دیابت قندی شایع ترین بیماری آندوکرین است. علاوه بر درمانهای معمول، استفاده از روغن ماهی در رژیم غذایی این بیماران توصیه شده است. به نظر میرسد، روغن ماهی حاوی 25 تا 30% اسیدهای چرب امگا-3، بر میزان قندخون این بیماران موثر باشد. از این رو، هدف این مطالعه بررسی اثر رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 بر میزان قندخون در موش بزرگ آزمایشگاهی مبتلا به دیابت قندی بود. این مطالعه مداخله ای تجربی، روی گروهی از موشهای صحرایی نر از نژاد Albino با وزن 330-270 گرم انجام شد. ابتدا حیوانات به طور تصادفی به دو گروه کنترل و گروه درمان با روغن ماهی تقسیم شدند که در هر گروه 15 سر موش قرار داشت. در ابتدای آزمایش حیوانات هر دو گروه، توسط آلوکسان (180mg/kg، زیرجلدی) دیابتی شدند. قندخون حیوانات در شروع آزمایش، 6، 7، 10، 15 و 20 روز پس از آن اندازه گیری شد. اندازه گیری قندخون به روش اورتوتولوییدین صورت گرفت. ملاک ایجاد دیابت، قندخون بالاتر از 300 mg/dl پس از تزریق آلوکسان قرار گرفت. اندازه گیری قند خون در روز ششم آزمایش، القا دیابت را نشان داد. حیوانات گروه کنترل هیچ نوع دارویی دریافت ننموده و از رژیم غذایی معمولی (Pelet Chow) استفاده می کردند. به حیوانات گروه درمان با روغن ماهی، روزانه با استفاده از لوله دهانی – حلقی (Ora-gastric tube) روغن ماهی منهادن، حاوی 25 تا 30% اسیدهای چرب امگا-3 خورانده شد. خورانش به میزان 10% وزن غذای روزانه حیوانات گروه کنترل، معادل با 1.4ml/day از روز دهم آزمایش و به مدت 10 روز انجام شد. نتایج مربوط به اندازه گیری قندخون نشان داد که: الف – اختلاف میانگین قندخون در گروههای مورد آزمایش بین زمانهای قبل از القا دیابت و زمانهای پس از آن معنی دار بود (P<0.01). ب – اختلاف میانگین قندخون بین گروه کنترل و گروه درمان با روغن ماهی در هیچ یک از زمانهای اندازه گیری قندخون پس از القا دیابت، معنی دار نبود (P>0.05). نتیجه نهایی حاصل از این مطالعه آنست که رژیم غذایی حاوی روغن ماهی در کوتاه مدت، تاثیری بر میزان قندخون موش بزرگ آزمایشگاهی مبتلا به دیابت قندی حاصل از آلوکسان ندارد.

از آنجایی که عصاره آبی برگ گیاه نوروزک(Salvia leriifloia) دارای اثر کاهش دهندگی قند خون در موشهای دیابتی شده با آلوکسان و موشهای هیپر گلیسمیک با گلوکز می باشد،در این تحقیق اثر پایین آورندگی قند خون برگ گیاه نوروزک در انسان مورد بررسی قرار گرفت.بررسی اثر کاهش دهندگی قند خون عصاره جوشانده و دم کرده برگ گیاه بر روی بیماری بررسی متقاطع (Cross over)انجام شد.مطالعه بر روی بیماران دیابتی غیر وابسته به انسولین از هر دو جنس با قند خون در محدودهmg.dl 250-150 که از بیماری دیگری رنج نمی بردند صورت گرفت.تجویز دوزهای 5% ،10% و20% از عصاره دم کرده برگ گیاه در مقایسه با گروه کنترل که از یک دوم قرص گلی بنکلامید استفاده می کردند، باعث کاهش معنی داری در قندخون بیماران نشد و عصاره گیاه فاقد اثر سینرژیستی با سولفونیل اوره بود.تجویز عصاره جوشانده به افراد سالم نیز کاهش معناداری را در قندخون این افراد به وجود نیاورد.کنترل وزن در 53% بیماران در طول بررسی انجام شد.تغییرات فشار خون بیماران در طی تحقیق قابل ملاحظه نبود در حالی که کاهش وزن در 53% بیماران مشاهده شد،همچنین کاهش اشتها در 70% موارد و کاهش نروپاتی دیابتی در 22% موارد مشاهده شد. بنابراین می توان گفت تحت شرایط و روش بررسی در این تحقیق عصاره گیاه فاقد اثر کاهش دهندگی قندخون در بیماران دیابتی است،اما با توجه به اثرات کاهش اشتها ،کاهش وزن و کاهش نروپاتی با مطالعات بیشتر شاید بتوان این گیاه را به رژیم درمانی بیماران دیابتی جهت کاهش علائم دیابت اضافه کرد.

