مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال:1394 | دوره:22 | شماره:3 |تعداد مقالات:14

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

بیوتروریسم، به هر گونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیدا بیماری زا شامل انواعی از میکروارگانیسم ها و یا سموم بیولوژیک، انجام پذیرد. با تهدیدات فزاینده تروریسم، لازم است که خطر مواجه با انواع میکروارگانیسم ها به عنوان یک ابزار قدرتمند تهاجم و تهدید، جدی گرفته شود. این مقاله، به توضیح مفهوم جنگ افزارهای بیولوژیک و روند توسعه تاریخی آن، با تاکید بر تلاش ها برای کنترل تکثیر این نوع تسلیحات در طول زمان می پردازد.اثرات بالقوه بیماری های مسری بر روی مردم و نیروهای نظامی، از 600 سال قبل از میلاد شناخته شده بود. استفاده از قربانیان طاعون به عنوان سلاح در جنگ های قرون وسطی و توسعه آبله بر ضد بومیان در آغاز کشف قاره آمریکا، توسعه جنگ افزارهای بیولوژیکی در جریان جنگ جهانی اول، دوم و دوران جنگ سرد و حتی در آغاز هزاره سوم، همگی نشان از اهمیت استراتژیک قدرت بازدارندگی میکروارگانیسم های بیماری زا برای برتری جویی بعضی دولت ها و فرقه ها داشته و دارد. تلاش های تاریخی در استفاده از بیماری های عفونی به عنوان جنگ افزار بیولوژیکی، نشان می دهد که تمایز بین رخ داد طبیعی اپیدمی یک بیماری عفونی و وقوع آن در نتیجه یک حمله بیولوژیکی عمدی، بسیار مشکل است. همین ویژگی، به کارگیری آن را برای اهداف برتری جویی میسر ساخته است. توافقات بین المللی برای کنترل توسعه جنگ افزارهای بیولوژیک همچون پروتوکل 1925 ژنو و کنوانسیون منع توسعه، تولید و ذخیره سازی تسلیحات باکتریولوژیک و توکسینی نیز نتوانسته است به کنترل توسعه و به کارگیری جنگ افزارهای بیولوژیک منجر گردد. مقاله حاضر از نوع مروری سنتی است و هدف از آن، افزایش آگاهی مردم به ویژه دست اندرکاران امور پزشکی و مسوولین کشور می باشد.

زمینه و هدف: پرفشاری خون یکی از شایع ترین بیماری های غیرواگیر و از مهمترین مشکلات سلامتی در جهان به شمار می رود که در عین حال قابل پیشگیری و کنترل می باشد. تئوری رفتار برنامه ریزی شده (Theory of Planned Behavior) یکی از تئوری های مهمی است که فرآیند اصلی پذیرش رفتارهای بهداشتی را توضیح می دهد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده و تاثیر آن بر سازه های تئوری در بیماران مبتلا به پرفشاری خون، اجرا گردید.روش تحقیق: این مطالعه کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی شده، بر روی 110 نفر از بیماران مبتلا به پرفشاری خون شهرستان زیرکوه انجام شد. بیماران به صورت تصادفی ساده در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که سوالاتی در زمینه اطلاعات دموگرافیک و در پنج حیطه نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتار درک شده، قصد رفتاری و رفتار داشت. روایی پرسشنامه به روش اعتبار محتوا تایید شد و پایایی آن به وسیله ضریب آلفای کرونباخ و آزمون مجدد تعیین گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (ویرایش 16) و آزمون های آماری تی مستقل و آنالیز واریانس تکرارشده، تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: قبل از مداخله، دو گروه مورد و شاهد از نظر میانگین نمره سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده، همسان بودند. پس از مداخله، در گروه مورد، میانگین نمره نگرش از 48.7±4.08 به 64.1±2.5، میانگین نمره هنجار انتزاعی از 34.9±4.8 به 43.1±3.03، میانگین نمره کنترل رفتار از 33.8±3.8 به 43±3.01، میانگین نمره قصد رفتاری از 33.9±3.06 به 41.09±2 و میانگین نمره رفتار از 65.6±6.6 به 82.45±4.8 افزایش یافت و این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود؛ ولی در گروه شاهد اختلاف معنی داری در این زمینه مشاهده نشد.نتیجه گیری: تئوری رفتار برنامه ریزی شده می تواند در پیشگیری از رفتارهای منجر به بروز فشار خون بالا موثر باشد.

