زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1396 | دوره:9 | شماره:34 |تعداد مقالات:8

داینوفلاژله ها یکی از مهم ترین ریز جلبک هایی هستند که از لحاظ چرخه زندگی بسیاری دارای مرحله رویشی پلانکتونی و حداقل 10 درصد از این گونه ها نیز دارای مرحله بنتیک (کف زی) هستند. برای ریز جلبک ها توانایی تولید سیست از اهمیت محیطی بالایی برخوردار است، زیرا در واقع عاملی برای بقای آن ها محسوب می شود و باعث شکوفایی و پراکندگی آن ها می شود. با توجه به افزایش جمعیت بشری و افزایش آلودگی های صنعتی و افزایش بلوم های سمی فیتوپلانکتون، شناسایی سیست فیتوپلانکتون هایی که در آینده احتمال ایجاد بلوم های مضر می کنند اهمیت دارد و با شناخت گونه های سمی می توان از بروز بلوم جلوگیری و برای این کار برنامه ریزی کرد. با توجه به اینکه تحقیقات اندکی در این زمینه در منطقه سواحل شرقی چابهار صورت گرفته است، در این مطالعه سعی شده است تا اطلاعات بنیادی در زمینه معرفی گونه هایی که در آینده احتمال شکوفا شدن ایجاد بلوم را دارند و همچنین بررسی پراکنش، فراوانی سیست فیتوپلانکتون ارائه شود. نمونه برداری از رسوبات جهت بررسی پراکنش سیست های داینوفلاژله ها در 12 ایستگاه واقع در چهار منطقه (پزم، کنارک، سیریک و جاسک) در سه تکرار با استفاده از گرپ اکمن در شهریورماه 1393 صورت گرفت. آنالیزهای فیزیکوشیمیایی آب به وسیله روش های استاندارد انجام شد. بر اساس نتایج این تحقیق 46 گونه متعلق به 16 جنس شناسایی گردید و طبق شمارش های انجام شده جنسScrippsiella sp. با بیشترین فراوانی به عنوان گونه غالب شناخته شد. گونه Scrippsiella اگرچه سمی نیست ولی گونه ای است که پتانسیل تشکیل بلوم های مضر را دارد، در این مطالعه در اکثر ایستگاه ها و در هر دو فصل نمونه برداری حضور داشت.

این تحقیق با هدف تعین میزان تنوع ژنتیکی جمعیت گونه ای از میگوی سفید هندی (Penaeus indicus) در دو منطقه بندر جاسک و بندر گواتر و از هر یک از دو منطقه مذکور 40 نمونه با تاکید بر حفظ تنوع زیستی و اعمال مدیریت صحیح بر ذخایر ژنتیکی این گونه مهم و اقتصادی انجام شد. در این مطالعه 4 جفت پرایمر میکروساتلایت مورد استفاده قرار گرفتند که در مجموع 6 آلل اختصاصی در 2 جمعیت ذکر شده مشاهده گردید. میزان هتروزیگوسیتی مشاهده شده در اغلب موارد کمتر از هتروزیگوسیتی قابل انتظار بود. این امر می تواند در نتیجه آمیزش درون جمعیتی، استرس وارده به جمعیت ها بر اثر صید بی رویه مولدین و در پی ان از دست رفتن زیستگاه های این گونه بخصوص در منطقه خلیج جاسک باشد. همچنین با توجه به میزان Fst و Nm ثبت شده برای نمونه های متعلق به این گونه در مناطق جاسک و گواتر به نظر می رسد که این دو منطقه دارای تمایز ژنتیکی پایین و جریان ژنی نسبتا بالا در بین مولدین این دو منطقه بوده که می تواند به علت مهاجرت آزاد مولدین بین مناطق مورد مطالعه باشد. در این بررسی مشخص گردید که مارکرهای میکروساتلایت می توانند به صورت ابزاری مناسب در جهت تفکیک جمعیت میگوی سفید هندی بکار روند. تمامی آلل های به دست آمده در این مطالعه در گونه مورد بررسی پلیمورف بودند که در این میان بیشترین تعداد آلل مشاهده شده در گونه یاد شده متعلق به منطقه جاسک بودند. مجموعا 6 آلل اختصاصی در دو جمعیت مورد مطالعه در میگوی سفید هندی یافت شد که می توان از این گونه آلل ها در برنامه های تولیدمثلی و همچنین دورگه گیری استفاده کرد.

