مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1384 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

افزایش درون شیشه ای پیرتروم با استفاده از محیط کشت های موراشیگی و اسکوگ (MS)، گمبورگ (B5) و شنک و هیلدبرانت (SH) با استفاده از نوک شاخساره انجام شد. ابتدا جوانه های جانبی از شاخساره های گیاهان رشد یافته در گلخانه پس از گندزدایی روی محیط کشت پایه MS قرار گرفتند و پس از یک ماه ریز نمونه های شاخساره روی محیط کشت های MS، B5 و SH با غلظت های مختلف بنزیل آدنین 0,) (BA) ،0.5 ،1 ،1.5 ، 2، 2.5 و 3 میلی گرم در لیتر) و نفتالن استیک اسید0) (NAA) ، 1، 2، 4 و 6 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند.پس از 6 هفته، پرآوری شاخساره ها از ریز نمونه ها بررسی شد. بیشترین تعداد شاخساره در محیط کشت MS با غلظت 1.5 میلی گرم در لیتر BA و 2 میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد. بیشترین میانگین طول شاخساره های نابجا در هر سه محیط کشت، در تیمار های بدون BA به دست آمد و کاربرد BA در محیط های کشت موجب کاهش طول شاخساره ها شد. بالاترین وزن تر شاخساره ها در محیط کشت MS در مقایسه با B5 و SH دیده شد. بررسی برهمکنش تنظیم کننده های رشد در هر سه محیط کشت نشان داد که بیشترین غلظت های  BAبا تمامی غلظت های به کار رفته NAA دارای کمترین میزان درصد وزن تر شاخساره می باشند. برای ریشه زایی شاخساره های تولید شده، محیط کشت های MS، B5 و SH با غلظت های مختلف از NAA مورد استفاده قرار گرفتند و پس از 4 هفته در تمامی تیمار ها ریشه تشکیل شد. بیشترین تعداد ریشه در هر سه محیط کشت با غلظت 2 میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد و با افزایش غلظت NAA تعداد ریشه ها کاهش یافت. بلندترین طول ریشه در تیمار شاهد هر سه محیط کشت MS، SH و B5 به دست آمد و متناسب با افزایش غلظت NAA در هر سه محیط کشت میانگین طول ریشه ها کاهش یافت. سازگاری گیاهک های ریشه دار شده در آمیخته خاکی 3 به 1 ورمی کولایت به پیت با موفقیت مناسبی همراه بود.

به منظور بررسی اثرهای زمان و فاصله کاشت بر ویژگی های کمی و کیفی بذر پیاز رقم 'یلو سوییت اسپانیش'، آزمایشی در دو سال زراعی 83-1381 در مزرعه تحقیقاتی کبوترآباد اصفهان به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی زمان کاشت در سه سطح (اول آبان، اول اسفند و پایان اسفند) و فاکتور فرعی فاصله بوته روی ردیف در سه سطح (15، 20 و 30 سانتی متر) بود. نتایج نشان داد که در زمان کاشت اول آبان تعداد چتر در متر مربع، تعداد کپسول بارور در چتر و عملکرد دانه، با میانگین حدود 640 کیلوگرم در هکتار، در بالاترین سطح بوده و زمان های کاشت اول و پایان اسفند به ترتیب پس از آن قرار گرفتند. بین زمان های کاشت از نظر تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه تفاوت معنی داری وجود نداشت. همچنین با افزایش فاصله بین بوته ها (از 15 به 30 سانتی متر) عملکرد دانه و تعداد چتر در واحد سطح کاهش یافت، ولی تاثیری روی تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه نداشت. میانگین تعداد کپسول در چتر در فاصله بین بوته 15 سانتی متری نسبت به دو فاصله دیگر بیشتر شد و بین فاصله های 20 و 30 سانتی متری تفاوت معنی داری دیده نشد. از میان اجزا عملکرد دانه تعداد کپسول در چتر با ضریب همبستگی 0.87 و تعداد چتر در واحد سطح با ضریب همبستگی 0.85 بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان دادند و 89% از تغییرهای عملکرد دانه را در مدل تخمین عملکرد دانه توجیه نمودند. در بررسی های کیفی بذر، درصد و سرعت تندش در زمان کاشت اول آبان به طور معنی داری بیشتر از دو زمان کاشت دیگر شد اما فاصله بوته روی این دو ویژگی تاثیری نداشت.

