مدرس علوم انسانی
سال:1380 | دوره:5 | شماره:2 (پیاپی 19) |تعداد مقالات:12

اندیشه برگزاری همایش روابط فرهنگی- تمدنی ایران و آفریقا در اواخر بهار سال 1379 ه.ش، در مرکز مطالعات آفریقا وابسته به دانشگاه تربیت مدرس شد و برگزاری آن به تصویب شورای پژوهشی مرکز رسید. بلافاصله از سوی رییس مرکز، اقدامات لازم به عمل آمد و رایزنیهای متعددی با سازمانهای ذیربط در خصوص مشارکت یا همکاری در برگزاری همایش انجام شد. در این میان وزارت امور خارجه (دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی)، یونسکو، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها و مقامات دانشگاه تربیت مدرس (رییس و معاون پژوهشی، آمادگی خود را جهت مشارکت در برگزاری همایش اعلام داشتند). در پی آن، طرح اولیه همایش توسط مدیر گروه مطالعه فرهنگی- مرکز، آقای دکتر ملکی مقدم، تهیه و با مقامات سازمانهای مزبور، حضوراً مذاکره و توافقهای لازم نیز به عمل آمد. در نیمه تابستان 1379 ه.ش، طرح فراخوان مقاله با حضور نمایندگان سازمانهای مشارکت کننده در مرکز به تصویب رسید و بلافاصله نسبت به انتشار آن به زبانهای فارسی و انگلیسی در جراید کثیرالانتشار کشور (فارسی و انگلیسی) اقدام گردید و پوستر همایش نیز طراحی، چاپ و جهت اطلاع عمومی منتشر شد. همچنین از طریق پست الکترونیکی فراخوان مقاله برای تعدادی از مراکز مطالعات آفریقا در خارج از کشور ارسال شد و نیز از طریق سفارتخانه ها و نمایندگان فرهنگی ج.ا. ایران در برخی از کشورهای آفریقای برای مراکز دانشگاهی کشور مربوط، فرستاده شد؛ علاوه بر این در مراحل بعدی نسبت به طراحی و ایجاد سایت ویژه همایش بر روی اینترنت، اقدام گردید.  

امروزه موضوع رشد نامتوازن، به یکی از مباحث بسیار مهم، نزد اقتصاددانان منطقه ای تبدیل شده است. وجود دوگانگی منطقه ای، مهاجرت جمعیت، قطب های رشد و ... مؤید این مطلب بوده است، لذا تحقیقات در این زمینه به عنوان یک نیاز جدی شمرده می شود.این تحقیق نیز به دنبال یافتن شناخت تغییرات نابرابریهای منطقه ای در اشتغال استانهای منتخب کشور بوده است و در این راستا از چندین روش و شاخص نابرابری، استفاده کرده تا به هدف خود دست یابد. در ابتدا، سهم ارزش افزوده صنعت در کلّ تولید ناخالص داخلی، نرخ رشد متغیر اشتغال در استانهای نمونه، تعیین وضعیت نسبی و بالاخره شاخصهای نابرابری (شاخص غیرموزون ضریب تغییرات، شاخص موزون ضریب تغییرات، شاخص نابرابری تایل، شاخص هیرشمن- هرفیندال و ویلیامسون) مورد محاسبه قرار گرفته و مجموعاً نتایج، مؤید این مطلب بوده اند که نابرابری بین استانهای صنعتی و غیرصنعتی در طی دوره مورد بررسی یعنی سالهای 1376- 1353 در حال کاهش بوده است.

استقرار بهینه صنایع باعث افزایش کارایی نظام اقتصادی می گردد؛ زیرا از نظر اقتصادی هر مکانی برای استقرار فعالیتهای بخصوصی، مناسب به نظر می رسد. انجام تحقیقات انتخاب مکان صنایع، می تواند راهنمای خوبی برای سیاست گذاریهای دولت و بنگاهها در امر هدایت صنایع به مکانهای متناسب با اهداف ملّی و منطقه ای باشد. در این مطالعه، ضمن شناساندن عوامل تأثیرگذار بر رفتار بنگاههای صنعتی، براسا آمار کارگاههای صنایع آلومینیم سال 1373، رفتار این صنایع مدل سازی شده است؛ مدل مورد استفاده این تخمین، مدل احتمالی لاجیت چندگانه است. تخمین، مشخص می کند که متغیرهای فاصله (به عنوان شاخص هزینه حمل و نقل)، صرفه های شهری و مکانی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر استقرار این صنایع می باشد. بدین ترتیب انتخاب مکان این صنایع، باید با توجه به شرایط وخصوصیات اقتصادی مکانها شکل یابد؛ این امر می تواند به عنوان یک رهنمود سیاستی برای برنامه ریزان منطقه ای و بنگاههای اقتصادی باشد.  

