مجله علوم و فنون دریایی
سال:1388 | دوره:8 | شماره:3-4 |تعداد مقالات:14

در مطالعه حاضر، تغییرات سطوح پلاسمایی هورمون های کورتیزول و T3 (تری یدوتیرونین) در فرآیند تنظیم اسمزی در شانک زردباله Acanthopagrus latus، ماهی یوری هالاین دریایی، با قرار دادن ماهی در دامنه وسیعی از شوری ها، از آب شیرین تا %150 آب دریا بررسی شد. برای این کار، چالش سریع ماهی با شوری های 5%، 20% و 60% و تطابق تدریجی با آب شیرین انجام شد. شانک زردباله قادر بود تا چالش مستقیم با شوری های 5% تا 60% را بدون تلفات تحمل نماید. همچنین شانک توانست طی روندی تدریجی در مدت 10 روز تغییر شوری محیط از آب دریا (42%) به آب شیرین را تحمل نموده و تطابق موفقی با آب شیرین داشته باشد. این سریع ترین زمان گزارش شده برای سازگاری با آب شیرین در یک ماهی دریایی برای یک دوره زمانی قابل قبول است. سطوح هورمون کورتیزول پلاسما پس از انتقال سریع از آب دریا به شوری های 60% و 5% افزایش سریعی نشان داد که این افزایش در محیط 60% بیشتر بود. مقادیر این هورمون در نمونه های تطابق یافته با آب دریای غلیظ شده پس از 7 روز و در ماهی های سازگار شده با محیط 5% پس از 24 ساعت به سطوح عادی بازگشت. سطوح هورمون تیروئیدی T3 در پلاسما، 12 ساعت پس از تغییر شوری نسبت به نمونه های کنترل اندکی افزایش را نشان داد که سریعا به سطوح عادی بازگشت. غلظت هر دو هورمون کورتیزول و T3 طی سازش شانک با آب شیرین، تفاوتی با نمونه های کنترل نداشت.

هدف از مطالعه حاضر تاثیر غلظت های مختلف آب نمک (10%، 15% و 20% کلرید سدیم) با دو نسبت ماهی به آب نمک (1:1.6 و 1:1)، بر تغییرات فاکتورهای بیوشیمیایی فیله های فیتوفاگ بود. فاکتورهای مورد اشاره در نمونه های نمک سود خشک نیز مطالعه و وزن محصول در همه نمونه های نمک سود تعیین گردید. نتایج نشان داد که غلظت آب نمک به طور معنی داری بر تغییرات وزن کل فیله ها تاثیر گذاشتند. وزن فیله ها با کاهش غلظت آب نمک افزایش یافت به طوری که بیشترین وزن در محلول 10 درصد و کمترین وزن در محلول 20 درصد با نسبت 1 به 1 یافت شد (P<0.05). روش های مختلف نمک سود کردن بر وزن موثر بود (P<0.05)، که بیشترین و کمترین وزن به ترتیب در مرحله آب نمک گذاری و نگهداری مشاهده شد. مقدار رطوبت و نمک طی فرآوری و با افزایش غلظت آب نمک به ترتیب کاهش و افزایش یافت (P<0.05). افزایش مقدار نمک فیله فیتوفاگ تاثیر معنی داری در کاهش مقدار پروتئین و افزایش چربی و pH طی آب نمک گذاری، نمک سود خشک و نگهداری داشت.