نخل خرما یکی از درختانی است که غلظت عناصر ضروری در قسمت های مختلف آن مشخص نشده است. در این راستا آزمایشی با هدف تعیین وضعیت عناصر ضروری کم مصرف در برگ های مختلف نخل خرما  اجرا شد. برای این منظور برگ های موجود روی سه اصله نخل خرمای 10 ساله رقم 'استعمران' را از قسمت بالا و در جهت عقربه های ساعت شماره گذاری نموده و نمونه برداری از برگچه های وسط هر برگ در اردیبهشت ماه انجام گردید و میزان عناصر ضروری شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، مس و منگنز در آن ها اندازه گیری شد. پس از تعیین غلظت عناصر ضروری در ردیف های مختلف تاج درخت خرما، بهنجار بودن داده ها مورد بررسی قرار گرفت و تجزیه داده ها بر اساس طرح آشیانه ای انجام و با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن روند تغییرهای غلظت عناصر ضروری مشخص شد. بر اساس نتایج به دست آمده غلظت نیتروژن در برگ های ردیف اول تا ردیف هفتم روند افزایشی و از برگ های ردیف هفتم تا برگ های ردیف دهم روند کاهشی داشت. غلظت فسفر، پتاسیم و مس در برگ های جوان بیشتر و در برگ های پیر کمتر و غلظت کلسیم، منیزیم، آهن، روی و منگنز در برگ های جوان کمتر و در برگ های پیر بیشتر بود.

ژربرا یکی از ده گل بریدنی برتر دنیا است. در حال حاضر گیاهچه های به دست آمده از کشت بافت این گیاه از هلند وارد ایران می شود. با هدف ریز افزایی، اثر غلظت های 0.01، 0.1 ، 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر تنظیم کننده رشد تیدیازورون (TDZ) روی تولید شاخساره دو رقم های ’جیمی‘ و ’ماموت‘ ژربرا ارزیابی شد. ریز نمونه کلاه پرک جوان به قطر کمتر از 1 سانتی متر از گیاهان جدا و پس از گندزدایی در محیط کشت موراشیگی و اسکوگ ((MS دارای غلظت های مختلف TDZ کشت شد. لوله های آزمایش به مدت 1 ماه در شرایط تاریکی و دمای 2±21 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. سپس لوله های آزمایش از تاریکی خارج و در دمای 1±25 درجه سانتی گراد با 16 ساعت روشنایی با شدت 2500 لوکس و 8 ساعت تاریکی در اتاقک کشت نگهداری شدند. پس از 20 روز با خروج از تاریکی شاخساره تولید شده جدا شدند. تیمار های 0.1 و 0.5 میلی گرم در لیتر TDZ با میانگین 4.5 شاخساره از هر ریز نمونه بیشترین تعداد شاخساره، را تولید کردند. رقم ’جیمی‘ با میانگین 3.7 شاخساره در هر ریز نمونه بیشترین تعداد شاخساره را تولید کرد. بیشترین طول  شاخساره در تیمار 1 میلی گرم در لیتر TDZ و با میانگین ارتفاع 2.6 سانتی متر و کمترین آن در تیمار 0.01 میلی گرم در لیتر TDZ و با میانگین 0.85 سانتی متر به دست آمد. پرآوری از هر شاخساره با استفاده از غلظت های 1، 2، 4 و 6 میلی گرم در لیتر کینتین ارزیابی شد. بیشترین تولید شاخساره از تیمار 6 میلی گرم در لیتر کینتین و با میانگین 4.6 شاخساره به دست آمد. ریشه زایی شاخساره های تولید شده در محیط کشت  MSبدون تنظیم کننده رشد صورت گرفت. آزمایش های شاخه زایی و پرآوری به صورت فاکتوریل در قالب طرح به طور کامل تصادفی و آزمون ریشه زایی در قالب طرح به طور کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد.

