پژوهش کشاورزی
سال:1386 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:26

در این بررسی فعالیت ضد قارچی اسانس های چند گونه گیاهی شامل میخک هندی، رازیانه، زیره سبز و نعناع فلفلی علیه کپک خاکستری سیب مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس های میخک هندی و رازیانه فعالیت قارچ کشی قابل ملاحظه ای را علیه Botrytis cinerea روی محیط کشت PDA نشان دادند. نتایج به دست آمده از بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که بالا رفتن غلظت اسانس های گیاهی، فعالیت ضدقارچی آن ها را برعلیه B.cinerea افزایش می دهد. همچنین قابلیت بیوکنترل دو اسانس میخک هندی و رازیانه با غلظت های صفر، 750 و 1000 میکرولیتر در لیتر بر روی میوه های آلوده در شرایط تاریکی و در دمای 20 درجه سانتی گراد مورد مطالعه قرار گرفت. پس از 10 روز نتایج نشان داد که اسانس رازیانه در هر دو غلظت به کار رفته در کنترل بیماری کپک خاکستری سیب، در مقایسه با اسانس میخک هندی موثرتر بوده و میزان بیماری تا 15.5 درصد در مقایسه با شاهد آلوده (100 درصد) کاهش یافته است. پس از گذشت 20 روز، قابلیت بیوکنترل هر دو اسانس میخک هندی و رازیانه در غلظت 1000 میکرولیتر در لیتر در مقایسه با سایر تیمارها موثرتر بوده و میزان بیماری به ترتیب تا 41.6 و 50.8 درصد در مقایسه با شاهد آلوده (100 درصد) کاهش یافت. سم تیابندازول در مهار کپک خاکستری سیب در مقایسه با اسانس های میخک هندی و رازیانه موثرتر واقع شد.

یکی از مناطق عمده کشت سیر در ایران، استان همدان است. این گیاه بهترین وضعیت رشدی را در مناطق دارای آب و هوای معتدل دارد. هدف این مطالعه شناسایی عوامل بیماری زای قارچی سیر در استان همدان بود. طی سال های 1387-1385 تعداد 693 نمونه مشکوک به بیماری از مناطق مختلف کشت و کار سیر در استان جمع آوری شد. نمونه های بیمار مشکوک به آلودگی قارچی روی محیط های کشت سیب زمینی- دکستروز-آگار، سیب زمینی-هویج-آگار، برگ میخک-آگار، عصاره شاهدانه-هویج، مالت-آگار، Czapeck Yeast, Benomyl Nistatin PCNB Rifampcin Agar Glyserol 25% Nitrat Agar, Agar کشت گردیدند و از آن ها 648 جدایه قارچی به دست آمد. با توجه به مشخصات ظاهری پرگنه، ویژگی های میکروسکوپی کنیدیوفور، کنیدیوم، سختینه و اندام های تولید مثل جنسی اقدام به شناسایی جدایه ها گردید. در بین جدایه ها گونه های Aspergillus niger, Penicillium allii, Fusarium oxysporum, F. proliferatum, F. solani, Embellista allii, Pythium graminicola, Rhizoctonia solani, Puccinia allii, Ulocladium allii, Botrytis allii, Cladosporium allii, Sclerotium cepivorum,, شناسایی گردیدند. جنس های Rhizoctonia, Ulocladium, Pythium, Botrytis, Cladosporium و گونه های اشاره شده از آن ها برای اولین بار از سیر در استان همدان گزارش می شوند. آزمون بیماری زایی در مورد انگل های اختیاری بر اساس اصول کخ انجام شد و بیماری زایی جدایه های مربوطه به اثبات رسید.

به منظور بررسی اثرات روش آبیاری (بارانی و جویچه ای) و رقم سیب زمینی (آگریا، هرتا، پیکاسو، کاسموس و مارفونا) بر روی بیماری خال سیاه، رشد ثانویه غده و عملکرد سیب زمینی آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی تجرک همدان، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. روش آبیاری به عنوان فاکتور اصلی و ارقام به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد اثر روش آبیاری بر عملکرد غده معنی دار نیست، هر چند آبیاری بارانی با مصرف آب کمتر (7054 مترمکعب در هکتار) از میانگین عملکرد بیشتری معادل 24.8 تن در هکتار برخورد بود. اثر رقم و اثر متقابل روش آبیاری × رقم بر عملکرد غده سیب زمینی معنی دار بود. رقم مارفونا بیشترین مقدار عملکرد را در مقایسه با سایر ارقام به خود اختصاص داد. بررسی درصد رشد ثانویه غده و درصد آلودگی قارچی ارقام نشان داد که رقم هر تا با توجه به ویژگی های فوق، رقم حساس بوده و رقم مارفونا نسبت به سایر ارقام مقاوم تر است. هم چنین آبیاری بارانی به طور معنی داری نسبت به آبیاری جویچه ای در کاهش بیماری خال سیاه عمل کرده است. به نظر می رسد در آبیاری بارانی به دلیل عدم پیری زودرس گیاه، مجموع نور دریافتی و راندمان استفاده از نور توسط گیاه افزایش یافته و در نتیجه تولید ماده خشک آن ارتقا یافته است. به همین دلیل در آبیاری بارانی بوته ها با استفاده بیشتر و مطلوب تر از آب و مواد غذایی مقاومت بیشتری در مقابل بیماری ها و در نتیجه عملکرد بالاتری دارند. در شرایط آب و هوایی معتدل همدان انتظار رشد ثانویه غده به دلیل عدم نوسانات دمایی کمتر است، با این حال، ویژگی های رقم بی تاثیر بر روی بیماری و رشد ثانویه غده نمی باشد. به طوری که رقم مارفونا با 6.17% کمترین درصد رشد ثانویه غده را داشت. نتایج حاکی از آن است که روش آبیاری بارانی تاثیر معنی داری در حد 57.23 درصد بر کاهش بیماری خال سیاه داشت. ترکیبی از روش آبیاری (بارانی) و رقم مناسب (مارفونا) نیز بیماری خال سیاه را در حد معنی داری کاهش داد. ضمن آن که آبیاری بارانی با مصرف بهینه و کمتر آب، از میزان عملکرد بیشتری در مقابل روش جویچه ای برخوردار بود. با توجه به محدودیت منابع آب، هزینه های بهره برداری و آلودگی محیط زیست، آبیاری بارانی نقش مهمی را می تواند ایفا کند.