در این مطالعه، ساختار جمعیت شکم پایان منطقه زیر جزر و مدی سواحل شرقی چابهار با نمونه برداری از رسوبات 4 منطقه شامل چابهار، رمین، لیپار و کچو به وسیله گرب ون وین در طول یک سال (1393) به صورت فصلی مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج در مناطق مورد مطالعه 31 خانواده از شکم پایان نمونه برداری و شناسایی شدند. میزان فراوانی آن ها تعداد 8292 عدد در مترمربع می باشد. پژوهش حاضر به علت موقعیت استراتژیک و مهم دریای چابهار از لحاظ اقتصادی و شیلات و همچنین حفاظت محیط زیست موجودات کف زی سواحل چابهار که بعد از پایان دوره سیکل زندگی شان و گذشت مهروموم های متمادی منجر به فسیل و سپس تولید نفت در منطقه می شود و همچنین بحث حفظ تنوع زیستی این موجودات بسیار حائز اهمیت نیز می باشد. علاوه بر این همبستگی معنی داری بین تراکم برخی خانواده های شکم پایان، دانه بندی رسوبات، دما، شوری، اکسیژن محلول و pH مشاهده شد که عبارت بودند از: (Calyptridae و پی – اچ)، (Columbellidae و پی-اچ)، (Columbellisae و اکسیژن)، (Cyclostromatidae و اکسیژن)، (Marginellidae و اکسیژن)، (Marginrllisae و پی-اچ)، (Pyramidellidae و پی-اچ)، (Acteonidae و pH)، (Pyramidellidae و اکسیژن)، (Fasciolaridae و شوری)، (Retusidae و سیلت). اکثر این خانواده ها در ایستگاه ها و فصول مختلف دارای بیشینه تراکم اند. علاوه بر این رابطه همبستگی مثبتی بین اکسیژن، محتوای سیلت و شوری با تراکم شکم پایان و یک رابطه منفی بین پی-اچ با تراکم مشاهده شد.

ماهی کفال طلایی (Liza aurata) یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است و آگاهی از رژیم غذایی آن در تعیین نقش زیست محیطی این گونه و درک موقعیت آن در ساختار شبکه غذایی دریای خزر ضروری است. از این رو هدف این مطالعه، بیولوژی تغذیه ماهی کفال طلایی و اولویت رژیم غذایی آن در دو فصل پاییز (دوره تولیدمثل) و ابتدای بهار (دوره غیرتولید مثل) سواحل جنوبی دریای خزر بود. همچنین روابط بین شاخص های زیستی (وزن و طول) و دستگاه گوارش شامل معده و روده مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور نمونه برداری از 100 عدد ماهی کفال طلایی از صید پره، در دو فصل بهار و پاییز در 10 ایستگاه (آستارا، تالش، بندر انزلی، رودسر، تنکابن، نوشهر، فریدون کنار، بهشهر، بندر ترکمن، خواجه نفس)، در سواحل جنوبی دریای خزر انجام گردید. نمونه ها در آزمایشگاه زیست سنجی شدند. رابطه رگرسیونی بین طول کل و وزن بدن (ضریب همبستگی r=0.82) همبستگی بالایی نشان دادند. با توجه به سطح معناداری بدست آمده (P>0.05) و با توجه به مقدار b از رابطه ی رگرسیونی طول - وزن، که اختلاف معناداری با عدد 3 ندارد فرمول رشد ایزومتریک به دست آمد. بررسی محتوای دستگاه گوارش نشان داد شاخص خالی بودن معده در فصل پاییز و بهار به ترتیب برابر با 20±28.28 و 4±8.43 بود. بر اساس آزمون همبستگی پیرسون رابطه معکوس و معنی دار بین شاخص های وزن و طول با شاخص GSI و شدت تغذیه دیده شد، اما هیچ رابطه ی معنی داری بین شاخص های وزن و طول ماهی با محتویات معده و شاخص RLG وجود نداشت. میانگین RLG به طول بدن ماهیان در فصل پاییز و بهار به ترتیب برابر 4.84±5.70 و 3.95±0.59 بود که با توجه به مقادیر RLG که بیش از یک و در حد متوسط است، ماهی کفال طلایی همه چیزخوار می باشد و تمایل زیادی به گیاه خواری دارد، این ماهی پرخور و فاقد غذای اصلی است. میزان ترجیح غذایی (FP) در فصل پاییز برای گاماروس (Gammarus) به میزان 25 درصد، سپس مایتیلوس (Mytilus) به میزان 21 درصد و در فصل بهار برای شانه دار به میزان 46 درصد، به عنوان آیتم غذای اصلی تشکیل می دهد، غذاهای فرعی به ترتیب درصد وقوع بالاتر شامل کرم نرئیس (Nereis)، غذای له شده، صدف کاردیوم (Cardium)، لارو شیرونومیده (Chironomidae larvae)، جلبک انترومورفا (Entermorpha) و هیدروبیا (Hydrobia) می باشد که البته میزان وقوع هر یک از آیتم های مورد تغذیه توسط ماهی کفال طلایی بنابر تغییرات فصلی، میزان دسترسی و شرایط آب و هوایی متغییر محیط در دو فصل بهار و پاییز متفاوت می باشد. شاخص GSI نشان می دهد، تغذیه در فصل بهار، مطلوب تر بوده است و میزان تغذیه در فصل پاییز و دوره تولیدمثلی کاهش یافته است.