مقاله حاضر به تجزیه و تحلیل عوامل تعیین کننده یکی از شاخصهای مهم توسعه انسانی در 125 کشور دنیا می پردازد. با استفاده از تحلیل رگرسیون چند متغیره، تأثیرات عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و تغذیه ای بر شاخص متوسط طول عمر مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج رگرسیونی مقاله نشان می دهد که بین متوسط طول عمر و شاخصهای تولید ناخالص ملی، آموزش، بهداشت و تغذیه سالم، همبستگی مثبت بسیار قوی وجود دارد. با استفاده از متغیرهای مجازی، مقاله نشان داده است که یکسری عوامل ناشناخته و یا شناخته شده ولی غیر قابل بیان کمی وجود دارد که می تواند متوسط طول عمر را در کشورهای آفریقایی و عربی تحت تأثیر قرار دهد. در پایان، به این نتیجه گیری در امر سیاستگذاری اقتصادی- اجتماعی دست می یابد که لازمه توسعه انسانی افزایش سرمایه گذاری در امور مختلف اجتماعی- اقتصادی است.  

سیستمهای اطلاعاتی حسابداری از مهمترین سیستمهای اطلاعاتی هر سازمان، می باشد؛ چرا که هر ارتباطی با خارج از سازمان می باید از طریق این سیستمها اعمال شود؛ لذا، هرگونه عدم کارایی و ضعف در سیستم اطلاعاتی مزبور، کاهش کارایی و بازدهی و مشکلات عدیده ای در امر برنامه ریزی و کنترل برای مدیران سازمان به دنبال خواهد داشت. نقش پر اهمیت حسابداری مدیریت در ارائه اطلاعات مناسب، جهت تصمیم گیری مدیران اثبات گردیده است؛ به این ترتیب، حسابداری مدیریت، می یابد با به کارگیری فنون علم مدیریت و سایر ابزارهای موجود، اطلاعات دقیقتر و وسیعتری به مدیران جهت تصمیم گیریهای مختلف ارائه نماید. به نظر می رسد که در کشور ما، مؤسسات تجاری که در صنایع مختلفی فعالیت دارند، برای تهیه اطلاعات مورد نیاز مدیران، کمتر از تکنیکهای مورد بحث، استفاده می نمایند؛ لذا، در تحقیق حاضر، سعی گردیده تا موانع و علل استفاده از فنون علم مدیریت در ارائه اطلاعات حسابداری مدیریت، شناسایی و براساس درجۀ اهمیت آنها، اولویت بندی گردند؛ سپس پیشنهادهایی در جهت رفع این موانع و مشکلات ذکر شده است.  

در این مقاله، پس از بررسی مفاهیم چند وجهی تکنولوژی و فرایند انتقال آن، بر نقش انکارناپذیر آن در ارتقای کمی و کیفی صنعتی کشورهای جهان تأکید شده است؛ در همین راستا نیز تصمیم گیری در انتخاب پروژه های انتقال تکنولوژی به عنوان جزء لاینفک برنامۀ توسعۀ نظام نوآوری مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه، با بررسی اجمالی انواع مدلهای مطرح در تصمیم گیریهای فوق، ضرورت وجود مدلی جامع نگر- که علاوه بر ارزیابی، بتواند مرحله تخصیص را نیز شامل شود- بحث گردیده است؛ سپس با معرفی مدل فوق، ویژگیهای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است و بالاخره در خاتمه نیز استفاده از مدل فوق در تعامل با گروههای مشورتی کارشناسان امر توصیه شده است.  

در سالهای اخیر، افزایش ضریب شهرنشینی، زمینه استقرار نامناسب فضاهای آموزشی را فراهم کرده است؛ برای استقرار مناسب و منطقی اینگونه مکانها، به کارگیری روشهای علمی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر شده است. در این مقاله، یک شیوه علمی برای مکان یابی و احداث فضاهای آموزشی ارائه می شود. در ابتدا یک سری معیارهای علمی برای انتخاب بهینه فضای آموزشی ارائه می شود؛ معیارهایی نظیر معیار سازگاری، شامل موقعیت مکانی از نظر آلودگی صوتی و هوا یا معیار مطلوبیت، شامل شعاع دسترسی، امکانات رفت و آمد، شرایط اقلیمی که در انتخاب یک مکان مناسب برای ایجاد فضای آموزشی، بسیار حایز اهمیت هستند، تعریف شده و سپس براساس این معیارها به هر مکان بالقوه برای احداث فضای آموزش با استفاده از جداولی، یک امتیاز کارشناسی تخصیص داده می شود؛ با استفاده از معیارهای مذکور و مدلهای برنامه ریزی عدد صحیح الگویی متشکل از چندین گام برای مکان یابی فضاهای آموزشی توسعه داده شده است که در این مقاله به آن پرداخته می شود. در پایان، با لحاظ محدودیتهای واقعی بیشتری در مدل ریاضی اولیه نیز یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح توسعه یافته ای، ارائه شده است.  