به منظور بررسی تاثیر اسید جیبرلیک بر برخی خصوصیات کمی، غالبیت انتهایی غده و عملکرد غده های بذری سیب زمینی، این آزمایش در سال 1381 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی تجرک، وابسته به مرکز تحقیقات کشاروزی و منابع طبیعی همدان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با تیمارهای هورمون اسید جیبرلیک در سه سطح (صفر، 5 و 10 قسمت در میلیون) بر روی سه رقم سیب زمینی (مارفونا، اگریا و دراگا) در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که هورمون اسید جیبرلیک در غده های سیب زمینی توانست تعداد ساقه های اصلی در گیاه و در نتیجه تعداد غده های نزدیک به اندازه بذری را در هر بوته افزایش دهد و مشاهده شد که رقم مارفونا در تیمارهای 5 و 10 قسمت در میلیون از نظر تعداد و وزن متوسط غده بذری، نسبت به دو رقم دیگر برتری دارد به طوری که اختلاف آن در غلظت 5 قسمت در میلیون با رقم آگریا و در دو غلظت 5 و 10 قسمت در میلیون با رقم دراگا در سطح 1% معنی دار شد. بیش ترین اثر اسید جیبرلیک در افزایش تولید غده بذری در هر سه رقم با غلظت 5 قسمت در میلیون مشاهده شد. هر دو غلظت 5 و 10 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک باعث افزایش تعداد ساقه در گیاه شدند. عملکرد، رقم مارفونا در تمامی تیمارها نسبت به ارقام دیگر بالاتر بود. در مجموع استفاده از غلظت 5 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک در افزایش غده بذری و هم چنین عملکرد کل نتایج مطلوب تری داشته و قابل توصیه می باشد.

در این پژوهش، شرایط لازم برای باززایی گیاه به روش رویان زایی بدنی از ریزنمونه گلبرگ در دو رقم میخک (Spirit, Sagres) بررسی شده است. پینه های رویان زا روی محیط کشت MS حاوی 0.5، 1، 2، 4 و 6 میلی گرم در لیتر 2, 4-D تولید شدند و بیش ترین پینه (37 درصد) از محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2, 4-D به دست آمد. پس از انتقال پینه های رویان زا به محیط کشت MS بدون تنظیم کننده رشد و محیط های کشت حاوی 0.2، 0.5، 1، 2 و 4 میلی گرم پیکلورام رویان های بدنی تولید شدند. بیشترین رویان زایی (251 رویان) روی محیط کشت حاوی 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر پیکلورام به دست آمد. رقم های پینه زایی و رویان زایی پاسخ های مختلفی را نشان دادند. وقتی که رویان های لپه ای به محیط کشت 1/2MS بدون تنظیم کننده رشد انتقال داده شدند، گیاهچه نمودند. گیاهچه های به دست آمده پس از سازگاری در شرایط گلخانه به طور عادی مراحل رشد خود را ادامه دادند.

