زعفران گرانترین ادویه دنیاست که از خشک کردن کلاله های گل کروکوس ساتیووس بدون ساقه از خانواده زنبقیان، بدست می آید. سابقه کاشت زعفران که به طلای سرخ و یا طلای کویر نیز شهرت دارد، به 2300 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد. کشور های عمده تولید کننده این ادویه ایران، هند، اسپانیا، یونان، چین و مراکش هستند که در این میان ایران با متوسط تولید بیش از 250 تن در سال، مقام اول تولید جهانی زعفران را به خود اختصاص می دهد. یکی از محصولاتی که به تازگی در بازار ایران رواج یافته افشانه آبی زعفران است که در طبخ و تزیین انواع غذا ها از جمله برنج، انواع خوراک مانند خوراک مرغ، گوشت یا کباب و شیرینی ها استفاده می شود. بر اساس ادعای تولید کنندگان این محصول ماده خشک یک قوطی 250 میلی لیتری آن یک گرم زعفران است که قابلیت رنگ کنندگی و تزیین تا 80 الی 90 بشقاب برنج را دارد، با این حال افشانه از کیفیت پاییینی برخوردار است. رنگ دهی و عطر مناسبی ندارد و ماندگاری آن نیز چندان زیاد نیست. این پژوهش با هدف ریزپوشانی (کپسول گذاری) مواد موثره رنگ، طعم و آرومای زعفران و تبدیل آن ها به پودری روان که با فشار یک گاز بی اثر (افشانه پودری) قابل پاشش بر سطح مواد غذایی باشد، انجام گرفت. بدین منظور تاثیر دیواره های مختلف مالتود کسترین، پروتئین آب پنیر و صمغ عربی (به عنوان مواد دیواره) بر میزان حفاظت مواد موثر ه زعفران (کروسین،سافرانال و پیکروکروسین) ریزپوشانی شده با خشک کن پاششی مورد ارزیابی قرار گرفت. در ابتدا فرآیند استخراج ترکیبات موثره زعفران با استفاده از روش سطح آزمون بهینه یابی گشته و عصاره آبی حاصله به وسیله خشک کن انجمادی جهت تهیه پودر خالص زعفران خشک شد. نسبت آب در حلال های استن و اتانول و همچنین نسبت حلال به زعفران، در دما و زمان ثابت به عنوان متغیرهای مستقل فرایند در نظر گرفته شد. بهترین شرایط استخراج برای ترکیبات موثره زعفران در حلال هیدروالکلی اتانول / آب به نسبت 60 به 40 (3:2) و 12 میلی لیتر برای هر گرم زعفران در دمای محیطی (25oC) و زمان 16 ساعت به دست آمد. مقادیرکروسین سافرانال و پیکروکروسین به ترتیب 229.05، 35.17 و 75.53 برای این شرایط در عصاره آبی زعفران اندازه گیری شد. سپس محلول های آبی 25% وزنی- حجمی از مالتودکسترین، پروتئین آب پنیر و صمغ عربی تهیه با خشک کن پاششی خشک شدند. پس از تعیین خصوصیات ریزکپسول های حاصل (مقدار ترکیبات رنگ، عطر و طعم باقیمانده، راندمان ریزپوشانی، رطوبت، دانسیته توده، ریزساختار و قطر ذرات)، مقدار کاهش مواد موثره طی 45 روز نگهداری در دو دمای 25 درجه و 45 درجه سانتی گراد و رطوبت های نسبی 23 درصد، 57 درصد و 75 درصد مورد ارزیابی قرار گرفتند. این مطالعه نشان داد که نوع دیواره پلیمری بر میزان راندمان و میزان ترکیبات رنگی (کروسین)، عطر (سافرانال) و طعم (پیکروکروسن) در ریزکپسولها در مرحله خشک کردن و همچنین طی مدت نگهداری موثر بود به طوری که مقادیر پیکروکروسین و سافرانال ریزکپسولهای تهیه شده با ماده دیواره پروتئین آب پنیر در مقایسه با ماده دیواره مالتودکسترین و صمغ عربی تا حدودی بیشتر بود؛ حال آنکه در مورد کروسین (قدرت رنگی)، مالتودکسترین در مقایسه با ماده دیواره های دیگر تا حدودی باعث حفاظت بهترگردید. با استفاده از یافته های این تحقیق می توان پیشنهاد داد که مالتودکسترین از نظر تولید و حفاظت کنندگی ترکیبات موثره زعفران نسبت به پروتئین آب پنیر و صمغ عربی از کیفیت بهتری برخوردار می باشد.

