پژوهشنامه حمل و نقل
سال:1385 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

یکی از مباحث مهم بخش حمل و نقل، تعیین مقدار حمل بهینه کالاهای وارداتی از مبادی ورودی به مناطق مختلف مصرف است. در این تحقیق با شناخت عوامل تعیین کننده تقاضای جاده ای، اقدام به تدوین مدل برنامه ریزی خطی به منظور معرفی مقادیر بهینه حمل کالاهای وارداتی از مبادی ورودی به مراکز مصرف شده و هدف از آن کمینه کردن کل هزینه های حمل و نقل است.از آنجا که سهم واردات کالا از مرزهای آبی بیش از 94 درصد است. بنادر به عنوان مبادی ورودی کشور در نظر گرفته شده اند. سپس زمینه های نظری روش برنامه ریزی خطی (LP)، خصوصیات و فرضهای اساسی برنامه ریزی خطی، شیوه ساخت مدل و مدل عمومی ریاضی در برنامه ریزی خطی مشخص شده و روش ساخت مدل عرضه و تقاضا ارایه می شود. همچنین برای منطقه بندی انتخابی در این تحقیق با توجه به عوامل مهم از قبیل جمعیت، شبکه توزیع، موقعیت جغرافیایی استانها، وضع موجود شبکه راه های استانی و نرخ خدمات رسانی حمل و نقل، استانهای کشور به عنوان مراکز مصرف در نظر گرفته شده اند. ضرایب تابع هدف در مدل تقاضا، کرایه حمل مبدا - مقصد کالا هستند و در توابع قید نیز ظرفیت هر یک از مبادی ورودی و نیاز هر استان از کل واردات کشور ضرایب توابع هستند. این ارقام براساس اطلاعات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و سازمان بنادر و کشتیرانی استخراج شده اند. نهایتا به کمک روش برنامه ریزی خطی، مقادیری حمل بهینه کالاهای وارداتی از بنادر به مراکز استانها، مقدار استفاده از ظرفیت هر یک از مبادی، آنالیز حساسیت مربوط به مساله و قیمت های سایه مربوط به محدودیت ها و هزینه ها فرصت مشخص شده اند.

یکی از مهم ترین عوامل انهدام سازه پل هایی از نوع تیر و دال، بروز و رشد خسارت (آشکار یا پنهان) در اجزا روسازه آن ها در طی زمان است. در این مقاله تاثیر خسارت بر خواص دینامیکی شامل فرکانس طبیعی، میرایی، سختی خمشی و دامنه ارتعاش برای تیرهای بتن مسلح به عنوان یکی از رایج ترین عناصر مورد استفاده در این نوع پل ها از طریق انجام تحقیقات آزمایشگاهی بررسی شده است. خسارت با اعمال بار استاتیکی و ایجاد ترک خمشی برای یک تیر دو سر ساده بتنی مسلح تعریف شده است. از آنجا که درصد میرایی به خطی و غیرخطی بودن رفتار اجزا بسیار وابسته بوده و نیز سختی به میرایی مربوط است، با ایجاد نیروهای دینامیکی ضعیف توسط موتور ارتعاش، آزمایش های دینامیکی با حفظ رفتار خطی برای المان تیر انجام شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که میرایی تیر در محدوده مقطع ترک خورده، میرایی لزج تنها نبوده و ترکیبی از میرایی لزج و اصطکاکی است و با اثر افزایش ترک یا خسارت سهم میرایی اصطکاکی افزایش می یابد. همچنین در این مقاله به جای استفاده از روش آزمایش های استاتیکی، دو روش برای ترسیم منحنی نیرو - جابه جایی و تعیین سختی تیر بتنی از طریق انجام آزمایش های دینامیکی ارایه می شود. یکی از این روش ها وابستگی کمتری به ضریب میرایی دارد. صحت و دقت هر دو روش به کمک آزمایش های انجام شده، به اثبات می رسد.

به منظور مدیریت بهینه روسازی راه های موجود لازم است علاوه بر شاخص های اقتصادی، عوامل دیگری چون بهبود در شاخص های بهره برداری، بهبود در وضعیت سازه ای روسازی و تاثیرات گزینه ها بر محیط زیست، شرایط اجتماعی، ایمنی و ... مدنظر قرار گرفته و در تصمیم گیری نقش داشته باشند. وارد نمودن موارد فوق در اولویت بندی گزینه ها، نیازمند یک تصمیم گیری چند معیاره است که در این مقاله مدلی براساس روش سلسله مراتبی (AHP) برای آن ارایه شده است.در این تحقیق با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، مدلی برای مدیریت روسازی راه طراحی و ساخته شده است. در این مدل به منظور ارزیابی فنی و اقتصادی گزینه ها، ابتدا اطلاعات ورودی مورد نیاز نرم افزارهای ELMOD-5 و HDM-4 تهیه می شوند. سپس با بکارگیری نتایج به دست آمده از اجرای مدل، اولویت بندی گزینه های تعمیر و نگهداری و نهایتا تصمیم گیری برای انتخاب گزینه برتر، به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با استفاده از نرم افزار Expert Choice انجام می شود.

