قلم
سال:1390 | دوره:6 | شماره:14 |تعداد مقالات:7

سعی ما در این مقاله، نشان دادن فاکتورهاﻯ گوناگون در ارائه یک متن به زبان بیگانه است. در این مقاله شاهد توانمندیهایی چون مجموعه شناختها و مهارتها هستیم که نقش بسیار مهمی در یادگیری زبان بیگانه ایفا می کنند. توانمندیهاﻯ عمومی بر چهار پایه استوارند:دانش (savoir)، دانش عملی یا به عبارتی مهارت بکار بستن زبان ((savoir-faire، زبان زیستی یا به عبارتی رعایت مسائل اجتماعی-فرهنگی زبان به هنگام کاربرد (savoir-etre) و توانایی یادگیری(savoir-apprendre) بدیهی است که نقش اساسی آموزش زبانهای زنده توسعه این توانمندیها در برقراری ارتباط است و دانشجو بایستی توانایی بیان مطالب آن هم به شیوه ای آسان و البته صحیح را داشته باشد. اما ناتوانی دانشجویان ایرانی در زمینه توانمندیهایی که بیشتر از نوع زبانشناختی هستند مانع از این می شوند تا آنها بتوانند متنی منسجم و قابل فهم ارائه دهند. با تجزیه و تحلیل 227 ورقه امتحانی نگارش ساده از دانشجویان ایرانی در مقطع لیسانس اشکالات رایج در فرایند نگارش به زبان فرانسه را ارائه خواهیم داد.

میان گفتار و نوشتار فاصله بسیار است. این فاصله به اندازه ای زیاد است که دانشجویانی که زبان فرانسوی را به عنوان زبان خارجی در کشور خود سالها به گونه سنتی فرا می گیرند، زمانی که برای اولین بار به یک کشور فرانسوی زبان مسافرت می کنند، به دشواری توانائی فهمیدن و صحبت کردن به زبان فرانسوی را دارند و این طور به نظر آنها می رسد که یک زبان ناآشنا را می شنوند. این وضعیت بدون تردید دلیل بر این است که بیشتر دانشجویان در زمان یادگیری خود آموزشی دیده اند که بر پایه دستور زبان فرانسوی نوشتاری بوده و یا گونه ای از زبان گفتاری فرانسوی را که در حقیقت زبان نوشتاری-گفتاری است، فرا گرفته اند.برای زبان آموزان فارسی زبان، فراگیری زبان فرانسوی دشواری دیگری که دارد آن است که زبان فرانسوی و فارسی از دید گونه شناسی با هم تفاوت دارند: از دید گاه ساختاری، آوائی، و گفتار شفاهی. با توجه به دشواری های یاد شده، این نوشتار کوشش دارد نشان دهد که چگونه آهنگ زبان می تواند ما را از ساختار گفت و شنود بین دو زبان آموز پیشرفته در زبان فرانسوی آگاه سازد و نیز چه تفاوت هائی میان گفتار خود فرانسوی زبانان، آنطوری که در کتاب «گرامر آهنگ زبان» یا تئوری پاراگراف گفتاری توسط مورل و دانن بوالو (1998) توصیف شده، وجود دارد. تئوری یاد شده چارچوب این پژوهش قرار گرفته است و شامل چند رشته می شود: 1- تحلیل صوتی یا تحلیل اکوستیک آ هنگ زبان، 2 – آهنگ زبان، 3- تجزیه و تحلیل ساختار نحوی و ساختار واژه ای، 4- تجزیه و تحلیل سخنگوئی. اضافه بر این، تئوری بیان که توسط کولیولی (1990) گسترش یافته است را هم در بر می گیرد.

