مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1383 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

از آنجایی که در برخی رقم های تجارتی اروپایی و اکثر رقم های آسیایی زردآلو، درصد خودسازگاری پایین بوده و برای تولید محصول اقتصادی نیاز به گرده زا می باشد، بنابراین گزینش گرده زای مناسب که بتواند روی ویژگی های میوه رقم اصلی اثرهای مطلوبی داشته باشد ضروری است. بدین منظور آزمایشی در سال های 81-1380 در ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند روی رقم های مختلف زردآلو که هر یک دارای ویژگی شاخصی از ویژگی های میوه بوده و احتمال می رفت تحت تاثیر دانه گرده قرار گیرند انجام شد. در این آزمایش برای هر ویژگی تجزیه واریانس و مقایسه میانگین جداگانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و آزمون دانکن انجام گرفت. نتایج به دست آمده از بررسی میوه های حاصل از تلاقی های کنترل شده نشان داد نوع دانه گرده می تواند روی وزن، اندازه، زمان رسیدن و ضخامت گوشت میوه زردآلو اثر معنی دار داشته باشد ولی روی درصد مواد جامد محلول و طعم مغز میوه تاثیر معنی داری نداشته و یا بی اثر می باشد.

غلظت یون های پتاسیم، سدیم و کلر تحت تیمار شوری در اندام های هوایی و ریشه دان نهال های پنج گونه مرکبات شامل بکرایی (لیمو شیرین×نارنگی)، لیمو آب، ولکامریانا و لیمو شیرین به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. دان نهال های یک ساله گونه های مورد مطالعه در گلدان های حاوی خاک محلی (pH=8.2) کشت شد و آبیاری آن ها با آب آبیاری حاوی غلظت های صفر، 20، 40 و60 میلی مول در لیتر نمک طعام صورت گرفت. در پایان آزمایش، غلظت یون های سدیم، کلر و پتاسیم در شاخساره و ریشه اندازه گیری و نسبت سدیم به پتاسیم در شاخساره و ریشه محاسبه گردید. بین گونه های مورد آزمایش از نظر میزان جذب و پراکنش یون های سدیم، کلر و پتاسیم در تیمار شاهد و سایر تیمارها اختلاف معنی دار وجود داشت. شوری باعث افزایش میزان کلر و سدیم در شاخساره و ریشه گردید اما میزان افزایش، بسته به نوع گونه و تیمار متفاوت بود. میزان پتاسیم در برخی پایه ها کاهش و در برخی افزایش داشت. بالاترین نسبت سدیم به پتاسیم در شاخساره لیمو شیرین و ریشه نارنج، بکرایی و ولکامریانا و پایین ترین نسبت سدیم به پتاسیم در شاخساره ولکامریانا و ریشه لیمو آب و لیمو شیرین بود. 