برای مشخص کردن ترکیبات مسوول در پایین آورندگی قند خون برگ درخت شاه توت، بخش های مختلف عصاره برگ شاه توت (Morus nigra) بر روی موش سفید کوچک جنس نر در زمان های 0 و 1 و 2 و 4 و 6 و 8 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. پس از جمع آوری، خشک کردن و پودر کردن برگ درخت شاه توت آزمون فیتوشیمیایی بر روی آن انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره متانولی برگ گیاه حاوی آلکالوئید، ساپونین و فلاونوئید است. در این بررسی اثرات پایین آوردنده قند خون عصاره حاصل از جوشاندن، عصاره فلاونوئیدی تام، عصاره آلکالوئیدی تام، عصاره اتیل استاتی حاصل از عصاره تام فلاونوئیدی و عصاره – n بوتانولی حاصل از عصاره اتیل استاتی حاصل از عصاره تام فلاونوئیدی استخراج شده با اتیل استات مورد بررسی قرار گرفت که عصاره جوشانده با دوز 500 mg/kg، عصاره فلاونوئیدی با 300 mg/kg، عصاره فلانوئیدی بعد از استخراج با اتیل استات با 200 mg/kg  و عصاره – n بوتانولی به دست آمده از عصاره فلاونوئیدی استخراج شده با اتیل استات 70 mg/kg باعث کاهش قند خون موشهای دیابتی شده با آلوکسان (90 mg/kg, i.v.) شدند. همه عصاره ها حداکثر اثرشان 8 ساعت بعد از تجویز بود به جز عصاره – n بوتانلی که حداکثر اثر در 4 ساعت بعد از تجویز مشاهد شد. با توجه به اینکه قدرت اثر پایین آورندگی قند خون عصاره – n بوتانلی از بقیه عصاره ها بیشتر بود لذا، عصاره  – n بوتانلی توسط کروماتوگرافی ستون با استفاده از سیستم حلال اسید استیک: – n بوتانول: آب (1:5:4) جداسازی شده و فقط فراکسیونهای 4 و 5 به دست آمده که حاوی فلاونوئید بودند توسط TLC تهیه ای و با استفاده از سیستم حلال کلروفرم: اسید استیک: – n بوتانول (3:1:4) مورد جداسازی قرار گرفتند که از 6 باند حاوی فلانوئید ردیابی شده (F, E, D, C, B, A) بر روی پلیت دو باند (Rf=0.62) B و (Rf=0.42) D تراشیده و توسط متانول استخراج گردید. با توجه به طیف های ماورا بنفش مواد B وD در متانول و با توجه به جابجایی پیک ها معرف های جابجایی (Shift reagent) و طیف جرمی، ساختمانهای B و D برای این مواد پیشنهاد گردید.