هدف از ارائه این مقاله معرفی یکی از چارچوب های اصلی متن سازی در زبان فرانسه است. چارچوب استدلالی از نظر ما حضوری کمرنگ در عرصه مطالعات زبان نزد محققان زبان فرانسه در کشورمان داشته و یا شاید به کل از حوزه مطالعات ایشان خارج بوده است. این امر می تواند یکی از دلایل غیبت این چارچوب متن ساز در کلاس زبان فرانسه در دانشگاه های کشور باشد. در این مقاله سعی شده است که پس از ورودی هرچند سریع و گذرا به مقوله گونه شناسی متون، مفهوم استدلال در سیر تاریخی پیدایش مورد بحثی شناخت شناسانه قرار گیرد و در ادامه، این مفهوم به عنوان چارچوبی در زبان که متعلق به گفتمانی به همین نام نیز هست (گفتمان استدلالی) مطالعه می شود.

برای آموزش زبانهای خارجی که شامل آموزش زبان فرانسه به عنوان یک زبان خارجی نیز می شود، معلم نیازمند یک قالب آموزشی مشخص و معین در حیطه یک روش تدریس کاربردی می باشد، او همچنین به کتاب های آموزشی نیاز دارد که بر اساس روش تدریس به کار گرفته تحریر شده اند. علاوه بر آن، استاد زبان خارجی باید بتواند بوسیله یک سیستم آزمون گیری مناسب سطح یادگیری زبان آموزان را بسنجد که از یک طرف، در موازات با روش تدریس بکار گرفته بوده و از طرف دیگر، در تطابق با کتاب های آموزشی استفاده شده باشد. همه این ابزارهای آموزشی و روش تدریس برای آموزش زبان فرانسه در کشورهای غیر فرانسه زبان از قبل برنامه ریزی شده است. چون ادبیات فرانسه در ایران یک ادبیات خارجی تلقی می شود، ما با الهام گیری از روش آموزشی ذکر شده، تصمیم گرفتیم که سیستم آموزشی متناسبی را برای اعمال خوانش دانشگاهی متون ادبی فرانسه پیشنهاد کنیم. در این راستا، ما ابتدا به توضیح خوانش دانشگاهی پرداخته ایم که خوانش تحلیلی چند جانبه متون ادبی فرانسه می باشد به صورتی که در بر گیرنده مجموع تحلیل های زبانشناختی، جامعه شناختی، روانشناختی و ... است. سپس ما متد مناسب قابل اعمال برای انجام خوانش دانشگاهی را تشریح کرده ایم که بر اساس آن دانشجو به صورت فعال در امر آموزش ادبیات مشارکت دارد و در نهایت، نحوه انجام عملی خوانش دانشگاهی را با ذکر همه جزئیات و بر طبق اصول متد ذکر شده و با توجه به محتوای خوانش دانشگاهی که تحلیلی چند جانبه می باشد، توضیح داده ایم.