زمینه و هدف: سکته مغزی یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی در جهان است. به دنبال سکته مغزی، تولید رادیکال های آزاد که مهمترین نقش را در شکستن سد خونی-مغزی و ایجاد ادم بر عهده دارند، افزایش می یابد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه مرزنجوش بر میزان ادم مغزی و نقص های نورولوژیک در مدل سکته مغزی رت بود.روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، 35سر رت نر نژاد ویستار به صورت تصادفی به 5 گروه مساوی تقسیم شدند. دو گروه به عنوان گروه های کنترل و شم در نظر گرفته شد. سه گروه دیگر، عصاره هیدروالکلی گیاه مرزنجوش را به ترتیب با دوزهای: 50، 75 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم، به صورت خوراکی به روش گاواژ و به مدت 30روز دریافت کردند. 2 ساعت بعد از آخرین گاواژ، تمام گروه ها بجز گروه شم به مدت 60 دقیقه تحت جراحی شریان میانی مغزی قرار گرفتند و میزان ادم مغزی و نقص های نورولوژیکی در آنها به روش مشاهده رفتاری بررسی شد. آنالیز ادم مغزی (درصد آب مغزی) با استفاده از آزمون آماری One-Way ANOVA به روش LSD و آنالیز نقص های نورولوژیک توسط آزمون Mann-Whitney U انجام شد. P<0.05 به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد.یافته ها: درصد آب مغزی در هر سه گروه دریافت کننده دوزهای 50 (82.49±0.47)، 75 (80.89±0.63) و 100 (80.82±0.66) میلی گرم بر کیلوگرم عصاره گیاه مرزنجوش نسبت به گروه کنترل (84.46±0.67) کاهش معنی داری نشان داد (P<0.05). همچنین عصاره این گیاه سبب کاهش نقص های نورولوژیک در دوزهای 75 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم نسبت به گروه کنترل گردید (P<0.05)؛ اما دوز 50 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره، تاثیری بر امتیاز نقص های نورولوژیک نداشت.نتیجه گیری: داده های حاصل از این مطالعه نشان داد که گیاه مرزنجوش با کاهش ادم مغزی و امتیاز نقص های نورولوژیک، می تواند اثر حفاظتی در مدل سکته مغزی اعمال کند.

زمینه و هدف: با توجه به کاربرد گسترده نانوذره نقره در پزشکی و عدم مطالعه دقیق اثر سمیت آن بر روی جنین، این مطالعه به منظور بررسی تغییرات هیستوپاتولوژیک کلیه و نیز روند رشد جنین پس از مواجهه با نانوذرات نقره طراحی شد.روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، 35سر موش ماده نژاد NMRI به طور تصادفی، به 5 گروه مساوی شامل یک گروه کنترل و چهار گروه تیمار تقسیم شدند. به موش های گروه های تیمار، نانو ذره نقره با غلظت های 50، 100، 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی، به طور یک روز در میان تزریق شد. در روز 17 بارداری، موش ها کالبدشکافی شدند و پس از جداسازی کلیه و جنین ها، برای بررسی هیستوپاتولوژی، با روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شدند.داده ها پس از ورود به نرم افزار آماری SPSS (ویرایش 16) به کمک آزمون های آماری کولموگروف- اسمیرنوف، آنالیز واریانس یک طرفه، دانت، من ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شدند. P<0.05 به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد.یافته ها: بررسی هیستوپاتولوژیک کلیه گروه های تیمار پس از تزریق داخل صفاقی نانوذره نقره، علائم پاتولوژی شامل: پرخونی، نکروز، ارتشاح سلول های التهابی و دژنرسانس واکوئولی را نسبت به گروه کنترل نشان داد. بر طبق یافته های این مطالعه، نانوذره نقره بر روند ارگانوژنز، تکمیل ساختار عصبی، لوبولاسیون کبدی و عقب ماندگی رشد جنین در طی بارداری تاثیر داشت. میانگین تعداد سومیت ها (Somites) در گروه های دریافت کننده دوزهای 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم نانوذره نقره در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد (P<0.05).نتیجه گیری: احتمال عبور نانوذره نقره 20نانومتری از جفت وجود دارد و آسیب های ناشی از نانوذرات نقره می تواند منجر به ناهنجاری و عقب ماندگی رشد و نمو جنین شود.

