پژوهش زبان های خارجی
سال:1384 | دوره:- | شماره:28 |تعداد مقالات:13

در طول قر ن ها زبانشناسان عمدتا به صرف و ساخت واژه توجه داشتند اما با پیدایش دستور گشتاری مطالعات نحوی و بررسی ساختار جمله اهمیت بسزایی یافت . تا دهه 70 میلادی تمرکز روی جمله بود و از این زمان کم کم به مطالعه گروه اسمی هم پرداخته شد. با بررسی دقیق ساختار آن متوجه شباهتهایی میان گروه اسمی و گروه فعلی و جمله شدند . ادعای مشابهت ساختار این دو گروه ، با توجه به تفاوت های زیاد آ ن ها ، موجب شد مطالعات مقایسه ای انجام گیرد . مقولات تهی یکی از موضوعات مورد بحث در ساختار جمله است و یکی از این مقولات، ضمایر تهی اند. مقاله حاضر با مقایسه فارسی و ایتالیایی می کوشد نشان دهد ضمایر تهی در ساختار گروههای اسمی این زبانها وجود دارد و همان ویژگی های کنترلی که در جمله وجود دارد، در گروههای اسمی هم دیده می شود.

بحث اصلی این مقاله ، مطالعه و بررسی تعادل واژگانی وچالش ها و راهکارهای آن با تاکید بر ترجمه متون دینی است .بدین منظور، ابتدا چند تعریف از ترجمه ارائه گردیده و به اجزای تشکیل دهنده تعادل ترجمه ای، منجمله تعادل واژگانی ، اشاره شده است . سپس آحاد تعادل واژگانی را برشمرده و چالش هایی را که مترجم در راه نیل بدان با آن ها روبروست نشان داده شده است . این تحقیق نشان می دهد که تعادل واژگانی، بطور کلی و اخص، در ترجمه متون مذهبی و دینی از چه پیچیدگی ها و ظرافت های فرهنگی برخوردار است که به وقت، حوصله و دانش فراوان نیاز دارد . در پایان ، ضمن مرور راهکارهایی که صاحب نظران مختلف در این زمینه ارائه داده اند، چند رویکرد عملی برای حل این مشکل ارائه گردیده است.  

ادبیات زبان اردو از خوان گسترده بیشتر زبا ن ها استفاده کرده است. از آن جمله می توان زبا نهای فارسی، عربی، هندی، سنسکریت، پنجابی و در دوره های اخیر؛ زبان انگلیسی را نام برد. این زبان به طرق مختلف از این سرمایه های ادبی استفاده کرده و بسا اوقات طبق خاصیت انعطاف پذیری خود در واژه های مهمان، دخل وتصر ف کرده و مطابق دستور زبان خود از آ ن   استفاده کرده است . واضح است که ادبا و شاعران اردو زبان، مفاهیم موجود در واژگان بیگانه را دریافته و برای بهتر درک شدن  آن ها، گاهی آ ن ها را به میل خود تغییراتی داده اند. در این مقاله بحث و بررسی چگونگی و صورتهای مختلف این عمل با تقسیم بندیهای لازم، در پنج بخش، به صورت مجزا صورت گرفته و در بخش پنجم که مربوط به تاثیرات زبان انگلیسی بر این زبان است، به دو بخش ذیلی تقسیم شده و تحت بررسی قرار گرفته است.

این مقاله به بررسی نظرات ادوارد سعید درباره جوزف کنراد می پردازد و می کوشد دلایل مرکزیت این رما ن نویس را در آراء سعید روشن کند. به نظر نگارنده، بررسی سیر تطور نگاه ناقدانه سعید به آثار و اند یشه کنراد می تواند نمای های به نسبه دقیق از سیر اند یشه خود سعید باشد . گذشته از وجوه اشتراک زندگی شخصی ا ین دو متفکر، مضامینی چون تبعید، هویت واستعمار نیز در آثار آنان محوریت دارند . سعید در نخستین آثارش نگاهی ادبی و زیبایی شناختی به آثار کنراد دارد. اما به تدریج وجه سیاسی نقد او بارزتر و زمینه تاریخی- سیاسی ناگزیر متون ، به مساله « دنیوی بودن » . پررنگتر می شود کلیدی تحلیلهای او بدل می شود و آثار کنراد مثل اعلا ی این خصلت متون انگاشته میشوند. از د ید سعید، کنراد بهتر از هر نویسنده اروپایی دیگر در هم تنیدگی جهان، متن و نویسنده و پیوند ماهوی میان استعمار و فرهنگ (نمود یافته در گونه فرهنگی بسیار مهم رمان) را ممثل می کند.

