نوآوری های آموزشی
سال:1398 | دوره:18 | شماره:70 |تعداد مقالات:9

مقالة حاضر به بررسی، نقد و تحلیل متون درسی ادبیات فارسی با محتوای الهیات اسلامی پرداخته است. ابتدا ماهیت الهیات و ادبیات را تب یین کرد هایم و عنصر فرمالیستی «ادبیت » را ب هعنوان شاخصی برای تشخیص و تم ییز متون ادبی و غیرادبی مشخص کرد هایم. سپس در سهایی را که در کتاب درسی فارسی پایة نهم دورة اول متوسطه محتوایی الهیاتی دارند، بررسی و تحلیل کرد هایم. این بررسی نشان م یدهد که حضور الهیات اسلامی در کتا بهای درسی ادبیات فارسی، بر اساس اسناد فرادستی و رویکرد عام برنامة درسی در جمهوری اسلامی ایران، پررنگ است و دو فصل کامل و سه درس از کتاب درسی فارسی پایة نهم، یعنی بیش از 8 درس از مجموع 17 درس کتاب و بیش از 50 درصد از مجموع محتوای کتاب درسی فارسی پایة نهم را دربرم یگیرد. نتیجة این تحقیق نشان م یدهد که حضور پرتعداد در سهایی با محتوای الهیات اسلامی در کتاب درسیِ فارسی، با هر قصد و نیتی که صورت گرفته باشد، ادبیات فارسی را از ماهیت و کارکرد اصلی خودش که تأثیر عاطفی و احساسی بر مخاطبان، تلطیف عواطف انسانی، ایجاد التذاذ ادبی و هنری در مخاطبان، و پرورش تخیل خلاق است، بازم یدارد. درست است که کشور ما، جمهوری اسلامی و مظهر حاکمیت ارز شهای الهی و الهیات اسلامی است، اما این طرز پررن گکردن الهیات در کتاب درسی ادبیات فارسی، بر اساس رویکرد خاص برنامة درسی که موردتوجه ما در این مقاله بوده است، با ماهیت و هد فهای آموزشی و پرورشی هر دو مقولة درسی منافات دارد.

در این تحقیق رابطة مهار تهای تدریس معلمان با عملکرد دان شآموزان در امتحانات در سهای محاسباتی، بر اساس رویکرد فرایند-محصول بررسی شده است. به این معنا که ه مبستگی فرایندها )یا مهار تهای تدریس معلمان( با محصو لها )عملکرد دان شآموزان در آزمو نهای نهایی( بررسی شد. به این منظور، مهار تهای تدریس معلمان با استفاده از پرس شنام های محق قساخته انداز هگیری شد که متناسب با شرایط تدریس در سهای محاسباتی طراحی شده بود. پایایی پرس شنامه بر حسب ضریب آلفای کرونباخ 0/92 براورد شد. دبیران نمونة آماری تحقیق به روش خوش های انتخاب شدند. تعداد 175 پرس شنامة قابل تحلیل از دبیران در سهای محاسباتی به دست آمد و در مرحلة بعد فهرست نمر ههای پایانی دان شآموزان هر دبیر فراهم شد. در تحلی لهای اولیه معلوم شد که مهار تهای تدریس وابسته به جنسیت معل ماند و نیز روشن شد که بخش مهمی از واریانس پیشرفت تحصیلی دان شآموزان )حدود 40 درصد( با نوع مدرسه قابل تبیین است. در تحلیل نهایی این نتیجه به دست آمد که توجه دبیران زن به مؤلف ههایی نظیر انعطا فپذیری در تدریس، به سطح تسلّ ط رساندن دان شآموزان، شفافیت در ارائة درس، حمایت از یادگیری شاگردان، توانمندسازی خویشتن و بهر هگیری از نظرات دیگران، تنوع در تدریس، تلکی فدهی و مطالبه، به طور معناداری با پیشرفت تحصیلی دان شآموزان ایشان ارتباط دارد. در مقابل، نمر ههای دان شآموزانِ دبیران مردی که دان شآموزان را به مطالعة قبلی تشویق م یکنند، در خلال تدریس به طور مکرر به وارسی یادگیری بچ هها م یپردازند و به ارزشیابی و آزمون بیشتر گرایش دارند، به طور معنادار از نمر ههای دان شآموزانِ دبیران زنی که به این مهار تها گرایش دارند، بالاتر است. به نظر م یرسد نحوة بهر هگیری متفاوت دبیران زن و مرد از مهار تهای تدریس اثربخش، پیامدهای متفاوتی را از نظر پیشرفت تحصیلی دان شآموزان به دنبال دارد.

