مدرس علوم انسانی
سال:1387 | دوره:12 | شماره:4 (پیاپی 59) (پژوهشهای مدیریت در ایران) |تعداد مقالات:11

امروزه شش سیگما به عنوان یک رویکرد کارا و اثربخش حل مساله شناخته شده است، رایجترین متدلوژی در شش سیگما، متدلوژی DMAIC است که شامل پنج مرحله تعریف مساله، اندازه گیری و سنجش، تحلیل، بهبود و کنترل می باشد. یکی از مهمترین ارکان متدلوژی شش سیگما استفاده از تکنیکها و روشهای آماری متعدد به منظور تحلیل داده ها و شناسایی علل ریشه ای معایب می باشد. به عبارت دیگر یکی از نقاط قوت این روش در مقابل سایر رویکردهای بهبود، استفاده از روشهای آماری می باشد. به گونه ای که در فاز تحلیل با استفاده از ابزارهای آماری می توان میزان تاثیر علل بالقوه را بر عوامل بحرانی کیفیت سنجش کرد. بر اساس بررسی پژوهشهای انجام شده تاکنون دسته بندیهای متعددی از فنون آماری و جایگاه کاربردی آزمونهای آماری در فاز تحلیل شش سیگما ارایه شده است، که به طور عمده به دو دسته پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم می شوند.هدف این پژوهش در مرحله اول شناسایی دقیق نارساییها و کمبودهای ناشی از به کارگیری آزمونهای آماری در فاز تحلیل شش سیگما و در مرحله دوم ارایه راهکار برای برطرف کردن موانع با استفاده از فنون تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) در فضای تحقیق عملیات می باشد.با توجه به نتایج این پژوهش سه دسته از موانع و مشکلات اصلی حاصل از به کارگیری آزمونهای آماری عبارتند از: شرایط استفاده از فنون آمار پارامتریک مهیا نباشد، حجم داده ها بسیار کم باشد و یا هیچ آزمون فرض مناسبی برای تصدیق علل ریشه ای وجود نداشته باشد.در این پژوهش با هدف برطرف کردن نقایص موجود، به مطالعه منابع علمی معتبر در زمینه فنون تصمیم گیری چند شاخصه و بررسی انواع دسته بندی آن فنون پرداخته شد. در نهایت مدل و الگوریتم جدیدی برای به کارگیری فنون MADM در فاز تحلیل شش سیگما ارایه شد:در الگوریتم ارایه شده به ویژگیهای تصمیم گیرنده، مشخصات تکنیکهایMADM ، ویژگیهای مساله و معیارهای مربوط به جواب به دست آمده نیز توجه کافی شده است. در ادامه مقاله نتایج حاصل از به کارگیری بخشی از الگوریتم و مدل پیشنهادی در یک شرکت صنعتی ارایه گردیده است که تاییدی است بر پوشش خلاهای موجود و راهکارهای جدید ارایه شده (در این مقاله در فاز تحلیل متدلوژی شش سیگما). در نهایت و در بخش مطالعه موردی از دو تکنیک رایج آنتروپی شانون و TOPSIS برای سنجش میزان تاثیر علل بالقوه بر عوامل بحرانی کیفیت استفاده شد که نتایج آن با روشهای آماری مقایسه شده است، نتایج نشان می دهد که استفاده از روش MADM علاوه بر تعیین وزن هر علل بالقوه، رتبه بندی کاملی نیز از علل بالقوه به نسبت میزان تاثیر آنها بر  CTQها ارایه می کند.