کمبود آهن که بیشتر به صورت کلروز در برگ های جوان بروز می نماید، به عنوان یکی از نارسایی های مهم تغذیه ای در درختان مرکبات، به ویژه در شرایط خاک های آهکی مطرح است و به شدت عملکرد و کیفیت محصول آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. گزینش پایه های مقاوم به کلروز آهن یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از این مساله تغذیه ای به شمار می رود. در آزمایشی که به همین منظور در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان جهرم انجام شد، اثرات پایه های مقاوم به کلروز آهن یعنی ماکروفیلا (Citrus macrophylla Wester)، ولکامریانا (Citrus volkameriana) و نارنج (Citrus aurantium) در مقایسه با پایه معمول در منطقه (لیمو ترش (Citrus aurantifolia Swing و نیز برهمکنش آن ها در ترکیب با رقم های پیوندی پرتقال 'والنسیا'، 'واشنگتن ناول'، پرتقال محلی جهرم و پرتقال 'تو سرخ' بررسی شد. در این آزمایش همچنین اثر سه سطح فاکتور کود سکوسترن 138 آهن 0 (شاهد)، 5 و 10 گرم به ازای هر درخت روی نهال های پایه مورد مقایسه قرار گرفت. پایه های ماکروفیلا و نارنج دارای بیشترین اثر معنی دار در سطح آماری 1% بر افزایش شاخص کلروفیل برگ رقم های پیوندی بودند. همچنین پایه ماکروفیلا از بالاترین میزان جذب آهن برخوردار بود. برهمکنش پایه و کود سکوسترن 138 آهن نشان داد که مصرف کود سکوسترن آهن روی پایه ماکروفیلا هیچ گونه اختلاف معنی دار در سطح آماری 1% بر شاخص کلروفیل برگ نداشت، بنابراین پایه ماکروفیلا دارای قابلیت بالایی در افزایش شاخص کلروفیل برگ رقم های پیوندی بدون استفاده از کود سکوسترن آهن بود. پایه نارنج دارای پایین ترین میزان جذب آهن در بین پایه های آزمایشی بود، اما به طور معنی داری شاخص کلروفیل را در رقم های پیوندی افزایش داد. این مساله به طور عکس در مورد پایه لیمو ترش مطرح بود، زیرا با وجود بالا بودن میزان جذب آهن توسط آن در مقایسه با سایر پایه ها، رقم های پیوندی بر روی آن دارای شاخص کلروفیل پایینی بودند. این مورد نه تنها نشان دهنده تاثیر  مشخص پایه بر مساله پارادکس کلروز آهن (مشاهده مقادیر یکسان و حتی بالاتر میزان آهن در برگ های مبتلا به کلروز نسبت به برگ های سبز به ویژه در شرایط خاک های آهکی) در برگ رقم های پیوندی بوده، بلکه نشان داد که کارآیی نوع پایه تنها به توانایی آن در جذب آهن مربوط نبوده و عوامل دیگری نیز در نقش آن بر افزایش شاخص کلروفیل برگ موثر بوده است. پایه ماکروفیلا در سطح آماری 1% به طور معنی داری میزان جذب آهن، روی، منگنز و مس را در مقایسه با سایر پایه ها افزایش داد و بالاترین میزان جذب فسفر و پتاسیم و در حد متناسب نیتروژن را به خود اختصاص داد، که این ویژگی ها, آن را به عنوان پایه ای مناسب در منطقه مطرح می نماید. این آزمایش همچنین اختلاف معنی دار بین رقم های پیوندی را از نظر مقاومت به کلروز آهن نشان داد، چنانکه پرتقال 'ناول' و تا حدودی پرتقال محلی بدون تاثیرپذیری از نوع پایه بکار رفته، دارای شاخص کلروفیل بالاتری بودند. در مقابل رقم های پیوندی پرتقال 'توسرخ' و 'والنسیا' دارای شاخص کلروفیل پایین تری نسبت به سایر رقم های بوده و بیشتر تحت تاثیر نوع پایه به کار رفته در آزمایش بودند. به عنوان مثال پایه ماکروفیلا در مقایسه با پایه لیمو ترش میزان شاخص کلروفیل برگ رقم حساس پرتقال 'تو سرخ' را به میزان 18% افزایش داد.

با وجود مرغوبیت رقم های بومی پیاز (Allium cepa L.)، تولید اقتصادی بذر این رقم ها در داخل کشور با موانعی روبرو است و هر ساله مقدار زیادی بذر پیاز از کشورهای دیگر وارد می گردد. یکی از مسایل مهمی که در تولید بذر پیاز حایز اهمیت است، تلقیح و باروری گل های آن است. حشرات از جمله زنبور عسل از عوامل موثر در گرده افشانی گل های پیاز می باشند. به منظور ارزیابی تاثیر حشرات گرده افشان بر کیفیت و کمیت بذر 9 رقم پیاز انتخابی بومی ایران و یک رقم خارجی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل رقم های پیاز و کرت های فرعی شامل گرده افشانی آزاد و جلوگیری از گرده افشانی توسط حشرات بود. نتایج نشان داد میزان بذر تولید شده در یک گل آذین با حضور گرده افشان ها 2.4 برابر گل آذین های گرده افشانی نشده (داخل قفس های توری و بدون حضور گرده افشان ها) بود. تاثیر گرده افشانی بر وزن هزار دانه ناچیز (غیر معنی دار) بود. درصد جوانه زنی در بذرهای حاصل از کرت های گرده افشانی شده 7 درصد بیشتر از کرت های گرده افشانی نشده بود. میانگین تعداد ساعت های لازم برای تندش بذرهای حاصل از کرت های گرده افشانی شده 10.6 ساعت کمتر از بذرهای کرت های گرده افشانی نشده بود. وزن خشک گیاهچه حاصل از بذرهای کرت های گرده افشانی شده بیشتر از بذرهای کرت های گرده افشانی نشده بود. بین رقم های مختلف از نظر میزان بذر در گل آذین اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین مقدار بذر تولید شده از رقم 'سفید قم' و کمترین مقدار از رقم 'هوراند' به دست آمد. میزان تاثیر گرده افشانی بر وزن بذر در رقم های مختلف به دلیل برهمکنش معنی دار، متفاوت بود. همچنین بین رقم های مختلف از نظر وزن هزار دانه، درصد و سرعت جوانه زنی بذر و وزن خشک گیاهچه اختلاف معنی داری وجود داشت.