امروزه گرایش مجددی به مصرف گیاهان دارویی به خاطر کم بودن عوارض جانبی و همچنین گوناگونی ترکیبات موثره موجود در آنها، به وجود آمده است؛ از سویی دیگر با توجه به اهمیت رژیم غذایی در درمان بیماران دیابت قندی، ما اثر دو گیاه لوبیا و کاسنی که دارای سابقه مصرف در طب سنتی هستند را روی کاهش قند خون در موش های صحرایی دیابتی بررسی نمودیم. این مطالعه مداخله ای- تجربی روی 11 گروه موش صحرایی نر بالغ انجام شد. دیابت تجربی به وسیله تزریق زیر جلدی 150 mg/kg منو هیدرات آلوکسان ایجاد و پس از مشاهده علایم کلاسیک دیابت، این حیوانها به 11 گروه تقسیم شدند؛ یک گروه به عنوان کنترل که غذای معمولی مصرف نمودند و 10 گروه دیگر به عنوان گروههای آزمایشی که به ترتیب 5 گروه تحت درمان چهار هفته ای با رژیم غذایی حاوی درصدهای متفاوت کاسنی (50 - 10 درصد) و 5 گروه دیگر تحت درمان چهار هفته ای با رژیم غذایی حاوی درصدهای متفاوت لوبیا (50 - 10 درصد) قرار گرفتند. قند خون هفت روز بعد از تزریق آلوکسان و جهار هفته بعد از ایجاد دیابت با گلوکومتر اندازه گیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که رژیم غذایی حاوی کاسنی قند خون را به صورت وابسته به غلظت کاهش داد، به طوری که رژیم های غذایی حاوی 30 و 50 درصد کاسنی به ترتیب 22.6% و 44.3% قند خون را کاهش دادند؛ همچنین کاهش قند خون در رژیم های مواد غذایی حاوی 40 و 50 درصد کاسنی نسبت به گروه کنترل معنی دار است. در گروههای تحت درمان با رژیم حاوی لوبیا، فقط رژیم غذایی حاوی 20 درصد لوبیا قند خون را به میزان 17.2% کاهش داد، همچنین قند خون در این گروه در مقایسه با گروه کنترل نیز کمتر بود. چنین استنباط می شود که، اثر رژیم غذایی حاوی کاسنی برای کاهش قند خون در حیوان دیابتی موثرتر از رژیم غذایی حاوی لوبیا می باشد و اینکه این اثر کاسنی با درصد مصرفی آن رابطه مستقیم دارد. احتمالا این رژیم ها در درمان بیماری دیابت قندی نوع اول در انسان نیز موثر می باشند.

هدف: تشخیص زودرس تغییرات کلافه های گلومرولی در بیماری دیابتمواد و روشها: از آنجایی که نفروپاتی دیابتی در رتها بسیار مشابه انسان است، بنابراین در این تحقیق تغییرات کلافه های گلومرولی در دو دوره دیابتی 8 و 17 هفته ای در رتهای دیابتی شده توسط آلوکسان بررسی شدند. برای این بررسی از رنگ آمیزیهای H&E، PAS جهت تعیین حجم و بافت مرانژیال و روش اسمزیولوژی جهت تعیین حجم کلافه گلومرولی استفاده شده است.یافته ها: بررسیها نشان داده است که در دوره دیابتی 17 هفته ای بافت مزانژیال و حجم کلافه ها P<0.05 افزایش معنی داری یافته است ولی برای دوره 8 هفته ای معنی دار نبود.نتیجه گیری: این تحقیق نشان داده است که در دوره دیابتی کوتاه مدت نیز می توان درگیری کلافه ها را نشان داد که می تواند هشداری برای اتخاذ تدابیر درمانی مناسب در جلوگیری از پیشرفت آسیب کلیوی باشد.

