لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

دلتاها از پویاترین محیط های رسوبی هستند که به طور همزمان تحت تأثیر فرآیندهای رسوبگذاری دریا و خشکی قرار دارند. دلتای اروند به دلیل شیب بسیار کم در پیش کرانه، طی آخرین دوره کواترنری تا حال حاضر تحت تأثیر تغییرات ائوستاتیکی آب خلیج فارس و رسوبگذاری رودخانه تحولات زیادی را تجربه نموده است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. ...

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

امروزه با ارتقاء سطح آگاهی مصرف کنندگان، ارائه انواع مختلف از محصولات غذایی با میزان چربی کنترل شده یکی از اهداف نخست تولیدکنندگان صنعت مواد غذایی می باشد. حضور چربی در محصول می تواند از جوانب مختلف بر ویژگیهای ماده غذایی موثر باشد. اصلاح ویژگیهای بافتی، دهانی و نیز پایداری از جمله نقشهای مهمی است که چربی در ماده غذایی ایفا می کند. بنابراین کاهش و یا حذف چربی از محصول می تواند بر تمامی خواص فوق موثر باشد. استفاده از انواع جایگزین چربی با هدف جبران آثار منفی وارد شده بر محصولات کم چربی صورت گرفته است. هیدروکلوئیدها دسته ای وسیع از جایگزین های چربی را تشکیل می دهند که استفاده از آنها در محصولات کم چربی دارای ساختار امولسیونی نوع روغن در آب، از طریق افزایش ویسکوزیته فاز پیوسته و کاهش پیوستگی قطرات چربی می تواند موجب افزایش پایداری محصول شود. این ترکیبات قادر به ایجاد احساس دهانی مناسب نیز می باشند. بررسی میزان واردات صمغ ها بر مبنای وزنی نشان می دهد واردات همه صمغ ها به طور فزاینده ای افزایش یافته است. آمار ارائه شده نشان دهنده آن است که در بازه سالهای 83 تا 87 میزان واردات صمغها کلا 85 درصد و سالیانه بطور متوسط به میزان 17 درصد رشد وزنی داشته است. با توجه به میزان بالای وابستگی در این حوزه و در راستای افزایش توانمندی تولید داخل، تحقیقات وسیعی طی سالهای اخیر در زمینه یافتن منابع صمغی بومی، بررسی روشهای استخراج و نیز شناخت ویژگیهای آنها صورت گرفته است. نتایج این بررسی ها حاکی از آن است که این صمغها از لحاظ خواص رئولوژیکی (میزان ویسکوزیته و سودوپلاستیسیته) و نیز حسی (به عنوان پارامترهای مهم در انتخاب جایگزین چربی) قادر به رقابت با صمغهای تجاری معمول می باشند. با توجه به مباحث فوق، استفاده از صمغهای بومی کشور در صنعت موادغذایی امری مناسب و حتی ضروری بنظر می رسد. در تحقیق حاضر، رفتار رئولوژیکی صمغهای دانه ریحان، دانه بالنگو و همچنین صمغ گزانتان (یک جایگزین چربی معمول در صنعت تولید مواد غذایی کم چربی) در حضور سطوح متفاوت چربی، پایداری امولسیون حاصل از آنها، ویژگیهای حسی مربوطه و همچنین رفتار رئولوژیک نمونه ها مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

زرشک یکی از گیاهان بومی کشور ایران می باشد. جنس زرشک دارای بیش از 660 گونه است که فقط یک نوع آن زرشک بی دانه به عنوان محصول باغی واقتصادی پرورش می یابد وآنچه به نام زرشک در ایران وجود دارد از نوع زرشک بی دانه Berberis vulgaris واریته Asperma می باشد و در این سرزمین نیز در منطقه جنوب خراسان و عمدتا در دو شهرستان قاین و بیرجند تولید می گردد، لذا دانش و پرورش زرشک بی دانه بومی ایران است و تقریبا 98 درصد تولید آن به خراسان جنوبی مربوط می شود، البته زرشک دانه دار که مصارف دارویی