به منظور بررسی اثر کادمیوم از پارامترهای رشد و فیزیولوژیک گیاهک کلزا بذرهای تهیه شده پس از استریل شدن، تحت تیمار غلظت های صفر، 10، 50، 100، 500 میکرومولار کلرور کادمیوم در ظروف پتری قرار گرفتند و پس از هفت روز رشد در شرایط کنترل شده ژرمیناتور، اثرات سمیت این یون بررسی گردید. به این منظور گیاهک های یکسانی از هر نمونه انتخاب و میزان رشد طولی و وزنی همچنین محتوای کلروفیل، کارتنوئیدها، قند و پروتئین اندام های هوایی و ریشه نمونه ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان دهنده کاهش قابل توجه رشد طولی اندامهایی شامل ریشه و محور زیرلپه، همچنین کاهش معنی دار وزن تر و خشک اندامهای گیاهک در غلظت های 100 و 500 میکرومولار یون کادمیوم بود. مقدار کلروفیل و کارتنوئیدها هم در برگ نمونه های تحت تنش با کادمیوم به طور معنی داری کاهش یافت. میزان پروتئین کل در برگها و ریشه ها با افزایش غلظت کادمیوم تا 100 میکرومولار افزایش نشان داد که این افزایش نشان داد که این افزایش می تواند بیانگر افزایش آنزیم های درگیر در مکانیسم دفاعی گیاه و پلی پیتیدهای آنتی اکسیدان باشد. از طرفی مقدار قند در برگهای لپه ای به علت تبدیل قندهای غیر محلول به محلول افزایش نشان داد در حالیکه در ریشه ها کاهش مقدار قند مشاهده شد.

در این بررسی تعدادی از ترکیبات مهم گیاهی مانند تاننها، فلاونوئیدها، آنتراکینونها، کارتنوئیدها، پورفیرینها و بتالانینها مورد بررسی قرار گرفتند، سپس براساس حضور این ترکیبات رنگده 130 نمونه گیاهی از 99 گونه گیاهی جمع آوری و در شرایط بهینه خشک گردیدند. از روش رنگرزی الیاف همزمان الیاف طبیعی با پودر یا جوشانده اندام گیاه، در حضور دندانه طبیعی در محیط اسیدی بهره گرفته شد، پس از پایان رنگرزی الیاف در سایه خشک و پایداری الیاف در برابر شستشو با آب معمولی، محیط بازی و اسیدی در دمای 50 درجه سانتیگراد به مدت یکساعت مورد بررسی قرار گرفت، پایداری الیاف در برابر نور براساس استاندارد ISO-150-B01:1989E) انجام شد. نتایج نشان داد از 1040 طیف حاصله از گیاهان مورد بررسی تمامی طیف ها در برابر شستشو پایداری بسیار خوبی داشتند. باتوجه به پایداری نوری الیاف در حدود 83% طیف های حاصله در این پژوهش را می توان در صنایع فرش بافی مورد استفاده قرار داد، مجموع ثبات رنگهای حاصله بر روی الیاف ابریشمی نسبت به الیاف پشمی بیشتر بود، با ثبات ترین طیفها با گیاهان حاوی تانن و آنتراکینون بخصوص در حضور حاصله برروی الیاف ابریشمی نسبت به الیاف پشمی بیشتر بود، فلاونوئید، پورفیرین و کارتنوئید رنگدهی چندانی نداشتند و در حضور دندانه سولفات مس و آهن ثبات بهتری نسبت به دندانه سولفات آلومینیوم و دی کرومات پتاسیم داشتند و بی ثبات ترین طیفها با گیاهان حاوی بتالانین حاصل شد، جلای رنگهای حاصله و یکنواختی رنگ الیاف با جوشانده اندام گیاهی محسوس تر از پودر گیاه رنگده بود.