محبوبیت و مقبولیت غذاهای فراسودمند در کشورهای توسعه یافته از افزایش سطح توقع و انتظار مردم نسبت به خود و زندگی ناشی شده است. در حالی که در کشورهای جهان سوم هنوز موضوعات امنیت و ایمنی غذا به عنوان مشکلات حل نشده خودنمایی می کنند، تولید و مصرف این فراورده های غذایی در ژاپن، آمریکا و اروپا توسعه چشمگیر یافته است. از حداقل مزایای طراحی، تولید و مصرف انواع فراورده های غذایی فراسودمند در هر جامعه می توان به افزایش سلامت عمومی جامعه، انجام پیشگیری به جای درمان، کاهش دشواری ها و هزینه های درمان به ویژه در مورد کودکان و سالخوردگان، ایجاد ارزش افزوده نسبت به مواد خام پس از فروش، ایجاد رقابت و به گردش آوردن اقتصاد غذا، کمک به نوآوری و خلاقیت علمی، افزایش منزلت و مرتبه انسانی به دلیل ارزش قایل شدن برای سلامت انسان اشاره نمود. در مطالعه حاضر سعی شده است به بررسی جایگاه فراورده های غذایی فراسودمند، اقتصاد و چالش های پیش رو این فراورده هاو همچنین به بررسی محصولات جدید در سه حوزه فراورده های غلات، لبنیات و نوشیدنی ها به طور کلی پرداخته شود.

هدف از اجرای این پروژه دست یابی و بومی سازی دانش و فناوری تولید نرم افزار گرافیکی تخصصی و بکار گیری آن در صنایع غذایی است. نرم افزاری که از این پژوهش بدست آمده است محیط بسیار راحتی را برای طراحی یک سامانه صنایع غذایی برای کاربر فراهم می کند به طوری که کاربر شرایط کاری و مطلوب خود را به نرم افزار بدهد و نتایج خروجی نرم افزار برای تصمیم گیری او کافی باشد. برای شکل گیری این نرم افزار لایه های مختلف برنامه نویسی استفاده شده است. در این نرم افزار امکان انتخاب و چیدمان اجزاء سامانه به شکل گرافیکی فراهم شده است. همچنین برنامه های محاسباتی نوشته شده که در بخش گرافیک با فشار دادن یک یا چند دکمه یا انتخاب گزینه این برنامه ها فراخوان شده و محاسبات طراحی انجام می پذیرد. امکان وارد کردن مشخصات فنی محصول صنعتی موجود در بازار در بانک های اطلاعاتی نرم افزار و فراخواندن آن در محاسبات نیز وجود دارد. در این نرم افزار از برنامه نویسی شی گرا استفاده شده است. برای تحلیل یک سامانه شرایط مرزی و شرایط اولیه در پنچره هایی ویژه در پنجره اصلی یا ترسیم وارد یا از پایگاه داده ها فراخوانده می شود. در صفحه ترسیم این نرم افزار ابتدا هریک از اجزاء اصلی با پیکر استاندارد یا یک نماد در نوار ابزار ظاهر می شود که با انتخاب آنها چیدمان سامانه در صفحه ترسیم شکل می گیرد. طرحواره دستگاه یک سامانه مجرا است. توسط طراح نرم افزار، اجزاء سامانه کدگذاری می شود تا توالی و ارتباط این اجزاء در برنامه های محاسباتی شناخته شود. برای راهنمایی کاربر اطلاعات مفید و کمک کننده ای در نرم افزار پیش بینی شده که امکان فراخواندن آن در هر مورد وجود دارد. سامانه استریلیزاسیون شیر به منظور پیاده سازی ایده طراحی یک سامانه چند جزئی به کمک نرم افزار گرافیکی انتخاب شده تا انعطاف پذیری و کارایی نرم افزار و مهارت طراحی سامانه سفارشی درسطوح مختلف را به نمایش بگذارد. این نرم افزار به عنوان اولین نرم افزار تخصصی در کشور هنوز راه درازی برای تکامل دارد. توسعه این نرم افزار بر اساس سفارش انجام می پذیرد.