فعالیت آنزیم های گوارشی نقش مهمی در جذب مواد مغذی و رشد ماهیان دارد. با این وجود اطلاعات موجود در زمینه رفتار آنزیم های گوارشی و قابلیت بازیابی مجدد سطوح فعالیت آنها در دوره های مختلف محرومیت غذایی و غذا دهی مجدد در ماهیان اندک است. در این تحقیق توانایی ماهی قزل آلای رنگین کمان با وزن متوسط 44.01±0.19 گرم در تنظیم و بازیابی ظرفیت گوارشی خود طی دوره های مختلف محرومیت غذایی و غذا دهی مجدد، مورد مطالعه قرار گرفت. این آزمایش به مدت 8 هفته و در قالب یک طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار اجرا شد و یک گروه کنترل (بدون دوره محرومیت غذایی) و تیمارهای با 1، 2 و 3 هفته گرسنگی را شامل می شد. درجه حرارت آب و دوره نوری محیط پرورشی به ترتیب 17.4±0.1oC و 15D:9L بود. فعالیت آنزیم های گوارشی تریپسین، کیموتریپسین و لیپاز در روزهای 21 (در پایان دوران محرومیت غذایی)، 33، 44 و 55 (پایان آزمایش) اندازه گیری شد. در پایان دوران محرومیت غذایی، سطح فعالیت آنزیم تریپسین گروه کنترل (95.4±12.2) بطور معنی داری (P<0.05) بالاتر از تیمارهای 1 (78.1±5.1)، 2 (75.2±10.1) و 3 (85.4±9.3) بود. در روز بیست و یکم، ماهیان گروه های با محرومیت غذایی بر خلاف ماهیان گروه کنترل (44.77±9.4) هیچ گونه فعالیت کیموتریپسنی نداشتند. فعالیت آنزیم لیپاز گروه کنترل نیز در پایان دوره محرومیت غذایی (37.7±2.3) بطور معنی داری (P<0.05) بالاتر از تیمارهای 1 (23.0±2.4)، 2 (22.1±2.2) و 3 (27.3±5.0) بود. با این وجود، در مراحل بعدی نمونه برداری سطح فعالیت آنزیمی تیمارهای با محرومیت غذایی به سطح فعالیت آنزیمی گروه کنترل رسید. نتایج تحقیق حاضر بیانگر آن است که غذا یکی از فاکتورهای مهم دخیل در تنظیم فعالیت آنزیم های گوارشی است و ماهیان واجد توانایی بازیابی ظرفیت گوارشی خود پس از رفع دوره های مختلف محرومیت غذایی هستند.

17 آلفا- متیل تستوسترون از جمله آندروژن هایی است که در سیکل جنسی نقش دارد و جهت افزایش رشد و تغییر جنسیت ماده ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق اثر سه دوز مختلف از این هورمون (300، 400 و 1000 میلی گرم در کیلوگرم جیره) به همراه تیمار شاهد (بدون هورمون) بر خصوصیات ثانویه جنسی ماهیان نر (شاخص گونوپودیوم و رنگ سنجی) و ماده (رنگ سنجی) و تکامل گنادی و تولید لارو ماهیان ماده در ماهی گوپی (Poecilia reticulate) مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر شاخص گونوپودیوم در نرها اختلاف معنی داری را نشان نداد. نتایج نشان دهنده افزایش رنگدانه های قرمز در ماهیان نر و ماده است. با افزایش دوز هورمونی، کیسه های اسپرمی در گناد ماهیان ماده شکل گرفت و در نتیجه آن روند تولید لارو کاهش یافت به نحوی که در بیشترین دوز پس از حدود 5 هفته، لاروی تولید نگردید. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که ارتباط قوی بین شرایط فیزیولوژیک ماهی با رنگ پوست و خصوصیات ثانویه جنسی این ماهی وجود دارد.

