زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1396 | دوره:9 | شماره:35 |تعداد مقالات:8

لیپازها یکی از پرکاربردترین آنزیم ها در بیوتکنولوژی و شیمی آلی هستند و به عنوان سومین آنزیم صنعتی از اهمیت فراوانی برخوردار می باشند. بسیاری از ارگانیسم ها توانایی ترشح آنزیم لیپاز را دارند اما در میان آن ها باکتری ها اهمیت بیشتری دارند چراکه لیپازهای حاصل از باکتری ها دارای ویژگی های منحصر به فردی مانند پایداری بالا و عدم ایجاد واکنش های جانبی هنگام کاتالیز می باشد. ازآنجایی که پروسه های صنعتی همواره تحت شرایط ویژه و سختی انجام می شوند، یافتن آنزیم هایی با توانایی فعالیت در این شرایط حائز اهمیت است. باکتری های نمک دوست منبع مناسبی از این آنزیم ها می باشند، چراکه آنزیم های تولید شده توسط این میکروارگانیسم ها می توانند فعالیت خود را در دامنه های مختلف دما، غلظت نمک و pH حفظ کنند. در شهریور سال 1394 با هدف جداسازی باکتری های نمک دوست تولیدکننده آنزیم لیپاز و بهینه سازی شرایط رشد جدایه ها نمونه برداری از آب، خاک و رسوب تالاب میانکاله واقع در استان مازندران صورت گرفت. برای کشت و خالص سازی، نمونه های رقیق شده در محیط کشت جامد تلقیح و در دمای 37 درجه گرمخانه گذاری گردید. غربالگری باکتری ها منجر به جداسازی 10 جدایه نمک دوست شد. سویه ها ازنظر تولید آنزیم لیپاز با استفاده از سنجش به روش پلیت مطالعه شدند. نتایج نشان داد که از میان 6 جدایه منتخب 3 جدایه توانایی تولید آنزیم لیپاز را دارند. این باکتری ها به طور بهینه در محیطی با 5-2.5 درصد نمک، دمای 37-35 درجه سانتی گراد و رشد می کنند. بررسی فیلوژنیک ترادف 16S rDNA برای 3 سویه انجام شد. این سویه ها از نظر فیلوژنیک در جنس های Halomonas -و Halobacillus قرار گرفتند. این مطالعه نخستین بررسی بر روی باکتری های تالاب بین المللی میانکاله به عنوان یک اکوسیستم حاصلخیز می باشد.

ماهی سفید (Rutilus kutum) مهم ترین و اقتصادی ترین ماهی استخوانی آب های ایرانی دریای خزرمی باشد. بازماندگی و ارتقاء ایمنی آن همواره از مسائل مهم تکثیر و حفظ ذخایر این گونه بوده است. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تاثیر مولتی آنزیم کمبو بر فاکتورهای خونی و ایمنی بچه ماهی سفید صورت گرفته است. این تحقیق بر پایه طرح کاملا تصادفی با 240 قطعه بچه ماهی سفید با متوسط وزن 83.2±0.11 گرم پایه ریزی و اجرا شد. بدین منظور یک گروه شاهد بدون افزودن مولتی آنزیم و 3 گروه جیره غذا متفاوت ازلحاظ سطوح مختلف مولتی آنزیم (0، 1، 1.5، 2 گرم بر کیلوگرم مولتی آنزیم کمبو در هر کیلو غذا) با 3 تکرار مورد استفاده قرار گرفت. بچه ماهیان با تراکم 30 عدد در مترمکعب در شش مخزن فایبرگلاس رهاسازی و به مدت 8 هفته و روزانه به میزان 10 درصد وزن بدن تغذیه شدند. شاخص های خونی شامل تعداد گلبول های سفید، تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت و نوتروفیل و فاکتورهای ایمنی شامل: لیزوزیم، ایمنوگلوبولین (M (IgM وکمپلمان 50 (ACH50) در پایان دوره موردسنجش قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که با افزودن مولتی آنزیم کمبو این عوامل روند افزایشی داشته (P<0.05) اما برخی از اندیس های خونی نظیر MCV، MCH، MCHC فاقد اختلاف معنی دار آماری در بین گروه های آزمایشی بوده اند. همچنین نتایج نشان دادند که افزودن مولتی آنزیم کمبو در سطح 1.5 گرم در کیلوگرم جیره، باعث بهبود شاخص های خونی و ایمنی اختصاصی و غیراختصاصی در بچه ماهیان سفید شده است کمی تواند در تغذیه بچه ماهیان سفید مورداستفاده قرار گیرد.