طرح تحقیقاتی «اثر تنش رطوبت بر گل آوری و عملکرد زعفران» در تیرماه سال 1390 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان گناباد به اجرا گذاشته شد.این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی (RCBD) و با پنج تیمار و 4 تکرار در نظر گرفته شد. تیمارهای مورد مطالعه عبارت بودند از:70% ظرفیت زراعی (FC) %60 ظرفیت زراعی، 50% ظرفیت زراعی، شاهد اول یعنی بر اساس عرف محلی سه آبیاری، و شاهد دوم برابر با 4 مرتبه آبیاری بود. تیمارها در آب اول و زاج آب یعنی بعد از برداشت گلها در همه کرتها مشابه بودند وتیمارهای آزمایش همه بعد از زاج آب تا (اردیبهشت) اعمال شدند. مساحت زمین 200 مترمربع و ابعاد هر کرت 2×1 مترمربع بودند. عمق کاشت 20 سانتی متر و تعداد 100 پیاز در هر کرت در نظرگرفته شدند. ویژگیهای کمی مورد مطالعه شامل تعداگل، وزن تر گل، وزن خشک کلاله، تعداد پیازها در پایان دوره، وزن پیازها در پایان دوره، مقدار پوشال پیازها و وزن خشک برگها بودند. ویژگیهای کیفی شامل اندازه گیری پیکروکروسین،کروسین وسافرانال بودند. طرح بصورت دوسال جدا و میانگین دو سال تجزیه وتحلیل آماری گردید. بطور کلی با افزایش تنش رطوبت ویژگیهای کیفی افزایش و ویژگیهای کمی کاهش نشان داد که در بعضی موارد معنی دار بوده و در بعضی موارد معنی دار نبوده است. در اکثر تیمارها آبیاری چهار مرتبه که نیمه مرداد نیز جز آن است از نظر فاکتورهای کمی و کیفی برتری محسوسی نشان داده است.

توکسین زدایی میکروبی یکی از روش های حذف آفلاتوکسین ها از جمله آفلاتوکسین M1 محسوب می شود. گزارشات نشان دهنده آن است که برخی از نژادهای باکتری های خانواده اسید لاکتیک از طریق جذب سطحی آفلاتوکسین ها به دیواره سلولی خود، می توانند در حذف آن موثر باشند. در این تحقیق توانایی باکتری لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس رامنوسوس و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم در میزان جذب آفلاتوکسین M1 در ماست پروبیوتیک بررسی گردید. بدین منظور حدود108cfu/ml از باکتری های پروبیوتیک و آغازگر به شیرپس چرخ بازسازی شده فاقد آفلاتوکسین M1 تلقیح شد. سپس نمونه ها با غلظت های0.1ppb ، 0.5 و 0.75 آفلاتوکسین M1 آلوده شدند. غلظت آفلاتوکسین باقیمانده در سوپرناتانت نمونه های ماست در روزهای اول، هفتم، چهاردهم و بیست و یکم پس از تولید ماست، توسط روش الایزای رقابتی تعیین و نتایج توسط HPLC تایید شد. یافته های حاصل ازاین تحقیق نشان داد هرچند، هم باکتری های پروبیوتیک مورد آزمون (لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (La-5)، لاکتوباسیلوس رامنوسوس زیرگونه GG و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم (BB-12)) و هم آغازگرهای معمولی ماست (استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس) قادر به جذب سم می باشند، توانایی باکتری های پروبیوتیک در جذب مقادیر بالای سم در مقایسه با آغازگرهای ماست به لحاظ آماری معنی دار می باشد. در میان باکتری های پروبیوتیک نیز توانایی بیفیدوباکتریوم بیفیدوم در جذب سم اندکی بیش از دو پروبیوتیک دیگر بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که قابلیت باکتری ها در کاهش میزان سم در نمونه های با مقادیر پایین سم بسیار بیشتر است. نتایج حاصل از زنده مانی در طی زمان ماندگاری نمونه های ماست نشان داد که بجز بیفیدوباکتریوم بیفیدوم بقیه میکروارگانیسم ها قادر بودند تا پایان دوره نگهداری ماست (21 روز) به میزان مطلوبی زنده بمانند و تنها حدود 1 سیکل لگاریتمی تعداد آن ها در مقایسه با اولین روز کاهش یافت. در رابطه با بیفیدوباکتریوم بیفیدوم این میزان کاهش به حدود 4 سیکل لگاریتمی رسید.

طی سه سال متوالی (1391-1389) در یک سری تلاقی های دو طرفه بین ژنوتپپ های وحشی (R2N1، R4N1, R5N1 و R9N3) و زرشک بی دانه باغی (BD) انجام گرفت و میزان تشکیل میوه و بذر در این تلاقی ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تلاقی زرشک بی دانه با دانه گرده ژنوتیپ های وحشی نشان داد که ژنوتیپ هایی که قرابت بیشتری دارند درصد تشکیل میوه و بذر آنها کمتر است. دانه گرده ژنوتیپ R2N1 با 46 درصد تشکیل میوه و 2.22 درصد تشکیل دانه و دانه گرده ژنوتیپ R4N1 با 69 درصد تشکیل میوه و 22.20 درصد تشکیل دانه به ترتیب کمترین و بیشترین میزان را داشتند. در این تحقیق مشخص گردید که دانه گرده زرشک بی دانه کارایی لازم در تشکیل بذر در ژنوتیپ های وحشی زرشک را دارد و پدیده نرعقیمی در زرشک بی دانه باغی وجود ندارد. نتایج نشان دهنده اثرات معنی دار ژنوتیپ، تیمار اسید جیبرلیک و پوست برداری با اسید سولفوریک و چینه سرمایی، در درصد جوانه زنی بذور بود و مهمترین عامل در جوانه زدن بذر زرشک برآوردن شدن نیاز سرمایی است. نتایج کشت بذور حاصل از تلاقی ها و بررسی میزان بقاء دانهال ها نشان داد که زمان کشت بذور، بستر کشت و نوع سیستم آبیاری در درصد بقاء دانهال ها اهمیت ویژه ای دارد. کشت بهاره بذر در بستر کوکوپیت مخلوط با کمی پرلایت تحت سیستم مه افشانی باعث افزایش درصد بقاء دانهال ها گردید.

