روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1391 | دوره:8 | شماره:31 |تعداد مقالات:17

در این مقاله، در مورد فقدان برخی از حوزه های پژوهشی هویت اظهار نظر شده است و با تمرکز بر این حوزه ها، راه های گسترش پژوهش های هویت مورد بحث قرار گرفته است. در این جهت، تحلیل مولف به پیشینه ای محدود است که از نظریه اریکسون و نواریکسونی سرچشمه می گیرند. تکیه بر روی آوردهای نظری محدودکننده، کوته نظری روش شناختی و عدم توجه به مباحث مهم اجتماعی و به کار بسته، حوزه هایی اند که به آنها اشاره شده است.

هدف پژوهش حاضر شناخت الگوهای کنش وری خانواده به عنوان میانجی گر ادراک دلبستگی دوران کودکی به هر والد (ایمن و ناایمن) و مقابله مذهبی بود. 870 دانشجو با روش خوشه ای چندمرحله ای از دانشگاه های تهران، مقیاس ارزشیابی انسجام و انعطاف پذیری خانواده (السون، جورال و تیزدل، 2004)، مقیاس مقابله مذهبی (پارگامنت، کوئینگ و پرز، 2000) و مقیاس دلبستگی دوران کودکی نسبت به هر والد (هازن و شیور، 1986) را تکمیل کردند. برای تحلیل نتایج از روش مدل یابی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که 1) خانواده رهاشده آشفته به طور کامل رابطه بین دلبستگی ناایمن به هر والد و مقابله مذهبی مثبت را میانجی گری می کند، 2) خانواده منسجم منعطف، میانجی گر رابطه بین دلبستگی ایمن به هر والد و مقابله مذهبی منفی است، 3) سبک دلبستگی ناایمن به پدر اثر مستقیم و غیرمستقیمی (از طریق انسجام و انعطاف پذیری خانواده) بر مقابله مذهبی منفی دارد، و 4) ایمنی به پدر اثر مستقیمی بر مقابله مذهبی مثبت دارد، اما دلبستگی به مادر نقش مستقیمی در پیش بینی مقابله مذهبی ندارد. بدین ترتیب، نه تنها نقش تاریخچه دلبستگی در درک راهبردهای مذهبی حایز اهمیت است، بلکه کنش وری خانواده در این رابطه نقش مهمی ایفا می کند.

هدف پژوهش حاضر تعیین مهارت های بنیادی 103 دانش آموز پایه چهارم دارای ناتوانی ریاضی بر اساس آزمون ایران کی مت (هومن و محمداسماعیل، 1381) و ناتوانی توام ریاضی و خواندن بر اساس خرده آزمون خواندن کلمه ها در آزمون خواندن (کرمی نوری و مرادی، 1387) بود. نمونه متشکل بود از سه گروه که از لحاظ بهره هوش همگن شده بودند: کودکان واجد ناتوانی ریاضی و توانایی متوسط در خواندن (24 نفر)، ناتوانی توام در خواندن و ریاضی (24 نفر) و پیشرفت متوسط در ریاضی و خواندن (26 نفر). مهارت های بنیادی شامل پردازش آوایی، پردازش زمانی - شنیداری و حافظه کوتاه مدت آوایی و حافظه کاری آوایی بودند. نتایج تحلیل واریانس تک متغیری و آزمون های تعقیبی (توکی) نشان دادند که کودکان دارای ناتوانی ریاضی نسبت به کودکان واجد پیشرفت متوسط در خواندن و ریاضی در پردازش زمانی - شنیداری عملکرد ضعیف تری دارند. نتایج در کل نشان دادند که نارسایی در پردازش آوایی، پردازش زمانی - شنیداری و حافظه کوتاه مدت آوایی در شکل گیری ناتوانی توام خواندن و ریاضی نسبت به ناتوانی ریاضی، نقش بیشتری دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری و بازآموزی اسنادی بر حل مساله ریاضی دانش آموزان پسر دارای ناتوانی هوشی تحولی انجام شد. 45 دانش آموز پایه سوم راهنمایی به روش تصادفی خوشه ای از مدارس کم توان ذهنی استان تهران انتخاب و به تصادف در سه گروه 15 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) قرار داده شدند. طرح تحقیق از نوع طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. به هر یک از دو گروه آزمایش یکی از روش های راهبردهای یادگیری (بشاورد، 1379) و بازآموزی اسنادی (گلپرور، 1388) در هشت جلسه 45 دقیقه ای آموزش داده شد. از آزمون معلم ساخته ریاضی برای سنجش عملکرد حل مساله ریاضی و از آزمون هوش وکسلر (وکسلر، 1986) برای تعیین بهره هوشی دانش آموزان استفاده شد. داده ها با روش تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که بین میانگین عملکرد ریاضی گروه های آزمایشی راهبردهای یادگیری و بازآموزی اسنادی، و گروه بازآموزی اسنادی و گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد. می توان نتیجه گرفت که روش آموزشی راهبردهای یادگیری بیش از بازآموزی اسنادی عملکرد دانش آموزان را در حل مساله ریاضی افزایش داده است.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی ناگویی خلقی بر پایه راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان و سلامت عمومی بود. 431 دانشجوی دانشگاه ارومیه (193 مرد، 238 زن) به عنوان نمونه به شیوه نمونه برداری تصادفی طبقه ای انتخاب و با پرسشنامه های راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایچ و اسپینهاون، 2002) پرسشنامه سلامت عمومی (گلد برگ و هیلر، 1979) و مقیاس فارسی ناگویی خلقی تورنتو (بگبی، پارکر و تیلور، 1994) ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که ناگویی خلقی با تمام زیرمقیاس های سلامت عمومی رابطه مثبت معنادار دارد. همچنین، ناگویی خلقی با ابعاد سرزنش دیگران، سرزنش خود و فاجعه آمیزپنداری، رابطه مثبت معنادار، و با ابعاد توجه مثبت مجدد و پذیرش رابطه منفی معنادار داشت. از بین متغیرهای پژوهش، نارساکنش وری اجتماعی، اضطراب، پذیرش، سرزنش خود و فاجعه آمیزپنداری، و سرزنش دیگران 25 درصد از واریانس ناگویی خلقی را تبیین کردند. هر چقدر ناگویی خلقی بالاتر باشد، سلامت عمومی پایین تر و کاربرد راهبردهای نظم دهی شناختی ناکارآمدتر خواهد بود. نتایج این پژوهش ضرورت بازشناسی نقش راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان ها و سلامت عمومی را در پیش بینی ناگویی خلقی دانشجویان مورد تاکید قرار می دهند.

