شیلات
سال:1388 | دوره:62 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

در این ارزیابی رابطه طول و وزن، الگوی رشد، عامل وضعیت، ترکیب سنی و مشخصه های رشد 97 عدد از ماهیان سوف دریاچه سد ارس در سال 84-1383 مورد بررسی قرار گرفت. میانگین طول و وزن ماهیان صید شده به ترتیب 389 میلی متر و 549 گرم بوده و دامنه سنی آنها بین 1 تا 5 سال بود که ماهیان 2 و 3 ساله 2/74 درصد از ترکیب سنی را دارا بودند. در بررسی الگوی رشد، ضریب رگرسیون (b) کوچکتر از عدد 3 به دست آمد و عدد بدست آمده از رابطه پاولی 1 که با احتساب میزان b محاسباتی در رابطه نمایی تغییرات طول و وزن به دست آمد، با عدد بدست آمده از این رابطه با احتساب b فولتون (b=3) دارای اختلاف معنی دار بود (P<0.05) که نشان دهنده ناهمگون (آلومتریک) بودن رشد در ماهیان مورد بررسی می باشد. میزان ضریب چاقی نیز در جنس های نر و ماده به ترتیب 51/2 و 25/1 محاسبه شد که از اختلاف معنی دار برخوردار است (P<0.05). در معادله رشد برتالانفی، میزان k و L(∞) به ترتیب 166/0 در سال و 733 میلیمتر به دست آمد.

دراین پژوهش ماریناد ماهی کپور پرورشی‏‏، با بهره گیری از سه روش در زمان های متفاوت شستشو درآب نمک 5% (60، 90 و 120 دقیقه) به منظور بوزدایی گوشت ماهی کپور تهیه و نمونه ها بر پایه ویژگی های حسی، با روش معیار تصویری 5 نقطه ای مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه بهینه (مدت زمان شستشو 90 دقیقه) گزینش و در 2 حالت، آب پزشده و غیر آب پز شده برای تهیه ماریناد به کار برده شدند. بنا به نتایج آزمایش های حسی، نمونه آب پز شده برگزیده و در مدت 90 روز انبارداری در دمای 1±5 درجه سلسیوس، تغییرات pH، پراکساید، ترکیب های نیتروژنه فرار و شمارش کلی باکتری ها در فواصل زمانی 15 روزه مورد اندازه گیری قرارگرفتند. بر این پایه pH نمونه ها پس از روز سی ام در 1/3 به تعادل نسبی رسید. پراکساید بین 3/1-8/0 میلی اکی والان در کیلوگرم متغیر بود و میزان ترکیب های نیتروژنه فرار نیز در طول مدت نگهداری به 8/9 میلی گرم درصد گرم ماده گوشتی رسید که پس از روز چهل و پنجم تغییرات محسوسی را نشان نداد. در همه مادینادهای تولیدی رشد باکتریایی دیده نشد. بنا به نتایج دست آمده پیشنهاد می شود که زمان ماندگاری فرآورده تولیدی 90 روز باشد.

میزان جذب اکسیژن توسط ماهیان به عنوان یک شاخص برای سنجش میزان سوخت و ساز و پاسخ فیزیولوژیکی بدن به عامل های محیطی مورد بهره گیری قرار می گیرد در این بررسی میزان مصرف اکسیژن، محتوای آب بدن و نرخ رشد ویژه در انگشت قدهای ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 5/±5/4 گرم در دو سطح شوری (صفر و پنج گرم در لیتر) و دو سطح دمایی (5/0±21 و 5/0±31 درجه سلسیوس) مورد اندازه گیری قرار گرفت. و ضریب دمایی Q10 برای چهار تیمار یاد شده به دست آمد. نتایج نشان داد که دما و شوری تاثیر معنی داری بر میزان مصرف اکسیژن دارند (P<0.05). ولی برهم کنش بین این دو عامل  تاثیر معنی داری بر روی میزان مصرف اکسیژن نداشت (P<0.05). کمترین میزان مصرف اکسیژن در تیمار با شوری صفر گرم در لیتر و دمای 5/0±21 دیده شد و بیشترین میزان مصرف اکسیژن در شوری  5 ppt و دمای 5/0±31 به دست آمد. محتوای آب بدن در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نداشت، میزان نرخ رشد روزانه در تیمار 1 که شامل دمای 5/0±21 درجه سلسیوس برابر 122/0±7223/1 بود در حالی که نرخ رشد روزانه برای ماهیانی که در همین دما در شوری  5 ppt قرار گرفته بودند برابر با 055/0± 6183/1 درصد وزن بدن در روز برآورد شد. دردمای 5/0 ±31 در شوری صفر گرم در لیترنرخ رشد روزانه برابر با 068/0±157/2 بود این رقم در شوری  5 ppt در همین دما 024/0±113/2 درصد وزن بدن محاسبه شد. اثرگذاری شوری بر میزان رشد معنی دار نبود (P<0.05)، درحالی که دمای تاثیر معنی داری بر میزان رشد داشت (P<0.05).