امروزه تهویه تونل های راه آهن در کشور ایران با توجه به قدمت آنها و نیز نیاز به افزایش ترافیک عبوری، بخصوص در نواحی غربی کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مهم ترین عوامل موثر در طراحی تهویه این تونل ها، گرما و گازهای حاصل از سوخت در موتورهای دیزل است. گرمای حاصل از احتراق موتور، ممکن است دمای هوای تونل را تا آن حد افزایش دهد که موتور لوکوموتیو نتواند با راندمان قابل قبولی کار کند. محصولات ناشی از احتراق سوخت نیز موجب آسیب افرادی خواهد شد که از تونل می گذرند. به این ترتیب سیستم تهویه این تونل ها را باید با توجه به این دو جنبه طراحی کرد. روش ارایه شده در این مقاله که اولین گام علمی و عملی در زمینه تهویه تونل های راه آهن موجود کشور است، بر مبنای استفاده از امکانات حمل و نقل ریلی فعلی و دستیابی به استاندارد سازی هوای مورد نیاز داخل تونل در حد مطلوب استوار است. بررسی روش های مختلف تهویه در این مقاله نشان می دهد که حفر دستکها یا چاههای متصل به تونل و انتقال هوا از طریق آنها و نیز نصب تجهیزات در داخل تونل، به علت عدم انجام مطالعات ژئوتکنیکی و در نتیجه عدم شناخت صحیح مصالح اطراف تونل، طولانی بودن مسیر حفاری دستکها و عدم وجود فضای کافی در داخل تونل از نظر فنی و اقتصادی مطلوب نیست و در نهایت روش نصب بادزن قوی در خارج تونل اصلی و نصب دروازه هوابند در داخل آن انتخاب شد. از مزایای این روش می توان به عدم تداخل کار در تعمیر و نگهداری بادزن ها با حرکت قطارها اشاره کرد.

پروژه راه اصلی دوغارون - هرات به طول 122 کیلومتر به عنوان بخشی از کمک های نظام جمهوری اسلامی ایران به افغانستان اجرا گردیده است. با توجه به وضعیت خاص منطقه، کمبود مصالح مرغوب و بارگیری بیش از حد کامیونهای افغانی )حدود 70 تن در هر تریلر(، این جاده به صورت ویژه طراحی شده و به مرحله اجرا درآمد. در روسازی جاده مزبور از روش پیشرفته تثبیت لایه اساس با استفاده از سیمان و قیر امولسیون و همچنین ماشین آلات ویژه بهره گیری شده است. در طراحی این جاده از روش شل و نرم افزارهای PAVERS و PADS استفاده شده است. استفاده از ماشین آلات مخصوص جهت اجرای این جاده و بکارگیری از فناوری نوین تثبیت و کنترل کیفیت با دستگاه خیز سنج دینامیکی نشان می دهد که ظرفیت باربری لایه تثبیت شده بیش از دو برابر روشهای سنتی بوده و افزون بر این سرعت اجرای عملیات به گونه ای محسوس هزینه های اجرایی را کاهش داده است.

دوام بتن های در مجاورت یون سولفات نظیر ابنیه موجود در مسیر راه ها و از جمله پایه های پل، از مسایلی است که همواره نگرانی ویژه ای به دنبال داشته است. در این تحقیق دوام بتن های حاوی سرباره و پودر سنگ آهک، در محیط های سولفات منیزیم 5 درصد، سولفات سدیم 5 درصد و آب خالص مورد بررسی قرار گرفت همچنین تاثیر عامل نوع یون سولفات در نسبت های مختلف آب، پودر سنگ آهک و سرباره به مواد سیمانی، به همراه پارامتر زمان، در کاهش وزن و کاهش مقاومت فشاری بررسی شد. به این منظور 27 طرح اختلاط، شامل بتن های حاوی 0، 15 و 30 درصد پودر سنگ آهک جایگزین سیمان در 3 حالت بدون سرباره، 10 درصد سرباره جایگزین سیمان و 20 درصد سرباره جایگزین سیمان در نظر گرفته شد. برای ساخت این بتن ها از سه نسبت آب به سیمان 0.3، 0.4 و 0.5 استفاده شد. نتایج این تحقیق که با انجام آزمایش بر روی 243 نمونه 70×70×70 میلیمتری در 2 زمان 70 و 140 روزه انجام شد، نشان داد که استفاده از ترکیب %10 سرباره و %15 پودر سنگ آهک جایگزین سیمان، ضمن اقتصادی کردن طرح مخلوط، سبب افزایش دوام بتن ها می شود. چنین ترکیبی از مواد سیمانی، برای ساخت بتن های در مجاورت یون سولفات و از جمله ابنیه مسیر راه پایه های پل توصیه می شود.