داشته و برای مصارف تغذیه از آن استفاده نمی گردد در اغلب نقاط ایران و دنیا به صورت خودرو مشاهده می شود. ریشه این گیاه منبع آلکالوئیدهای بربرین و بربامین است. این آلکالوئیدها دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی هستند. میوه زرشک دارای ترکیبات با ارزشی ازجمله پلی فنول ها، آنتوسیانین ها، اسید سیتریک، ویتامین ث و دهها ترکیب دیگر می باشد که بعضا شناسایی نشده و روشهای استخراج، فرمولاسیون و تهیه اشکال مختلف خوراکی و دارویی آنها بایستی مورد پژوهش قرار گیرد. کاربرد روش هایی برای استخراج این ترکیبات فراسودمند که بتوان بیشترین ماده عملگر را با کمترین ناخالصی و حداقل تخریب بدست آورد از اهمیت بسزایی برخوردار است. با استفاده از روش های نوین استخراج می توان در حضور مقدار کمی ماده اولیه و حلال در یک زمان کوتاه، فرایند استخراج را با حداقل تغییر در موقعیت ترکیبات با ارزش و تجزیه آنها انجام داد. علاوه بر این، طبق نتایجی که محققان در این زمینه بدست آوردند با کاربرد روش های نوین ارزش تغذیه ای و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره حاصل نسبت به روش های رایج بالاتر بود. نکته مهم در کاربرد روش های نوین استخراج این است که ارزیابی های اقتصادی برای کاربردهای صنعتی این روش ها باید مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق از روش استخراج با سیال فوق بحرانی دی اکسیدکربن برای استخراج بربرین و بربامین از ریشه زرشک استفاده شد میزان ترکیبات فنولی کل، قدرت رادیکال گیرندگی، میزان بربرین و بربامین استخراج شده به عنوان پاسخ بررسی شده است. در مورد اکثر پاسخ ها فشار بیشترین اهمیت و اثر کمک حلال نیز در رتبه دوم قرار می گیرد. زیرا فشار بالاتر امکان نفوذ موثرتر و استخراج بهتری از بافت چوبی و سخت ریشه را فراهم می آورد. به علاوه به دلیل انتخاب دمای ثابت 60 درجه سانتی گراد که دمای مناسبی برای استخراج از بافت های گیاهی است، تخریب کمتری در ساختار ماده استخراج شده اتفاق می افتد. دی اکسیدکربن غیرقطبی توانایی لازم برای استخراج آلکالوئیدها و سایر ترکیبات قطبی را ندارد. استفاده از کمک حلال آلی متشکل از درصدی آب برای استخراج آلکالوئیدها ضروری است. در ارزیابی موثر بودن روش استخراج با سیال فوق بحرانی برای استخراج آلکالوئیدها مقایسه ای بین نتایج بهینه حاصل از این روش با روش استخراج با حلال آلی صورت گرفت. این نتایج نشان داد که استخراج با سیال فوق بحرانی توانایی کمتری برای استخراج آلکالوئیدها و ترکیبات قطبی مانند پلی فنول ها دارد. برای عصاره استخراج شده توسط دی اکسید کربن فوق بحرانی در بهینه شرایط استخراج، فشار 400 بار، کمک حلال 90%، زمان استاتیک 60 دقیقه، زمان دینامیک 90 دقیقه و دما 60 درجه سانتی گراد، میزان ترکیبات فنولی کل (mg GA/100 g D) 1551.85، قدرت رادیکال گیرندگی 1046.38 (mg/ml) IC50، میزان بربرین (mg/g extract) 1.85 و بربامین (mg/g extract) 2.07 گزارش شد. این نتایج در مقایسه با روش نتایج حاصل از استخراج با حلال اتانول که میزان ترکیبات فنولی کل (mg GA/100 g D) 1887.77 و قدرت رادیکال گیرندگی 820.68 (mg/ml) IC50 نشان دهنده آن است که گرچه این روش، روش مناسبی برای استخراج روغن ها از منابع گیاهی است اما برای استخراج آلکالوئیدها و ترکیبات قطبی به شرایط بهینه برای استخراج نیاز است. هم