آبیاری قطره ای زیرسطحی جز انواع آبیاری های زیرسطحی است که امروزه از اهمیت و گسترش روز افزونی برخوردار است. آبیاری قطره ای زیرسطحی نسبت به سایر سیستم های آبیاری آب را در حجم و فشار کم تری استفاده می کند. در این روش، آب توسط نیروی ماتریک خاک جابجا می شود که این خود موجب حذف روناب سطحی و اثرات نفوذ سطحی می گردد. آب توسط لوله های فرعی مدفون در سرتاسر نیم رخ خاک توزیع می شود. در این روش، حجم مرطوب شده ناحیه رشد ریشه حداکثر و تلفات نفوذ عمقی حداقل می باشد. به منظور مطالعه و بررسی توزیع رطوبت در سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی طرحی با دو عمق کارگذاری لوله ها (30 و 60 سانتی متر)، سه عمق نمونه برداری (30 و 60 و 90 سانتی متر) و سه فاصله نمونه برداری (صفر، 100 و 200 سانتی متری از تنه درخت) در باغ پسته محمد آباد واقع در حومه شهرستان رفسنجان در سه تکرار انجام گردید. در این طرح تاثیر تیمارهای مختلف (عمق و فاصله نمونه برداری) بر روی تغییرات مکانی رطوبت از منبع نقطه ای (قطره چکان ها) در سیستم آبیاری قطره ای زیرسطحی به صورت اسپلیت پلات (کرت های خرد شده) در قالب کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از اجرای طرح نشان داد که توزیع رطوبت در اطراف قطره چکان های مدفون وابسته به عمق کارگذاری لوله ها و نوع خاک بستگی دارد. با توجه به تحلیل انجام شده تنها اثر عمق نمونه برداری در سطح 5 درصد معنی دار گردید. بیش ترین درصد وزنی رطوبت مشاهده شده برای هر دو عمق کارگذاری برابر 12.79 و متعلق به عمق 60 سانتی متری بود. کمترین مقدار در عمق 30 سانتی متری و برابر 8.45 اندازه گیری گردید. با توجه به توزیع شوری (هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک) مشاهده شد که تجمع املاح در اطراف پیاز رطوبتی صورت می گیرد. پیاز رطوبتی در عمق کارگذاری 30 سانتی متری به سطح خاک می رسد که این موجب افزایش تبخیر می گردد. در عمق کارگذاری 60 سانتی متری پیاز رطوبتی فاصله بیش تری از سطح خاک داشت، این عامل موجب نگه داری رطوبت بیشتر در این عمق می گردد. با توجه به نتایج این پژوهش، عمق 60 سانتی متری به دلیل نگه داری رطوبت بیشتر در خاک و افزایش آب قابل استفاده گیاه و هم چنین تجمع کم تر املاح پیشنهاد می گردد.

محدودیت منابع آب در بسیاری از مناطق استان همدان باغ کاهش مقدار عملکرد و ایجاد مشکلاتی برای کشاورزان شده است. بنابراین بررسی نحوه مدیریت آب در مزارع توسط کشاورزان، به منظور افزایش بازدهی آبیاری و کاهش تلفات آب ضروری به نظر می رسد. این پژوهش به منظور بررسی راندمان کاربرد آبیاری سطحی در مزارع سیب زمینی استان همدان طی سال های 1384-1382 انجام شد. برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای، 11 مزرعه در دشت بهار انتخاب و مورد ارزیابی فنی قرار گرفتند. جهت تعیین بازده کاربرد، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، عمق توسعه ریشه و حجم آب آبیاری اندازه گیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که دامنه تغییرات بازده کاربرد آب آبیاری در مزارع مورد آزمایش بسیار وسیع و از حداقل 9.8 تا حداکثر 90.3 درصد متغیر می باشد. میزان متوسط بهره وری آب 2.6 کیلوگرم محصول به ازای یک مترمکعب آب بود. عدم مدیریت صحیح آبیاری، عدم استفاده از سیفون جهت انتقال آب به شیار و نداشتن برنامه آبیاری از عوامل عمده پایین بودن راندمان کاربرد آب در مزارع است. یک پارچه سازی اراضی، تنظیم دبی به شیار، استفاده از سیفون و لوله دریچه دار از جمله اقدامات مدیریتی است که می تواند در افزایش راندمان آبیاری در این منطقه نقش موثری داشته باشد.

بررسی میزان رسوبات در رودخانه ها یکی از مسایل مهم در مهندسی رودخانه می باشد. برای تخمین میزان بار معلق و بار بستر روابط متعددی ارایه شده اند، ولی پیچیدگی پدیده انتقال رسوب باعث شده است که روش های متعددی توسعه داده شوند. در این پژوهش به منظور گزینش مناسب ترین روش های برآورد بار معلق و بار بستر، مشخصات هیدرولیکی و هندسی رودخانه اهرچای در ایستگاه هیدرومتری اورنگ در بالادست سد ستارخان و هم زمان با آن بار معلق با استفاده از بطری های نمونه برداری و بار بستر نیز با استفاده از دستگاه هلی اسمیت در دو حالت مواقع سیلابی و عادی رودخانه اندازه گیری و سپس در آزمایشگاه های مرتبط، میزان بار معلق و بستر تعیین گردیدند. از چهار روش معتبر برای محاسبه میزان بار معلق و از هشت روش پرکاربرد برای محاسبه میزان بار بستر استفاده گردید که بر اساس نتایج به دست آمده از مقادیر مشاهداتی و مقایسه آن با روش های محاسباتی، روش میر پیتر و مولر با جذر میانگین مربع خطای 7.78628 برای محاسبه بار بستر و روش چانگ، سایمونز و ریچاردسون با جذر میانگین مربع خطای 861.269 جهت محاسبه بار بستر پیشنهاد گردیده است.