گسترش تکثیر و پرورش میگو در ایران نقش مهمی در افزایش اشتغال، ارزآوری و گسترش مناطق ساحلی ایفا می کند. هر چند ظرفیت های فیزیکی گسترش پرورش میگو در ایران روشن می باشد، ضروری است چگونگی سودآوری پرورش میگو، به ویژه پس از کاهش قیمت جهانی میگو در بازارهای بین المللی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. به منظور ارزیابی سودآوری پرورش میگو پس از کاهش حدود 40 در صدی قیمت جهانی میگو در سال 1380 در استان های جنوبی ایران این بررسی انجام گرفت. برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از کشتزارها، پرسشنامه ای تهیه و یک گروه کارشناسی پس از آموزش های لازم برای تکمیل پرسشنامه گزینش شدند. در سال 1380 در چهار استان جنوبی کشور 231 کشتزار گزینش و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. پس از ورود اطلاعات به برنامه رایانه ای (SPSS) با بهره گیری از روش های مختلف آماری موردتجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد میانگین تولید در هکتار 1958 کیلوگرم و قیمت تمام شده برای پرورش هر کیلوگرم میگو 22336 ریال می باشد. پرورش دهندگان به طور میانگین 836 ریال در هر کیلو گرم میگوی پرورشی زیان داده و نتوانسته اند هزینه های پرورش را پوشش دهند. به طور کلی نتایج بررسی نشان داد کاهش قیمت جهانی میگو در سال 1380، باعث زیان پرورش دهندگان میگو در ایران شده است.

این پژوهش به منظور تعیین فرمولی مناسب برای تهیه پودر سوپ کپور و همچنین تعیین ارزش غذایی و زمان ماندگاری آن انجام شد. در این پژوهش در ابتدا سه فرمول مورد بررسی قرار گرفت که فرمول شماره 3 با داشتن 68% پودر کپور، 8% نمک، 15% نشاسته، 3% نعناع و 6% سیر بر پایه آزمایش چشایی مورد قبول واقع شد. بر روی نمونه تولید شده از این فرمول برای ارزش غذایی و زمان ماندگاری آزمایش های مربوطه انجام یافت. ارزش غذایی سوپ آماده مصرف از پودر بدست آمده، از نظر پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر به ترتیب 7/17، 4، 77، 3/1 درصد می باشد. برای تعیین زمان ماندگاری و تعیین کیفیت از کل نیتروژن ناپایدار (فرار) کل نیتروژن ناپایدار (فرار)1، پراکسید، شمارش کلی میکروب ها و آزمایش چشایی به مدت 120 روز در شرایط محیطی نگهداری شده. تغییرات کل نیتروژن ناپایدار (فرار) از زمان صفر تا 120 روز از 28 به 8/39 میلی گرم در صد گرم افزایش نشان داده. اندیس پراکسید از 1 به 3 میلی اکی والان در کیلو چربی میلی اکی والان بر کیلوگرم چربی پس از 60 روز افزایش نشان داده و پس از آن شروع به شکستن کرده است شمارش کلی میکروب ها از شمار 104×5/1 باکتری در گرم به 104×3/8 باکتری در گرم تغییر یافته است. و آزمایش های چشایی برای طعم، مزه، رنگ، بافت، بو صورت گرفت. بنا به نتایج آماری، کاهش پروتئین معنی دار بوده در سطح (p<0.05)، کاهش چربی معنی دار بوده (p<0.01)، افزایش پراکسید معنی دار بوده (p<0.05)، افزایش کل نیتروژن ناپایدار (فرار) معنی دار بوده (p<0.01)، افزایش بار میکروبی معنی دار بوده (p<0.01). در نتیجه با توجه به اندیس پراکسید مدت زمان نگهداری برای این فرآورده 60 روز پیشنهاد می شود.