چنین در این تحقیق بهینه سازی فرایند استخراج مواد زیست فعال موجود در میوه زرشک بیدانه (Berberis vulgaris) به روش سطح پاسخ انجام شد. از چهار روش رایج، آب مادون بحرانی، گاز کربنیک فشار بالا و پرس سرد برای استخراج ترکیبات زیست فعال استفاده گردید. برای همه روش های استخراج طرح مربع مرکزی با تعداد 13 تیمار و 5 تکرار در نقاط مرکزی بکار گرفته شد و اثرات فاکتورهای متغیر بر روی مقدار آنتوسیانین، ویتامین ث، ترکیبات فنلی، فعالیت آنتی اکسیدانی و بازده عصاره استخراج شده از زرشک و همبستگی بین مقدار این ترکیبات مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد شناسایی کروماتوگرافیکی آنتوسیانین ها با HPLC انجام شد و سپس با افزودن عصاره حاوی ترکیبات زیست فعال استخراج شده از میوه زرشک به ماست، پتانسیل تولید یک محصول عملگر و سلامت بخش مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد در روش رایج استخراج مقدار قابل توجهی آنتوسیانین (206.361 mg/ml) ترکیبات فنلی (606.812 mgGAL/100 ml) در شرایط بهینه دمای 53.27oC و زمان 120 دقیقه به ثبت رسید. در شرایط بهینه کاربرد آب مادون بحرانی برای استخراج، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره استخراج شده 91 درصد بر اساس روش DPPH و بازده استخراج نیز 92 درصد گزارش شد و در روش استخراج به کمک گاز کربنیک فشار بالا مقدار آنتوسیانین، ترکیبات فنلی، ویتامین ث، فعالیت آنتی اکسیدانی و بازده استخراج به ترتیب 178.658 mg/ml، 329.815 mgGAL/100 ml، 3468.7 mg/l، 84 و 92 درصد بود. شرایط بهینه در این روش فشار 200 بار و زمان 44.64 دقیقه تعیین گردید. در نهایت شرایط بهینه استخراج با استفاده از پرس سرد فشار 26 مگا پاسکال و زمان 4.48 بدست آمد که در این شرایط مقدار بالای ویتامین ث (3118.55 mg/l) قابل توجه بود. در مقایسه روش های رایج، گاز کربنیک فشار بالا و پرس سرد همبستگی بالایی بین مقدار ترکیبات فنلی، فعالیت آنتی اکسیدانی و مقدار آنتوسیانین و در روش آب مادون بحرانی همبستگی بین مقدار ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی در عصاره استخراج شده از میوه زرشک مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین در مورد نتایج کلی حاصل از تمام روش های استخراج نشان داد از نظر مقدار کمی ترکیبات عملگر بین همه روش ها تفاوت معنی دار وجود داشت (p£0.05) که هر روش را به منظور کاربرد خاصی مناسب می سازد. یافته های این تحقیق نشان داد کاربرد روش سطح پاسخ برای تعیین شرایط بهینه استخراج ترکیبات زیست فعال میوه زرشک روش بسیار موثر و قابل اعتمادی است. در سه روش رایج، گاز کربنیک فشار بالا و پرس سرد سیانیدین 3 و 5 دی گلوکوزید و بعد از آن به ترتیب زمان بازداری، دلفینیدین 3 و 5 دی گلوکوزید، دلفینیدین 3 گلوکوزید، پلارگونیدین 3 و 5 دی گلوکوزید، سیانیدین 3 گلوکوزید و آخرین آنتوسیانین، پلارگونیدین 3 گلوکوزید با بیشترین زمان بازداری، شناسایی شد. در استخراج عصاره زرشک بیدانه با استفاده از آب مادون بحرانی فقط پیک مربوط به دلفینیدین 3 گلوکوزید مشاهده گردید. نتایج افزودن عصاره حاوی ترکیبات زیست فعال استخراج شده از میوه زرشک به ماست، افزایش قابل توجه در ترکیبات فنلی، آنتوسیانین و فعالیت انتی اکسیدانی ماست حاوی عصاره و پودر انکپسوله زرشک در مقایسه با ماست شاهد را نشان داد.