با توجه به کاربردهای فراوان حسگرهای بویایی و چشایی به ویژه در صنایع غذایی و عدم سابقه تحقیق مدون و هدفمند در این زمینه لازم بود هم در بعد نیاز سنجی صنایع غذایی و انتخاب نوع حسگر مناسب و هم در بعد امکان سنجی فنی و دستیابی به دانش ساخت حسگرهای هوشمند بویایی و چشایی ویژه کاربرد در صنعت غذا مطالعات لازم صورت پذیرد و بر اساس آن برنامه فازهای بعدی و اجرایی پروژه تدوین شود. به همین منظور طرح پژوهشی مطالعات امکان سنجی طراحی و ساخت حسگرهای هوشمند بویایی و چشایی با کاربرد در صنایع غذایی در پژوهشکده علوم و صنایع غذایی تصویب و مطالعات اجرایی آن آغاز گردید. این طرح در چارچوب اولویتهای تحقیقاتی کلان کشور در حوزه افزایش ایمنی و امنیت غذایی و سلامت، افزایش بهره وری و کیفیت فرایندهای غذایی و با بکارگیری ابزارهای IT و فناوریهای پیشرفته انجام می شود و به عنوان یک بستر و زیر ساخت برای دست یابی به دانش روز در این زمینه و مبانی طراحی و ساخت حسگرهای بویایی و چشایی در حوزه صنعت غذا و انجام پروژه های تحقیقاتی و کاربردی بعدی در این حوزه می تواند عمل نماید. اجرای کامل این طرح به افزایش ایمنی و امنیت محصولات و مواد غذایی و سلامت آنها، افزایش بهره وری و کنترل کیفیت فرایندها و محصولات غذایی کمک شایانی خواهد نمود. در گزارش حاضر ضمن بررسی نظری اصول عملکرد و فناوری ساخت حسگرهای هوشمند بویایی و چشایی و بررسی دانش روز و کاربرد ویژه این حسگرها در صنعت غذا، جنبه های کاربردی و اقتصادی طرح از نظر بازار مصرف بالقوه و بالفعل این حسگرها مطالعه شده است. یک فصل گزارش به طور خاص به کاربرد این سامانه های هوشمند در صنایع لبنی اختصاص یافته است که حوزه انتخابی برای فاز اجرایی پروژه خواهد بود. یک فصل گزارش نیز به مرور تکنیکهای پردازش داده ها در این حسگرها و مسایل نرم افزاری می پردازد. در فصلهای هفتم و هشتم اصول طراحی و فناوری ساخت سامانه حسگر هوشمند بویایی با تکنیک مدار مجتمع و تکنیک غیر مجتمع یا دیجیتال ارائه شده است. رویکرد دیجیتال با توجه به امکان پذیری ساخت آن در داخل کشور با یهره گیری از حسگرهای تجاری مورد تاکید این گزارش است. فصل پایانی گزارش مهمترین نکات مربوط به تکمیل زنجیره ارزش طراحی شده، ملاحظات استانداردسازی و روندهای جهانی در این حوزه را مطرح می سازد.

پروتئین آب پنیر کاربرد گسترده ای در پایدارسازی امولسیون های غذایی دارد، که به علت ویژگی های کارکردی تحت تاثیر شرایط محیطی قرار می گیرد و روشهای مختلفی جهت اصلاح ساختار و خواص عملکردی آن انجام می گیرد. انجام واکنش میلارد بین پروتئین آب پنیر و نشاسته اصلاح شده در همین راستاست. در پژوهش حاضر کونژوگه پروتئین آب پنیر- نشاسته در نسبت های مختلف تهیه و اثر آن بر شاخص های کیفی امولسیون بررسی شد. نسبت بهینه کونژوگه تعیین و افزودن الکل، توئین و STMP بر خواص کونژوگه نهایی مورد آزمون قرار گرفت. در نهایت، رهایش مواد موثره هل شامل 1 و 8-سینئول و د-لیمونن از کونژوگه با نسبت بهینه بررسی گردید و مناسب بودن دیواره تهیه شده جهت کپسوله کردن مواد موثره بررسی شد. آزمون های تصویر برداری الکترونی روبشی، حرارت سنجی افتراقی روبشی، طیف سنجی جرمی، طیف سنجی مادون قرمز انجام شدند. نتایج نشان داد که بار الکتریکی سطحی با افزایش نسبت نشاسته به پروتئین کاهش یافت. همچنین، نوسانات کشش سطحی و بین سطحی از روند مشخصی برخوردار نبود. منحنی های توزیع اندازه قطرات برای همه نمونه ها، تک قله ای و تقریبا نرمال بود و در نسبت وزنی 1:1 به صورت کاملا باریک با کمترین پهنا دیده شد. بررسی رفتار جریان امولسیون ها نیز مشخص ساخت که نمونه حاوی نشاسته رفتار نسبتا نیوتنی و سایر نمونه ها رفتار شبه پلاستیک رقیق شونده با برش از خود بروز دادند. نتایج آزمون های اندازه ذره، پتانسیل زتا، کشش سطحی و بین سطحی و رفتار جریان نشان داد که امولسیون حاوی ا، توئین %0.2 و %0.2 STMP برای تهیه کونژوگه نهایی مناسب است و داده های FTIR نیز انجام واکنش میلارد بین پروتئین و نشاسته را تایید کرد. رهایش مواد موثره هل در رطوبت های 75% و دمای 45oC رهایش آنی است و بالعکس در رطوبت 50 و دمای 70oC تدریجی است. تصاویر SEM نیز این نتایج را تایید کرده و می توان نتیجه گرفت که اختلاف در ساختمان پودرهای ریزپوشانی شده بر اندازه ذره، پتانسیل زتا و راندمان ریزپوشانی پودرها موثر می باشد.