مشخصه های مهندسی به عنوان اولین عامل موثر بر عملکرد محصول در بهبود کیفیت و طراحی محصول قلمداد شده و برای بهینه سازی نیازهای مشتری بهبود می یابند. این در حالی است که منابع محدود در رقابت فزاینده بازار و پیچیدگی محصول نیازمند یک سیستم مدیریت کیفیت و توسعه محصول مشتری مدار برای دستیابی به بالاترین سطح رضایت خاطر مشتریان است. بسط عملکرد کیفیت و خانه کیفیت آن به عنوان ابزارهایی قدرتمند برای بهبود طراحی و کیفیت محصول و ایجاد یک سیستم کیفیت مشتری مدار محسوب می شوند. در این پژوهش، یک چارچوب ادغامی از QFD فازی و برنامه ریزی آرمانی برای گزینش نیازهای فنی محصول ارایه شده است. در این چارچوب برای استخراج ضرایب استفاده شده در مدل ریاضی از رویکرد فرایند تحلیل شبکه ای فازی استفاده شده است. بعلاوه اینکه رویه ارایه شده قادر به در نظر گرفتن ماهیت چند هدفه مساله می باشد. در این راستا سایر اهداف طراحی همچون محدودیت منابع مالی، امکانپذیری تکنولوژیکی، میزان توسعه پذیری و درجه رقابتی بودن نیازهای فنی نیز لحاظ شده است. در نهایت مدل آرمانی ارایه شده در برگیرنده سطوح اهمیت نیازهای فنی با استفاده از متدلوژی فرایند تحلیل شبکه ای فازی، محدودیت بودجه، میزان امکانپذیری تکنولوژیکی، میزان توسعه پذیری و درجه رقابتی بودن یک نیاز به عنوان محدودیتهای سیستمی برای تعیین آن دسته از نیازهای فنی است که در فاز طراحی محصول باید مد نظر قرار گیرند. این چارچوب در شرکت پاک نام (که تولیدکننده محصولات شوینده و پاک کننده می باشد) برای محصول پودر یکتا ویژه ماشین به کار گرفته شده است.

یکی از گامهای مهم در توسعه شبکه های عصبی مصنوعی طراحی معماری شبکه است که تاثیر زیادی بر عملکرد شبکه دارد. در طراحی معماری شبکه های عصبی مصنوعی، عواملی از قبیل تعداد لایه های پنهان، تعداد نرون ها در هر لایه، توابع تبدیل و الگوریتم آموزش باید تعیین شوند. محققان در طراحی معماری شبکه به طور عمده از طریق سعی و خطا عمل می کنند و یا اینکه اثر متقابل بین عوامل مختلف در طراحی معماری شبکه را در نظر نمی گیرند. در این تحقیق، یک مدل مبتنی بر تکنیک طراحی آزمایشها برای طراحی بهینه معماری شبکه عصبی با یادگیری تحت نظارت، با توجه به اثر متقابل بین عوامل ذکر شده، ارایه می شود.در این تحقیق، از مدل پیشنهادی برای طراحی معماری شبکه عصبی به منظور پیش بینی مصرف نفت گاز کل کشور استفاده شده است. به منظور مقایسه عملکرد مدل پیشنهادی با استفاده از روش سعی و خطا به عنوان یکی از روشهای مرسوم در طراحی معماری، یک مدل شبکه عصبی برای پیش بینی مصرف نفت گاز توسعه داده شده و طی آن برتری مدل پیشنهادی نشان داده شده است. همچنین برای مقایسه عملکرد شبکه عصبی با روشهای آماری، دو مدل با استفاده از رگرسیون و ARIMA طراحی شده اند. نتایج به دست آمده در پیش بینی مصرف نفت گاز در این بخش نیز نشان می دهد که پیش بینی با شبکه عصبی طراحی شده جوابهای بهتری دارد.