بررسی وضعیت فسفر در خاک های تحت نیشکر جهت نیل به عملکرد بالا ضروری می باشد، تا توصیه کودی مناسبی انجام شود و گیاه دچار کمبود این عنصر نگردد. لذا هدف این پژوهش بررسی میزان جذب سطحی و آزادسازی فسفر در برخی از خاک های تحت کشت نیشکر هم راه با بررسی برخی از ویژگی های این خاک ها بود. به منظور بررسی ویژگی های جذب سطحی فسفر در خاک های تحت کشت نیشکر از 12 قطعه منطقه شعیبیه نمونه های خاک با خصوصیات متنوع فیزیکی و شیمیایی از عمق صفر تا 30 سانتی متری تهیه و پس از آماده سازی 2 گرم از هر نمونه خاک با 40 میلی لیتر محلول کلرید کلسیم 0.01 مولار حاوی صفر تا 70 میلی گرم فسفر در لیتر، به مدت 24 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد در تعادل گذاشته شد. ارتباط فسفر جذب سطحی شده با غلظت تعادلی فسفر به وسیله هم دماهای جذب سطحی لانگ مویر، فروندلیچ و ون های برازش داده شد و هر سه معادله به خوبی این ارتباط را توصیف نمودند. شاخص حداکثر جذب سطحی فسفر با استفاده از معادله لانگ مویر محاسبه گردید که با درصد رس و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک در سطح یک درصد رابطه مثبت و با میزان فسفر قابل جذب خاک در سطح پنج درصد رابطه منفی نشان داد. در ضمن به منظور مطالعه بین جذب و آزاد سازی فسفر، خاک های تیمار شده با فسفر به وسیله کلرید کلسیم 0.01 مولار بعد از 24 ساعت تعادل در دمای 25 درجه سانتی گراد عصاره گیری و رهاسازی فسفر مطالعه گردید. در این مطالعه مشخص شد که بین جذب و رهاسازی فسفر در سطح یک درصد رابطه مثبت وجود دارد، اما رهاسازی فسفر با هیچکدام از خصوصیات خاک ها رابطه معنی داری را نشان ندارد. به طور کلی جذب سطحی فسفر در خاک های مورد مطالعه به شدت تحت تاثیر درصد رس و ظرفیت تبادل کاتیونی و تا حدی میزان فسفر قابل جذب خاک بود، که در نهایت توصیه می گردد این 3 ویژگی در مراحل عملی آزمون فسفر خاک مد نظر قرار گیرد.

به منظور تعیین واکنش عملکرد و اجزای عملکرد سیب زمینی در تراکم بذری و تجاری به طول دوره کنترل علف های هرز، آزمایشی در سال 1385 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به اجرا درآمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تراکم بوته سیب زمینی رقم آگریا در دو سطح 5.33 (تراکم مطلوب مزارع تجاری) و 6.66 (تراکم مطلوب مزارع تولید بذر) بوته در مترمربع و کنترل علف های هرز در هفت سطح بود. بدین صورت که در پنج تیمار علف های هرز به ترتیب تا 10، 20، 30، 40 و 50 روز بعد از سبز شدن حذف شدند و پس از آن تا انتهای دوره به آن ها اجازه رشد داده شد و دو تیمار تداخل کامل و کنترل کامل علف های هرز نیز به عنوان شاهد منظور شدند. به منظور محاسبه روند تجمع ماده خشک سیب زمینی، اولین مرحله نمونه برداری در کلیه تیمارها 10 روز پس از سبز شدن سیب زمینی (همراه با رهاسازی علف های هرز در اولین تیمار کنترل) شروع و بعد از آن هر 10 روز یک بار طی 11 مرحله تکرار شد. عملکرد و اجزای عملکرد و وزن خشک کل علف های هرز در زمان برداشت سیب زمینی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که از حدود 40 روز بعد از سبز شدن سیب زمینی، اثر کنترل علف های هرز بر روند تجمع ماده خشک کل شروع و در حدود 90 روز بعد از سبز شدن به حداکثر مقدار خود رسید. اثر کنترل علف های هرز بر ماده خشک کل، عملکرد نهایی و متوسط وزن غده در واحد سطح در تراکم پایین بیشتر از تراکم بالای سیب زمینی بود. به طوری که در تراکم پایین شاخص های یاد شده در حداکثر مقدار خود، در تیمار کنترل کامل نسبت به تداخل کامل علف های هرز به ترتیب 79، 121 و 110.4 درصد افزایش نشان دادند در حالی که تفاوت دو تیمار مزبور از نظر شاخص های ذکر شده در تراکم بالا به ترتیب 65، 81.7 و 41.9 درصد بود. تعداد غده در مترمربع در حداکثر مقدار خود، در تیمار کنترل کامل نسبت به تداخل کامل علف های هرز در تراکم پایین 5 درصد و در تراکم بالا 27.9 درصد افزایش یافت. نتایج نشان دهنده عدم واکنش معنی دار تعداد ساقه اصلی به طور دوره کنترل علف های هرز در هر دو تراکم تجاری و بذری بود. در بین تیمارهای اعمال شده، تیمارهای کنترل کامل علف های هرز و کنترل تا پنجاه روز پس از سبز شدن سیب زمینی به دلیل کسب بیشترین مقادیر عملکرد و اجزای عملکرد، بهترین تیمارهای آزمایشی بودند.