اسانس های گیاهی بعنوان موادی فرار، معطر، بی رنگ و با منشاء ترپنی و الکلی، دارای ترکیبات شیمیایی پیچیده ای هستند که امروزه بیش از پیش به طور گسترده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، بهداشتی و شیمیایی به کار برده می شوند. امروزه تکنولوژی استخراج با استفاده از سیال فوق بحرانی بعنوان روشی جدید، قدرتمند و سازگار با محیط زیست برای استخراج اسانس ها یا روغن های فرار گیاهان و ادویه جات مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهمترین ترین سیالات در این زمینه دی اکسید کربن است که گازی کاملا بی خطر، غیر قابل اشتعال، ارزان و دردسترس می باشد. این گاز تحت فشار بالا تبدیل به مایع غیر قطبی شده و مواد آروماتیک موجود در گیاه را بدون هرگونه تغییر و تخریب درخود حل می کند که برای استخراج اسانس های حساس به دما ایده آل است. دراین تحقیق از سه روش استخراج کلونجر، سوکسله و سیال فوق بحرانی برای تهیه اسانس بابونه آلمانی استفاده شد ضمن آن که برای انجام آزمایشات استخراج اسانس با روش سیال فوق بحرانی دی اکسید کربن، از روش طراحی آزمایشی سطح پاسخ، تاثیرعامل فشاردر 5 سطح (240 و 200، 160، 120، 80 بار)، دما در 5 سطح (55 و50، 45، 40، 35 درجه سانتی گراد) و زمان دینامیک در 5 سطح (150 و 120، 90، 60، 30 دقیقه) برای دبی متوسط سیال 3min/lit و زمان استاتیک استخراج 30 دقیقه، بر درصد وزنی اجزاء اسانس، مورد بررسی قرار گرفت. اجزاء اسانس بابونه استخراج شده با CO2 فوق بحرانی و حلال اتانول، توسط GC-MS شناسایی شدند که مهمترین ترکیبات اکسیدهای بیسابولول آلفای A و B، آلفا بیسابولول (a-Bisabolole)، اکسید بیسابولون، دی سیکلو اتر (En-in dicycloether) و b-Farnesene بودند. دیگر ترکیبهای شناسایی شده در اسانس اسپاتلنول (Spathulenol) و 7- متوکسی کومارین (Methoxycumarin) بودند. مقدار اسانس جمع آوری شده به روش تقطیر با بخار آب، بسیار کم و غیر قابل اندازه گیری بود. بازده کلی استخراج به روش سیال فوق بحرانی دی اکسید کربن و نیز درصد وزنی اجزاء موثره غیر قطبی در اسانس استخراج شده به این روش، به طور قابل توجهی بیشتر از روش استخراج با حلال اتانول بودند. در بهینه سازی کلی فرایند استخراج اسانس با سیال فوق بحرانی دی اکسید کربن، شرایط دمای 40.65oC، فشار 117.7 بار و زمان دینامیک استخراج 71.21 دقیقه به عنوان تیمار بهینه فرایند تعیین شد ضمن آن که اکسید بیسابولول آلفای A (با 45.6397%)، دی سیکلواتر (با 20.4926%) و اکسیدبیسابولون (با 11.2845%) به ترتیب بیشترین درصد وزنی ترکیبات موجود در اسانس بابونه آلمانی را تشکیل دادند.