نحوه انتقال پیام های اخلاقی در ادبیات ایران و فرانسه ، از پاره ای جهات با یکدیگر تشابه و از برخی جوانب نیز با هم تنافر دارند. تشابهات اصلی در فحوای پیام هاست و این که، در هر دو حوزه ادبی، استناد به گفتمان(discours argumentatif)  استدلالی  به منظور تثبیت هر چه بیشتر صحت پیام، اساس کار  تلقی می شود. اما در کنار این نوع گفتمان، گفتمان دیگری  نیز حضور دارد که با تکیه بر استبداد نویسنده عمل می کند؛  حضور این گفتمان(discours dictatorial)  باعث می شود تا خواننده  خود را، از همان بدو امر، تابع نویسنده احساس کند. از سوی  دیگر، از دیدگاه روایت شناختی و نظام گزاره گزاری(énonciation)  بین این دو فرهنگ ادبی تفاوت هایی از حیث گزاره ها، نحوه  عملکرد گزاره گزارها و همچنین نوع مخاطب وجود دارد . در این  مقاله تلاش شده است تا با اتکا بر این نکات، به بررسی دو نمونه (سعدی و لافونتن ) در ادبیات اخلاق گرای ا یران و فرانسه بپردازیم و روند گزاره گزاری و عملکرد انواع گفتمان را در این دو تبیین کنیم و ببینیم آیا راوی / نویسندگان در پی باوراندن پیام خودند یا در اندیشه مجاب کردن خواننده.

اگرچه کشورها ی آمریکای لاتین بسیار جوانند، اما ادبیاتی غنی و ارزشمند دارند . با بررسی تاریخ ادبیات کشورها ی آمریکای لاتین در برابر فهرستی طویل از نام مردان، نام زنانی نیز به چشم میخورد که با تلاش فراوان توانست هاند به این عرصه وارد شوند و در جمع مردان حضور یابند . اگرچه مردان می کوشیدند این میدان را در انحصار خود بگیرند و زنان را به سکوت محکو م کنند، ولی زنان نیز توانستند به نحوی شایسته، توانایی های خود را به معرض نما یش بگذارند . آنچه که در ا ین تحقیق مد نظر قرارگرفته، بررسی اجمالی از وضعیت حضور زنان در عرصه ادبیات آمریکای لاتین از قبل از دوره استعمار این قاره توسط کشورگشایان اسپانیایی تا عصر حاضر است، حضوری که توانایی های آنان را به ثبت رساند . برای انجام ا ین امر، تعدادی از زنان برجسته دوره ها ی مختلف انتخاب شدند که در عرصه شعر، نثر، داستا ن نویسی و رمان فعالیت داشته اند و آثار گرانقدری از خود به جای گذاشته اند. با توضیحاتی هرچند مختصر، سعی بر ا ین ا ست تا وضعیت اجتماعی دورانی که زنان در آن میزیستند آشکار شود، و همچنین تلا ش هایشان در راستای همگام شدن با مردان ترسیم  شود . لازم به ذکر است که ا ین تحقیق درصدد  هیچگونه موضع گیری فمنیستی نبوده و فقط سعی در شناساندن چهره ها ی زنانی دارد که در زمان خود با تلاش فراوان درعرصه ادبیات مطرح شده اند.