به منظور مطالعه اثر عصاره های سیکلوهگزانی، اتری و اتانلی برگ درخت گردو (Juglans regia) بر روی برخی پارامترهای بیوشیمیایی سرم خون موشهای صحرایی دیابتی تعداد 40 قطعه موش صحرایی نر بالغ انتخاب شدند. موشهای مورد آزمایش به پنج گروه هشت تایی تقسیم شدند. یک گروه هشت تایی به عنوان شاهد منفی یا موشهای سالم در نظر گرفته شد و سایر موشها 32) قطعه( از طریق تزریق داخل وریدی محلول آلوکسان تتراهیدرات 5 درصد به میزان 50 میلیگرم به ازای کیلوگرم وزن بدن مبتلا به دیابت شدند. پس از حصول اطمینان از دیابتی شدن، موشها به چهار گروه هشت تایی تقسیم شدند. یک گروه به عنوان شاهد مثبت (دیابتی) و سه گروه هشت تایی به عنوان گروههای آزمایش که به تفکیک عصاره های سیکلوهگزانی، اتری و اتانلی برگ درخت را مصرف کردند. عصاره های تهیه شده از برگ درخت روزانه به میزان 8 درصد وزن بدن همراه با غذای معمولی تجویز شدند. پس از 21 روز مصرف عصاره های برگ درخت گردو، موشها خونگیری و معدوم شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که پس از ایجاد دیابت در موشهای صحرایی غلظت گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، ازت اوره، کراتینین و فعالیت آنزیمهای ALP,ALT و AST به طور معنی داری افزایش یافت (P<0.05). در اثر مصرف عصاره های سیکلوهگزانی، اتری و اتانلی برگ درخت گردو غلظت کلسترول، تری گلیسرید، ازت اوره و کراتینین سرم به طور معنی داری کاهش یافت (P<0.05). در اثر مصرف عصاره سیکلوهگزانی برگ درخت گردو، غلظت گلوکز و فعالیت آنزیمهای ALT و ALP سرم به طور معنی داری کاهش یافت (P<0.05). در مجموع بیشترین اثرات مثبت در کاهش گلوکز، ازت اوره، کراتینین و فعالیت آنزیمهای ALT و ALP سرم مربوط به عصاره سیکلوهگزانی برگ درخت گردو می باشد. اگر چه عصاره های سیکلوهگزانی و اتری برگ درخت گردو غلظت کلسترول و تری گلیسرید سرم را به طور معنی داری کاهش داده اند (P<0.05). اما بیشترین اثرات در جهت کاهش کلسترول و تری گلیسرید سرم مربوط به عصاره اتانلی برگ درخت گردو بوده است.

از آنجائی که بیماری دیابت به عنوان یک بیماری پیشرونده در دراز مدت اثرات سو و جبران ناپذیری از خود باقی می گذارد، تشخیص به موقع و جلوگیری از پیشرفت آن عامل مهمی در مواجهه با این بیماری محسوب می شود. زمینه بروز تغییرات بافتی کلیه و نفروپاتی که در جریان بیماری دیابت به وقوع می پیوندد شاید ناشی از افزایش سطح لیپوفوشین در سلول های جداری لوله های کلیوی باشد که امروزه ظهور آن به عنوان پیش درآمد این بیماری به اثبات رسیده است. در ارتباط با بروز این رنگدانه که در جریان شروع دیابت به وقوع می پیوندد، مطالعات انجام شده بر این موضوع دلالت دارند که در جریان بیماری، تجزیه گلوکز و افزایش سطح پلاسمایی رادیکال های آزاد O2 در غیاب ویتامین E به بروز چنین تغییراتی دامن می زند. از طرف دیگر کاهش ویتامین E پایداری و مقاومت سلول ها را در لوله های کلیوی در مقابله با بیماری دیابت کم می کند. از آنجا که ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان و تثبیت کننده غشایی سلول ها محسوب می شود در این پژوهش هدف بر این قرار گرفت که گروهی از رت های دیابتیک با استفاده از تجویز ویتامین E تحت درمان قرار گرفته و تاثیر این ویتامین در مقابله با ظهور لیپوفوشین که زمینه ای برای پیدایش عوارض کلیوی در بیماری دیابت محسوب می شود مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این منظور 30 رت نر دو ماهه از نژاد Wistar انتخاب شدند و به یک گروه کنترل و دو گروه تجربی (n=10) تقسیم گردیدند. نمونه های تجربی به منظور ابتلای به دیابت پس از اینکه مورد تجویز آلوکسان واقع شدند به صورت تصادفی به دو گروه تجربی 1 و 2 تقسیم شدند. گروه تجربی 1 به مدت 8 هفته با استفاده از mg/kg 10 ویتامین E به صورت روزانه و از طریق آب آشامیدنی تحت درمان قرار گرفت. پس از طول دوره همه نمونه های تجربی و کنترل تحت بیهوشی عمیق تشریح شده کلیه های آنان با فرمالین 10% فیکس شد و ضمن آماده سازی بافتی و تهیه مقاطع میکروسکوپی، مورد رنگ آمیزی اختصاصی اشمورل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ضمن اینکه رنگدانه لیپوفوشین به مقدار فراوان در سلول های جداری لوله های کلیوی رت های دیابتیک ( گروه تجربی 2) به چشم می خورد، وجود این رنگدانه در مقاطع مشابه از گروه تجربی 1 (درمان شده با ویتامین E) کاهش معنی داری نشان می دهد. بروز این تغییرات بر این نکته دلالت می کند که ویتامین E احتمالا به عنوان یک عامل موثر در جلوگیری از پیدایش لیپوفوشین عمل نموده و از این طریق می تواند با پیشرفت تغییرات بافتی کلیوی در رت های دیابتیک مقابله کند و به عنوان یک عامل محافظتی ایفای نقش نماید.

