نوآوری های آموزشی
سال:1386 | دوره:6 | شماره:23 |تعداد مقالات:12

پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه و سهم نسبی انواع رفتارهای معلم در تبیین سرزندگی و انگیزش درونی دانش آموزان انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، دانش آموزان دوره متوسطه دبیرستانهای شهر اصفهان بودند که از میان آنان سیصد دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده و به پرسشنامه های رفتارهای معلم، سرزندگی و انگیزش درونی پاسخ داده اند. بخشی از یافته های این پژوهش نشان داده است که از میان رفتارهای مرتبط با سرزندگی معلم، اشتیاق معلم (0.31)، حمایت استقلالی (0.27) و دانش زیربنایی (0.21)، و از میان رفتارهای مرتبط با انگیزش درونی معلم، اشتیاق معلم (0.41) و تنوع روش (0.29)، بیش از دیگر رفتارهای معلم تبیین کننده سرزندگی و انگیزش درونی دانش آموزان هستند.

هدف از اجرای این پژوهش بررسی مقایسه ای تاثیر شیوه های جرات ورزی (رد قاطعانه، بیان قاطعانه و درخواست قاطعانه) بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر و دختر دوره راهنمایی شهر شهرضا در سال تحصیلی 85-1384 بوده است. بدین منظور، 240 دانش آموز (120 دانش آموز پسر و 120 دانش آموز دختر) پایه سوم به شیوه تصادفی طبقه ای از بین دانش آموزان دوره راهنمایی شهر شهرضا به عنوان آزمودنی های پژوهش انتخاب شدند و به طور تصادفی به گروه های آزمایشی و گروه کنترل اختصاص یافتند. پیش از مداخله آموزشی، گروه های آزمایشی و گواه با مقیاس رفتار سازشی واینلند مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه های آزمایشی در ده جلسه آموزش جرات ورزی به شیوه گروهی شرکت نمودند. آزمودنی های گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. در پایان مداخله آموزشی، گروه های آزمایشی و گروه کنترل بار دیگر با همان آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن بود که متغیر جنس (F=12.64, P<0.05) و شیوه های جرات ورزی (F=77.96, P<0.05) و تعامل جنس آزمودنی ها با شیوه های جرات ورزی (F=3.17, P<0.05) به لحاظ آماری معنی داری هستند.

در دهه های اخیر با ایجاد تغییر و تحولات عظیم در نظام های آموزشی، اهمیت فضاهای آموزشی در کشورهای پیشرفته دنیا بیش از پیش مورد توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت قرار گرفته است و برای هر چه جذاب تر کردن این فضاها تدابیر گوناگون اندیشیده اند. پژوهش حاضر برای کسب اطلاع از چگونگی فضاهای آموزشی چهار کشور پیشرفته، انجام شده است.روش تحقیقی کیفی است و اطلاعات تحقیقی از طریق بررسی مدارک و شواهد، منابع و اسناد کتابخانه ای، اطلاعات شبکه های اینترنتی و مصاحبه با والدین و دانش آموزان گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزانی هستند که حداقل سه سال از دوره ابتدایی را در مدارس کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، استرالیا و انگلستان تحصیل کرده اند و اکنون در مدارس ایران تحصیل می کنند. مصاحبه با والدین آنها هم بخشی دیگر از اطلاعات را تشکیل می دهد.روش تجزیه و تحلیل کیفی و با کدگذاری، مقوله بندی و سازماندهی داده ها انجام گرفته است. یافته های پژوهش در دو بخش تجهیزات فیزیکی مدرسه و شرایط فرهنگی حاکم بر فضاهای آموزشی ارایه خواهد شد. در بخش ویژگی های فیزیکی، نتایج پژوهش نشان داده است که اکثر مدارس از فضاهای آموزشی مناسب بهره مندند و الگوی کلاس ها متناسب با روش های جدید تدریس طراحی شده است. یافته های مربوط به جو و فضای فرهنگی نشان داده است که شش عامل حس همدلی و همدردی، تعهد و مسوولیت شناسی، احترام، جو اعتماد، علاقه و انگیزه، و جو شادی و نشاط بر مدرسه حاکم است.

ارزشیابی توصیفی، یکی از نوآوری های آموزشی در دهه حاضر در نظام آموزشی دوره ابتدایی کشور است. این نوآوری در بسیاری از عناصر و اجزای خود، با ارزشیابی سنتی و رایج در تضاد است. از این رو اشاعه این الگوی جدید ارزشیابی در بدنه نظام آموزشی نیازمند تمهیدات و دوراندیشی هایی است. لذا مساله اساسی پژوهش این است که بر اساس شرایط موجود نظام آموزشی دوره ابتدایی شهر تهران، چه شیوه ای برای اشاعه ارزشیابی کیفی - توصیفی مناسب است. این پژوهش با استفاده از نظریه راجرز و شومیکر در اشاعه نوآوری، به بررسی عوامل زمینه ای اشاعه نوآوری پرداخته است و بر اساس اطلاعات حاصله از 36 مدرسه در 11 منطقه و 410 نفر از کارکنان این مدارس و 15 مدرسه مجری طرح ارزشیابی کیفی - توصیفی و 56 نفر از مجریان طرح، از طریق دو پرسشنامه و یک فرم مصاحبه به توصیف وضع موجود پرداخته است. از این بررسی بر می آید که گرایش نسبی افراد جامعه به نوآوری، نگرش مثبت به ارزشیابی توصیفی، اطلاعات گسترده معلمان از این طرح، ویژگی هایی مثبت الگوی ارزشیابی توصیفی، سطح سواد نسبتا مناسب معلمان از زمینه های مثبت برای اشاعه این طرح است و نگرش مثبت معلمان به ارزشیابی سنتی از عوامل منفی در اشاعه الگوی ارزشیابی توصیفی در سطح شهر تهران می باشد. سپس بر اساس تصویر به دست آمده از وضع موجود و مباحث نظری مرتبط، شیوه تقاضا محور برای اشاعه ارزشیابی کیفی - توصیفی پیشنهاد شده است.