ارتباط معلم-دانش آموز، صرفاً کنش و واکنش ساده ای از جانب دو سوی این رابطه نیست، بلکه تبادل کاملی است که در بستری از عوامل مؤثر بر آن شکل می گیرد. این مطالعه با هدف درک عوامل مؤثر بر این رابطه از دیدگاه معلمان انجام شده و در چارچوب روش تحقیق کیفی و طرح پدیدارشناسی به توصیف عمیق این عوامل پرداخته است. شرکت کنندگان در این پژوهش 19 معلم دورة ابتدایی (12 زن، 7 مرد) از دبستان های دولتی شهر شیراز بودند که به شیوة هدفمند انتخاب شدند و در مصاحبه های نیمه ساختاریافته شرکت کردند. بر مبنای یافته های این مطالعه، دیدگاه معلم دربارة رفتارهای کلاسی و خصوصیات دانش آموز، که در ارتباط با او مؤثر است، مسیرهای کلاسی که برای ارتباط با دانش آموز قابل بهره برداری اند، عوامل بیرون از دایرة رابطة معلم و دانش آموز، که بر ارتباط آن ها با یکدیگر اثر می گذارد، و ویژگی های خلقی، باورها و انگیزش معلم که در ارتباط او با دانش آموز مؤثرند، به دست آمد. این مؤلفه ها، دریافت ابعاد جامعی از دیدگاه معلم را پیرامون دغدغة پژوهش ممکن ساخت. نتایج این مطالعه، تبیین کنندة بسترهای ممکن برای مداخلة مثبت در رابطة معلم-دانش آموز است.

این مطالعه پژوهشی ترکیبی است جامعة آماری آن پژوهش، دان شآموزان دختر پایة یازدهم نواحی 1 و 2 شهرستان رشت در سال تحصیلی 98-1397 بودند و از آن میان، 120 نفر ب هعنوان نمونة آماری برای اجرای مقدماتی و نهایی و به شیوة نمون هگیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل آزمون درک متن نوشتاری )محق قساخته( و نسخة بوم یسازی شدة آزمون حافظة فعال خواندنِ دانمان و کارپنتر ) 1980، برگرفته از قوامی لاهیج، 1397 ( بود. پس از اجرای نهایی آزمون درک متن نوشتاری و نیز اجرای نسخة بوم یسازی شدة آزمون حافظة فعال دانمان و کارپنتر، داد هها با دو آزمون ه مبستگی پیرسون و رگرسیون تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که نمر ههای درک متن نوشتاری با نمرة کلی آزمون حافظة فعال خواندن ) 67 / α =0 ( و نیز با نمر ههای مؤلفة اندوزش این آزمون، ه مبستگی مثبت و معنادار دارند ) 59 / α =0 ( و برعکس با نمر ههای مؤلفة پردازش این آزمون رابطة معناداری ندارند ) 17 / α =0 (. م یتوان وجود رابطة مثبت و معنادار میان درک متن نوشتاری با مؤلفة اندوزشِ حافظة فعال خواندن را ب هپیروی از سووانسن و برنینگر ) 1995 ( چنین تبیین کرد که عملکرد افراد در درک متن نوشتاری و حافظة فعّال کلامی توسط نظامی با گنجایش کلی هدایت م یشود. بر همین اساس، حافظة فعال روی درک متن نوشتاری اثرگذار است، زیرا مقیاسی برای گنجایش ذخیر هسازی در انواع تکلی فهای کلامی فراهم م یآورد. یعنی با توجه به نقش مهارت درک متن نوشتاری در فهمِ مطالبِ آموزشی و با توجه به رابطة بین درک متن و حافظة فعال، م یتوان با تقویت حافظة فعال به عملکرد بهتری در درک متن رسید. پیامدهای یافت هها مورد بحث قرار گرفت هاند.