آب یکی از موارد ضروری برای حفظ سلامت سربازان و انجام صحیح فعالیت ها در شرایط آب و هوایی دشوار می باشد. آب به تنظیم دمای بدن کمک می کند و در فرآیند شیمیایی ضروری برای تولید انرژی نیز نقش دارد. خستگی و کوفتگی بدن پس از تحرک و فعالیت های نظامی از تلفیق دو عامل کلهش ذخایر کربوهیدرات و از دست رفتن آب بدن ناشی می گردد. تحقیقات مکررا نشان داده که تبخیر حداقل دو درصد از وزن بدن در اثر تعریق می تواند بر توان فیزیکی بدن اثر نامطلوبی بگذارد; بنابراین مصرف مایعات قبل، بعد و در حین عملیات و انجام ماموریت های نظامی اهمیت حیاتی داشته و همچون مهمات به عنوان یکی از اقلام پشتیبانی ضروری، نقش اساسی در حفظ توان نیروها و انجام ماموریت های محوله دارد. هر چند که نوشیدن آب می تواند خستگی و کوفتگی ناشی از فعالیت های رزمی دشوار را تا حدودی برطرف سازد، مصرف نوع خاصی از نوشیدنی که به منظور بهینه سازی کربوهیدرات، الکترولیت و سیال از دست رفته تهیه شده باشد و نیز سبب افزایش سطح انرژی فرد گردد، نقش موثرتری خواهد داشت. پودرهای نوشیدنی الکترولیتی و غیر الکترولیتی با فراهم کردن نیازهای آبی و رفع تشنگی در حفظ کارایی نیروهای نظامی نقش بسزایی ایفا می کند. از این رو در مطالعه حاضر ضمن بررسی انواع پودرهای نوشیدنی الکترولیتی و غیرالکترولیتی، ترکیبات تشکیل دهنده هر یک محاسبات اقتصادی طراحی پایلوت تحقیقاتی انواع پودرهای نوشیدنی در بسته بندی نظامی با ماندگاری بالا جهت جیره نظامی 24 ساعته انجام گردیده است.