ارتباط تنگاتنگ عنصر زمان با زندگی بشری بیانگر دلیل توجه به آن در عرصه ادبی است . طول عمر انسان متاثر از حیطه زمانی است که برای زندگی آن ها از بدو تولد تا لحظه مرگ تعریف شده است . حتی احساسات بشری گریزی از عواقب گذر زمان ندارند: حالاتی چون بیتفاوتی، افسردگی، ضعف، فراموشی و غیره، تنها با گذر زمان دامن گیر انسا ن می شوند . هیچ دوره ای  از زندگی بشری بی ارتباط با گذر زمان نیست : از کودکی تا جوانی این ارتباط به صورت همزیستی و از میانسالی تا غلبه سال های عمر، به صورت مقابله و مقاومت آشکار می شود. پس انسان همواره در طلب تحلیل شرایط زمانی برای ارایه تعریفی از مفهوم وجودیشانند. کاری که در توان همگان نیست. از این رو، برخی از شاعران و ادیبان، به عنوان پیام آوران شادی و ملالت های انسان، نقش به سزایی را در انتقال نگرش و اشتغالات فکری مردمان عصر خود ایفا می کنند. از جمله این ادیبان می توان به شعرای رمانتیک فرانسوی سده  نوزده میلادی اشاره کرد که با بیانی شیوا، غنایی و متاثرکننده به تحلیل احساسات و عواطف انسانی ناشی از گذر زمان  پرداخته و جلوه هایی از ژرفای روح آدمی را نمایان می سازند که نگارنده به تحلیل برخی از مهمترین سروده های آنان می پردازد.

گزینش کتاب و اطلاعات آموزشی لازم برای یک دوره آموزشی زبان اسپانیایی ، به عنوان زبان خارجی ، مستلزم به  کارگیری عوامل متعددی است . اگر چه اصول و قواعد فرایند تعلیم - یادگیری زبان اسپانیایی ، به عنوان زبان خارجی، در طول تاریخ نه چندان طولانی خود، تحول آشکاری را تجربه کرده است، با این وجود هیچ گونه وحدت نظری بین آنچه که در ایران به عنوان آموزش زبان اسپانیایی مطرح است و آنچه که در سایر کشورها اتفاق می افتد، وجود ندارد . در ایران در حال حاضر نزدیک به 1100 دانشجو در مقاطع و دانشگاه های مختلف به آموزش و یادگیری زبان اسپانیایی اشتغال دارند. اگر چه هدف اصلی این دوره ها آموزش زبان اسپانیایی به عنوان زبان دوم و با انگیزه رفع نیازهای جامعه است، ولی هیچ اتفاق نظری بین رو ش ها و کتا ب های مورد استفاده و نیازهای جامعه وجود ندارد. هدف از این بررسی اعمال نگرشی متفاوت و پی بردن به راه و رسمی معیار برای تسلط بر اصول و روش معتبر تدوین و تالیف کتا ب های آموزش زبان اسپانیایی برای دانشجویان فارسی زبان با در نظر گرفتن اصول نوین و علمی روز و رفع نقایص موجود است.

فلاسفه جزء اولین کسانی بودند که به حافظه توجه نمودند و سعی در کشف ویژگی ها و ارایه مفهومی روشن از آن داشتند . نگاه فلسفی صرف، پاسخگوی سایر سوالات بشر در خصوص توانایی های حافظه در امور مختلف نبود. از این رو، روانشناسی با هدف بررسی دنیای ذهنی انسان از درون فلسفه زاده شد و تلاش کرد تا جایگاه حافظه را در فرایند یادگیری، بررسی و تبیین کند .  بسیاری از شناخت علمی انسان از حافظه خود, مبتنی بر یافته های یک قرن ونیم پیش است . در دهه های اخیر, بعد از گذار از  مکتب رفتارگرایی و پیدایش مکتب شناخت گرایی, تحول عظیمی در شناخت انسان از عملکرد حافظه به هنگام یادگیری ایجاد شد . در پی تحقیقات فراوان , بخش های مختلف مغز و حافظه , مانند حافظه کوتاه مدت , حافظه کاری , حافظه بلند مدت , حافظه معنایی که ارتباط تنگاتنگی با فرایند یادگیری زبان خارجی دارند، شناسایی شدند . در این مقاله, نقش حافظه در فرایند یادگیری زبان خارجی بررسی می شود.