عصاره های گیاهی در حال حاضر به عنوان یک مکمل غذایی برای ارتقا رشد در مدیریت سیستم های متراکم استفاده می شوند. چای سبز نیز یکی از گیاهان دارویی است که خواص آنتی اکسیدانی و محرک ایمنی آن در آبزی پروری مورد توجه می باشد. در مطالعه حاضر، اثرات تغذیه تاسماهی هیبرید (Huso huso ♂ × Acipenser ruthenus ♀) جوان با جیره حاوی سطوح مختلف عصاره چای سبز، بر شاخص های رشد، ترکیب لاشه و سیستم دفاع آنتی اکسیدانی مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام این آزمایش 3 ترکیب رژیم غذایی مختلف شامل گروه شاهد، گروه GTE1 (500 میلی گرم در کیلوگرم) و گروه GTE2 (100 میلی گرم در کیلوگرم) طراحی گردید. 90 قطعه تاسماهی هیبرید با میانگین وزن اولیه 212.6±0.7 گرم، پس از 2 هفته سازگاری با جیره غذایی طراحی شده و شرایط آزمایشی، به صورت تصادفی در 27 مخزن فایبرگلاس با ابعاد 2 مترمکعب (حجم آبگیری 700 لیتر)، ذخیره سازی شدند. غذادهی سه بار در روز (ساعات 8، 14 و 20) تا حد سیری در طول دوره انجام گردید. پس از 6 هفته، تغذیه با جیره های فوق الذکر، نمونه برداری انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره چای سبز توانست شاخص های رشد را در تاسماهی هیبرید بهبود بخشیده و سبب تاثیر مثبت بر ترکیب لاشه شود. همچنین کاهش معنی دار فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و کاهش مالون دی آلدهید سرم، نشان دهنده تاثیر این داروی گیاهی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در جیره غذایی این ماهی بوده است. از این رو استفاده از عصاره چای سبز در جیره غذایی تاسماهی هیبرید به عنوان بهبود دهنده رشد و همچنین تقویت کننده دفاع آنتی اکسیدانی توصیه می گردد.

هدف از این تحقیق، بررسی میزان تغییرات در ترکیبات غذایی و اسیدهای چرب میگوی وانامی (Litopenaeus vannamei) بدون سر و پوست (PUD) در دمای 18- درجه سانتی گراد می باشد. در این بررسی 12 کیلوگرم میگوی وانامی با میانگین وزنی 3±20 گرم در مهر ماه سال 1393 به صورت تصادفی از سه سایت پرورش بندر ریگ، دیر و دلوار (استان بوشهر) صید گردید و به شیوه میگوی بدون سر و پوست در فریزر خانگی تحت دمای 18- درجه سانتی گراد به مدت 6 ماه نگهداری شد. فاکتورهایی که در این بررسی مورد تحقیق قرار گرفت عبارت بودند از: رطوبت، خاکستر، پروتئین، چربی، کل ازت فرار، پراکسید و شناسایی اسیدهای چرب و میزان تغییرات آن ها طی نگهداری در دوره انجماد که برای اندازه گیری این فاکتورها از روش های استاندارد مربوطه استفاده شد. نتایج نشان داد که در بافت تازه میگوی وانامی میزان رطوبت، خاکستر، چربی و پروتئین به ترتیب 72.93، 1.22، 0.95 و 24.8 درصد و میزان شاخص های فساد شامل پراکسید و کل ازت فرار به ترتیب 1.53 میلی اکی والان بر کیلوگرم و 12.4 میلی گرم در 100 گرم می باشد. در این گونه تعداد 32 اسید چرب شناسایی شد که از این میان اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه با میزان 45.25 درصد بیشترین مقدار را داشتند. در پایان 6 ماه مقادیر رطوبت، خاکستر، چربی، پروتئین، پراکسید و کل ازت فرار در عضله میگوی PUD به 66.89، 1.69، 0.31، 22.25 درصد، 2.75 میلی اکی والان بر کیلوگرم و 31.62 میلی گرم در 100 گرم رسید. همچنین میزان اسیدهای چرب چند غیراشباع به 41.66 درصد کاهش پیدا کرد. کلیه فاکتورها بر اساس تست آماری دانکن اختلاف معنی داری را میان روز صفر با ماه ششم نشان دادند (P<0.05). با توجه به کاهش ارزش غذایی، اسیدهای چرب مفید و افزایش فاکتورهای فساد خصوصا تغییرات کل ازت فرار که بیش از حد مجاز می باشد، می توان گفت که بهترین زمان مصرف میگوی وانامی PUD که یکی از متداول ترین شیوه های نگهداری میگو در مصارف خانگی است تا مدت 3 ماه می باشد.

هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر روش های مختلف پخت (کبابی، سرخ شده و بخارپز) بر ترکیبات شیمیایی و اسیدچرب لابستر Thenus orientalis بود. لطفا زمان بررسی (سال و فصل)، تعداد، محل تهیه لابسترها ضروری است ذکر شوند. در فصل بهار سال 1395، 35 نمونه لابستر (Thenus orientalis) نر و ماده به طول 12 تا 15 سانتی متر توسط تور گوش گیر صید شده و به همراه یخ به آزمایشگاه ارسال شدند. ترکیبات شیمیایی بدن با روش استاندارد و ترکیب اسید های چرب نمونه ها پس از استخراج و استری کردن چربی با دستگاه کروماتوگرافی گازی تعیین شد.غالب ترین اسیدهای چرب اشباع (SFA) اسیدچرب پالمتیک و استئاریک بود و بالاترین میزان اسید چرب اشباع در روش سرخ شده 34.76±0.44 درصد و پایین ترین میزان اسید چرب اشباع در روش کبابی 27.9±0.89 درصد اندازه گیری شد. اولئیک اسید و پالمیتولئیک اسید در بین اسیدهای چرب تک غیراشباع (MUFA) غالب بودند. بالاترین میزان اسید چرب MUFA در نمونه خام 33.28±0.42 درصد و پایین ترین میزان در نمونه های بخارپز 28.259±1.02 درصد اندازه گیری شد. ایکوزاپنتانوئیک اسید و دوکزاهگزانوئیک اسید بالاترین میزان اسیدهای چرب در گروه اسیدهای چرب چندغیراشباع (PUFA) بودند. بیشترین میزان اسیدهای چرب PUFA در دو روش بخارپز و کبابی به ترتیب 41.62±1.22 درصد و 41.17±0.77 درصد گزارش شد و در نمونه های سرخ شده کمترین میزان 32.6±1.67 درصد بود. بالاترین میزان رطوبت در نمونه های بخارپز با 66.1±0.1 درصد و پایین ترین میزان آن در نمونه های سرخ شده 53.5±0.1 درصد مشاهده شد. بالاترین میزان چربی در نمونه های سرخ شده 16.49±0.10 درصد و پایین ترین میزان آن در نمونه های بخارپز 4.03±0.01 درصد اندازه گیری شد. بالاترین میزان خاکستر در نمونه های سرخ شده 2.39±00.0 درصد و پایین ترین میزان آن در نمونه های بخارپز 1.46±0.01 درصد مشاهده شد. بالاترین و پایین ترین میزان پروتئین در نمونه های کبابی و سرخ شده به ترتیب 24.15±00.0 درصد و 20.64±0.01 درصد اندازه گیری شد. اسیدهای چرب امگا 3 درصد بیشتری از اسیدهای چرب PUFA را به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج، نمونه های کبابی و بخارپز نسبت به نمونه های سرخ شده از لحاظ ارزش تغذیه ای اسید چرب DHA، EPA و امگا 3 ارجحیت دارند.

اکتینومیست های دریایی ظرفیت زیادی برای تولید ترکیبات فعال زیستی منحصر به فرد با توجه به سازگاری خاص خود در محیط های دریا دارند. هدف از این تحقیق جداسازی اکتینومیست های تولیدکننده ترکیبات ضد سرطانی از رسوبات بستر جنگل حرای خلیج فارس و بررسی پتانسیل تولید متابولیت های ضد سرطان سینه از این ارگانیسم ها است. در این مطالعه، 40 نمونه از رسوبات بستر جنگل حرا در سال 1394جمع آوری شد. نمونه ها رقیق شدند و برای جداسازی اکتینومیست ها روی محیط کشت انتخابی استارچ کازیین آگار کشت داده شدند. جدایه ها بر اساس ویژگی های ریخت شناسی و میکروسکوپی کلنی ها شناسایی و جداسازی شدند. جداسازی متابولیت ها با استفاده از اتیل استات از اکتینومیستهای جداسازی شده انجام شد و اثر کشندگی سلولی آن ها بر رده سلولی سرطان سینه انسانی در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی گردید. در انتها باکتری های تولید کننده متابولیت موثر بر رده سلولی سرطان سینه، با روش مولکولی شناسایی شدند. از رسوبات، تعداد 186 ایزوله اکتینومیست جداسازی و شناسایی شد. نتایج نشان داد که متابولیت ایزوله های اکتینومیست دارای فعالیت سمیت سلولی متغیری بر ضد رده سلولی سرطان سینه می باشند و ایزوله های 2HP و 4HP دارای بیشترین فعالیت کشندگی سلول نسبت به بقیه ایزوله ها بودند. نتایج این تحقیق نشان داد رسوبات جنگل حرای خلیج فارس غنی از اکتینومیست های فعال تولیدکننده ترکیبات ضد سرطانی جدید است، که نیازمند شناسایی و خالص سازی این دسته از باکتری ها می باشد. این نتایج شواهدی را مبنی بر ضرورت بررسی بر روی میکروب های دریایی کشف شده به عنوان یک پتانسیل جدید دارویی در زمینه داروسازی نشان می دهد.