هدف این پژوهش نظرسنجی از مدیران و معلمان مدارس ابتدایی شهر یزد در سال تحصیلی 1385-1386 درباره نقش غالب راهنمایان آموزشی و تعیین میزان صلاحیت علمی آنان است.با توجه به اینکه اصولا تعلیم و تربیت امر هدایت و راهنمایی رشد انسانها و تدریس امر هدایت و راهنمایی جریان یادگیری است، بنابراین راهنمایی آموزشی یکی از مهمترین و اساسی ترین فعالیتهای آموزشی است و نکته اساسی در تعلیم و تربیت است.با در نظر گرفتن اینکه راهنمایی در امر آموزش بسیار حساس و حیاتی است، شیوه راهنمایی و نقش راهنمایان آموزشی نیز بسیار کارساز و اثربخش است با وجود اینکه مهمترین نقش راهنمایان آموزشی نقش حرفه ای و تخصصی آموزشی است، اما در وضع کنونی، بیشترین فعالیت و نقش غالب راهنمایان آموزشی متاسفانه به صورت نقش اداری- سازمانی در آمده و این مساله میراث شیوه سنتی در امر راهنمایی آموزشی است که در آن، نقش غالب راهنمایان آموزشی، نقش بازرسی و تفتیش است. نقشی که گاهی افراط در آن نگرشی در معلمان به وجود می آورد که از آن به نگرش سگ نگهبان تعبیر شده است، به گونه ای که نقش راهنمایان آموزشی نقش مداخله گرایانه و ایجـاد مزاحمت و فضولباشـی در کار معلمان تلقی می شود. در نتیجه این نگرش منفی و دید بدبینانه موجب می شود که راهنمایان آموزشی از کارآیی و اثربخشی لازم برخوردار نباشند. از این رو، ضروری است تا این مساله آسیب شناسی شود و دست اندرکاران تعلیم و تربیت در پی علل ایجاد و عوامل رفع نواقص آن برآیند تا جایگاه اصلی نقش راهنمایان آموزشی بازسازی شود.با توجه به اینکه یکی از راههای درمان، انتخاب افراد دارای صلاحیت و شایسته برای تصدی امر راهنمایی آموزشی است، باید شرایط احراز، ملاک و معیار استاندارد و مشخص با دید روانشناختی برای پست و نقش راهنمایان آموزشی تعیین شود و افراد با تجربه، علاقه مند، دلسوز و با صلاحیت به امر راهنمایی آموزشی گمارده شوند تا مصداق «کار را به کاردان سپردن» فراهم شود.نوع این تحقیق میدانی-پیمایشی و روش آن توصیفی-آماری است.این تحقیق دارای پنج سوال پژوهشی است که پس از مطالعه و تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که نقش انسانی-اجتماعی و نقش آموزشی-حرفه ای راهنمایان آموزشی نقش غالب نیست، در حالی که برخلاف انتظار نقش اداری-سازمانی راهنمایان آموزشی نقش غالب محسوب می شود. از نظر صلاحیت علمی نیز راهنمایان آموزشی از شایستگی لازم برخوردار نیستند و بین اظهار نظرهای گروههای مطالعه شده تفاوت معناداری وجود ندارد. حجم جامعه آماری این پژوهش 1568 نفر و حجم نمونه آن500 نفر است.

ارزیابی عملکرد در تسهیل اثربخشی سازمانی، یک وظیفه مهم و حیاتی مدیریت منابع انسانی تلقی می شود. در سالهای اخیر، به نقش ارزیابی عملکرد توجه زیادی معطوف شده است، زیرا طرفداران آن معتقدند یک نظام اثربخش ارزیابی عملکرد می تواند انبوهی از مزیتها را برای سازمانها و کارکنان آنها ارزانی دارد. البته توجه به بحث ارزیابی عملکرد در سالهای اخیر در ایران بویژه در بخش دولتی قابل ملاحظه بوده و طی چند سال اخیر، دولت با پیاده سازی نظام ارزیابی عملکرد کارکنان خود سعی در بهبود وضع موجود نظام ارزیابی در بین مدیران، سرپرستان، کارشناسان و کارکنان داشته است. در این مقاله، میزان اثربخشی نظام ارزیابی عملکرد فعلی و قبلی کارکنان دولت بررسی شده و در این رابطه فرضیه ها (7 فرضیه) و سوالهایی مرتبط با هدف و منظور یک نظام ارزیابی صحیح در سازمان، مطرح و در قالب پرسشنامه در اختیار نمونه آماری (کارشناسان ادارات مرکزی وزارت امور اقتصادی و دارایی ) قرار گرفته است، سپس نظرات آنها به صورت مقایسه ای در رابطه با دو نظام ارزیابی عملکرد فعلی و قبلی کارکنان دولت بررسی، تجزیه و تحلیل شده است.یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد نظام ارزیابی عملکرد فعلی کارکنان دولت در مقایسه با نظام قبلی آن از حیث تحقق اهداف مترتب بر آن موفقتر عمل کرده و حرکت روبه جلویی در این مسیر حس می شود. در پایان پیشنهاداتی برای بهبود و توسعه برنامه های ارزیابی عملکرد کارکنان دولت و رفع مشکلات و نواقص موجود و همچنین ارتقای اثربخشی آن ارایه شده است .