در این تحقیق اثر سطوح مختلف پربیوتیک مانان الیگوساکارید بر میزان رشد، بازماندگی، ترکیب بدن و مقاومت به تنش شوری در بچه ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) مورد بررسی قرار گرفت. بچه ماهیان سفید با میانگین وزنی 741.8±37.4 میلی گرم با تراکم 300 عدد در حوضچه های فایبرگلاس به مدت 8 هفته تا حد سیری تغذیه شدند. آزمایش با استفاده از طرح کاملا تصادفی شامل سطوح صفر (شاهد)، 1.5، 3 و 4.5 گرم مانان الیگوساکارید به ازای هر کیلوگرم جیره تجاری ماهی سفید با سه تکرار طراحی شد. در پایان دوره آزمایش از بچه ماهیان در معرض تنش شوری نمونه گیری شد. نتایج به دست آمده از نظر میزان رشد و کارآیی تغذیه تفاوت در بین تیمارها نشان نداد (P>0.05). بیشترین و کمترین عملکرد رشد در ماهیان تغذیه شده با سطوح 1.5 و 4.5 گرم مانان الیگوساکارید به ازای هر کیلوگرم جیره مشاهده گردید. بیشترین نرخ بازماندگی بدون هیچ گونه تفاوت معنی داری در ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی 1.5 گرم مانان الیگوساکارید به ازای هر کیلوگرم مشاهده گردید و به موازات آن تعداد کل لاکتوباسیلوس های روده نیز نسبت به سایر تیمارها افزایش یافته بود (P>0.05). میزان بازماندگی ماهیان پس از گذشت 48 ساعت تنش شوری 13.1 و 10.8 گرم در لیتر از نظر آماری تفاوتی نداشت (P>0.05). یافته های آنالیز لاشه نشان داد که هیچ یک از تیمارها بر ترکیبات بدن بچه ماهیان سفید پرورشی تاثیر معنی داری نگذاشتند (P>0.05). نتایج این بررسی حاکی از آن است که مکمل کردن جیره به میزان 1.5 گرم مانان الیگوساکارید به ازای هر کیلوگرم جیره می تواند در برخی از پارامترهای رشد، تغذیه، بازماندگی و مقاومت به تنش شوری بچه ماهی سفید موثر واقع شود.

تحقیق حاضر جهت بررسی اثرات سطوح مختلف دمایی (24، 28 و 32 درجه سانتی گراد) بر رشد، بازماندگی، میزان غذاگیری، پارامترهای خون شناختی و ترکیبات لاشه در بچه ماهیان انگشت قد ماهی سفید با میانگین وزن 0.2±0.03 گرم به مدت 60 روز انجام گرفت. میانگین وزن نهایی بچه ماهیان در انتهای دوره 1.68±0.06 گرم بود. در پایان دوره آزمایش، بیشترین میزان نرخ رشد روزانه، وزن اکتسابی، نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن در دمای 24 درجه سانتی گراد و کمترین مقادیر آنها در دمای 32 درجه سانتی گراد مشاهده گردید. در ارتباط با این پارامترها، اختلاف معنی داری در درجه حرارت های 24 و 28 درجه سانتی گراد مشاهده نشد (P>0.05)، در حالی که 2 دمای مزبور تفاوت معنی داری با دمای 32 درجه سانتی گراد داشتند (P<0.05). بچه ماهیانی که در دمای 32 درجه سانتی گراد پرورش یافتند، رشد کندتر، میزان جذب غذای پایین تر و ضریب تبدیل غذایی بالاتری نسبت به تیمارهای دیگر نشان دادند اما از لحاظ میزان تلفات در دماهای مورد بررسی، تفاوت معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). بهترین ضریب تبدیل غذایی بچه ماهیان در دمای 24 درجه سانتی گراد بدست آمد (P<0.05). شاخص وضعیت بچه ماهیان در بین تیمارها تفاوت معنی داری نداشت (P>0.05). نتایج حاصل از آنالیز پارامترهای خون شناختی (گلوکز، کلسترول، پروتئین کل، کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم)، ترکیب لاشه (رطوبت، خاکستر، پروتئین و چربی) در پایان دوره آزمایش نشان داد که پارامترهای مذکور در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نداشتند (P>0.05). هماتوکریت بچه ماهیان به طور معنی داری تحت تاثیر درجه حرارت قرار گرفت (P<0.01). با توجه به نتایج، این تحقیق پیشنهاد می کند که بچه ماهیان انگشت قد ماهی سفید در دمای 24 تا 28 درجه سانتی گراد، به خوبی رشد می نمایند.