آستاگزانتین به علت دارا بودن خاصین آنتی اکسیدانتی بسیار بالا (بیشتر از 500 برابر ویتامین (E و نیز افزایش مصرف روز افزون آن، جهت تولید، مورد توجه قرار گرفته است. جلبک هماتوکوکوس و مخمر فافیا منابع میکروبی تولید کاروتنوئید هستند که در صنعت برای تولید صنعتی استفاده می شوند. در این تحقیق ایجاد جهش زایی در یک سویه مخمر Phaffia rhodzyma بومی توسط چندین بار تیمار سلول های مخمر توسط غلظت های مختلف (50، 100، 250، 500، 1000، 1500، 2000 و 2500 میکروگرم در میلی لیتر) ان متیل ان پریم نیترو ان نیتروزو گوانیدین (NTG) انجام شد و در نهایت 4 جهش یافته مخمر فافیا جداسازی شد. جهش یافته های فوق نسبت به سلول های مخمر مادری (پایه) پیگمانت بیشتری تولید کرده و رنگ کلونی این جهش یافته ها نارنجی سیر می باشد. یکی از جهش یافته قادر به تولید کاروتنوئید آستاگزانتین به میزان 485 میکروگرم در هر گرم وزن خشک مخمر فافیا می باشد که نسبت به سویه های مادری تقریبا دو برابر آستاگزانتین تولید می کند. بهترین نتیجه در غلظت 250 میکروگرم در لیتر NTG بدست آمد. برای تعیین غلظت کاروتنوئید آستاگزانتین، پس از استخراج، میزان جذب آستاگزانتین محلول در پترولیوم اتر در طول موج 474 نانومتر اندازه گیری شد. بررسی نتایج جداسازی کارتنوئیدها در روی صفحه TLC مشخص می کند که سوش موتانت تولیدی در این تحقیق قادر به تولید 8 نوع کاروتنوئید مختلف می باشد که بیشترین غلظت مربوط به کاروتنوئید آستاگزانتین است.

نسترن کوهی (Rosa canina L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که میوه های آن حاوی ترکیبهای دارویی و غذایی ارزشمند می باشد. در همین خصوص مطالعه ای به منظور تعیین میزان ترکیبهای فنولی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و عناصر معدنی در میوه های نسترن کوهی، جمع آوری شده از 5 منطقه اکولوژیکی مختلف در جنوب غربی ایران (کیار و گردبیشه در استان چهارمحال بختیاری، میمند و یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد و سمیرم در استان اصفهان) در سال 1386 انجام شد. مجموع ترکیبهای فنولی 14/94-13/83 (میلی گرم اکی والان اسید گالیک بر گرم وزن خشک)، کربوهیدراتهای محلول 14/17%-34/13% و مجموع کارتنوئیدها 495-36/408 (میکروگرم بر گرم وزن تر) بود. میزان ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، روی و منگنز نمونه های میوه به ترتیب %0.73-%1.15، 2816-4278 ppm، 2036-3325 ppm، 689-1092 ppm، 821-1243 ppm، 52-34 ppm، 15-29 ppm، 23-43 ppm بود. در نتیجه، می توان گفت میوه های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از ترکیبهای فنولیکی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و مواد معدنی می باشد. میزان این مواد موثره تحت تاثیر شرایط آب و هوایی مناطق مورد مطالعه قرار گرفت.

تاثیر شوری بر فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز (APX)، گلوتاتیون ردوکتاز (GR)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، محتوای کاروتنوئیدها، میزان پراکسیداسیون لیپید بر حسب میزان تیوباربیوتیوریک اسید و عملکرد دانه 18 لاین تریتیکاله شامل نه لاین دابل هاپلوئید و نه لاین F8 خواهری در مقایسه با دو رقم گندم روشن (متحمل به خشکی) و کویر (متحمل به شوری) در شرایط بدون تنش و تنش شوری در آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط محیطی (عدم تنش و تنش شوری) در سال زراعی 1388-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مطالعه شد. در هر دو شرایط محیطی، تا اواسط مرحله ساقه دهی آبیاری با آب معمولی (غیر شور) انجام شده و پس از آن در آزمایش شوری آبیاری با آب شور (هدایت الکتریکی 16 دسی زیمنس بر متر) انجام گرفت. شوری منجر به افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و پراکسیداسیون لیپید و کاهش محتوای کارتنوئیدها در ژنوتیپ های گندم و تریتیکاله شد. رابطه منفی و معنی داری (r=-0.54*) بین کاهش عملکرد دانه ناشی از شوری و محتوای کاروتنوئید در شرایط تنش شوری وجود داشت. در هر دو شرایط محیطی همبستگی منفی و معنی داری بین عملکرد دانه و پراکسیداسیون لیپید (در هر دو شرایط محیطی**r=-0.61) مشاهده شد. مقایسات متعامد نشان دهنده فعالیت بالاتر آنزیم های آنتی اکسیدان و پراکسیداسیون لیپید کمتر در تریتیکاله نسبت به گندم بود که احتمالا مرتبط با تحمل به شوری بالاتر تریتیکاله بوده است.