جهت بررسی اثر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در تراکم های مختلف کاشت، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در کرج اجرا شد. عامل تنش رطوبتی شامل آبیاری پس از 50، 100، 150 و 200 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کرت های اصلی و عامل تراکم شامل چهار سطح 6، 8، 10 و 12 بوته در مترمربع در کرت های فرعی قرار گرفتند. تنش رطوبتی باعث کاهش معنی دار وزن خشک تک گیاه، وزن خشک در واحد سطح، تعداد دانه در تک گیاه، تعداد دانه در واحد سطح، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد روغن دانه گردید. تراکم های اعمال شده نیز کلیه صفات به جز وزن هزار دانه و درصد روغن را تحت تاثیر قرار دادند. وقوع تنش سبب کاهش قابل توجه عملکرد دانه گردید که ناشی از کاهش تعداد دانه در گیاه (60%) و وزن هزار دانه (39%) بود. مقایسه سطوح تراکم گیاه نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه از تراکم 12 بوته در مترمربع با میانگین 124 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. کاهش تراکم، میزان عملکرد را کاهش داد، به طوری که کم ترین عملکرد دانه از تراکم 6 بوته در مترمربع با 1235 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. اگر چه تعداد دانه در تک گیاه در تراکم 12 بوته در متر مربع کاهش یافت اما به دلیل افزایش تعداد دانه در واحد سطح با وجود کاهش وزن هزار دانه، حداکثر عملکرد حاصل شد. هم چنین بیش ترین عملکرد دانه از آبیاری بعد از 50 میلی متر تبخیر و تراکم 12 بوته در مترمربع به میزان 3192 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

در این پژوهش پیش بنی زمان خشک شدن انگور و پارامترهای کیفی محصول نهایی (کشمش) در خشک کردن به روش جریان هوای گرم به کمک شبکه های عصبی مصنوعی انجام شد. دمای هوا، سرعت جریان هوا و نوع آماده سازی اولیه انگور از پارامترهای مهم در خشک کردن انگور با خشک کن های جریان های هوای گرم می باشد که به عنوان پارامتر مستقل برای شبکه های عصبی مصنوعی در نظر گرفته شد. برای ایجاد الگوهای آموزش و ارزیابی فرایند، آزمایش های خشک کردن به کمک یک خشک کن آزمایشگاهی انجام گرفت. با به دست آمدن زمان خشک شدن و کیفیت محصول نهایی از چندین شبکه عصبی مصنوعی با الگوریتم یادگیری لونبرگ-مارکوارت برای آموزش الگوها استفاده شد. نتایج نشان داد که شبکه بهینه پس انتشار المان با توپولوژی 3-6-3 و الگوریتم یادگیری لونبرگ-مارکوارت با تابع آستانه سیگمویید لگاریتمی قادر است زمان خشک شدن و پارامترهای کیفی محصول نهایی (شاخص روشنایی وشاخص نسبت قرمزی به زردی) را به ترتیب با ضرایب تعیین 0.991، 0.973، 0.993 و با خطاهای حقیقی 1.65، 0.39، 0.026 پیش بینی کند. اعمال خطا به متغیرهای ورودی شبکه بهینه نشان داد که عملکرد شبکه به دلیل تولید خطای آموزش کمتر از خطای ورودی، به طور مناسبی قادر به پیش بینی مقادیر خروجی می باشد.

خود ناسازگاری و دگرناسازگاری در گیلاس به یک مکان ژنی چند آللی (S-locus) نسبت داده می شود که به صورت گامتوفیتیک کنترل می گردد. جهت تشکیل میوه اقتصادی در باغات تجاری گیلاس باید از گرده زای مناسب و سازگار استفاده نمود. در این پژوهش ارقام گرده زای مناسب برای گیلاس صورتی همدان از طریق شناسایی آلل های ناسازگاری به روش واکنش زنجیره ای پلیمراز با استفاده از آغازگرهای اختصاصی و با توجه به روشن بودن هم پوشانی گل دهی بین هفت رقم گیلاس مجتهدی، حاج یوسفی، شعاع السلطنه، قرمز رضاییه، سیاه قزوین، سیاه مشهد و شبستر تعیین شد. با استفاده از 13 جفت آغازگر اختصاصی دو گروه دگرناسازگار تشخیص داده شد. ارقام صورتی همدان و سیاه قزوین باندهای مربوط به آلل های ناسازگاری S4 و S14 را نشان داده و با هم کاملا دگرناسازگار هستند. در ارقام مجتهدی، حاج یوسفی، شعاع السلطنه، و قرمز رضاییه باندهای مرتبط با آلل S3 شناسایی شده و این دو رقم با رقم صورتی همدان کاملا سازگار هستند. بررسی خصوصیات گل دهی ارقام طی یک دوره ده ساله نشان می دهد که کلیه ارقام به جز رقم شعاع السلطنه هم پوشانی گل دهی کافی با گیلاس صورتی همدان به میزان 75 درصد یا بیشتر دارند. با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش و خصوصیات گل دهی آن ها ارقام شبستر، سیاه مشهد، مجتهدی و قرمز رضاییه به ترتیب به عنوان گرده زاهای مناسب و سازگار و رقم حاج یوسفی به عنوان گرده زای درجه دو برای گیلاس صورتی همدان پیشنهاد می شوند. نتایج این بررسی نشان می دهد که تکثیر اختصاصی آلل ها به روش واکنش زنجیره ای پلیمراز یک روش سریع و موثر برای تعیین گروه های دگرناسازگار و انتخاب گرده زای مناسب برای ارقام می باشد.