در این تحقیق سعی شد تا با ایجاد شکست شیب بستر که می تواند تداعی کننده وضعیت جریان در دلتای مخازن سدها و همچنین مصب باشد به بررسی تغییرات ایجاد شده در اثر جریان غلیظ بر روی خصوصیات جریان ورودی پرداخته شود. در این راستا، با ساخت یک مدل فیزیکی (فلومی به طول 8 متر، عرض 0.5 متر و ارتفاع 0.8 متر) اثر شیب های متفاوت، تغییرات دبی و غلظت جریان غلیظ ورودی بر مشخصه های جریان غلیظ بررسی گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین تغییر در خصوصیات جریان غلیظ در قسمت شیب دار می باشد، به طوری که سرعت جریان در انتهای این ناحیه بین 40 تا 62 درصد نسبت به ابتدای آن افزایش می یابد. ارتفاع جریان نیز به دلیل کشش آب ساکن در طول فلوم همواره دارای روند افزایشی بوده و بیشترین افزایش در ناحیه شیب دار در حدود 2 تا 3.5 برابر می باشد. همچنین میزان کشش آب ساکن علاوه بر عدد ریچاردسون (که در محدوده 0.6 تا 4.7 متغیر بود) به تغییرات ارتفاع آب مخزن نیز حساسیت زیادی دارد و رابطه ای نمایی در این خصوص پیشنهاد شده است.

هدف از انجام این مطالعه پیش بینی ضریب تضعیف آب خلیج فارس برای امواج صوتی در مناطقی است که مقدار تجربی آن موجود نمی باشد. در این مطالعه با استفاده از مدل سه بعدی هیدرودینامیکی کوهرنس و با اعمال شرایط محدود کننده برای خلیج فارس، دما، شوری و فشار در لایه های مختلف پیش بینی شده اند. همچنین با اضافه کردن رابطه نظری موجود در مدل مذکور برای ارتباط دما و شوری، با ضریب تضعیف صوت در آب مقدار نظری ضریب تضعیف در خلیج فارس نیز محاسبه گردیده است. این مطالعه نشان می دهد که کمترین مقدار میانگین ماهیانه ضریب تضعیف مربوط به لایه بستر در ماه های تیر و مرداد در سواحل شمالی تنگه هرمز و مناطق شمال غربی خلیج فارس نزدیک به دهانه اروندرود می باشد و همچنین بیشترین مقدار میانگین ماهیانه ضریب تضعیف مربوط به بهمن ماه، در سطح و در مناطق جنوبی خلیج فارس است. نتایج حاصل از این مدل بیان می کند که میانگین ماهیانه ضریب تضعیف در بستر بیشتر از سطح است، به طوری که فقط در ماه های آبان، آذر، دی و بهمن ضریب تضعیف در سطح بیشتر از ضریب تضعیف در بستر است.

بررسی خصوصیات زیستی میش ماهی در سواحل استان خوزستان در دو منطقه چویبده و بحرکان طی یک دوره یک ساله از آبان 1387 تا آبان 1388 اجرا شد. دلیل انتخاب میش ماهی عدم سابقه مطالعه مشابه بر روی این گونه در ایران و مهاجر بودن آن بود. طی این بررسی 143 قطعه ماهی زیست سنجی گردید (74 ماهی نر و 69 ماهی ماده). شاخص رسیدگی جنسی در نرها 0.66±1.29 و در ماده ها 2.83±2.42 به دست آمد و بالاترین مقدار این شاخص در مرداد ماه مشاهده شد. رابطه طول و وزن ماهی نر Y=0.042L^2.70 (n=74, R2=0.86) و ماهی ماده Y=0.061L^2.61 (n=69, R2=0.85) و برای هر دو جنس Y=0.059L^2.62 (n=143, R2=0.86) به دست آمد. شاخص های رشد، طول بی نهایت L=161.61cm، ضریب رشد K=0.57 (year-1) و زمان طول صفر to=-0.17 محاسبه شد. با توجه به خصوصیات زیستی ماهی میش و بر اساس شاخص انجمن شیلاتی امریکا (AFS) ماهی میش جزء ماهیان با آسیب پذیری ذاتی زیاد به حساب می آید.