توسعه کارآفرینی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

در قرن 21 اهمیت پای بندی رهبران کارآفرین به اخلاق کسب وکار به دلیل وقوع رسوایی های اقتصادی اخیر، همچون انرون و پارمالات بیشتر شده است. نظر به نقش کنونی کارآفرینان در ایجاد اشتغال و تولید محصولات نوآورانه و ضرورت درک ماهیت رسوایی های مذکور، پژوهش کیفی حاضر با روش تحلیل مضمون به کنکاش در ماهیت پایبندی رهبران کارآفرین ایرانی به اخلاق کسب وکار می پردازد. مؤلفان تلاش کردند تا تجربیات مشارکت کنندگان را در "دوراهه های" اخلاقی کسب وکاری بررسی نموده و التزام آنان به اصول اخلاقی را مورد تحلیل قرار دهند. جامعه پژوهشی منتخب، "رهبران کارآفرین" اقتصادی ایرانی بودند که به کمک معیارهایی همچون مالکیت کسب وکار تثبیت شده، نوآوری مکرر و مالکیت برند شناسایی شدند. نمونه های نهایی نیز به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و داده های میدانی طی دوازده مصاحبه عمیق و واقعه محور جمع آوری شد. تحلیل داده ها نیز به شیوه تحلیل مضمون (استخراج شواهد مرتبط، کدگذاری اولیه و احصاء مضمون مشترک) صورت گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پایبندی مشارکت کنندگان به اخلاق کسب وکار صور سه گانه متمایزی دارند که مؤلفان پیشنهاد می کنند سنخ شناسی التزام حداقلی به اخلاق کسب وکار (قانون گرایی)، التزام میانه (بازار گرایی) و التزام حداکثری (وظیفه گرایی) را به این پدیده نسبت دهیم.

تاب آوری، یکی از مفاهیم مهم و حیاتی در علوم مختلف می باشد که در سال های اخیر توسط محققان حوزه کسب وکار و سازمان، مورد بررسی قرار گرفته است. تاب آوری به معنای ظرفیت یک کسب وکار برای زنده ماندن، انطباق و پایداری، در مواجه شدن با تغییرات آشفته و پرتلاطم است. این پژوهش با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر ظرفیت تاب آوری کسب وکارهای کوچک و متوسط فعال در حوزه تولید قطعات خودرو صورت گرفته است. براین اساس، تحقیق حاضر بر مبنای هدف، کاربردی بوده و برمبنای طرح تحقیق توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش قطعه سازان صنعت خودرو در کشوراند. . با استفاده از فرمول کوکران، 99 شرکت به روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه های استاندارد تحقیق، برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارSmartPLS3 استفاده شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که دارایی ها و منابع سازمان 34درصد، و رقابت پذیری پویای سازمان 5/41درصد از تغییرات تاب آوری کسب وکارهای کوچک و متوسط را تبیین می کنند. این در حالی است که متغیر یادگیری و فرهنگ، تأثیر معناداری بر ظرفیت تاب آوری نداشته است.

در دنیای امروز که سهم خدمات در اقتصاد کشورها همواره درحال افزایش است، نوآوری در خدمات و توسعه خدمت جدید (NSD)، برای بنگاه های خدماتی بسیار مهم و حیاتی شده است. یکی از مهم ترین مباحث در این حوزه، بررسی علل عدم موفقیت توسعه خدمات جدید در بخش های مختلف خدماتی در دنیا و به ویژه در کشورمان است. تحقیق حاضر، با رویکردی کیفی مبتنی بر مطالعه چندموردی، به بررسی علل عدم موفقیت توسعه خدمات جدید در اپراتورهای تلفن همراه ایران از منظر فرآیند توسعه آن ها پرداخته است. در این تحقیق، از میان تجربیات ناموفقِ توسعه خدمت جدید در اپراتورهای تلفن همراه کشورمان و از طریق نمونه گیری هدفمند، 5 مورد انتخاب شده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد، درنظر نگرفتن ملاحظات فرهنگی و اجتماعی، فراموشی برخی از گام های مهم، عدم انجام ارزیابی های قانونی لازم، رصد نکردن فناوری ها و خدمات درحال ظهور، دسته بندی نکردن گام ها، درنظر نگرفتن دروازه های تصمیم گیری به تعداد کافی و در مکان مناسب و عدم استفاده از الگوهای موازی در فرآیند توسعه، مهم ترین علل عدم موفقیت توسعه خدمات بررسی شده در مطالعات موردی است. در پایان مقاله نیز پیشنهادهایی برای جلوگیری از تکرار تجربه های ناموفق ارائه شده است.