علف های هرز یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید نخود می باشند که مدیریت غیرشیمیایی آن ها اهمیت بسیار زیادی در کشاورزی اکولوژیک دارد. به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته و زمان وجین بر تغییرات ماده خشک علف های هرز و نخود (رقم آرمان)، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد به اجرا گذاشته شد. در این آزمایش پنج زمان وجین علف های هرز (عدم وجین، یک بار وجین در 3، 5 و 7 هفته پس از ظهور شاخه های ثالثه و وجین علف های هرز در تمام دوره رشد گیاه نخود) و چهار تراکم بوته (20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فراوانی علف های هرز پیچک، شاتره، گندم خودرو، شیرسگ و گلرنگ وحشی بیش از سایر علف های هرز بود. اثر زمان وجین و تراکم بوته بر ماده خشک علف های هرز و ماده خشک نخود بسیار معنی دار بود (p<0.01). تاخیر در انجام وجین روی تجمع ماده خشک علف های هرز افزایش معنی داری داشت. افزایش ماده خشک علف های هرز به ویژه در تیمار وجین 7 هفته پس از ظهور شاخه های ثالثه، سبب کاهش ماده خشک گیاه نخود گردید. با افزایش تراکم نخود، تولید ماده خشک علف های هرز کاهش و تولید نخود افزایش یافت. بر اساس نتایج این پژوهش به نظر می رسد که تراکم 40 بوته در مترمربع و وجین علف های هرز 5 هفته پس از ظهور شاخه های ثالثه، برای کاهش رقابت علف های هرز و بهبود تولید نخود پاییزه در شرایطی مشابه با پژوهش حاضر مناسب باشد.

آثار فرسایش خاک در عرصه تولید کشاورزی به شکل کاهش کیفیت و کمیت محصول زراعی و در عرصه خاک به اشکال مختلف فقر مواد غذایی و تغییر ساختمان خاک ظهور می یابد که ماحصل آن ها ایجاد هزینه هایی در سطح مزرعه می باشد. در این مقاله با بهره گیری از اطلاعات میدانی در عرصه خاک هفت استان آذربایجان شرقی و غربی، همدان، کردستان، زنجان، گلستان و کرمانشاه، هزینه فرسایش خاک با استفاده از روش هزینه جایگزین برآورد شده است. یافته ها نشان داد که میانگین هزینه سالانه فرسایش در هر هکتار از اراضی گندم دیم در سال زراعی 79-1378 برابر 204411 ریال می باشد. با فرض ثابت بودن هزینه فرسایش خاک برای اراضی گندم دیم کشور، میزان آن برای کل اراضی گندم دیم (3951 هزار هکتار) تقریبا 807 میلیارد ریال می باشد. با توجه به یافته ها، سرمایه گذاری در عملیات حفاظت خاک و توجه جدی به بخش خاک در سیاستگزاری های حفاظت خاک و تخصیص اعتبارات و بالاخره پرداخت یارانه سبز، به عنوان راهکار ارایه شده است.