در این پژوهش، فیلم های پلی اتیلن سبک (LDPE) حاوی گیرنده اکسیژن بر پایه آسکوربات سدیم (SA-LDPE) و همچنین اتیلن وینیل الکل (EVOH-LDPE) در غلظت های 5، 10 و 15 درصد به روش اکستروژن تولید شدند. جهت بررسی اثر اندازه ذرات آسکوربات سدیم، فیلم های حاوی نانوذرات آن نیز (NSA-LDPE) تولید شدند. همچنین به منظور بررسی اثر افزایش ضخامت یا تعداد لایه های فیلم LDPE، ضخامت های 7.5، 15، 30 و 45 میکرومتر و همچنین فیلم های LDPE تک لایه، دو لایه، سه لایه و چهار لایه (ضخامت هر لایه 7.5 میکرومتر) به روش اکستروژن تولید شدند. آزمون های مختلف شامل نفوذپذیری به اکسیژن و رطوبت، تنش کششی، رهایش آسکوربات سدیم و اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی، پایداری حرارتی، عکسبرداری با میکروسکوپ الکترونی روبشی و طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه روی فیلم های مختلف تولید شده انجام گرفت. همچنین کارایی فیلم های تولید شده در جلوگیری از اکسایش بادام زمینی های بسته بندی شده طی نگهداری در دمای 40 درجه سانتیگراد به مدت یک ماه مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از طرح فاکتوریل به روش کاملا تصادفی ساده و همچنین میانگین ها بر اساس آزمون Bonferoni در سطح احتمال 95 درصد مقایسه شدند. نتایج حاکی از رهایش بالاتر آسکوربات سدیم از فیلم های فعال به داخل مدل غذایی آبی و درنتیجه فعالیت آنتی اکسیدانی بالاتر آن در مقایسه با مدل اتانولی بر اساس آزمون های DPPH و ABTS بود. میزان نفوذپذیری اکسیژن در فیلم های EVOH-LDPE، به طور قابل توجهی بالاتر از فیلم های فعال حاوی آسکوربات و LDPE خالص بود (0.05>P). افزایش تعداد لایه ها و ضخامت فیلم LDPE منجر به کاهش قابل توجه و معنی دار میزان نفوذپذیری به اکسیژن شد (0.05>P). افزودن سدیم آسکوربات به ماتریکس پلیمر LDPE به نفوذ پذیری بالاتر آن به بخار آب در مقایسه با فیلم خالص منتهی شد. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که ذرات آسکوربات سدیم اغلب به فرم کروی و به صورت لکه های روشن تر در ماتریکس LDPE توزیع شده و افزایش درصد آن منجر به کاهش یکنواختی موفولوژی سطحی فیلم ها شد. نتایج طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه نشانگر وجود پیک های جذبی گروه کتونی در فیلم های فعال حاوی آسکوربات سدیم بود که به دلیل مهاجرت این ذرات به مدل آبی طی زمان از غلظت این پیک ها کاسته شد. در بین فیلم های فعال کمترین شاخص روشنی، شاخص زردی، شاخص قرمزی و اختلاف کلی رنگ به ترتیب به فیلم EVOH-LDPE حاوی 5 درصد EVOH، LDPE خالص، SA-LDPE حاوی 5 درصد آسکوربات سدیم و EVOH-LDPE حاوی 5 درصد EVOH مربوط بود. نتایج بررسی پایداری حرارتی فیلم های فعال حاوی غلظت های مختلف آسکوربات سدیم، بیانگر تخریب حرارتی این ترکیب در محدوده 251 تا 257 درجه سانتیگراد بود. نتایج حاکی از کاهش معنی دار تنش کششی در جهت طولی در فیلم های فعال SA-LDPE، NSA-LDPE و EVOH-LDPE در تمامی غلظت ها بود (0.05>P). افزایش ضخامت یا تعداد لایه های فیلم LDPE به افزایش قابل توجه و معنی دار تنش کششی در جهت طولی و عرضی منتهی شد (0.05>P). نتایج همچنین حاکی از کارامد بودن فیلم های فعال SA-LDPE، NSA-LDPE و EVOH-LDPE در به تاخیر انداختن اکسایش در بادام زمینی های بسته بندی شده بود. افزایش تعداد لایه های فیلم های بسته بندی تاثیر بسیار قابل توجهی در کاهش عدد پراکسید و دی ان مزدوج نمونه های بادام زمینی داشت. با توجه به نتایج آزمون فیلم EVOH-LDPE بهترین ممانعت کننده در برابر آلودگی به کپک و مخمر طی نگهداری بادام زمینی بود.