در ادبیات نظری حوزه کسب وکار، بر نقش کلیدی بین المللی شدن شرکت در ارتقای کیفیت کارکردهای سازمانی و نیز متغیرهای نهایی نظیر کارایی و اثربخشی تأکید شده است. با توجه به این مهم و نظر به نقش شرکت های دانش بنیان در ایجاد اشتغال و کارآفرینی، در این پژوهش تأثیر متغیرهای دانش بازار خارجی و تشخیص فرصت کارآفرینانه بین المللی، بر بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط حوزه دانش بنیان کشور بررسی شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی-همبستگی است. داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد با طیف لیکرت، از 157 شرکت دانش بنیان در سرتاسر کشور جمع آوری شده، برای روایی صوری از نظر خبرگان و برای سنجش پایایی از آلفای کرونباح و پایایی ترکیبی استفاده شده است. فرضیه ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS 3 آزمون شده است. یافته ها نشان می دهد، دانش بازار خارجی و تشخیص فرصت کارآفرینانه بین المللی، بر بین المللی شدن شرکت های دانش بنیان تأثیر مثبت دارد. متغیر تشخیص فرصت کارآفرینانه بین المللی نیز نقش میانجی در رابطه دانش بازار خارجی و بین المللی شدن دارد. بر این اساس لازم است برای کمک به نشر آثار مثبت شرکت های دانش بنیان بر اقتصاد کشور، توسعه قابلیت های شناخت دانش بازار و تشخیص فرصت های کارآفرینی بین المللی مدیران و دست اندرکاران به عنوان اولویت های راهبردی لحاظ شود.

کارآفرینی فرهنگی یکی از ابعاد توسعه ی اقتصادی است که تمرکز روی آن، از جمله عوامل پیشرفت و موفقیت کشورهای توسعه یافته به شمار می رود؛ نکته ای که موجب شده در ایران نیز بیش از پیش به این مقوله توجه شود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی ذهنیت کارآفرینان در مورد کارآفرینی فرهنگی در استان ایلام است. چارچوب فلسفی این پژوهش، پارادایم تفسیری-اثبات گرایی است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی است که برحسب روش گردآوری داده ها با روش کیو انجام شده است. در این راستا، ابتدا با استفاده از ادبیات نظری موضوع و انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 12 نفر از متخصصان کارآفرینی فرهنگی که به صورت نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند، 110 شاخص کارآفرینی فرهنگی شناسایی شده و از این تعداد، 43 عامل به عنوان نمونه کیو انتخاب شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کارآفرینان فرهنگی استان ایلام است که به صورت هدفمند هشت نفر از آن ها انتخاب شدند و ذهنیت آن ها با استفاده از تحلیل عاملی-اکتشافی در نرم افزار SPSS 20 تحلیل شد. نتایج نشان داد، هشت نفر موردمطالعه در مجموع سه الگوی ذهنی در مورد کارآفرینی فرهنگی داشتند که عبارتند از: نوآوری فرهنگی، بازاریابی فرهنگی و بستر فرهنگی. این الگوها در مجموع 810/63درصد واریانس کل را تبیین می کنند. الگوی ذهنی اول 480/29درصد، الگوی ذهنی دوم 291/19درصد و الگوی ذهنی سوم 039/15درصد واریانس کل را تشکیل می دهند.