آب بخش جدایی ناپذیر هر موجود زنده و یکی از مهم ترین عوامل حیات محسوب می شود. با توجه به منابع محدود آب در ایران، استفاده بهینه از آن ضروری است. اعمال مدیریت صحیح و به کارگیری فنون پیشرفته به منظور حفظ و ذخیره رطوبت خاک و افزایش گنجایش نگه داشت آب از جمله اقدامات موثر برای افزایش کارآیی مصرف آب و در نتیجه بهبود بهره برداری از منابع آب کشور است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کاربرد پلیمر سوپر جاذب بر عملکرد ماده خشک و کارآیی مصرف آب ذرت علوفه ای با دو فاکتور نوع خاک در سه سطح شامل A1 تا A3 (خاک های رسی، لومی و شن لومی) و پلیمر سوپر جاذب در شش سطح شامل S0 تا S5 (شاهد، 0.05، 0.1، 0.5، 0.3 و 0.4 درصد وزنی بر اساس وزن خاک خشک) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط گلخانه اجرا گردید. خاک های مورد نظر مطابق تیمارهای آزمایشی با مقادیر مختلف ماده سوپر جاذب مخلوط گردید و به مقدار لازم در هر گلدان ریخته شد. برای همه تیمارها مقدار کود مصرفی ازت، فسفر و پتاسیم یکسان و به مقدار 5 گرم برای هر گلدان منظور و قبل از کاشت با خاک مخلوط گردید. پس از آماده کردن گلدان ها اقدام به کاشت ذرت علوفه ای، رقم سینگل کراس 704 گردید. آبیاری تیمارها پس از کاهش (تخلیه) 60 درصد آب فراهم (AW) از خاک انجام گردید. در پایان دوره رشد، کل ماده خشک (Y) و میزان آب مصرفی گیاه (ET) اندازه گیری و کارآیی مصرف اب (WUE) محاسبه گردید. نتایج نشان داد عملکرد ماده خشک و کارآیی مصرف آب تحت تاثیر نوع خاک، مقدار مصرف سوپر جاذب و اثر متقابل این دو عامل قرار می گیرند. بیش ترین عملکرد ماده خشک و کارآیی مصرف آب در خاک رسی و کم ترین عملکرد ماده خشک در خاک لومی و کم ترین کارآیی مصرف آب در خاک شنی به دست آمد. در تیمارهای سوپر جاذب، بیش ترین عملکرد در تیمار S5 و کم ترین عملکرد در تیمار شاهد به دست آمد. نتایج نشان داد میزان کارآیی سوپر جاذب در خاک های شنی لومی بیشتر از خاک های لوم و رسی است و با افزایش مصرف آن عملکرد ماده خشک و کارآیی مصرف آب نیز افزایش می یابد. نتایج نشا نداد که کاربرد 0.05 درصد ماده سوپر جاذب در خاک رسی، 0.1 درصد در خاک لومی و 0.3 درصد در خاک شنی لومی بهترین نتیجه را از نظر تولید ماده خشک (Y) و کارآیی مصرف آب (WUE) برای گیاه ذرت علوفه ای دارد.

مطالعه حاضر با هدف مقایسه 12 رقم کلزای بهاره، با وزن هزار دانه متفاوت، از لحاظ خصوصیات مرتبط با توان جوانه زنی بذر در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای به صورت بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گرفت. در آزمایشگاه بذرهای مورد استفاده در چهار آزمون شامل جوانه زنی استاندارد، آزمون پیری تسریع شده، آزمون سرما و آزمون هدایت الکتریکی مقایسه شدند. سپس جهت مقایسه توان سبز شدن، بذرها در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تهران (پردیس ابوریحان) کشت شدند. بر اساس نتایج به دست آمده اثر رقم، به استثنای صفت طول ساقه چه در آزمون های استاندارد، سرما و پیری، بر کلیه صفات مورد آزمون تاثیر معنی دار داشت. جداول مقایسه میانگین و همبستگی حاکی از برتری ارقام دارای بذرهای با وزن بالاتر در مورد بسیاری از خصوصیات مربوط به توان جوانه زنی و سبز شدن از جمله درصد و سرعت جوانه زنی، درصد و سرعت سبز مزرعه، وزن خشک گیاهچه و طول ریشه چه بود با این حال تاثیر وزن هزار دانه بر طول ساقه چه معنی دار نبود. بر این اساس، افزایش در توان جوانه زنی و سبز شدن بذر ارقام مختلف کلزا در اثرا افزایش وزن هزار دانه را می توان تا حد بالایی نشان دهنده ارتباط افزایش مقدار ماده ذخیره ای موجود در بذر با افزایش توان جوانه زنی و رشد بذر دانست. همچنین بر اساس نتایج این آزمایش، بهترین آزمون آزمایشگاهی جهت پیش بینی درصد سبز مزرعه بذر کلزا، آزمون پیری و سرما بوده است.

این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد چهار رقم کلزا در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان در سال زراعی 85-1384 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. چهار سطح تاریخ کاشت شامل 10، 20 و 30 بهمن و 10 اسفند به عنوان کرت اصلی و چهار قم بهاره کلزا شامل Option 500, PP308, RGS003 و PP401 در کرت های فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر طول دوره رویشی، دوره گل دهی، طول دوره رشد تا پایان گل دهی و طول دوره رشد معنی دار بود، اما تاریخ کاشت بر عملکرد، تعداد غلاف در هر بوته و ارتفاع بوته اثر معنی داری نداشت. تمام صفات مورد بررسی به استثنا عملکرد و طول دوره رشد تا پایان گل دهی در سطح احتمال یک درصد تحت تاثیر رقم قرار داشتند. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها بر طور دوره رشد معنی دار شد. تاخیر در کاشت، طور دوره رویشی و طول دوره رشد کلزا را کاهش داد. بیش ترین میزان طول دوره رویشی، طول دوره رشد و ارتفاع بوته در رقم Option500 مشاهده شد. نتایج نشان داد که مناسب ترین رقم و تاریخ کاشت در کشت زمستانه کلزا در شرایط مغان رقم PP308 و 20 بهمن می باشد.

