پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1398 | دوره:16 | شماره:33 (پیاپی 60) |تعداد مقالات:6

پژوهش حاضر با هدف شناسایی دلالت های برنامه درسی چندفرهنگی میشل فوکو و هنری ژیرو بر اصلاح و بازطراحی برنامه درسی دوره ابتدایی ایران انجام شد. روش پژوهش تحلیلی-استنتاجی، حوزه پژوهشی کلیه منابع دیجیتال و چاپی مرتبط با موضوع، روش نمونه گیری هدفمند، ابزار پژوهش فرم های فیش برداری، شیوه تجزیه؛ تحلیل محتوای کیفی و ارزیابی اعتبار یافته ها از طریق داوری تخصصی بود. یافته های پژوهش نشان دادند که بر اساس آراء تربیتی فوکو و ژیرو می توان مواردی همچون تجزیه وتحلیل دیالکتیکی تجارب روزمره، تعلیم و تربیت مرزی، تحقق عدالت تربیتی، کسب توانایی همزیستی، آگاهی انتقادی، پیشگیری و مقاومت در برابر بازتولید نابرابری اجتماعی، شنیدن و توجه کردن به صدای گروه ها و نژادهای مختلف جامعه، رویگردانی از نخبه گرایی و حرکت در راستای توجه به فرهنگ عمومی، توجه به گفتمان های اخلاقی و. . . را در راستای سیاست گذاری اصلاح گرایانه و بازطراحی عناصر برنامه درسی دوره ابتدایی ایران مورد توجه قرار داد. محصول نهایی یا خروجی این نوع از برنامه درسی از نظر فردی به یادگیرنده ای رشد یافته و از نظر اجتماعی به شهروندی فعال در سطح محلی، ملی و جهانی مبدل می شود.

وجود تنوع نژادی، قومی، زبانی، فرهنگی، در کشورهای مختلف، نظام های تربیتی آن ها را متعهد نموده تا پاسخی درخور و شایسته به پدیده تنوع و تکثر جوامع خود بدهند و به نحوی شایسته در برنامة آموزشی مورد توجه واقع شوند. تربیت چندفرهنگی، رویکردی است که در پاسخ به تنوع و تکثر فرهنگی در یک جامعه و نظام تربیتی آن اتخاذ می شود. این مطالعه با هدف بررسی چیستی و دلایل توجه به برنامه درسی چند فرهنگی و شناسایی مؤلفه های آن انجام گرفت. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل محتوا بود. به منظور جمع آوری اطلاعات از همة منابع در دسترس در حوزة تعلیم وتربیت چندفرهنگی موجود در کتابخانه چاپی و الکترونیک (پایگاه های اطلاعات علمی معتبر) استفاده شد و با به کارگیری نظام مقوله ای قیاسی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش ضمن مشخص کردن ضرورت های تعلیم وتربیت چندفرهنگی (واقعیت های اجتماعی جامعة ایران، منزلت و کرامت انسانی و لزوم احترام به فرهنگ همة انسان ها، فقدان آموزش چندفرهنگی در نظام تربیتی کنونی، جهانی شدن و الزامات آموزشی ناشی از آن، ضرورت های تربیتِ معلمان آشنا به آموزش چندفرهنگی) نشان داد که توجه به برنامة درسی چندفرهنگی در آموزش، در شرایط کنونی جهانی و ملی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است و در پایان مؤلفه های آموزش چندفرهنگی مورد شناسایی قرار گرفتند که به طور خلاصه می توان موارد زیر را اشاره نمود: آموزش ضد تبعیض نژادی، پذیرش تنوع و تکثر، همزیستی مسالمت آمیز با گروه های دیگر، رعایت عدالت تربیتی، انعطاف در برنامه های درسی، تنوع در استفاده از روش های تدریس، تنوع در استفاده از مواد آموزشی، حق حفظ زبان های اقلیت.

هدف اصلی این پژوهش شناسایی عناصر اصلی برنامه درسی تربیت شهروند جهانی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران است. روش پژوهش در این مطالعه، روش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. جامعة آماری این پژوهش شامل معلمان، متخصصان و اساتید صاحب نظر در زمینة شهروندی جهانی بودند که به صورت هدفمند و از روش گلوله برفی انتخاب شدند. انتخاب افراد نمونه تا اشباع نظری داده ها ادامه پیدا کرد. درمجموع با 34 نفر که شامل 18 معلم و 16 متخصص و عضو هیئت علمی دانشگاه بودند، مصاحبه به عمل آمد. به منظور تحلیل داده های حاصل از مصاحبه از روش کیفی گرانهیم و لوندمن استفاده شد. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختارمند در طی مراحل کدگذاری مورد تحلیل قرار گرفت که در قالب 9 مقوله کلی شامل: ضرورت و نیاز؛ اهداف؛ محتوا؛ روش های یاددهی-یادگیری؛ نقش معلم؛ ارزشیابی؛ مواد و منابع؛ فضا و زمان ارائه شده اند. همچنین برای تأمین روایی و پایایی از روش لینکلن و گوبا با استفاده از چهار معیار موثق بودن و اعتبار، انتقال پذیری، اطمینان پذیری و تأییدپذیری جهت ارزیابی، استفاده شد. در پایان نیز کاربرد روش فبک در تربیت شهروند جهانی بررسی و نهایتاً پیشنهاداتی در راستای توسعه برنامه ارائه شده است.