هدف اصلی این مقاله، بررسی تأثیر بلندمدت و مشترک فرار مالیاتی و فساد بر فعالیت های کارآفرینانه با استفاده از داده-های 36 کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در دوره زمانی 2010-2000 است. روش تحقیق برحسب هدف، کاربردی و برحسب گردآوری اطلاعات، توصیفی-همبستگی است. به این منظور، داده های پژوهش در دوره زمانی 2010-2000 از گزارش های بین المللی که بر اساس داده های پیمایشی، شاخص های اقتصادی و کارآفرینی کشورها را ارائه می کنند، استخراج و با استفاده از مدل سازی هم انباشتگی پانلی با نرم افزار Eviews 9 تحلیل شده است. نتایج بیانگر وجود رابطه بلندمدت بین متغیرهای مورد استفاده است. علاوه براین، بیانگر تأثیر منفی فساد بر هر سه مرحله انگیزه کارآفرینی، کارآفرینی نوپا و کارآفرینی تثبیت شده است. بااین حال، نتایج در مورد نحوه تأثیر فرار مالیاتی بر انگیزه کارآفرینی مثبت است. به این ترتیب، نتایج نشان داد که با به کارگیری تخمین زننده های حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) و حداقل مربعات معمولی کاملاً تعدیل شده (FMOLS)، فرار مالیاتی بر کارآفرینی نوپا و تثبیت شده تأثیر منفی دارد، درحالی که بر انگیزه کارآفرینی تأثیر مثبت دارد. درنتیجه، اگر کارآفرینی یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی باشد، سیاست گذاران و دولت در هنگام تلاش برای کاهش فرار مالیاتی، باید هم زمان سیاست هایی را نیز در مبارزه با فساد اتخاذ کرده و ضعف های نهادی را مرتفع کنند.

براساس مطالعات نظری موجود، کارآفرینی و محیط نهادیِ باکیفیت به عنوان بسترهای لازم برای رشداقتصادی، نتایج مطلوب یک اقتصاد توسعه یافته را رقم می زنند. در این پژوهش، نقش محیط نهادی در اجرای فعالیت های کارآفرینانه و رشد اقتصادی بررسی شده است. در این راستا تاثیر عوامل نهادی تاثیرگذار بر اجرای فعالیت های کارآفرینانه در دو دسته عوامل نهادی رسمی و غیررسمی، و فعالیت های کارآفرینانه در دو گروه انگیزشی کارآفرینی فرصت گرا و کارآفرینی ضرورت گرا بر رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی ارتباط کارآفرینی و محیط نهادی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب است. برای این منظور از داده های مربوط به 30 کشور منتخب، طی دوره زمانی 2017-2009 و با استفاده از داده های تلفیقی پویا از طریق روش گشتاورهای تعمیم یافته استفاده شده است. داده های تحقیق نیز از گزارش های سالانه دیده بان جهانی کارآفرینی و بانک جهانی استخراج شده است. نتایج برآوردها بیانگر وجود ارتباط معنادار میان کارآفرینی فرصت گرا و نهادهای رسمی و غیررسمی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب بوده، طوری که میزان اثرگذاری کارآفرینی فرصت گرا و نوع نهادهای موثر، بنابر میزان توسعه یافته گی کشورها متفاوت است. بنابراین برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، توجه هرچه بیشتر به کیفیت محیط نهادی و نوع انگیزش کارآفرینان باید در دستور کار سیاست گذاران قرار گیرد.

