیت خدمات مراکز آموزشی در همه مولفه ها و ابعاد الگو منفی است و در آزمون t در سطح 001/0 معنی دار است و این نشان می دهد که دانشجویان از کیفیت خدمات مراکز آموزشی دانشگاه پیام نور راضی نیستند و در ضمن، میانگین کل ادراک دانشجویان 68/2 درصد (زیر متوسط) و انتظار آنها 44/4 درصد (بالای زیاد) است. همچنین، در مقایسه جنسیت و سال تحصیل (دوم و چهارم) دانشجویان تفاوتی در چگونگی کیفیت خدمات وجود نداشت و در بین رشته تحصیلی دانشجویان فقط سطح نارضایتی دانشجویان رشته کامپیوتر نسبت به سایر دانشجویان در آزمون f معنی دار بوده است.

ارزیابی به عنوان یکی از وظایف مهم و اساسی در مباحث مدیریتی نقش چشمگیری در شناخت وضعیت موجود و آگاهی از میزان تحقق هدفها و رسالتهای سازمانها و نهادها و ارتقای کارآمدی آنها ایفا می کند. ارزیابی عملکرد نیز به عنوان یکی از وجوه مهم و مطرح در نظام جامع ارزیابی می تواند با برجسته ساختن زمینه های قابل بهبود و تهدیدها، قوتها و فرصتها زمینه را برای بهبود و اصلاح روندهای موجود و تعالی سازمانها فراهم سازد. در خصوص تحقق این امر و پس از تصویب آیین نامه ارزیابی عملکرد دستگاههای اجرایی کشور در هیات وزیران و اجرایی شدن طرح مذکور در کلیه نهادها و دستگاههای اجرایی کشور، در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز طرح ارزیابی کلان عملکرد با در نظر گرفتن ماهیت فعالیتهای خود در دو حوزه ستادی و دانشگاهی طی سالهای تحصیلی 81ـ1380 تا 83ـ1382 اجرا شد. پس از بررسی پیشینه موضوع مورد پژوهش در دو حوزه داخل و خارج، با در نظر گرفتن ویژگی گسترده بودن دامنه فعالیتهای این وزارتخانه، عوامل و شاخصهای مورد ارزیابی طراحی و تدوین شد. سپس، با استفاده از روش وزندهی فرایند تحلیل سلسله مراتبی اصلاح شده شاخصهای اصلی انتخاب و گزینش شدند. به طور کلی، در حوزه ستادی 6 عامل و 11 شاخص کلیدی و در حوزه دانشگاهی 7 عامل و 23 شاخص در نظر گرفته شد. پس از طراحی پرسشنامه گردآوری داده ها و اطلاعات و ارسال آنها به واحدهای مربوط، داده ها و اطلاعات لازم گردآوری و با استفاده از روش آمار توصیفی روند تغییرات شاخصهای مذکور در طی سه سال تحصیلی مذکور تجزیه و تحلیل شد. نتایج این تحقیق بیانگر این واقعیت بود که بیشتر عوامل و شاخصهای مورد ارزیابی در سطوح ستادی و دانشگاهی از یک روند رو به رشد برخوردار بوده اند؛ هر چند برخی از شاخصها روند نزولی داشته اند، اما می توان گفت که این خط سیر با توجه به سیاستهای وزارت متبوع نیز می تواند مطلوب باشد.

این تحقیق توصیفی- همبستگی با هدف کلی بررسی بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه رازی و عوامل موثر بر آن انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را اعضای هیات علمی تمام وقت دارای مدرک دکتری دانشگاه رازی کرمانشاه تشکیل می دهند (N=161). متوسط مقدار شاخص بهره­وری پژوهشی این افراد برابر 13/6 بود. میانه شاخص بهره وری پژوهشی 8/2 بود که نشان می دهد امتیاز پژوهشی 50 درصد اعضای هیات علمی این دانشگاه سالانه کمتر از 8/2 و 50 درصد بیش از آن است. بر اساس تحلیل رگرسیونی، مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار بر بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه رازی به ترتیب مرتبه علمی، سن و تعداد فرزندان بودند که روی همرفته 31 درصد از تغییرات بهره وری پژوهشی را تبیین کردند.

هر عمل هدفمند اجتماعی علاوه بر پیامدهای پیش بینی شده، پیامدهای ناخواسته و پیش بینی نشده ای را در پی دارد. مشتری گرایی و تجاری سازی فعالیتهای علمی، در عین حال که مزایای بیشماری برای دانشگاه و جامعه دارد، ممکن است کژکارکردها و پیامدهای آشکار و پنهان منفی برای آموزش عالی کشور به دنبال داشته باشد. در این مقاله ساختار هنجاری علم، گرایش مدیران دانشگاهها، پرستیژ اجتماعی استادان، اصل آزادی علمی، فرایند یادگیری- یاددهی و برنامه درسی در خصوص تجاری سازی بررسی و مضامینی برای سیاستگذاران دانشگاهی در زمینه تجاری سازی ارائه شده است. آگاهی از این موارد به دانشگاهها کمک می کند تا ضمن بهره گیری از فرصتهای تجاری سازی، از تهدیدات آن جلوگیری کنند.