غفلت از پیچیدگیهای نظام تعلیم وتربیت، به دلیل گستردگی و اهمیت آن می تواند صدمات غیرقابل جبرانی به بار آورد. در مقالة حاضر پیشرا نهای تغییر در حوزة آموزش وپرورش جهان از طریق متن کاوی در اسناد معتبر جهانی و نظر گروه خبرگان، بررسی و شناسایی شده است. سپس با برگزاری جلسة دلفی مشترک خبرگان، تأثیر پیشرا نهای شناسای یشده بر هم سنجیده شده و موردبحث قرار گرفته است. آنگاه از طریق نر مافزار «می کمک » جایگاه هر پیشران تحلیل و بررسی شد. یافت هها حاکی از آن است که پیشرا نهای «جهان یشدن )بی نالملل یشدن آموز شوپرورش( «، » تنو عطلبی، » «شبکة جهانی اینترنت )شبک ههای اجتماعی( «، » انتقال از آموزش به یادگیری «، » شناسایی و ب هکارگیری الگوهای بهتر » و «توسعة فناوری و دیجیتال » دارای تأثیرگذاری بسیار بالایی بر سایر پیشرا نها هستند، پیشرا نهای «رفاه اقتصادی و افزایش طبقة متوسط » و «فردگرایی )شخصی سازی یادگیری( » جزو پیشرا نهای اثرگذار تلقی م یشوند، پیشرا نهای «توسعة علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی ) »)STEM و «یکپارچ هسازی آموزش و محتوای آموزشی » نسبت به سایر پیشرا نها مستقل هستند، و پیشران «عد متمرکز یا پایان تولید برنام ههای سازما نیافته رسمی )طراحی نظا مهایی با انعطا فپذیری بیشتر( » خروجی و نتیجة کنش و واکنش سایر پیشرا نهای این سیستم محسوب م یشود که عنوان پیشران وابسته را در این مطالعه به خود اختصاص داده است. نتایج حاکی از آن است که حرکت آهسته ولی مداوم به سمت عد متمرکز و مقاومت نکردن در برابر این تغییرات م یتواند نظام آموزشی را از زیر سایة صرفا الگوبرداری از نتایج سایر نظامهای تعلیم وتربیت جهان و به دوراز دستاوردهای بومی و داخلی، خارج سازد و نویدبخش آیند های روشن و شفاف باشد.

در فرایند آموزش و یادگیری ریاضیات پایه، مباحث مرتبط با عبار تهای جبری اساس بسیاری از مباحث اصلی و مهم در ریاضیات مدرس های و ریاضیات پیشرفته است و ب هخصوص در موضو عهای مرتبط با تاب عها و عملگرها از آن استفاده م یشود. ازای نرو، یافتن روابط و میزان ابعاد آ نها بین مؤلف ههای مؤثر در سطح دانش و مهارت دان شآموزان ب هصورت الگو یا مدلی کاربردی، برای آموزشگران ریاضی حائز اهمیت است. این پژوهش، م یکوشد برای موضوع عبار تهای جبری در دورة متوسطه، با استفاده از ابزار آزمون ریاضی و سپس با تحلیل داد هها توسط نر مافزار R، ب هکارگیری شیو ههای «ارزیابی تشخیصی و شناختی » برای آنالیز داد هها و سپس استخراج نتایج از شیوه «سلسل همراتبی ویژگ یها » یک مدل ساختاری ارائه دهد. نتایج حاصل در آغاز با سه حیطة محتوایی «شناخت و تشخیص «، » ساده کردن » و «فاکتورگیری و پخ شپذیری » بررسی شدند، مدل ساختاری، بنا بر آنالیز نتایج الگویی هم گرا و خطی را برای مدل ارتباطی میان مؤلف هها نشان داد که با مدل انداز هگیری برای یافتن ابعاد، روایی، پایایی و برازش مدل تثبیت شد.

فضاهای آموزشی انسان های آینده را تربیت می کنند و به نوع نگرش و شیوة رفتاری جوامع شکل م یدهند. پس محیط مدرسه باید موجب بهبود رفتار اجتماعی دانش آموزان شود. عاملی مانند فضای شخصی در مدرسه می تواند بر رفتار دانش آموز تأثیر بگذارد. الگوهای رفتاری متنوع، ورود فناوری های نوین و نیاز به فضاهای چندمنظوره، فضاهای آموزشی را به سمت انعطاف پذیری سوق می دهد. هدف از این پژوهش یافتن ارتباط بین رفتارهای اجتماعی و معماری انعطاف پذیر بوده است. ابتدا با روش تحلیل محتوای متن تأثیر تغییر چیدمان نیمک تها بر اندازة فضای شخصی دانش آموز بررسی شد. سپس با روش میدانی، مشاهدة مستقیم و مداخله در محیط به صورت پیش آزمون و پس آزمون، چگونگی تأثیرپذیری پاس خهای رفتاری دانش آموزان از معماری انعطا فپذیر به کمک متغیر محیطی کالبدی، تغییر چیدمان موردبررسی قرار گرفت. یافت ههای پژوهش نشان دادند، تغییر فضای کلاس از طریق تغییر چیدمان و ایجاد محی طهای اجتماع پذیر م یتواند بر اندازة فضای شخصی دانش آموز تأثیرگذار باشد. بدین صورت که تغییر چیدمان نیمک تها، اندازة فضای شخصی و در نتیجه میزان ارتباط و تعامل دانش آموزان با یکدیگر را تغییر م یدهد. زاویة قرارگیری دانش آموز، فاصلة آن از معلم و دیگر دانش آموزان، قاب لرؤیت بودن وی توسط معلم بر اندازة فضای شخصی که مانند حباب آ نها را در برگرفته، تأثیرگذار است. بنابراین از طریق تغییر چیدمان، میتوان فضای کلاس و اندازة فضای شخصی دانش آموزان را تغییر داد.