تامین غذای سربازان و نیروهای نظامی ضرورتی اجتناب ناپذیر در زمان عملیات نظامی است. تغذیه نامناسب و ناسالم انرژی و قوای فیزیکی سربازان را تحلیل برده و سیستم ایمنی آنان را به مخاطره می اندازد، لذا برای ارتش هر کشوری در زمان نبردهای نظامی تامین غذای روزانه با کیفیت مناسب تغذیه ای، طعم قابل قبول و سالم در شرایط خاص مناطق عملیاتی- جنگی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. دسترسی به چنین غذاهایی در مناطق بحران زده و شرایط استراتژیک نظیر زلزله، سیل، طوفان و ... نیز ضروری و کاهش دهنده تنش های طبیعی بوجود آمده می باشد. بسته های غذایی عملیاتی و به طور کلی موضوع تغذیه نظامی از دیرباز مورد توجه محققین و دست اندرکاران تدابیر نظامی در کشورهای پیشرفته دنیا به ویژه ایالات متحده قرار گرفته و سیر تکاملی خود را از آغاز تاکنون بر مبنای اصول علمی و یافته های تحقیقاتی طی نموده است. این بسته ها شامل وعده غذایی اصلی گوشتی یا غیرگوشتی، نان به صورت کراکر یا نان معمول، فراورده مالش نظیر ژله، کره بادام زمینی، ژله، پنیر و ...)، دسر شامل میوه یا کیک و کلوچه، پودر نوشیدنی و مواد همراه نظیر نمک، شکر، قهوه، سس، آدامس، قاشق و دستمال می باشد؛ به نحوی که با داشتن وزن و حجم کم، کلیه نیازهای غذایی یک سرباز را برآورده ساخته و قوا و روحیه نظامی نیروهای عملیاتی را به خوبی تامین نماید. بسته های غذاهای آماده مصرف گوشتی و غیر گوشتی (مناسب رژیم غذایی گیاهخواران) که عمدتا مناسب مصارف نظامی، عملیاتی، مناطق جنگی، و یا شرایط بحران نظیر زلزله و سایر حوادث طبیعی می باشند مهمترین جزء بسته های غذایی عملیاتی بوده عبارتند از غذاهایی که فرایند پخت کامل بر روی آن ها اعمال شده و به عنوان یک وعده غذایی ظهرانه و شام به صورت سرد یا گرم قابل مصرف می باشند. به طور کلی ایده غذاهای آماده مصرف یا meals ready to eat (MREs) توسط دپارتمان دفاع امریکا از سال 1963 مطرح گردید. ایده تهیه و بسته بندی غذا در بسته های یک نفره با وزن سبک جایگزین قوطی های کنسرو گردیده بود. با انجام تحقیقات در این خصوص ارائه نمونه های آماده به شکل خاص مورد استفاده در مصارف نظامی از سال 1981 آغاز و استاندارد سازی آن در 1986 با استفاده از منوی محدود به 12 نوع غذا انجام گردید. در پی تحقیقات و آزمایشات میدانی، ارتش تقاضای اقلام غذایی بیشتر و بسته های با ظرفیت بیشتر را نمود که منجر به توسعه این محصولات از سال 1993 گردید و در سال 1994 با طراحی تجاری، بسته ها به شکل ظاهری مطلوب تری برای مصرف کنندگان عرضه گردیدند. بدین ترتیب تعداد اقلام غذایی در بسته های آماده مصرف در سال 96 به 16 عدد و در سال 98 به 20 عدد (شامل انواع غذاهای گیاهی بدون گوشت) رسید. در حال حاضر 24 نمونه غذای آماده در دسترس ارتش ایالت متحده قرار دارد که تنوع کافی برای انتخاب افراد با جغرافیا و فرهنگ های مختلف را میسر می سازد، ضمن اینکه تحقیقات در خصوص بهبود کیفی- کمی این محصولات همچنان ادامه دارد. غذاهای آماده مصرف نظامی با داشتن شرایط ذیل مطابق با نیازمندی های عملیاتی بوده و به همین سبب بهترین گزینه مورد استفاده در ارتش کشورهای پیشرفته بویژه ایالات متحده می باشند. - طول عمر و ماندگاری بین 3 تا 10 سال . - آمادگی برای مصرف بدون نیاز به فرایند. - قابل داغ شدن در 5 دقیقه به کمک آب در حال جوش و یا قابل مصرف به صورت سرد در حالت اضطراری (محتوی بسته به طور