اسفنج ها جانورانی چند سلولی و متعلق به شاخه پوریفرا هستند. هدف از مطالعه حاضر تشخیص افتراقی اسفنج های مناطق بین کشندی جزیره هرمز با استفاده مطالعه اسپیکول های آن ها توسط میکروسکوپ الکترونی نگاره بود. نمونه برداری اسفنج ها در فصول بهار و تابستان سال 1394 و از شش ایستگاه در مناطق بین کشندی جزیره هرمز و عمق کمتر از یک متر و بدون تجهیزات خاص انجام شد. نمونه ها بلافاصله فریز شده و به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس، برش هایی نازکی از بخش های رآسی، میانی و قاعده ای پنج نمونه اسفنج مورد نظر تهیه و پس از هضم ماده آلی در مقاطع برداشت شده از اسفنج ها توسط اسید نیتریک، اسپیکول های آن ها توسط میکروسکوپ الکترونی نگاره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد گونه های Haliclona sp. و Niphates sp. دارای اسپیکول های سیلیسی و سوزنی شکل و در انتها نوک تیز به همراه تار های اسپونژین (طول 95 میکرومتر)، گونه Hemiasterella bouilloni دارای اسپیکول های سیلیسی و ساختاری با انتهای نوک تیز و دی اکتین و سوزنی شکل به همراه تار های اسپونژین (طول 500-300 میکرومتر)، گونه Ecionema solida دارای اسپیکول هایی از جنس سیلیس با طولی حدود 600-25 میکرومتر و مخلوطی از اسپیکول های سوزنی شکل با انتهایی نوک تیز، ته گرد و گرزی شکل در بستری از فیبر های اسپونژین و گونه Chondrilla australiensis دارای اسپیکول هایی سیلیسی سوزنی شکل و در انتها نوک تیز به همراه تار های اسپونژین (طول 600-100 میکرومتر) بودند. بنابراین، بررسی اسپیکول های اسفنج توسط میکروسکوپ الکترونی نگاره روش مناسبی برای شناسایی دقیق تر آن ها می باشد.

جلبک های قرمز با داشتن حدود 4000 گونه ازنظر اکولوژیکی بسیار بااهمیت بوده و ازلحاظ اقتصادی کاربرد فراوانی دارند. مطالعه حاضر به منظور بررسی تنوع زیستی تراکم جلبک های قرمز سواحل خلیج فارس در استان بوشهر طی 2 مرتبه نمونه برداری (فصل گرم و سرد) در سال 91 در سه ایستگاه گناوه، دانشگاه بوشهر و نیروگاه اتمی صورت گرفت. جهت محاسبات بوم شناختی جلبک قرمز از روش نمونه برداری ترانسکت خطی با سه تکرار استفاده گردید. پس از شناسایی گونه ها، تعداد هرگونه در کودارات ها به عنوان فراوانی ثبت گردید تا در تحلیل های آماری و محاسبه شاخص ها مورداستفاده قرار گیرد.جلبک های قرمز شناسایی شده در این مطالعه شامل 23 گونه از 8 خانواده می باشند. بیشترین تراکم جلبک های قرمز در ایستگاه نیروگاه (8.6±1.9 عدد در مترمربع)، در منطقه پایین کشندی (9.6±2.7 عدد در مترمربع) و در فصل بهار (8.7±1.9 عدد در مترمربع) مشاهده گردید که دلایل آن را به ترتیب می توان به صخره ای بودن ایستگاه نیروگاه از جهت دارا بودن تکیه گاه مناسب جهت اتصال و رشد جلبک ها، عمق بیشتر آب در منطقه پایین کشندی و متناسب بودن هوا در اوایل بهار نسبت داد. گونه Laurencia snyderia از بیشترین تراکم (18.2±6.8 عدد در مترمربع) و گونه Gracilaria corticata دارای بیشترین زی توده (52.59±26.60 گرم وزن خشک بر مترمربع) در میان جلبک های قرمز نمونه برداری شده در تمام ایستگاه ها محسوب می شود. بیشترین مقدار شاخص شانون (2.4) و یکنواختی زیستی (0.898) مربوط به ایستگاه نیروگاه بوده که علت آن می توان به دلیل مطلوبیت بالای این زیستگاه به جهت دارا بودن شیب کم و وسعت بالای منطقه کشندی مربوط دانست. بیشترین مقدار شاخص مارگالف (2.56) متعلق به ایستگاه دانشگاه می باشد. بیشترین تنوع (2.21) و بهترین غنای گونه ای (2.6) مربوط به منطقه میان کشندی (MML) بوده که نشان دهنده شرایط مناسب منطقه ازلحاظ نور و رطوبت برای رشد جلبک های قرمز است.