امانوئل کارر از نویسندگان صاحب اعتبار سال های اخیر کشور فرانسه است. او در کتاب خود رقیب به حکایت «ماجرای ژان کلود رمان» می پردازد. مردی که خود را به عنوان پزشک سازمان بهداشت جهانی به تمام اطرافیانش معرفی کرده بود، بعد از هیجده سال دروغ و پنهان کاری زمانی که احساس کرد ممکن است پرده از تمام دروغ هایش برداشته شود، در روز نهم ژانویه 1993 اقدام به قتل همسر، فرزندان و پدر و مادرش کرد. او پس از کشتن آن ها سعی نمود تا به زندگی خود خاتمه دهد، اما موفق نشد. این حادثه واقعی اما باور نکردنی جلب نظر امانوئل کارر را کرد و نویسنده را بر آن داشت تا به نگارش کتابی بپردازد، در آن به کنه این دروغ بافی ها و صحنه سازی ها نفوذ کند. کارر می خواست بداند واقعا چه عللی ژان کلود رمان را بر آن داشته اند تا این اندازه از واقعیت فاصله بگیرد. او بدنبال «چرای» نهفته اعمال قهرمان داستان می گشت. در نتیجه اثری خلق کرد که در نیمه راه نوع شرح حالی و رمان قرار می گیرد. تا جایی که کارر با تکیه بر مستندات به شرح داستان زندگی ژان کلود رمان می پردازد و حتی شجره نامه او را نیز تشریح می کند، کتاب را می توان در دسته کتاب های «زندگی نامه ای» طبقه بندی کرد. ولی در صفحاتی که خود ژان کلود رمان داستان زندگی اش را برای دیگران تعریف می کند کتاب مبدل به «روایت زندگی» می شود. گاهی هم پیش می آید که کارر برای درک بهتر ماجرا، زندگی شخصی خود را با زندگی ژان کلود رمان مقایسه کرده و به شرح زندگی خویش می پردازد. در چنین مواقعی کتاب بیشتر شبیه یک «شرح حال شخصی» است. اما در بسیاری از مواقع هم تلاش نویسنده برای فهمیدن عمق شخصیت و انگیزه اصلی اعمال ژان کلود رمان با مشکل روبرو می شود، در چنین مواقعی دست یافتن به واقعیت غیر ممکن است چون ژان کلود یا چیزی نمی داند و یا نمی خواهد بگوید و اطرافیان نزدیک او هم از آن جایی که به قتل رسیده اند، نیستند تا نویسنده را یاری دهند. در چنین حالتی نویسنده برای نگارش اثر خود و پر کردن قسمت های مبهم ماجرا ناگزیر به قدرت تخیل خویش متوصل شده و آن قسمت ها را می آفریند. در این صفحات کتاب بیشتر به «رمان» شباهت دارد. مختصر آن که قرار دادن اثر فوق در قالب یک نوع ادبی مشخص غیرممکن به نظر می رسد. از این رو منتقدین کتاب امانوئل کارر را «هیولای ادبی» نامیده اند.

این مقاله به بررسی نظریه های اومبرتو اکو که در کتاب معروفش خواننده نمونه ارائه شده و همچنین نظریه های باختین، ارائه شده در کتاب مکان زمان مند و کاربرد این نظریه ها در تحلیل گفتمان گزیده ای از رمان مادام بوواری اثر گوستاو فلوبر پرداخته است. این بررسی نشان می دهد که از نظر باختین هر مخاطب متن داستانی یک عنصر جدید به متن فرانسه می افزاید و همین امر گفتمانی نو در رمان به وجود می آورد.در برگزیده ای از رمان فلوبر که در این مقاله مورد بحث است، می بینیم چگونه تلاقی گفتمانی بین مکان زمان مند حاصل خلاقیت مولف و خواننده متن فلوبر رخ می دهد که متن را از همزمانی با نویسنده رها کرده، به سوی در زمانی و جاودانگی شاهکار های ادبی سوق می دهد.

شرح حال خود نگاری قبل از آنکه در قرن بیستم یکی از مطرح ترین انواع ادبی شود دستخوش تغییری ماهوی گردیده که بیش از همه معلول پیشرفت علوم انسانی به ویژه روانکاوی، جامعه شناسی و قوم شناسی بوده است. این بار برای پیدایش اندیشه های مربوط به ضمیر ناخودآگاه است که به طور قابل توجهی «من درون» را در شناساندن خود یاری می رساند. دیگر لازم نیست جستجوی دشوار خود که زین پس بر اساس معیارهای شخصی تحقق می یابد به دنبال تاییدی از سوی جمع باشد.اثر شرح حال خودنگاری رب گرییه نمونه خوبی در این زمینه به دست می دهد. نوآوری این اثر هم در قالب و هم در محتوا نهفته است. در نتیجه، شرح حال خودنگاری نویسنده ضمن اینکه، در کنار جستار و رمان، یکی از اجزا «رمان های سه گانه» را تشکیل می دهد، با آنها نیز تعاملی نزدیک دارد؛ تعاملی که در ارتباطی سه گانه و تنگاتنگ بین اجزا تشکیل دهنده اثر معنا می یابد. پژوهش پیش رو فرصتی است تا از نزدیک مکانیزم هایی را بررسی کنیم که رویکرد جدید رب گرییه، بی توجه به «پیمان شرح حال خود نگاری»، مورد استفاده قرار می دهد.