استفاده از گل سنبل با توجه به گوناگونی رنگ و عطر منحصر به فرد آن، مورد توجه علاقه مندان به گل می باشد. این گل از جمله گل های سوخوار است که به طور معمول با سوخ و سوخک افزوده می شود. با توجه به هزینه زیاد واردات سوخ این گل و محدودیت تولید سوخک در کشت مزرعه ای و گلخانه ای، پژوهش اندام زایی مستقیم از ریز نمونه های فلس، برگ سرآغازه و گلچه های نابالغ به روش کشت بافت انجام گردید. بررسی بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح به طور کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این پژوهش ریز نمونه ها در 4 محیط کشت اندام زایی مستقیم، شامل 1- محیط کشت پایه موراشیگی و اسکوگ (MS) همراه با 1 میلی گرم در لیتر بنزیل آمینو پیورین (BAP) و 0.1 میلی گرم در لیتر نفتالن استیک اسید (NAA) ، 2- محیط کشت پایه MS همراه با 3 میلی گرم در لیتر BAP و 0.3 میلی گرم در لیتر NAA، 3- محیط کشت پایه MS همراه با 1 میلی گرم در لیتر BAP و 0.1 میلی گرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید(IBA)  و 4- محیط کشت پایه MS همراه با 3 میلی گرم در لیتر BAP و 0.3 میلی گرم در لیتر IBA کشت شدند. در محیط کشت پایه MS همراه با 1 میلی گرم در لیتر BAP و 0.1 میلی گرم در لیتر IBA همراه با برگ سرآغازه های با میانگین 5.9 سوخک در مدت 6 هفته بهترین نتیجه سوخک زایی به دست آمد. با کشت ریز نمونه فلس در محیط کشت پایه MS همراه با 3 میلی گرم در لیتر BAP و 0.3 میلی گرم در لیتر  IBAپس از 12 هفته با افزایش 1.5 برابری تولید سوخک نسبت به زمان 6 هفته بیشترین تشکیل سوخک را نشان داد. در این بررسی از محیط کشت پایه MS دارای صفر، 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر NAA برای ریشه زایی سوخک های کشت شده استفاده شد که 90% ریشه زایی در محیط کشت پایه MS همراه با 0.5 میلی گرم در لیتر  NAA مشاهده شد.

معرفی پایه ای کامل با ویژگی های برتر، که ارقام مختلف تجاری مرکبات بهترین کمیت و کیفیت میوه را روی آن ها نشان دهند به تقریب غیر ممکن است. بنابراین برای گزینش پایه،  مناسب بودن آن برای منطقه کاشت و اهداف تولید باید در نظر گرفته شوند. برای دستیابی به مناسب ترین پایه برای پرتقال رقم 'تامسون ناول' این پژوهش به صورت طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و هر تیمار شامل 3 نهال روی پایه سیتروملو (نارنج سه برگ×گریپ فروت)، نارنج سه برگ و ترویرسیترنج (نارنج سه برگ×پرتقال) در ایستگاه عباس آباد آستارا اجرا شد. شاخص های کمی شامل اندازه درخت، عملکرد و اندازه میوه و شاخص های کیفی شامل میزان قند، اسیدیته، مواد جامد محلول، ویتامین C و نسبت مواد جامد محلول کل (TSS) به اسید کل (TA) به عنوان متغییر مورد بررسی قرار گرفتند. اندازه میوه، TSS، TA و ویتامین C تحت تاثیر پایه قرار گرفت، اما این اختلاف به اندازه ای نبود که ارزش بازار پسندی میوه را کاهش دهد. نتایج به دست آمده نشان داد که در بین سال ها تفاوت هایی در ویژگی های کمی و کیفی میوه وجود دارد. پایه های سیتروملو و نارنج سه برگ نسبت به پایه سیترنج عملکرد زیادی را نشان دادند که از نظر آماری در سطح 1% معنی دار بود. پایه نارنج سه برگ نسبت به دو پایه دیگر کارایی عملکرد بیشتری را نشان داد. میوه ها روی پایه نارنج سه برگ و سیترنج نسبت به پایه سیتروملو مواد جامد محلول و نسبت TSS به TA بیشتری داشتند. با توجه به بررسی نتایج به دست آمده، پایه های نارنج سه برگ و سیتروملو از نظر ویژگی های کمی و کیفی بهترین نتیجه را دادند.