در دو دهه ی اخیر میزان اثرات فاکتورهای مختلف استرس زا از قبیل آلودگی های بیولوژیکی و شیمیایی بر اجزای زیستی و غیرزیستی دریای خزر افزوده شده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تغییرات الگوی ساختاری زئوپلانکتون در سال های 89-1387 (حدود دو دهه پس از ورود عامل استرس زای زیستی Mnemiopsis leidyi) و مقایسه آن با اطلاعات پیش از تهاجم شانه دار یعنی به هنگام ثبات اکوسیستم (سال 1375) در حوزه ایرانی این دریا می باشد. نمونه برداری در اعماق 100-5 متر، طی چهار فصل (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) و در هشت نیم خط (آستارا، انزلی، سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیراباد و ترکمن) از سال های فوق صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که تعداد کل گونه ها در گروه های هولوپلانکتون و مروپلانکتون 67 گونه بوده که 62 گونه آن در گروه هولوپلانکتون ثبت گردید. تعداد گونه در سال 1375، به ترتیب 3.9، 2.3 و 3.4 برابر سال های 1387، 1388 و 1389 بدست آمد. تعداد گونه ها در گروه کلادوسرا در سال های 89-1387 به ترتیب 6.6، 3.9 و 7.2 برابر نسبت به سال 1375 کاهش داشت که بیشترین میزان کاهش گونه در مقایسه با سایر گروه های زئوپلانکتون (کوپه پودا، روتیفرا، پروتوزوا و مروپلانکتون) بود. تراکم زئوپلانکتون نیز در سال های 89-1387 حدود 1-1.5 برابر نسبت به سال 1375 کاهش نشان داد. در مجموع، به نظر می رسد که دلایل چندانی بر بهبود شرایط اکوسیستم به سوی ثبات وجود نداشته است، هر چند شواهدی از قبیل افزایش شاخص شانون در سال 1389 نسبت به سال های 1387 و 1388 مشاهده شد.

این تحقیق با هدف تعیین قابلیت غنی سازی کرم نرئیس (Nereis diversicolor) با استفاده از پروبیوتیک باسیلوس و لاکتوباسیلوس و تاثیر آن بر رشد و بازماندگی بچه تاس ماهی سیبری انجام شد. در تحقیق حاضر از پروبیوتیک باسیلوس و لاکتوباسیلوس محلول در چربی در غلظت های 104(تیمار 1)، 105 (تیمار 2)، 106 (تیمار 3) و صفر (تیمار 4) عدد کلنی تشکیل شده در گرم استفاده شد. در پایان 3 بچه ماهی از هر تشتک به صورت تصادفی انتخاب، بیومتری و برای تعیین فلور میکروبی روده به آزمایشگاه انتقال داده شد. پس از اتمام دوره نتایج حاصل از بیومس نهایی، درصد افزایش وزن، ضریب چاقی، نرخ رشد ویژه، میانگین رشد روزانه، ضریب تبدیل غذایی در تیمارها و گروه شاهد اختلاف معنی داری را نشان داد. نتایج نشان داد تعداد باکتری های موجود تیمارها در کرم نرئیس روند افزایشی داشت و در شاهد از کمترین میزان برخوردار بود و بین تیمارها با شاهد اختلاف معنی دار مشاهده گردید. طبق آزمون تجزیه واریانس یک طرفه تعداد باکتری های موجود در روده بچه تاسماهی سیبری غنی شده با پروبیوتیک بر روی محیط کشت MRS بین همه تیمارها اختلاف معنی دار مشاهده شد (P<0.05). نتایج نشان داد میزان شمارش کلی باکتریایی تیمارها روند افزایشی نداشت. به طوری که، تعداد باکتری های موجود در تیمار 2 یا غلظت 102 عدد کلنی تشکیل شده در گرم از تیمار 3 با غلظت 103 عدد کلنی تشکیل شده در گرم بیشتر بود و در شاهد از کمترین میزان برخوردار گردید و بین تیمارها با شاهد نیز اختلاف معنی دار مشاهده گردید (P<0.05). نتایج نشان داد که تعداد باکتری های موجود در روده بچه تاسماهیان سیبری بیشتر از کرم نرئیس بود. نتایج نشان داد تعداد باکتری های موجود در کرم نرئیس در تیمار 3 بیشتر از سایر تیمارها بود و این در حالی است که میزان توتال باکتریایی در روده بچه تاسماهی سیبری در تیمار 2 بیشتر از سایر تیمارها مشاهده گردید. بنابراین، می توان از کرم نرئیس به عنوان حامل برای انتقال زیست یار حیاتی باسیلوس و لاکتوباسیلوس جهت استفاده در جیره غذایی آبزیان دریایی مانند انواع میگو و بچه ماهیان و غیره استفاده نمود.