از عوامل مهم بقا در محیط پر رقابت امروزی، کاهش هزینه های تولید محصول می باشد. انتخاب تامین کنندگان مناسب می تواند به شکل قابل ملاحظه ای هزینه های خرید را کاهش و قابلیت رقابت پذیری سازمان را افزایش دهد، چرا که در بیشتر صنایع، هزینه مواد خام و اجزای تشکیل دهنده محصول، قسمت عمده ای از بهای تمام شده محصول را در بر می گیرد. هدف از این مقاله ارایه یک روش تصمیم گیری فازی برای مسایل انتخاب تامین کنندگان در زنجیره تامین است. در دهه اخیر چگونگی تعیین مناسبترین تامین کننده به عنوان یک عامل استراتژیک در زنجیره تامین مورد توجه قرار گرفته است.ماهیت این نوع تصمیمها معمولا پیچیده و فاقد ساختار مشخصی است و بسیاری از معیارهای عملکرد کمی و کیفی از قبیل، کیفیت، قیمت، انعطاف پذیری و زمان تحویل باید برای تعیین مناسبترین تامین کننده مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله از عبارتهای کلامی که به وسیله خبرگان ارایه می شود برای ارزیابی و تعیین عملکرد هر تامین کننده نسبت به هر معیار و تعیین وزن معیارها استفاده شده است. رتبه بندیهای کلامی به وسیله اعداد فازی مثلثی و ذوزنقه ای بیان شده اند و در نهایت از روش تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) در محیط فازی برای انتخاب تامین کنندگان استفاده شده و یک روش برای محاسبه وزن و رتبه بندی گزینه ها در تکنیک  TOPSISفازی ارایه شده است. در نهایت یک مثال برای نشان دادن فرایند حل ارایه شده است.

رویکرد مبتنی بر منابع، عملکرد سازمان را تابعی از منابع و قابلیتهای آن می داند. از بین منابع سازمانی، دانش سازمانی مهمترین آنها قلمداد می شود. دانش ممکن است حاصل یادگیری مبتنی بر تجربه یا مبتنی بر به کارگیری منابع دانش خارج از مرزهای سازمان باشد. توان یک سازمان در استفاده از منابع خارج از مرزهای سازمان، ظرفیت جذب دانش معرفی می شود. دیدگاه رایج مبتنی بر نظریه یادگیری فردی، ظرفیت جذب دانش را تابعی از فعالیتهای R&D قلمداد می کند. در این مقاله بر مبنای رویکرد یادگیری جمعی، ظرفیت جذب دانش به عنوان فعالیتی چند سطحی و به عنوان یک اقدام جمعی تبیین شده است. از یک سو اثر ذهنیت مشترک بر ظرفیت جذب دانش بررسی شده و از سوی دیگر تاثیر ظرفیت جذب دانش بر نوآوری و انعطافپذیری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل حاکی از تاثیر معنادار ذهنیت مشترک بر ظرفیت جذب دانش است. بخش دیگر نتایج بیانگر وجود تاثیر ظرفیت جذب دانش بر دو متغیر مذکور است. این نتایج نشان می دهد مدل تحقیق از توان تبیین بالایی برای تبیین ظرفیت جذب دانش، عوامل موثر بر آن و نتایج آن برخوردار است.