زمینه و هدف: هسته پارابراکیال مغز، در جنبه های شناختی و احساسی درد نقش مهمی دارد. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر مهاری بیکوکولین به عنوان یکی از آنتاگونیست های گیرنده گابا A، بر تراکم عددی نورون های چندشکلی ناحیه پارابراکیال در موش های صحرایی نر بالغ در مدل درد تونیک بود.روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، از تعداد 40 سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار در محدوده وزنی 250-350 گرم استفاده شد. حیوانات بر اساس القا یا عدم القای درد، به 8 گروه مساوی (n=5) تقسیم گردیدند. حیوانات گروه های تجربی، بیکوکولین را با دوزهای 50، 100 و 200 نانوگرم/رت دریافت نمودند. با استفاده از تکنیک استریوتاکسی، بیکوکولین به ناحیه پارابراکیال مغز موش ها تزریق گردید. در این مطالعه، از آزمون فرمالین برای القای درد استفاده گردید؛ سپس برای بررسی بافت شناسی سلول های چندشکلی، از رنگ آمیزی گیمسا استفاده شد. داده های به دست آمده، با استفاده از نرم افزار SPSS (ویرایش 14) و با کمک آزمون های آماری t-student و One Way ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که تزریق بیکوکولین در دوزهای مختلف، بدون القای درد تاثیری بر تعداد سلول های چندشکلی در هسته پارابراکیال مغز حیوانات در مقایسه با گروه های کنترل نداشت (P>0.05). علاوه بر این، تعداد سلول های چندشکلی در هسته پارابراکیال گروه دریافت کننده بیکوکولین با دوز 50 نانوگرم/رت همراه با القای درد نیز نسبت به گروه کنترل تغییر معنی داری نداشت (P>0.05)؛ با این وجود، در مقایسه با گروه کنترل، تعداد این سلول ها در حیوانات گروه های القای درد و دریافت کننده بیکوکولین با دوزهای 100 و 200 نانوگرم/رت، کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل پیدا کرد (P<0.05).نتیجه گیری: تحریکات دردزا، سبب بروز تغییر در تعداد نورون های چندشکلی در هسته پارابراکیال می شود و استفاده از آنتاگونیست گیرنده گابا A در دوزهای بالا می تواند سبب جلوگیری از تغییر شکل نورونی در این بخش از مغز گردد. این نتایج می تواند بازگوکننده اثر بیکوکولین در کاهش احساس درد باشد.