نوع بستر کاشت و همچنین انواع شبکه ها و موادی که به منظور استحکام بخشیدن به چمن فرش به کار می روند، می توانند روی سرعت تندش و ویژگی های کیفی چمن در تولید سبز فرش تاثیر بگذارند. سه نوع بستر شامل: خاک رس، مخلوط ماسه بادی و ضایعات سلولزی نخل (نسبت 10 به 1حجمی) و مخلوط ماسه بادی و کمپوست قارچ (نسبت10به 1حجمی) و همچنین سه نوع شبکه شامل توری پلاستیکی، گونی کنفی، لیف خرما و شاهد (بدون شبکه)، روی سه صفت سرعت تندش بذور، تراکم بوته و تراکم علف هرز در واحد سطح، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح پایه به طور کامل تصادفی با 12 تیمار (سه نوع بستر کاشت در چهار نوع شبکه) و در سه تکرار در سال 1380 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. چمن مورد استفاده از نوع چمن های ورزشی و مخلوطی از چهار نوع بذر شامل: لولیوم پرنه رقم 'تایا' (40%)، پوآ پراتنسیس رقم 'ومبلی' (30%) و رقم 'سوبرا' (10%) و فستوکاروبرا رقم 'دیه گو' (20%) بود. نتایج نشان داد که میانگین زمان لازم برای تندش در تیمارهای شامل بستر خاک رس به طور معنی داری نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود (سرعت تندش کمتر) و استفاده از لیف خرما به عنوان شبکه، در کلیه تیمارها، باعث کاهش میانگین زمان لازم برای تندش شد. بین سایر تیمارها از نظر زمان لازم برای تندش اختلاف معنی داری مشاهده نشد. از نظر میزان علف های هرز، تیمارهای بستر خاک رس و همچنین تیمارهای شامل لیف خرما در مقایسه با سایر تیمار ها علف هرز بیشتری در واحد سطح نشان دادند.  همچنین بسترهای رسی بیشترین تراکم بوته و بستر های ماسه و ضایعات سلولزی نخل کمترین تراکم بوته را دارا بودند. لیف خرما در کلیه تیمار ها باعث افزایش تراکم بوته شد.

در این پژوهش که طی سال 1381 انجام گرفت، اثرهای پایه های مختلف، کدو مسمایی (Cucurbita pepo L.)، کدو حلوایی، گروه  Crookneck(Cucurbita moschata L.) و کدو برگ انجیری (Cucurbita ficifolia) بر روی رشد پیوندک خیار (Cucumis sativus L.) رقم 'سلطان' که با روش پیوند حفره ای پیوند شده بود، مطالعه شد. برای اجرای آزمایش از طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار پایه و یک تیمار شاهد در سه تکرار استفاده گردید. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: طول ساقه اصلی، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، عملکرد بوته، وزن تر و خشک بوته، وزن تر و خشک ریشه و درصد ماده خشک میوه. نتایج نشان داد که پایه ها بر روی کلیه صفات مورد بررسی به غیر از شاخص سطح برگ و درصد ماده خشک شاخساره تاثیر معنی داری داشت و پایه کدو مسمایی نسبت به پایه های دیگر و تیمار شاهد از برتری قابل توجهی برخوردار بود به طوری که با بالاترین مقدار میوه (4.5 کیلوگرم در هر بوته) در مقایسه با کدو حلوایی و تیمار شاهد (حدود 3 کیلوگرم در هر بوته)، حدود 33 % و در مقایسه با کدو برگ انجیری (3.8 کیلوگرم در هر بوته)، حدود 18% افزایش عملکرد نشان داد.