امروزه توسعه قابلیتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) موجب گسترش کاربردهای آن در حوزه های گوناگون شده است. از طرفی این امر باعث شده است تا به ICT نه تنها به عنوان یک ابزار تسهیل کننده بلکه به عنوان یک توانمندساز در راستای دستیابی به اهداف، نگاه شود. حوزه روستایی از جمله حوزه هایی است که طی سالهای اخیر برای توسعه زیرساختهای ICT در کشور مورد توجه قرار گرفته است.برای این منظور تلاش شده است تا در قالب طرح ICT روستایی، توانمندسازهای این زیرساخت در راستای دستیابی به اهدافی همچون توانمندسازی روستایی، کاهش فقر، افزایش رفاه و کاهش مشکلات حوزه روستایی مورد استفاده قرار گیرد. با اینکه این طرح در بعد سخت افزاری و شبکه ای از پیشرفت خوبی برخوردار بوده، اما با این حال متدلوژی جامع و برنامه منسجمی برای توسعه برنامه های کاربردی متناسب بر روی این زیرساخت وجود ندارد.از این رو در پژوهش حاضر با تکیه بر مباحث معماری سازمانی-که دیدگاهی مناسب برای تامین نیاز فوق را فراهم می آورد-چارچوب معماری خاصی بر پایه زیرساخت ICT روستایی ارایه شده است. از طرفی به دلیل اهمیت زنجیره تامین محصولات کشاورزی در حوزه روستایی و اتکای معیشتی روستاییان به این فرایند هسته ای، چارچوب معماری مربوطه با تاکید بر این فرایند توسعه یافته است. این پژوهش بر اساس روش تحقیق تئوری مفهوم سازی بنیادی به انجام رسیده و چارچوبی سه لایه را برای معماری زنجیره تامین محصولات ارایه کرده است. در انتها نیز چارچوب معماری به دست آمده با چارچوبهای معماری مطرح، مقایسه شده است.

یکی از راههای کاهش خطرپذیری در فرایند سرمایه گذاری روی اوراق بهادار خرید سبد سهام است. در این مقاله از دو معیار Z و G برای تشکیل سبد سهام استفاده شده است. متغیرهای بنیادی استفاده شده در این مقاله، ضریب Z میزان سلامت مالی شرکت و G نرخ رشد سود خالص شرکت را نشان می دهد. بر این اساس سهام 153 شرکت در بورس تهران در دو الگوی 9 و 12 سبدی بر حسب بتا و بازده در طول دوره 5 ساله رتبه بندی شدند.نتایج نشان می دهد که همخوانی بین رتبه سبدها بر حسب شاخصهای خطرپذیری و بازده در الگوی 9 سبدی بیش از الگوی 12 سبدی است. همچنین میزان همخوانی بین رتبه سبدها بر حسب شاخص بازده بیش از همخوانی رتبه ها بر حسب شاخص بتا است. در الگوی 9 سبدی بر حسب میانگین بازده، سبد  Z2G1بالاترین رتبه، را دارد. یعنی بالاترین نرخ بازده را داشته است. از لحاظ میانگین بتا سبد Z2G1 بالاترین رتبه، یعنی کمترین بتا را دارد.

تحقیق حاضر در جستجوی یافتن یک تعریف مورد قبول از آوازه، ادبیات موضوعه پژوهش شده است. اما پژوهشها نشان می دهد به دلیل آنکه آوازه در حوزه های مختلف بررسی شده است، در این صورت تعریف مشترک و جامعی از آن در میان صاحبنظران وجود ندارد. از این رو ضمن گردآوری تعاریف مطرح در ادبیات موضوعه، مدل جدیدی برای ساخت آن در بانکهای تجاری ایران معرفی شده است. در مدل جدید سازه ها و روابط جدیدی از آمیخته هویت شرکت، تصویر شرکت، فرهنگ سازمانی، مسوولیت اجتماعی، مدیریت بحرانها و کنش ذینفعان پیشنهاد شده است. در ادامه به منظور سنجش صحت مدل پیشنهادی، اطلاعات لازم از شعب هفت بانک بزرگ تهران جمع آوری شده است. نتایج تحلیل داده ها به شکل مدل تحلیل مسیر صحت ارتباط میان سازه های پیشنهادی را نشان می دهد. در ادامه تحقیق، ضمن بررسی تفاوت های موجود در عناصر آوازه شرکت از نظر ذینفعان شعب بانکهای ایران و ارایه پیشنهادهای مربوط به آن، تفاوتهای ادراکی ذینفعان در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است.