زمینه و هدف: دیسمنوره یا قاعدگی دردناک، یکی از شایع ترین مشکلات زنان است. تئوری رفتار برنامه ریزی شده، یکی از تئوری های مهمی است که فرآیند اصلی پذیرش رفتارهای بهداشتی را توضیح می دهد. این مطالعه، آموزش آرام سازی بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده بر شدت و مدت درد قاعدگی دردناک دانش آموزان دختر مشهد را مورد بررسی قرار داد.روش تحقیق: این مطالعه نیمه تجربی، بر روی 160نفر از دانش آموزان سال اول مقطع متوسطه شهر مشهد در سال 1392 که قاعدگی دردناک داشتند، انجام شد. دانش آموزان از پنج دبیرستان دخترانه منطقه 6، به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمون و کنترل قرار گرفتند. مداخله در چهار ﺟﻠﺴﻪﺑﺮﮔﺰار ﮔﺮدﻳﺪ. اطلاعات توسط پرسشنامه محقق ساخته، قبل و سه ماه پس از اجرای مداخله جمع آوری شد. داده ها پس از ورود به نرم افزار آماری SPSS (ویرایش 16)، با استفاده از آزمون های آماری WilcoxonIndependent t-Testو Paired t-test تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: پس از مداخله آموزشی، میانگین امتیازات آگاهی، نگرش، درک کنترل رفتار، قصد و انجام حرکات آرام بخش در گروه مداخله، به صورت معنی داری افزایش پیدا کرد (P<0.05). این تغییرات در گروه کنترل معنی دار نبود؛ همچنین تفاوت آماری معنی داری در هنجارهای انتزاعی دو گروه بعد از مداخله مشاهده نگردید.نتیجه گیری: می توان گفت آموزش آرام سازی بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده، در کاهش شدت و مدت درد دانش آموزان مبتلا به قاعدگی دردناک موثر است.

زمینه و هدف: آنوریسم آئورت شکمی یکی از عوامل مهم مرگ و میر به خصوص در مردان مسن می باشد. این مطالعه به منظور بررسی شیوع آنوریسم آئورت شکمی در افراد بالای 65سال مراجعه کننده به مراکز سونوگرافی بیمارستان های آموزشی شهر بیرجند در سال 1393 انجام شد.روش تحقیق: در این مطالعه مقطعی، از بین بیماران بالای 65سال مراجعه کننده به مراکز سونوگرافی بیمارستان های امام رضا (ع) و ولی عصر (عج) بیرجند در سال 1393 که سابقه عمل جراحی آنوریسم آئورت شکمی نداشته و تمایل به همکاری داشتند، 1451 نفر به روش نمونه گیری غیراحتمالی آسان انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای اندازه گیری قطر آئورت از دستگاه اولتراسونیکس ساخت کشور کانادا با پروب 3.5 مگاهرتز کروی لنیا استفاده شد. برای ثبت مشخصات دموگرافیک و عوامل خطرساز نیز از پرسشنامه استفاده گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS (ویرایش 16) و با کمک آزمون های آماری کای اسکوئر و T مستقل در سطح معنی داری P£0.05 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: بر طبق نتایج، از 1451 بیمار مورد مطالعه، 99نفر (%6.8) دچار آنوریسم آئورت شکمی بودند. فراوانی نسبی آنوریسم آئورت شکمی در دو جنس تفاوت معنی داری نداشت؛ اما متغیرهای سن، دیابت و دیس لیپیدمی با شیوع آنوریسم آئورت شکمی به طور معنی داری ارتباط داشت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، غربالگری برای تشخیص به موقع آنوریسم آئورت شکمی و اقدام درمانی مناسب پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: ظهور باکتری های غیرتخمیرکننده مقاوم به چنددارو تولیدکننده آنزیم های بتالاکتاماز وسیع الطیف (ESBLs)، هم اکنون به عنوان یک مشکل عمده در بیماران بستری مطرح است. هدف این مطالعه، بررسی گسترش باکتری های غیرتخمیرکننده مقاوم به چنددارو تولیدکننده آنزیم های بتالاکتاماز وسیع الطیف (ESBLs) جداشده از خون بیماران، با استفاده از سیستم اتوماتیک BACTEC 9240 در شیراز (ایران) بود.روش تحقیق: در این مطالعه مقطعی، 4825 نمونه خون از بیماران مشکوک به باکتریمی بستری در بیمارستان های شهر شیراز گرفته شد و وارد شیشه های محیط کشت خون سیستم اتوماتیک BACTEC 9240 گردید. با استفاده از تست های بیوشیمیایی تعبیه شده در سیستم API 20E اختصاصی، باکتری های غیرتخمیرکننده، مورد شناسایی نهایی قرار گرفتند. تست حساسیت آنتی بیوتیکی و شناسایی سویه های تولیدکننده ESBL، با استفاده از تست فنوتیپی DDST بر اساس پروتکل (2014) CLSI انجام پذیرفت.یافته ها: از کل 4825 نمونه خون جمع آوری شده، 1145 کشت خون (24درصد)، توسط سیستم BACTEC از نظر رشد میکروارگانیسم مثبت تشخیص داده شدند. از بین تمام ارگانیسم های جداشده از کشت های خون مثبت، 206 ارگانیسم، باکتری های گرم منفی غیرتخمیر کننده بودند. شایع ترین باکتری های غیرتخمیر کننده جداشده به ترتیب: پسودوموناس (%48)، اسینتوباکتر (%41.7) و استنوتروفوموناس (%8.2) بودند. در ایزوله های اسینتوباکتر، تولید ESBL در 70 ایزوله (%81.4) مشاهده شد. در بین آنتی بیوتیک های کلاس بتالاکتام، ایزوله های پسودوموناس، بهترین حساسیت را به پیپراسیلین-تازوباکتام (%46.5) نشان دادند.نتیجه گیری: بتالاکتام ها بر روی %40 عفونت های ناشی از پسودوموناس و %78 عفونت های اسینتوباکتر اثر ندارند. ظهور سویه های با مقاومت های چنددارویی، یک مشکل بزرگ سلامت ملی در ایران است که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد.