در بسیاری از مناطق کشور مرحله رشد زایشی کلزا با تنش خشکی مواجه می گردد. به منظور بررسی اثرات قطع آبیاری در مراحل انتهایی رشد زایشی (مرحله خورجین دهی به بعد) بر برخی صفات مرفولوژیک و زارعی ارقام مختلف کلزا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش اثر آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول بر اساس 80 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A (شاهد) و تنش کم آبی (قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) و 12 رقم کلزا به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. تیمار قطع آبیاری تاثیرات نامطلوبی بر فعالیت های رشدی و عملکرد ارقام داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که تیمار قطع آبیاری موجب کاهش صفات تعداد شاخه فرعی (8%)، تعداد خورجین در بوته (31%)، عملکرد دانه (29%) و عملکرد روغن (28%) و افزایش درصد پوکی خورجین (51%) گردید، در حالی که تاثیر معنی داری بر صفات ارتفاع بوته، طول خورجین و وزن هزار دانه نداشت. ارقام مورد آزمون نیز از نظر تمام صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری با هم داشتند. بیشترین عملکرد دانه در شرایط قطع آبیاری در ارقام Opera و زرفام به ترتیب به میزان 2058 و 1896 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. هم چنین این ارقام بیشترین عملکرد روغن را نیز در شرایط قطع آبیاری به خود اختصاص دادند و به طور کلی نسبت به سایر ارقام سازگاری خوبی در شرایط تنش کم آبی از خود نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که تامین آب کافی در طی مراحل انتهایی رشد زایشی برای دست یابی به عملکرد بالای دانه و روغن دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

منطقه تمبک و اختر از توابع شهرستان کنگان در استان بوشهر می باشد. این مطالعه با هدف شناخت قابلیت های پوشش گیاهی با تاکید بر شرایط کلی اکولوژیک حاکم بر محیط طبیعی منطقه در دو نوبت تابستان و زمستان 1384 انجام گردید. در منطقه تمبک و اختر به ترتیب 12 و 6 تیپ رویشی شناسایی گردید. پوشش گیاهی کنگان متعلق به ناحیه صحارا-سندی بود. مجموعا 109 گونه گیاهی از 41 تیره شناسایی شد که 5 تیره با 18 گونه از تک لپه ای ها و بقیه متعلق به دولپه ای بودند. از گونه های غالب درختی و درختچه ای منطقه می توان به کنار Zizphus spina-christi، گرگ تیغ Lycium depresum، گز شاهی Tamarix aphulla، پرند Pteropyrum cucheri و استبرق Catotropis procera اشاره کرد که در اکثر تیپ ها دیده می شوند. درختان کشت شده در منطقه عمدتا نخل Phoenix dactylifera و کهور پاکستانی Prosopis juliflora هستند. بهترین گونه های علوفه ای منطقه که از نظر حفاظت خاک نیز اهمیت داشته و در بسیاری از تیپ ها به صورت غالب یا همراه دیده می شوند گونه های Hyparrhenia hirta, Pennisetum divisum و Taverniera spp. می باشند.

هدف از مطالعه حاضر انتخاب روش مناسب تعیین تبخیر و تعرق می باشد. بدین منظور با توجه به داده های اقلیمی منطقه همدان از روش های مختلف تجربی اقدام به برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجعه شد. همچنین تبخیر و تعرق از شبکه عصبی مصنوعی نیز به عنوان ابزاری مناسب تعیین گردید. برای شبکه عصبی نتایج آرایش های مختلفی از تعداد لایه های پنهان، توابع محرک و قواعد آموزشی اجرا شد. مقایسه نتایج روش های تجربی و شبکه عصبی با نتایج دو ساله لایسیمتری نشان داد که روش پنمن-فائو و شبکه عصبی با آرایش 1-6-6 از کارایی مناسبی در این خصوص برخوردار هستند. ارزیابی نتایج روش های تجربی و شبکه عصبی بر اساس پارامترهای آماری مختلف نظیر خطای میانگین مربعات، میانگین خطای مطلق و ضریب همبستگی و انحراف معیار انجام گرفت. بدین ترتیب روش پنمن فائو به عنوان روش مطلوب در بین روش های تجربی رتبه دوم ضریب همبستگی، رتبه اول ERMS، رتبه دوم EMA و رتبه دوم SDEMA را دارد. همچنین شبکه عصبی با آرایش 1-6-6 دارای ضریب همبستگی 0.86، خطای میانگین مربعات 0.057 و میانگین خطای مطلق 0.069 و انحراف معیار 0.068 میلی متر در روز بود. مقایسه نتایج شبکه عصبی و روش پنمن فائو با داده های لایسیمتری نشان داد که دقت شبکه عصبی از روش پنمن فائو بیشتر است. لذا شبکه عصبی با توجه به نیاز اطلاعاتی کمتر در مقایسه با روش های تجربی و داشتن دقت و سرعت بیشتر در رسیدن به جواب های مطلوب قابل توصیه است. برازش نتایج روش های تجربی و شبکه عصبی بهینه پیشنهادی در قالب مدل های خطی و چند جمله ای نشان داد که مدل چند جمله ای، ضریب همبستگی بالاتری نسبت به مدل خطی دارد. ضمن آن که شبکه عصبی نسبت به مدل های تجربی، برآوردهای بهتری را ارایه داد. لذا مدل چند جمله ای حاصل از برازش نتایج شبکه عصبی به دلیل سادگی و ضریب همبستگی بیشتر، توانایی تخمین دقیق تری از تبخیر و تعرق را دارا می باشد و رابطه حاصل از آن کاراتر است.