کاربرد تکنیکهای برنامه ریزی آرمانی در عمل با مشکلات زیادی همراه است. این مقاله ضمن ارزیابی تکنیکهای برنامه ریزی آرمانی در خصوص منعکس نمودن صحیح رجحانهای مورد نظر تصمیم گیرندگان، تکنیکهای مختلف برنامه ریزی آرمانی را در چارچوبی یکپارچه و منسجم، دسته بندی می نماید و ویژگیها و محدودیتهای کاربردی هر تکنیک را مورد بررسی قرار می دهد همچنین چگونگی و چرایی امکان گمراه شدن تصمیم گیرندگان به دلیل تقریبهای نامناسب توابع مورد بحث و بررسی قرار گرفته و راهکارها و الگوریتم عملکردی مؤثری جهت رویارویی و کمینه سازی اینگونه خطاها ارائه می نماید. در جهت درک بهتر الگوریتم پیشنهادی، مثالی عددی ذکر شده است.

در این مقاله، هدف، بررسی تفاوتهای موقعیت استراتژیک، ساختار و محیط بیرونی سازمان میان دو دسته از شرکتهای نوآور و شرکتهای با نوآوری کمتر می باشد. در این تحقیق، مشارکت مدیران میانی در نوآوری تکنولوژیکی، مبنای تمایز شرکتها در نوآوری قرار گرفته است. تعداد جامعه آماری 57 شرکت صنعتی متوسط و بزرگ می باشد. نتایج این تحقیق نشان داده است که تفاوتهای مهمی میان شرکتهای نوآور و شرکتهای با نوآوری کمتر، از لحاظ موقعیت استراتژیک، ساختار و محیط بیرونی سازمان وجود دارد. یافته های این تحقیق حاوی پیشنهادهای کاربردی برای مدیران عالی و به ویژه، مدیریت توسعه منابع انسانی می باشد.  

یکی از مهمترین وظایف مدیریت، تصمیم گیری است؛ مهمترین عنصر تصمیم گیری، اطلاعات مناسب است؛ اطلاعاتی که بتواند آینده را بهتر ترسیم نماید، منجر به تصمیم گیری بهتری خواهد شد. ابزارهای مختلف کمی و کیفی، برای تصمیم گیری و تأمین اطلاعات وجود دارد؛ یکی از روشهای کیفی که به عنوان یکی از شاخه های هوش مصنوعی مطرح است، شبکه های عصبی مصنوعی است؛ شبکه های عصبی برای حل مسایل متنوعی، مانند دسته بندی الگو، خوشه یابی، تخمین تابع، پیش بینی، بهینه سازی، حافظه انجمنی و کنترل در مدیریت به کار می رود. این مقاله برای دانشجویان و متخصصان در حوزه مدیریت، تهیه شده و سعی دارد معرفی مختصری از کاربرد شبکه های عصبی در مدیریت را ارائه نماید.

امروزه به دلیل پیچیده شدن موضوعات و مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، علوم تصمیم سازی، اهمیت و پیشرفت بسیاری پیدا کرده است. از جمله مراکز اصلی تصمیم گیری کلان در نظامهای سیاسی امروز جهان، مجالس قانونگذاری است؛ از طرفی، به دلیل اهمیت تصمیم سازی و تصمیم گیری، ارزیابی کارایی تصمیمات نیز اهمیت زیادی یافته است. در این مقاله، حاصل یک کار تحقیقی که برای تعیین و تبیین شاخصهای ارزیابی کارایی تصمیمات متخذه در مجلس شورای اسلامی انجام شده، معرفی می شود؛ چرا که با بررسیهای انجام شده، چنین به نظر می رسد که برای ارزیابی تصمیمات مجلس شورای اسلامی، تا به حال فعالیت علمی منظمی، صورت نپذیرفته و عمده نقّادیها از دیدگاه سیاسی و اجتماعی و یا جناحی و ژورنالیستی بوده است. برای این منظور، ابتدا از طریق تشکیل گروه کارشناسی و به روش دلفی، ابتدا شاخصها شناسایی گشته، آنگاه بخشی از آنها متناسب با روش کار، جهت تعیین میزان اهمیتشان، به وسیله پرسشنامه هایی به ارزیابی حقوقدانان و کارشناسان مجرب گذاشته شده و پاسخهای پرسشنامه ها به صورت هفت گزینه ای، از بسیار مهم تا پراهمیت، طراحی گردیدند. از آنجا که این گزینه ها کیفی هستند، لذا برای لحاظ کردن کیفی بودن جوابها از روش اعداد فازی استفاده شد. بدین معنی که به هر یک از گزینه ها یک عدد فازی مثلثی نسبت داده شد و پس از انجام محاسبات فازی، جهت محاسبه آماری به حالت عدد قطعی، برگردانده شد؛ سپس با توجه به این اعداد، میزان اهمیت هر یک از شاخصها معین گردید؛ ضمنا اعتبار سنجیهای لازم برای پرسشنامه ها و همگونی شاخصها با آزمون کرونباخ معین شد و اعداد کرونباخ به دست آمده، اعتبار بالای شاخصها و همگونی آنها و نیز اعتماد پرسشنامه ها را نشان داد.