در سالهای اخیر علاقه به کار فلسفی با کودکان به این دلیل که کار فلسفی هم مهارتهایی نظیر خواندن و تفکر کودکان را تقویت می کند و هم استقلال فکری آنها را افزایش می دهد، افزایش یافته است. با عنایت به توجه نظامهای آموزشی کشورهای گوناگون به این امر از یک سو و مشکلات نظام آموزشی کشور از سوی دیگر پژوهشگران بر آن شدند تا با روش آزمایشی اثرات کار فلسفی با کودکان را در مدارس ابتدایی شهر اصفهان بررسی نمایند. با توجه به اینکه کار آزمایشی بود، یک دبستان پسرانه در ناحیه 3 اصفهان انتخاب شد و محققان به مدت 8 ماه به اجرای این پژوهش در پایه های دوم تا پنجم دبستان پسرانه پرداختند. آزمودنیهای این پژوهش 102 دانش آموز پایه های دوم تا پنجم دبستان بودند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته 35 سوالی بود که با بهره گیری از مقیاس درجه بندی لیکرت از 1 تا 5 نمره گذاری شده بود و تاثیر این کار روی دانش آموزان را از نظر خودشان می سنجید. روایی پرسشنامه در چند مرحله بررسی و مورد تایید کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت قرار گرفت و پایایی آن نیز 0.91 محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. برای بررسی نظرات دانش آموزان در زمینه اثربخشی طرح کار فلسفی، از آزمون T تک نمونه ای، خی دو، ضریب همبستگی پیرسون و V کرامر استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که دانش آموزان در زمینه رعایت بیشتر نظم در کلاس، احترام به بزرگترها، روابط صحیح با کودکان، درک و فهم بهتر مطالب درسی، مسوولیت پذیری، حس اعتماد به نفس، عزت نفس و خلاقیت رشد کرده و برنامه کار فلسفی با آنان در زمینه پیشرفت تحصیلی آنان موثر بوده است.

نظام آموزشی ما برای پرورش خلاقیت کودکان و نوجوانان نیازمند تحول اساسی است و معلمان از عناصر کلیدی این نظام هستند. به همین دلیل برنامه ای برای آموزش خلاقیت معلمان تدوین گردید تا شناخت، نگرش و مهارتهای لازم را برای پرورش خلاقیت دانش آموزان کسب کنند. برنامه آموزش خلاقیت را که مجری تحقیق بر اساس تئوری های علمی طراحی کرده، در پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است و تاثیر مثبت آن بر دانش، نگرش و مهارت معلمان تایید شده است. پژوهش حاضر فاز دوم همان پژوهشی است که به منظور بررسی تاثیر برنامه آموزش خلاقیت معلمان بر روی دانش آموزان آنها طراحی شده است. در این پژوهش تاثیر برنامه آموزش خلاقیت معلمان بر خلاقیت، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آنها با روش نیمه تجربی و از طریق طرح سالمون انجام گرفته است. لذا معلمان و دانش آموزان آنها به دو گروه آزمایشی و گواه و هر گروه نیز به دو گروه تقسیم شدند. دانش آموزان یک گروه آزمایشی و یک گروه گواه پیش آزمون دریافت داشتند و سپس هر دو گروه آزمایشی معلمان در دو دوره شرکت کرده و برنامه آموزش خلاقیت به آنها ارایه شد. آنها نیز پس از آشنایی با برنامه و کسب مهارتهای لازم به اجرای برنامه در کلاس خویش پرداختند.پس از پایان دوره، هر چهار گروه آزمایشی و گواه آزمون نهایی را دریافت کردند. تحلیل آماری اطلاعات به دست آمده فرضیه اول مبنی بر تاثیر برنامه آموزشی خلاقیت معلمان بر افزایش خلاقیت دانش آموزان آنها را تایید کرد. فرضیه دوم مبنی بر تاثیر برنامه آموزش خلاقیت بر خودپنداره دانش آموزان آنها رد شد و فرضیه سوم مبنی بر تاثیر برنامه آموزش خلاقیت در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آنها تایید شد. بنابراین برنامه آموزش خلاقیت معلمان را می توان به عنوان الگویی مناسب برای پرورش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مدارس سطح کشور مورد استفاده قرار گیرد.