در این پژوهش اثر ضد باکتریایی نانو ذرات نقره - اکسیدمس به وسیله باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) و سودوموناس استوتزری (Pseudomonas stutzeri) به روش انتشار در آگار و دیسک بر روی دو باکتری بیماری زای استرپتوکوکوس پنومونیه و سالمونلا تیفی موریم موردبررسی قرار گرفت. برای بررسی و تائید تشکیل فاز نانو ذرات از دستگاه های مختلف مشخصه یابی استفاده شد. دستگاه پراش پرتوایکس (XRD) تولید نقره - اکسیدمس را تائید کرد. آنالیزهای میکروسکوپی نشان داد که ماده تولیدشده در ابعاد نانومتری است. آنالیز عنصری وجود عناصر اکسیژن، مس و نقره را تائید نمود. همچنین نتایج طیف سنجی نوری (جذبی) نشان داد که طیف جذبی عناصر به وجود آمده مربوط به نانوذره های تولیدشده می باشد که نتایج آن با نتایج الگوی پراش تطبیق دارد. برای ارزیابی خاصیت ضد میکروبی از دو باکتری گرم مثبت استرپتوکوکوس پنومونیه (Streptococcus pneumonia) و گرم منفی سالمونلا تیفی موریم (Salmonella typhimurium) استفاده شد که متوسط قطر هاله برای استرپتوکوکوس پنومونیه 2±16 نانومتر و برای سالمونلا تیفی موریم 2±14 نانومتر بود. نتایج به دست آمده نشان دهنده این واقعیت بودند که ترکیب نانو ذرات نقره - اکسیدمس خاصیت آنتی باکتریال بهتری از خود نسبت به حالتی که نانو ذرات به صورت تکی استفاده شوند، نشان می دهند.

مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر عمق بر الگوی پراکنش و تراکم خانواده هامور ماهیان در محدوده دریای عمان (استان سیستان و بلوچستان) در سال 1392 انجام شد. نمونه برداری با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس 1 که یک کشتی ترالر پاشنه مجهز به تور ترال کف می باشد به اجرا درآمد. با توجه به وسعت منطقه در آب های دریای عمان تعداد 75 ایستگاه به طور تصادفی در لایه های عمقی 20-10، 30-20، 50-30 و 100-50 متری و اشکوب های مختلف (A تا E) انتخاب شد. بیشترین میزان توده زنده مربوط به منطقه C (صیدگاه های گوردیم، راشدی، پزم و کنارک) به میزان 83.3 تن و بیشترین مقدار شاخص صید بر واحد سطح (CPUA)، 195.3 کیلوگرم بر مایل مربع دریایی، در اشکوب B (صیدگاه های درک، مکی سر، تنگ و دماغه) محاسبه شد. بر اساس لایه های عمقی نیز بیشترین میزان شاخص صید بر واحد سطح در لایه عمقی 100-50 متر به میزان 196.3 کیلوگرم بر مایل مربع دریایی و بیشترین میزان توده زنده، 178.1 تن در لایه عمقی 100-50 متر محاسبه گردید. در نهایت نقشه پراکنش خانواده هامور ماهیان به کمک نرم افزار Arc-GIS ترسیم شد.