بر یکی از عناصر کم مصرف می باشد که در متابولیسم گیاهان نقش اساسی دارد. یکی از نقش های احتمالی آن نیز اتصال و انتقال قندها به شکل ساکارز در داخل گیاهان است. نقش احتمالی اخیر این عنصر کم مصرف باعث گردید تا محلول پاشی خالص و توام این ترکیبات و تاثیر آن بر برخی از خصوصیات بیوشیمیایی آن بر روی شاخه، برگ و میوه توت فرنگی مورد آزمایش قرار گیرد. بیشترین میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها و قندهای کل برگ در تیمار محلول پاشی دارای 10 درصد ساکارز همراه با 0.2 درصد اسیدبوریک مشاهده شد. بالاترین درصد گلوکز در صورت محلول پاشی توام ساکارز با غلظت 10 درصد و اسید بوریک با غلظت 0.1 درصد حاصل گردید. همچنین بیشترین مقدار قند های کل، گلوکز میوه و ساکارز برگ در صورت کاربرد توام ساکارز 10 درصد با همین دو غلظت 0.1 و 0.2 درصد اسید بوریک به دست آمد. در مورد ساکارز میوه و اسید آسکوربیک نیز همین ترکیب ذکر شده فوق باعث افزایش این خصوصیات شد. نتایج به دست آمده نشان داد که در پی محلول پاشی توسط محلول دارای اسید بوریک و ساکارز مقدار کلروفیل و قندها در برگ افزایش می یابد، بنابراین با افزایش قندها در برگ مقدار قندهای میوه نیز به طور معنی داری افزایش نشان می دهند. علاوه بر این مشخص شد که با افزایش غلظت اسیدبوریک از میزان سمیت در گیاه بروز می کند و در نتیجه مقدار کلروفیل و قندها در برگ ها و میوه ها به طور معنی داری کاهش می یابند. همچنین نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده وجود همبستگی مثبت معنی دار بین مقدار کلروفیل a، b، کلروفیل کل و محتوی کارتنوئیدها در برگ های این گیاه با میزان قند کل، گلوکز و ساکارز درون برگ، میوه و اسید آسکوربیک کل میوه می باشد.

در این تحقیق اثر نوع نیتروژن و سطوح اکسیژن بر برخی صفات اکوفیزیولوژیکی و شیمیایی کاهو مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی نشان داد که تیمارهای اعمال شده بر فلورسانس حداقل معنی دار نبود، اما آمونیوم موجب کاهش فلورسانس حداکثر و فلورسانس متغیر و همچنین نسبت فلورسانس متغیر به حداکثر گردید. آمونیوم همچنین موجب افزایش غلظت پرولین برگ گردید اما تاثیر سطوح اکسیژن و اثر متقابل آن با نوع نیتروژن معنی دار نبود. همچنین آمونیوم در مقایسه با نیترات موجب افزایش میزان سبزینگی (SPAD) برگ گردید و میزان SPAD در سطوح پائین اکسیژن افزایش یافت. میزان کلروفیل a و b و کارتنوئیدها در گیاهانی که از آمونیوم استفاده کرده بودند افزایش یافت. همچنین سطوح پائین اکسیژن مقدار کلروفیل b را افزایش داد. نتایج نشان داد که غلظت آهن برگ در تیمار نیترات نسبت به آمونیوم بالاتر است. کاهش نسبت فلورسانس متغیر به حداکثر و همچنین بالا بودن مقدار پرولین در برگ گیاهان تغذیه شده با آمونیوم را می توان نشانه هایی از وجود تنش ناشی از سمیت آمونیوم دانست. همچنین کاهش در مقدار آهن برگ کاهو در محیط آمونیوم می تواند در کاهش رشد آن نقش داشته باشد.

مقدمه و هدف: همیشه بهار (Calendula officinalis L.) گیاهی علفی، یک ساله و متعلق به خانواده ستاره آسا می باشد. این گیاه از جمله گیاهان دارویی ارزشمند است که علاوه بر خاصیت دارویی جنبه زینتی نیز دارد. به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید بر خاصیت فیتوشیمیایی گل همیشه بهار تحقیق حاضر انجام شد.روش تحقیق: مطالعه حاضر در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در شرایط مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام گرفت. تیمارهای سالیسیلیک اسید در چهار سطح (1- 10 -20 و 40 میلی مول)، جاسمونیک اسید در سه سطح (50- 100 و 200 میلی لیتر) به همراه شاهد (محلول پاشی آب مقطر) و تیمار محلول استون به عنوان حلال جاسمونیک و سالیسیلیک اسید مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. میزان فنل کل، کارتنوئیدها و فلاونوئیدها در عصاره گل همیشه بهار تعیین شد.نتایج و بحث: اثرات تیمارهای محلول پاشی اسید جاسمونیک و سالیسیلیک بر میزان کارتنوئید و میزان پلی فنل در عصاره گل همیشه بهار در سطح احتمال 1 درصد و بر میزان فلانوئید کل در سطح 5 درصد معنی داری بودند.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق حاضر مشخص شد که محلول پاشی تنظیم کننده های رشد به ویژه اسید جاسمونیک ممکن است سبب تغییرات ماده موثره در گل همیشه بهار شود.