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی برنامه آموزش مدیریت رفتاری والدین در کاهش تنیدگی والدینی مادران کودکان درخودمانده بود. بر اساس یک طرح شبه تجربی، 30 مادر کودک درخودمانده انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه قرار داده شدند. گروه ها از نظر سن و جنس کودک، و سن و تحصیلات مادر همتا شدند. پرسشنامه تنیدگی والدینی (آبیدین، 1990) در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به دو گروه داده شد. گروه آزمایش، به مدت شش هفته (هر هفته یک جلسه دو ساعته) در جلسه های آموزش والدین شرکت کردند و گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. یافته های تحلیل واریانس با استفاده از اندازه های مکرر نشان دادند که این برنامه بر کاهش تنیدگی والدینی اثر دارد و به افزایش توانایی مقابله با تنیدگی والدینی منجر می شود. استلزام های بالینی برای پیشگیری و درمان تنیدگی والدینی در مادران کودکان درخودمانده مورد بحث قرار گرفتند.

در این پژوهش میزان و عوامل ایجادکننده فرسودگی شغلی دوره میانسالی و مشاغل خدمات انسانی مورد بررسی قرار گرفت. 1473 نفر از افراد میانسال شاغل در بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور از هشت استان به روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، سیاهه فرسودگی شغلی مزلاچ (مزلاچ و جکسون، 1981) و سیاهه محقق ساخته عوامل فرسودگی شغلی را تکمیل کردند. نتایج نشان دادند که 47 درصد از نمونه پژوهش به فرسودگی شغلی بالا، 24 درصد به فرسودگی شغلی متوسط و 29 درصد فرسودگی شغلی پایین دارند. تفاوت بین سطوح مختلف فرسودگی شغلی افراد در تمامی عوامل فرسودگی شغلی معنادار بود. تفاوت بین افراد دارای سنوات خدمت زیاد و کم در زیرمقیاس های فرسودگی شغلی (خستگی هیجانی، شخصیت زدایی و فقدان تحقق شخصی) معنادار بود، اما در مقیاس کلی فرسودگی شغلی تفاوت معنادار وجود نداشت. از بین عوامل فرسودگی شغلی اثر اضافه بار شغل، مهارگری، پاداش ها و نظام ارزش ها بر میزان فرسودگی شغلی معنادار بود. تلویحات این یافته ها در رابطه با پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی میانسالی به منزله یک رویداد بالقوه در خلال فرایند تحول روان شناختی در بافت های حرفه ای انسانی مورد بحث قرار گرفتند.

به منظور آزمون تغییرناپذیری ساختار عاملی سیاهه تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی (انگ و هوان، 2006)، 680 دانش آموز دبیرستانی (355 تیزهوش، 325 غیرتیزهوش) به این سیاهه پاسخ دادند. برای بررسی روایی بین گروهی این سیاهه یا تغییرناپذیری ساختار عاملی آن در بین دانش آموزان تیزهوش و غیرتیزهوش از تحلیل عاملی تاییدی چندگروهی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی تک گروهی نشان دادند که در هر دو گروه تیزهوش و غیرتیزهوش، الگوی دو عاملی سیاهه تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی (عامل تنیدگی ناشی از انتظارهای خود و عامل تنیدگی ناشی از انتظارهای والدین/معلمان) برازش خوبی با داده ها دارد. نتایج تحلیل عامل تاییدی چندگروهی، تغییرناپذیری بین گروهی ساختار عاملی، بارهای عاملی، واریانس ها و کواریانس های بین عاملی سیاهه تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی را در دو گروه نوجوانان تیزهوش و غیرتیزهوش نشان داد. نتایج پژوهش حاضر با تاکید بر تغییرناپذیری ساختار عاملی این سیاهه در بین دانش آموزان تیزهوش و غیرتیزهوش نشان دادند که سیاهه تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی در دو گروه، از نظر مفهومی، سازه مشابهی را اندازه گیری می کند.

این پژوهش با هدف شناخت رابطه سبک های دلبستگی و والدگری با تجربیات معنوی و اعمال مذهبی اجرا شد. 333 دانشجوی پسر با (دامنه سنی 20 تا 30 سال) از دانشگاه علامه طباطبایی به روش نمونه برداری خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد بررسی از پرسشنامه اقتدار والدگری (بوری، 1991)، سیاهه سبک دلبستگی (بشارت، 1379) و سنجش چندبعدی معنویت و دینداری (موسسه ملی سلامت، 1999) استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین سبک دلبستگی ایمن با تجربیات معنوی و اعمال مذهبی در بزرگسالی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین، یافته ها مبین آن بود که بین سبک والدگری مقتدرانه و تجربیات معنوی و اعمال مذهبی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. در مجموع، می توان نتیجه گرفت که شیوه والدگری مقتدرانه و سبک دلبستگی ایمن پیش بینی کننده مناسب تجربیات معنوی و اعمال مذهبی در بزرگسالی هستند.