کامل پخته شده و در بسته های غیر قابل نفوذ بسته بندی می شوند). - حجم کم بسته ها. - سهولت حمل و نقل، تحویل و ارانه در زمان های عملیات. - غیر قابل نفوذ به آب. - بسته بندی انعطاف پذیر. - براورنده ویژگی های مکانیکی مورد نیاز. - این محصولات فریز درای نشده اند و لذا حالت طبیعی غذا را حفظ می نمایند. - به طور خاص با ارزش تغذیه ای بالا فرموله و تهیه می شوند. - قابلیت تولید تجاری و با حجم بالا. هر بسته غذایی با حدود 500 تا 750 گرم وزن حداقل 1200 کیلوکالری (معادل 5000 کیلوژول) انرژی فراهم می آورد. ویژگی های بسته بندی از اهمیت و شرایط اختصاصی برخوردار است به نحوی که این بسته ها باید کاملا غیر قابل نفوذ، انعطاف پذیر و از مقاومت فیزیکی بالایی برخوردار باشند و طی پرتاب از فاصله 380 متر با چتر و 30 متر بدون چتر سالم و بدون آسیب بمانند. همچنین قابلیت پایداری در تغییرات دمایی از شرایط یخبندان تا دمای مناطق گرمسیری را به مدت حد اقل 9 ماه دارا باشند. تنوع و تعداد غذاهای گوشتی و غیر گوشتی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است به نحوی که وعده های در دسترس ارتش امریکا با بسته بندی نظامی در سال 2011 به 24 رقم افزایش یافته است. در ایران به رغم تهدیدات خارجی موجود که نیاز به تدابیر هوشمندانه جهت آمادگی همه جانبه در شرایط بحران را بیش از پیش روشن می سازد هنوز هیچ گونه تحقیق و فعالیتی در خصوص غذاهای نظامی صورت نگرفته است. اگرچه فعالیت های پراکنده ای در خصوص جیره عملیاتی رزمندگان در مراکز تحقیقاتی نظیر مرکز تحقیقات مهندسی جهاد در دوران جنگ تحمیلی صورت گرفت ولی منجر به یک دانش فنی مدون و تولید محصول استاندارد با ویژگی های کنترل شده نگردیده است، حال آنکه تجربه هشت سال دفاع مقدس و رویارویی مستقیم با دشواری های تغذیه ای و تامین خوراک روزانه رزمندگان و نیروهای پشتیبانی در گستره وسیعی از مرزهای جنگی کشور لزوم پرداختن به موضوع را ضروری می نماید. لذا، انجام مطالعات جامع و گسترده با هدف دستیابی به دانش فنی تولید غذاهای آماده مصرف گوشتی و بدون گوشت (مناسب رژیم غذایی گیاه خواران) متناسب با نیازهای فردی نیروهای نظامی و بر مبنای شرایط فرهنگی اجتماعی موجود با قابلیت اجرا در کشور ضروری به نظر می رسد. این طرح فاز مطالعاتی- امکان سنجی پروژه طراحی و احداث پایلوت چند منظوره تولید غذاهای گوشتی و غیر گوشتی در بسته بندی های نظامی است که طی چهار گام اصلی جمع آوری و بررسی منابع، مطالعات تغذیه ای، مطالعات فنی- اجرایی و تدوین نتایج در حال اجرا می باشد. بدیهی است که هدف از اجرای طرح مطالعاتی، مطالعه تاریخچه و سیر تکاملی این محصولات از ابتدا تاکنون به منظور رویارویی با چالش های فرارو؛ بررسی انواع بسته ها و نمونه های موجود؛ دستیابی به مبانی فنی تولید، فرمولاسیون و مشخصات فیزیکی، کیفی و تغذیه ای؛ بررسی تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای تولید؛ ظرفیت سنجی و بررسی ظرفیت های مناسب تولید نیمه صنعتی بر مبنای نیازسنجی از واحدهای رزمی-عملیاتی؛ بررسی فضا و بودجه و امکانات مورد نیاز برای احداث یک پایلوت چند منظوره فرمولاسیون غذاهای آماده مصرف گوشتی و غیر گوشتی می باشد. طرح حاضر در صورت تداوم و طراحی پایلوت پلنت اختصاصی این گونه غذاها با تجهیزات کامل تولید و بسته بندی اولین فعالیت متمرکز و دانش محور در خصوص فرمولاسیون و تولید بسته های غذای نظامی محسوب می گردد.