اگرچه آثار دارویی از قبیل آثار آنتی دیابتی تجویز عصاره ساقه و برگ گیاه دارواش (Viscum album)همواره مورد توجه محققان بوده ، ولی درباره آثار دارویی میوه گیاه دارواش ، موسوم به کشمشک یا کشمش کولی ، تحقیق چندانی صورت نگرفته است . در این تحقیق به منظ ور بررسی آثار آنتی دیابتی تجویز عصاره آبی میوه گیاه دارواش ، 14 رت نر از نژاد ویستار توسط تزریق زیر جلدی آلوکسان - به ازای - 160mg/kg دیابتی شدند و سپس به ط ور تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل (n=7)تقسیم گردیدند. رت های گروه تجربی از هفته صفر (تایید وقوع دیابت ) تا هفته پنج ، آب آشامیدنی حاوی عصاره میوه دارواش (0/5gr/lit)و رت های گروه کنترل در همین مدت فقط آب آشامیدنی معمولی دریافت داشتند. در طی دوره آزمایش (5 هفته ) به طور هفتگی از رت های گروه های تجربی و کنترل ، خون گیری و غلظت گلوکز، اوره ، تری گلیسرید و کلسترول سرم خون اندازه گیری شد. همچنین تغییرات pHخون ، وزن رت ها و غلظت اسید استواستیک ادرار نیز اندازه گرفته شد. نتایج حاکی از آن است که در مقایسه با گروه کنترل ، تجویز عصاره آبی میوه دارواش باعث کاهش معنادار غلظ ت گلوکز، اوره ، تری گلیسرید و کلسترول سرم خون و کاهش معنادار سطح اسید استواستیک ادرار رت های گروه تجربی می شود. تجویز عصاره ، همچنین از تغییرات pH خون و تغییر وزن رت های گروه تجربی جلوگیری می کند. این نتایج بر این موضوع دلالت دارند که تجویز عصاره آبی میوه دارواش دارای آثار آنتی دیابتی آشکار است و احتمالا از ط ریق مکانیسم هایی ناشناخته ، با کاهش میزان قند خون و سایر فاکتورهای بیوشیمیایی خون ، موجب بهبودی نسبی اختلالات متابولیک ناشی از بیماری دیابت می شود.