اشاعه و کاربرد نوآوری یکی ا ز راه های مناسب برای مدرنیزه سازی جوامع و مقابله با چالش های امنیت غذایی و اشتغال است. پذیرش هر نوآوری در فرآیند و مراحلی شامل آگاهی، ترغیب و تصمیم صورت می گیرد که نقش راه های ارتباطی و منابع اطلاعاتی در این فرایند اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، نقش راه های ارتباطی و منابع اطلاعاتی در پذیرش فناوری های پرورش ماهی را بررسی کرده است. برای انجام گزینش یک نمونه 91 نفری از پرورش دهندگان ماهی سردآبی که دست کم یک دوره سابقه پرورش ماهی را داشتند در استان کردستان گزینش شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه بهره گیری شد.نتایج پژوهش نشان داد که سواد، فاصله از شهر تابعه، میزان بهره گیری از منابع اطلاعاتی شخصی مانند کارشناسان ترویج استان، کارشناسان شیلات استان، دیگر پرورش دهندگان و تلفن، و همچنین میزان بهره گیری از منابع اطلاعاتی جمعی مانند نشریه ها و کلاس های آموزشی با میزان پذیرش فناوری های پرورش ماهی رابطه مثبت و معنی داری داشتند. این متغیرها درتحلیل رگرسیونی توانستند52 درصد تغییرات میزان پذیرش فناوری های پرورش ماهی را تبیین کنند. نتایج تحلیل مسیرنیزنشان داد که متغیر سواد علاوه بر اثر مستقیم به طور غیرمستقیم و از راه تاثیربر میزان بهره گیری ازمنابع اطلاعاتی شخصی و جمعی بر پذیرش تاثیرمثبت دارد. بر پایه نتایج، برای اشاعه فناوری های پرورش ماهی بهره گیری از رهیافت آموزش و دیدار تعدیل شده که در آن از هر دوی منابع اطلاعات جمعی و شخصی بهره گیری شود پیشنهاد می شود.

این پژوهش با هدف مقایسه مورفولوژیک جمعیت ماهیان قزل آلای خال قرمز ،Salmo trutta fario در رودخانه هراز، لیقوان و مردق (حوزه دریاچه ارومیه) بر روی 70 قطعه ماهی صید شده در تابستان 1386 انجام پذیرفت. نتایج بررسی صفات قابل اندازه گیری و قابل شمارش با روش های بررسی تابع تشخیص (DFA) تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) و تجزیه کلاستر نشان داد که جمعیت های مورد بررسی از نظر مورفولوژیک متمایز می باشند .(P<0.001) در این رابطه صفات قابل اندازه گیری در مقایسه با صفات شمارشی در بین جمعیت های مورد بررسی تفاوت بیشتری داشت. در روش بررسی تابع تشخیص جمعیت های مورد نظر به گونه بهتری از هم جداسازی شده و در روش گروه بندی افراد به طور میانگین با صحت 74% به جمعیت های خود منتسب شدند. در بین صفات شمارشی شمار شعاع های فنری – آبششی سمت راست در جداسازی جمعیت ها موثر بود و از بین صفات قابل اندازه گیری ارتفاع بدن در جلوی باله مخرجی، ارتفاع بدن در انتهای ساقه دمی، طول بدن، ارتفاع باله دمی، پهنای بدن در جلوی چشم، فاصله پوزه تا اول باله مخرجی و طول باله دمی، طول باله پشتی، فاصله انتهای باله دمی تا قاعده باله دمی، طول پوزه به عنوان متغیرهای موثر شناسایی شدند. در مجموع صفات قابل اندازه گیری در جدا نمودن جمعیت های ماهیان آذربایجان و هراز در مقایسه با صفات شمارشی مورد بررسی از کارایی بیشتری برخوردار بودند. در تجزیه خوشه ای به روش UPGMA بر پایه فاصله های ماهالانوبیس نیز جمعیت های لیقوان و مردق در یک گروه قرار گرفتند.