هدف این مطالعه ارائة راهکارهای اعتلای شایستگی های حرفه ای معلمان و تعیین اثربخشی آن هاست. بدین منظور از ترکیبی از پژوهش های کمی و کیفی استفاده شد. راهکارها از طریق مطالعه منابع معتبر داخلی و خارجی و بررسی نظرات صاحب نظران، استخراج و در چهار دسته بر اساس «معماری برنامه درسی تربیتِ معلم ایران» و تحت چهار عنوان شامل «شایستگی های معطوف به دانش موضوعی»، «شایستگی های معطوف به دانش تربیتی»، «شایستگی های معطوف به عمل تربیتی موضوعی» و «شایستگی های معطوف به دانش عمومی» طبقه بندی شدند. نظرات چهار گروه استادان دانشکده های علوم تربیتی، استادان تربیت معلم، معلمان خبره و دانشجومعلمان در خصوص وضعیت و اولویت اثربخشی راهکارها، جمع آوری و تحلیل شد. میانگین امتیازات راهکارها، از نظر همه گروه های پاسخگو در همه موارد (به استثناء دو مورد) یکسان بوده است. این نتایج نشان می دهد که نوعی مشابهت (دست کم بر اساس تحلیل آماری)، بین نظرات متخصصان (استادان دانشگاه ها) و ذینفعان (معلمان و دانشجو معلمان) دربارة راهکارهای شناسایی شده وجود دارد. این موضوع همسویی عرصه های «نظر» و «عمل» را نشان می دهد که موجب سهولت بیشتر برنامه ریزی رشد حرفه ای معلمان می گردد. همچنین راهکارهای «کسب شایستگی های معطوف به دانش موضوعی» با کسب میانگین 84/15 بالاترین قابلیت و راهکارهای «کسب شایستگی های معطوف به عمل تربیتی موضوعی» با کسب میانگین 52/95 دارای کمترین قابلیت هستند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین قدرت تبیین مولفه های به دست آمده در برنامه درسی دانشجو می باشد. این مطالعه از حیث نوع بنیادی، از حیث رویکرد، توصیفی و از نوع طرح های آمیخته اکتشافی است. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش مصاحبه بازپاسخ با هشت نفر از صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت در دانشگاه تهران در بخش کیفی؛ و پرسشنامه استخراج شده از نتایج مصاحبه در بخش کمی است که در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی به منظور تایید و رتبه بندی مولفه های مربوط به ویژگی های دانشجویان اجرا شد. در بخش کیفی به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش سه مرحله ای اشتراوس و کوربن (1990) و در بخش کمی از تحلیل ساختار تاییدی و آزمون فریدمن استفاده شد. بر اساس 100 مشاهده جمع آوری شده، چارچوب نظری با استفاده از نرم افزار AMOS مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به نرمال نبودن داده ها، از روش GLS جهت برآورد پارامترها استفاده گردید. درمجموع چهار مولفه محوری از مصاحبه های انجام گرفته به دست آمدند که عبارت اند از: ویژگی های برنامه درسی دانشجو؛ عناصر اصلی آن شامل دانشجو، استاد و سازمان؛ مراحل شکل گیری شامل عوامل زمینه ای و عوامل محرک؛ و موانع و چالش های شکل گیری این برنامه درسی.

هدف کلی پژوهش، بررسی چارچوب مفهومی ساخت بستة آموزشی بازی های شناختی و عصب روان شناختی برای کودکان نارساخوان از طریق مؤلفه های شناختی و عصب روان شناختی نارساخوانی است. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس همة پژوهش های انجام گرفته از سال 2001 تا سال 2017 در داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفت. داده ها به روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار Nvivo بررسی شدند. تحلیل داده ها، 8 مضمون سازمان دهنده شامل: نقایص شناختی-ادراکی، نقص در مهارت های حافظه، نقص در توجه، نقص در پردازش واج شناختی، نقص در انسجام مرکزی، نقص در سرعت نامیدن و پردازش، نقص در مهارت های حرکتی و نقص در کارکردهای اجرایی را آشکار ساخت، همچنین 38 مضمون پایه نیز برای ساخت بستة آموزشی بازی های شناختی و عصب روان شناختی برای کودکان نارساخوان معرفی گردیده است. به منظور روایی و مناسب بودن مضامین مدل پیشنهادی، پرسشنامه ای طراحی و بین خبرگانی که دانش و تبحر در حوزة اختلالات یادگیری داشتند توزیع گردید و پایایی کدگذاری با استفاده از روش هولستی مورد تأیید قرار گرفت.