سابقه و هدف: گیرنده های آلفا- یک آدرنرژیک عروق خونی یکی از عوامل اجرایی تنظیم میزان جریان خون بافت ها می باشند. در عوارض عروقی بیماری دیابت، پاسخ دهی این گیرنده ها تشدید می شود، در حالی که در التهاب، پاسخ دهی این گیرنده ها کاهش می یابد. با توجه به اثرات متضاد دیابت و التهاب بر پاسخ دهی این گیرنده ها، هدف این تحقیق بررسی پاسخ دهی این گیرنده ها در بیماری دیابت قندی نوع I در شرایط التهاب حاد در موش صحرایی است.مواد و روش ها: از تزریق داخل وریدی مونوهیدرات آلوکسان در موش های صحرایی )با وزن 70 تا 90 گرم( برای ایجاد دیابت قندی نوع I و از تزریق سوسپانسیون کائولین -%3 کاراگینین %3 به داخل فضای مفصل زانوی آن ها برای ایجاد التهاب حاد استفاده کردیم. چهار گروه موش صحرایی شامل گروه های: کنترل، دیابت، التهاب و دیابت - التهاب مورد آزمایش قرار گرفت. جریان خون عروق مفصل زانو در پاسخ به غلظت های مختلف 10-7) تا 10-3 مولار( فنیل افرین (آگونیست اختصاصی گیرنده های آلفا- یک آدرنرژیک) از طریق روش جریان سنج لیزری داپلری (LDF) اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج بدست آمده نشان می دهند که -1 افزایش قطر مفصل زانو ناشی از التهاب در موش دیابتی به مراتب از موش های کنترل کمتر است. -2 میزان جریان خونی پایه عروق مفصل زانو در موش های صحرایی دیابتی به شدت کمتر از موش های صحرایی سالم است. -3 التهاب حاد ناشی از تزریق سوسپانسیون کائولین- کاراگینین به داخل فضای مفصل زانو موجب کاهش پاسخ دهی گیرنده های آلفا- یک آدرنرژیک عروق این ناحیه می شود. -4 کاهش پاسخ دهی گیرنده های آلفا- یک آدرنرژیک عروق مفصل زانو بر اثر التهاب حاد در موش های صحرایی دیابتی دیده نمی شود. نتیجه گیری: از این یافته ها چنین نتیجه گیری می شود که بیماری دیابت، از کاهش پاسخ دهی گیرنده های آلفا- یک آدرنرژیک عروق خونی در التهاب حاد مفصل زانو جلوگیری می کند. سازوکار ایجاد کننده این پدیده باید مورد مطالعه بعدی قرار گیرد.

تجربه نشان داده است که در مادران دیابتیک، کاهش انسولین از یک سو و افزایش سطح گلوکز خون از سوی دیگر می تواند گردش خون جنین را نیز تحت تاثیر قرار داده و از این طریق بر روند تکامل و تمایز بافتهای جنینی تاثیر بگذارد و شکل گیری طبیعی بخش های مختلف از جمله سیستم اسکلتی، سیستم قلبی عروقی و سیستم عصبی مرکزی را به مخاطره اندازد. در این پژوهش سعی شده است تا با ایجاد دیابت تجربی که بر روی حیوان آزمایشگاهی صورت گرفته است، اثرات دیابت مادری بر روی تغییرات تکاملی جنین در رت مورد مطالعه قرار گیرد.برای این منظور، سلولهای بتای پانکراس 7 رت باکره از نژاد ویستار بطور شیمیایی و از طریق یک نوبت تزریق زیر جلدی 160 mg/kg آلوکسان محلول در 1/0 میلی لیتر سرم فیزیولوژی خاموش شدند و مشابه این عمل در 7 نمونه گروه کنترل فقط با تزریق واحد معادل از سرم فیزیولوژی صورت پذیرفت. سپس رت های دیابتیک هر دو گروه با رت های نرسالم آمیزش داده شدند و روز صفر حاملگی در آنان مشخص گردید. سپس جنین های متعلق به هریک از مادران در روزچهاردهم حاملگی جمع آوری و شمارش شدند و پس از فیکساسیون در محلول فرمالین 10 % به کمک استرئومیکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفتند.یافته های حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در مقایسه جنینهای گروه تجربی، نسبت به کنترل، علاوه بر کاهش چشمگیری که در تعداد آنها وجود دارد طول سری دمی (CR) نیز به شکل معنی داری در جنینهای تجربی کاهش یافته است (P<0.001). علاوه بر این، نتایج مشخصی از نقایص ماکروسکوپی متفاوت از جمله نقص دستگاه بینایی (نامشخص بودن شکاف پلکی ) و شنوایی (عدم تکامل گوش خارجی) و نقص های دیگری از قبیل عدم تشکیل استخوانهای جمجمه و ایجاد اگزانسفالی، نقص در شکل گیری طبیعی پوزه و باز ماندن جدار توراکس و نقایص اندام حرکتی در بعضی از جنینهای تجربی به چشم می خورد.پیدایش تغییرات تکاملی غیر طبیعی از قبیل آنچه که در نتایج حاصل از این مطالعه بدست آمد می تواند نشانگر این واقعیت باشد که نوسانات گلوکز خون مادران دیابتی بگونه ای می تواند بر تکامل جنینی تاثیر بگذارد و منجر به بروز ناهنجاریهای متفاوت شود.