در زبان روسی به واژه ای که به تنهایی و یا به کمک واژه های دیگر بتوانند نقش گزاره را ایفا نماید، شبه گزاره(слова категории состояния) می گویند. واژه های شبه گزاره در زبان روسی کلماتی هستند که نهاد واقعی جمله رامعمولا در حالت به ای (дательный падеж)  قرار می دهند . در این گونه جملات ، در  صورتی که فعل همراه با شبه گزاره، بکار رفته باشد، تحت تاثیر خاصیت نحوی شبه گزاره، فعل جمله به صورت مصدر بیان می شود . در زبان روسی شبه واژه می تواند قید و یا اسم باشد . کاربرد قید در این گونه ساختارها متداول تر از اسم است . شبه واژه را در زبان روسی بسیاری از زبان شناسان جز اجزای سخن(часть речи)  محسوب می کنند. معادل ساختارهایی که دارای شبه گزاره می باشند، در زبان فارسی معمولا ساختار مسندالیه، مسند و فعل ربطی است . در زبان فارسی قید به هیچ وجه نمی تواند جانشین گزاره شود، به همین علت نقش قید زبان روسی، در صورتی که نقش گزاره را ایفا کند، با قید زبان فارسی که به هیچ وجه این نقش را ایفا نمی کند، متفاوت است . برخی از زبان شناسان، شبه گزاره را بسیار وسیع بررسی می نمایند و واژه های بسیاری را جز این گروه محسوب می کنند . در برابر عده ای از زبان شناسان شبه گزاره را بسیار محدود مورد مطالعه قرار می دهند و برخی نیز فقط قید را جز این دسته از واژه ها قلمداد می کنند.

واج شناسی(Фонология) بخشی از زبانشناسی است،که به مطالعه ویژگی های نظا م آوایی زبان می پردازد، نظریه پردازی های ارایه شده در این بخش از زبانشناسی در چارچوب مکاتب مختلف واج شناسی دارای جنبه های همگانی و اختصاصی است . در واج شناسی اختصاصی یک زبان خاص، اصوات آن زبان، از نظر نحوه ایجاد معنا، بررسی جنبه های ذهنی   و مجرد آن، چگونگی و امکان قرار گرفتن واج ها کنار هم(фонемы) و امور مربوط به وضوح و غیر وضوح بودن صوت از جنبه های درک معنایی  و شنیداری بررسی می شود. روش های بررسی واج در مکاتب مختلف یکسان نیست. در مکتب واج شناسی مسکو آوانگاری کاملا از واج نگاری متمایز است . از جمله مطالبی که مکتب واج شناسی مسکو را از دیگر مکاتب و حتی مکتب واج شناسی پترزبورگ متمایز می سازد، بحث در مورد حالت بالقوه و پایه ای هر واج در ریشه کلمات و در حالت های صرفی آن است، موضوعی که در آو اشناسی فقط امکان بالفعل آن بررسی می شود. تعیین واج و مشخصه های آن در مکتب واج شناسی مسکو و پترزبورگ در حالت اصلی و واضح خود مشابه اند، اما در فرایندهای واجی و واج آرایی اختلاف سبک در بررسی و نظرپردازی ها به چشم می خورد. در این مقاله با الهام از نظریه پردازی های مکتب واج شناسی مسکو به ماهیت واج و عملکرد آن در زبان روسی پرداخته ایم و برخی نقطه نظرات زبانشناسان داخلی را که درباره واج مطالبی ارائه کرده اند، مورد بررسی قرار داده ایم.

بررسی مرگ و زندگی از موضوعات اصلی آثار ایوان آلکسئی یویچ بونین است . بونین آخرین نویسنده کلاسیک ادبیات روسیه با انجام سفرهای بسیاری توانست آثاری هم چون آقایی از سانفرانسیسک و خلق کند که این داستان ها حاصل تاثیرات این سفرهاست . این داستان با داشتن حجم کم که از ویژگی های این نوع ادبی است، درباره فلسفه، تاریخ، طبیعت، زندگی، مرگ، اخلاق، خیر و شر، عشق، تمدن، خشونت، ... است . مقاله ابتدا به زندگی ادبی بونین و سپس به جریان شکل گیری اندیشه نوشتن این داستان می پردازد. داستان آقایی از سانفرانسیسکو به تضاد ارزشهای ابدی مثل زندگی، عشق و طبیعت با ارزشهای مادی و زودگذر اشاره می کند. بونین توانسته عدم استحکام و ناپایداری ارزشهای مادی و فانی را در مقابل ارز شهای ابدی و معنوی هنرمندانه به خواننده بشناساند . گرچه بونین یک نویسنده رئالیست است، ولی در این اثر با استفاده از نمادها، به عنوان ابزاری برای بیان اندیشه های ادبی خود، توانسته تراژدی وجود انسان معاصری را که سرگرم زندگی مادیست، نشان دهد.