موضوع ایجاد اکوسیستم کارآفرینی پردیس دانشگاهی، یکی از چالش های پیشِ روی سیاست گذران توسعه کارآفرینی در نظام آموزش عالی محسوب می شود. هدف اصلی این پژوهش، مدل سازی و پیکره بندی عوامل اثرگذار بر ایجاد اکوسیستم کارآفرینانه پردیس دانشگاهی، از طریق سطح بندی و تعیین میزان شدت تعاملات آن هاست. براین اساس روش تحقیق این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از منظر گردآوری اطلاعات، آمیخته-اکتشافی است. این پژوهش دارای دو بخش کیفی برای شناسایی و سطح بندی عوامل موثر در شکل گیری UCE2 و یک بخشی کمّی برای اندازه گیری تعاملات عوامل است. روش نمونه گیری در هر دو بخش کمّی و کیفی، به صورت هدفمند و با استفاده از روش گلوله برفی انجام شده است. در بخش کیفی، ابتدا از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 20 نفر از خبرگان برای شناسایی عوامل اثرگذار در UCE2 و در مرحله بعد، برای تعیین سطوح عوامل از مدل سازی ساختاری-تفسیری استفاده شده است. در بخش تحلیل کمّی نیز از روش دیمتل استفاده شده است. به این منظور پرسش نامه دیمتل در اختیار 12 نفر از خبرگان قرار گرفت و با استفاده از مدل سازی دیمتل، میزان تاثیر عوامل محاسبه شد. نتایج تحقیق، 9 عامل مهم و اثربخش را در شکل گیری UCE2 نشان می دهد، و مجموع این عوامل در سه دسته عوامل منطقه ای، فرهنگ و دانشگاهی طبقه بندی می شوند.

کارآفرینان معمولاً در نخستین گام جدی برای جذب سرمایه، با فرشتگان کسب وکار مذاکره می کنند. فرآیند تصمیم گیری فرشتگان نسبت به سرمایه گذارانِ خطرپذیر، از رسمیت کمتری برخوردار است؛ فرآیندی که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و برای درک فرآیند تصمیم گیری فرشتگان کسب وکار و اهداف و باورهای شان از روش کیفی نظریه برخاسته از داده ها با رویکرد سیستماتیک، بهره می برد. فرشتگان کسب وکار فعال در بازی های رایانه ای جامعه در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اندو نمونه گیری نظری از این جامعه تا رسیدن به اشباع تئوریک، در مصاحبه یازدهم انجام شده است. در این تحقیق، تصمیم گیری به عنوان یک فرآیند و با تاکید بر ذهنیات فرشتگان کسب وکار مورد بررسی قرار گرفته است. این فرآیند شامل دو بخش کلان: شناخت و ارزیابی فرصت است، از آشنایی با کارآفرین شروع و به شراکت ختم می شود. اهداف و باورها در ارزیابی فرصت اثرگذار بوده و کل این فرآیند در بستر محیط خردوکلان کسب وکار شکل می گیرد. فرشتگان کسب وکار با شناخت این فرآیند می توانند تفاوت های فردی و انتظارات شخصی خود را در تصمیم گیری لحاظ کنند و از سردرگمی در انتخاب فرصت های سرمایه گذاری رها شوند.

تأمل در پژوهش های پیشین نشان می دهد که تاکنون در بسترهای اسلامی، پژوهش های اندکی برای شناسایی عوامل تأثیرگذار در قصد کارآفرینانه اجتماعی انجام شده است. پژوهش کاربردی و کیفی حاضر، با استفاده از روش روایتی، ابزار مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته و روش نمونه گیری هدفمند، این عوامل را در کارآفرینان اجتماعی فعال در ایران شناسایی کرده است. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل فردی (باورها و مفروضات اسلامی شامل باور به آخرت و اجر اُخروی، خوش بینی به انسان ها، امید به آینده، مسئولیت پذیری اجتماعی و تعهد اجتماعی، انفاق و کمک به دیگران، مأموریت گرایی، برکت و عمران زمین، عوامل روان شناختی شامل شفقت، وجدان و حس خیرخواهی، سرمایه انسانی شامل تجربه کارآفرینانه قبلی، تجربه اجتماعی پیشین و آموزش، ویژگی های شخصیتی درک شده شامل برون گرایی، استقلال طلبی، توفیق طلبی و مرکز کنترل درونی، سرمایه مالی و اتفاقات خاص دوران کودکی) و عوامل محیطی (ارزش ها و رفتارهای خانواده، الگوهای نقش، اقدامات تشکل های اجتماعی، نگرش مثبت افراد جامعه به کارآفرینی اجتماعی، معضلات اجتماعی در جامعه و عوامل قانونی شامل منافع مالیاتی و سهولت راه اندازی)، از عوامل تأثیرگذار در قصد کارآفرینانه اجتماعی هستند.