زمینه و هدف: فنیل کتونوری (PKU., OMIM261600)، شایع ترین اختلال ژنتیکی موجود در متابولیسم اسیدآمینه ها است که توارث اتوزمال مغلوب دارد. این بیماری، در اثر نقص آنزیم کبدی phenylalanine – hydroxylase ناشی از جهش ژن کدکننده آن حاصل می گردد. این مطالعه با هدف بررسی میزان بروز بیماری PKU در استان خراسان جنوبی از تیرماه 1391 لغایت خرداد 1393 انجام گردید.روش تحقیق: این مطالعه، یک مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات، فرم غربالگری فنیل کتونوری (فرم شماره 5 مرکز بیماری ها) بود. روش نمونه گیری به صورت سرشماری کلیه موالید زنده استان خراسان جنوبی از تیرماه 1391 تا خرداد 1393 بود. اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS (ویرایش 18) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: کل جمعیت غربالگری شده در استان 30368 نفر با پوشش صددرصدی بود. در این میان، فراوانی موارد قطعی بیماری فنیل کتونوری 3 مورد بود (2 مورد مونث و یک مورد مذکر). والدین هر کدام از سه بیمار با یکدیگر خویشاوند بودند. فراوانی بروز تاخیر تکاملی در نوزادان مبتلا به دلیل غربالگری به موقع، صفر بود. میزان بروز بیماری فنیل کتونوری در موالید ایرانی استان 0.996:10000 و در کل موالید استان (ایرانی و افاغنه) 0.987:10000 بود. بروز این بیماری در شهرستان قاین: 3.68:10000، در کل موالید (ایرانی و افغانی) شهرستان بیرجند 0.813:10000 و در سایر شهرستان ها برابر صفر بود.نتیجه گیری: بر طبق نتایج مطالعه، بروز بیماری فنیل کتونوری در استان خراسان جنوبی طی سال های 91-93، رقم ناچیزی است؛ با این وجود، میزان موارد مشکوک بیماری درخور توجه است. از این رو ادامه روند طرح غربالگری ملی از نوزادان در آغاز تولد، از اهمیت خاصی برخوردار است.