مجله علوم تربیتی و روانشناسی
سال:1386 | دوره:14 | شماره:3 (ویژه نامه علوم تربیتی) |تعداد مقالات:8

ائمه اطهار (ع) بر مبنای جهانبینی توحیدی و وحی الهی به ارایه روش های تربیتی پرداخته اند. آنچه مسلم است این است که بعد از شناخت مسایل تربیتی، مهمترین فعالیت تربیتی شناخت روش های مناسب برای حل و فصل آن مسایل است. شناخت روش شناسی تربیتی ائمه اطهار (ع) و به کارگیری روش های مربوطه، می توانند کمک بزرگی در پی ریزی یک نظام تربیتی دین محور باشد. لذا در این مقاله سعی شده است تا روش شناسی تربیتی ائمه اطهار (ع) با تحقیق پیرامون مطالب زیر تبیین و ارایه گردد: معنا و مفهوم روش، ضرورت و اهمیت شناخت روش ها، چگونگی تولید و طراحی روش ها و مبانی شناسایی آنها، ویژگی های روش شناسی تربیتی، جایگاه ارزشی روش ها و روش شناسی در تعلیم و تربیت، نقش انسان در شناخت روش ها، انواع روش ها، جمعبندی و نتیجه گیری، پیشنهادها و استلزامات تربیتی.

منطقه محل زیست، یکی از شاخص های اساسی برای طبقه بندی انواع نابرابری های آموزشی است. در این نوع نابرابری، بهره مندی فرد از آموزش و پرورش به دلیل ویژگی های محل زندگی اش محدود می شود. چون کنترل این ویژگی ها، به وسیله افراد امکان پذیر نیست، حق آنها برای دریافت آموزش برابر، تحت الشعاع تهدیدها و فرصت های بیرونی قرار می گیرد. شواهد موجود درباره نابرابری های منطقه ای آموزش، یکی از چالش های جدی نظام های آموزشی از جمله در ایران به شمار می آید. این مقاله با محور قراردادن این نوع نابرابری، یافته های حاصل از پژوهشی پیمایشی درباره برابری فرصت های آموزشی در مناطق مرزی (محروم) و غیرمرزی (غیرمحروم) را به اختصار ارایه می نماید. پژوهش یاد شده در 45 مدرسه در 3 شهر منطقه مرزی و 39 مدرسه در 2 شهر منطقه غیرمرزی خراسان رضوی انجام گرفت، و با تحلیل یافته های حاصل از جستجو در مدارک، مشاهده، و دو فرم پرسشنامه به این نتیجه رسید که فرصت های ظاهری میان مناطق مقایسه شده، در سه عنصر درون داد، فرایند و تولیدات مدارس نشان دهنده نوعی نابرابری بحرانی نیست.

مدرسه یکی از نهادهای مهم آموزشی و تربیتی است که نیازمند مشارکت فعال اولیای دانش آموزان می باشد. به همین خاطر، تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر مشارکت اولیای دانش آموزان در فرایندهای آموزشی و پرورشی فرزندانشان در مقطع متوسطه استان آذربایجان شرقی (سال تحصیلی (1384-1385، با تعداد جامعه آماری 204344 و نمونه انتخابی 600 نفر، به شیوه پیمایشی انجام یافته است. برای تبیین مشارکت، از تئوری هایی نظیر تئوری وروم، کاپلان، مک فارلند، فیش باین و آیزین، هومنز، مازلو و نتایج تحقیقات پیشین، استفاده شده است. نتایج تحلیل های چند متغیری رگرسیونی نشان داد که متغیر وابسته (میزان مشارکت)، بیش از هر متغیر دیگری، از عامل روانی تاثیر پذیرفته است. بعد از این متغیر، به ترتیب، متغیرهای ساختاری، درآمد، عامل رسانه ای و سن بر میزان مشارکت، تاثیرگذار بوده اند.

در سالیان اخیر تلاش های فراوانی برای تعیین عوامل موثر بر رضایت دانشجویان صورت گرفته است. یکی از مهمترین این عوامل، برنامه درسی تجربه شده توسط دانشجو می باشد. این تحقیق در تلاش بود تا نقش برنامه درسی تجربه شده را در رضایت دانشجویان مهندسی و علوم پایه را به منظور پیشنهاد مدل بهینه برنامه درسی بررسی نماید. بدین منظور 388 نفر از دانشجویان ورودی رشته های مهندسی و علوم پایه دانشگاه شیراز به عنوان نمونه انتخاب شدند و داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای Spss و Lisrel و با روش تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که: -1 برنامه درسی تجربه شده واسطه معنی داری برای رضایت دانشجویان سال اول بود. -2 همه متغیرهای برنامه درسی تجربه شده واسطه معنی داری برای رضایت دانشجویان سال اول بودند. در پایان بر اساس نتایج به دست آمده مدلی از ارزیابی برنامه ریزی درسی ارایه شد و محدودیت ها و پیشنهادهای تحقیق ارایه شدند.

هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه عملکرد تحصیلی دانش آموزان معلمان حق التدریس پاره وقت، سرباز معلم و رسمی در دروس ریاضی و علوم پایه پنجم ابتدایی شهرستان اهواز بوده است. به همین منظور پس از تهیه و ساخت آزمون های پیشرفت تحصیلی برای دروس ریاضی و علوم به شیوه نمونه گیری تصادفی چند مرحله ایی، 480 دانش آموز شهری و روستایی که معلمان آنان حق التدریس پاره وقت، سرباز معلم و یا رسمی بوده اند، انتخاب گردید. پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 11.5 داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به منظور کنترل برخی از متغیرها مانند میزان تحصیلات معلمان و بافت جغرافیایی آموزشگاه از تحلیل کوواریانس نیز استفاده گردید. تحلیل داده ها نشان داد که عملکرد تحصیلی (در دروس ریاضی و علوم) دانش آموزانی که معلمان آنان رسمی می باشند بالاتر از عملکرد تحصیلی دانش آموزانی است که معلمان آنان پاره وقت و یا سرباز معلم می باشند.

اضطراب کتابخانه ای یکی از موانع پیشرفت تحصیلی دانشجویان در دانشگاههای مختلف دنیا شناخته شده و در این زمینه پژوهش های متعددی صورت گرفته است. مقاله حاضر، نتیجه پژوهشی در همین زمینه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می باشد که بر روی نمونه ای شامل 280 نفر دانشجوی دختر و پسر انجام گرفته است. این افراد از دانشکده های هفت گانه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به طور تصادفی انتخاب گردیدند. پرسشنامه محقق ساخته دارای سه بخش بود که بخش اول آن بر اساس پرسشنامه اضطراب کتابخانه ای باستیک و دو بخش دیگر آن با مطابقت دادن با محیط فرهنگی دانشگاههای ایران تنظیم گردید. سوالات بخش اضطراب منابع الکترونیک و سوالات بخش آشنایی با کامپیوتر بر اساس سوالات مورد نیاز محیط دانشگاهی ایران تهیه گردید. پرسشنامه اضطراب کتل نیز برای تعیین اضطراب کلی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل پاسخ های دانشجویان با استفاده از نرم افزار spss، مشخص شد که میزان آشنایی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با منابع الکترونیک و میزان آشنایی آنها با کاربرد کامپیوتر پایین تر از حد معیار است، اما میزان اضطراب کتابخانه ای و منابع الکترونیک در میان آنها در حد معمول است. مواردی از قبیل سیستم کتابخانه، نقش عوامل دموگرافیک (مانند: سن، جنسیت) و آشنایی قبلی با کامپیوتر در ارتباط با این موضوع نیز در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.

روانکاوری که روشی برای درمان بیماری های روانی است، مبتنی بر نظریه ای درباره شخصیت و انگیزه کنش های آدمی است. در مکاتب روانکاوی فروید و آدلر، برای تحلیل شخصیت عمدتا به یک «عامل» تکیه می شود و همه رفتارهای آدمی مستقیم یا غیرمستقیم به آن عامل واحد ارجاع می شود. این نظریه های روانکاوی برای توجیه خود به توفیق عملی و موارد موید کلینیکی تمسک می کنند و وجود نمونه های متعدد تایید استقرایی را ملاک «علمی» بودن می شمارند. مقاله حاضر می کوشد تا با تفکیک دو منظر استقرا گرایانه و نااستقرا گرایانه در فلسفه علم، میزان آزمون پذیری و «علمی» بودن نظریه روانکاوی فروید را بر اساس دیدگاه پوپر بررسی کند.

دانشگاه شهید چمران اهواز در روزهای بهاری 22 و 23 فروردین ماه سال جاری (1387) شاهد برگزاری همایشی ملی تحت عنوان فناوری آموزشی در عصر اطلاعات و ارتباطات بود. این همایش که با همکاری گسترده گروه های آموزشی علوم تربیتی و کتابداری و اطلاع رسانی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، حاصل کوشش های چندماهه اعضا هیات علمی دو گروه فوق الذکر، همکاری و مساعدت حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه و همیاری و مساعی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بود.پیشنهاد اولیه برگزاری همایش پس از طرح در جلسات متعدد منفرد و مشترک دو گروه و در نهایت تحت عنوان بالا به تصویب جلسه مشترک دو گروه فوق الذکر رسید و پس از انتخاب دبیران کمیته های علمی و اجرایی جهت تصویب به حوزه معاونت آموزشی و هیات رئیسه محترم دانشگاه تقدیم گردید و نهایتا آقایان دکتر عبدالمهدی معرف زاده به عنوان دبیر علمی و آقای محمدحسن عظیمی به عنوان دبیر اجرایی همایش از ریاست محترم دانشگاه جهت انجام اقدامات بعدی حکم دریافت داشتند.