گیاه و زیست بوم
سال:1389 | دوره:6 | شماره:23 |تعداد مقالات:9

در این بررسی دانه های گرده و هاگ 54 گونه آلرژی زا متعلق به 43 تیره از گیاهان منطقه اسلام آباد غرب در طول سال 1387-1386 جمع آوری و با روش «ارتمن» آماده و مورد بررسی میکروسکوپی نوری قرار گرفت. شکل، اندازه، تزیینات سطحی اگزین، وجود یا فقدان دریچه و شیار، تعداد دریچه و شیار، اطلاعات ارزشمندی برای تشخیص گونه ها از یکدیگر فراهم می آورد. اندازه دانه های گرده مورد بررسی از گستره 17 میکرون (سلمه تره) تا 120 میکرون (ختمی) می باشد. پراکنش انواع گرده ها در طول سال بسیار متفاوت است. بیش ترین تنوع مربوط به اواخر فروردین ماه و نیمه اول اردیبهشت و کم ترین تنوع در اواخر پاییز است. گرده افشانی گیاهان مورد مطالعه از بهمن ماه آغاز و تا اواخر پاییز ادامه دارد.

این تحقیق برای شناسایی ترکیبات موجود در روغن اسانس گیاهSatureja hortensis L.  در سال 1387 انجام گرفت. گیاه Satureja hortensis L. از دزفول واقع در استان خوزستان در تابستان 1387 جمع آوری شد. روغن اسانس گیاه مورد نظر بوسیله روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر بدست آمد. روغن های بدست آمده بوسیله دستگاه GC و  GC/MSآنالیز شد. اجزای شیمیایی روغن هر بخش بوسیله انجام اسپکتروسکوپی MS و مقایسه شاخص ها با منابع قابل اعتماد مشخص شد. بین 12 ترکیب مشخص شده در روغن اسانس گیاه hortensis L. Satureja که %99.85 روغن اسانس را تشکیل می داد، به ترتیب (%58.1) (KI=1299) Carvacrol و (%28.8) (KI=1060) g-terpinene و (%4.2) (KI=1025) P-Cymene  ترکیبات اصلی بودند.

این مطالعه  برای تشخیص وضعیت نیتروژن گندم رقم های سپاهان و پیشتاز با استفاده از جدول رنگ برگ (LCC) در آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. کود نیتروژن از منبع اوره در مقادیر صفر، 40، 80، 120 و 160 میلی گرم بر کیلوگرم نیتروژن خالص مورد مطالعه قرار گرفت. در مراحل پنجه زنی، ساقه دهی و ظهور برگ پرچم از بالاترین برگ تکامل یافته گیاه در هر تیمار با استفاده از جدول رنگ برگ، رنگ سنجی صورت گرفته و سپس درصد ازت کل در نمونه های سنجش شده بر اساس روش کجلدال اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که در تمامی مراحل اندازه گیری شده، رگرسیون مثبت و معنی داری بین میزان عددی جدول رنگ برگ و درصد ازت برگ وجود دارد. در مرحله ظهور برگ پرچم بالاترین میزان همبستگی بین این دو متغیر مشاهده شد. بنابراین در شرایط آزمایش حاضر می توان با استفاده از جدول رنگ برگ مقدار کمبود ازت گیاه را در این مرحله بدست آورد. همچنین با بررسی ارتباط بین مقادیر عملکرد و میزان عددی جدول رنگ برگ حد بحرانی جدول برای گندم رقم سپاهان و رقم پیشتاز به ترتیب عدد 4 و 3 بدست آمد.

امروزه بررسی عوامل موثر بر مقدار کلروفیل های a، b و ضریب استهلاک نوری به عنوان اجزای اصلی تاثیرگذار بر میزان و کارآیی فتوسنتز گیاه دارای اهمیت فراوان می باشد. در این تحقیق برای ارزیابی اثر محلول پاشی سطوح مختلف اسید بوریک بر میزان کلروفیلa+b ، ضریب استهلاک نوری و شاخص سطح برگ ارقام پاییزه کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای محلول پاشی عنصر بر از منبع اسید بوریک در سه سطح شامل: صفر، 1.5 و 3 در هزار عنصر بر و ارقام کلزا در سه سطح شامل SLM046، Modena و Licord در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان داد اثر ساده رقم، محلول پاشی عنصر بر و اثر متقابل آن ها بر میزان کلروفیلa+b ، ضریب استهلاک نوری و شاخص سطح برگ معنی دار شد. در این شرایط رقم Licord با 6.62 میلی گرم در لیتر بیش ترین میزان کلروفیلa+b ، با 0.46 بالاترین میزان ضریب استهلاک نوری و با 5.15 بیش ترین شاخص سطح برگ را تولید کرد. اثر مقادیر محلول پاشی عنصر بر روی صفات گفته شده نشان داد، محلول پاشی 1.5 و 3 در هزار آن به ترتیب با 6.54 و 6.51 میلی گرم در لیتر بیش ترین میزان کلروفیلa+b ، با 0.46 و 0.41 بالاترین میزان ضریب استهلاک نوری و با 5.04 و 5.00 بیش ترین شاخص سطح برگ را تولید کردند. اثر متقابل عوامل آزمایشی بر صفات مورد آزمون نشان داد، محلول پاشی 3.0 در هزار بر در رقمLicord  با 7.25 میلی گرم در لیتر، 0.52 و 5.54 به ترتیب منجر به بیش ترین مقدار کلروفیلa+b ، ضریب استهلاک نوری و شاخص سطح برگ شد.

برای بررسی اثر شوری بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاه ماش سبز(Vigna radiate L.) ، آزمایشی در سال 1387 در آزمایشگاه گیاه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری انجام شد. در این طرح از رقم گوهر، که از مرکز تحقیقات خوزستان تهیه شده بود، استفاده شد و آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای شوری مورد بررسی شامل صفر (شاهد)، 30، 60، 90، 120،150 و 180 میلی مولار بر لیتر از نمک های کلرید سدیم و کلرید کلسیم آزمایشگاهی به نسبت 1:1 بود که هر کدام از تیمارهای بالا بر بذور ماش برای خصوصیات جوانه زنی در دستگاه ژرمیناتور اعمال شد. صفات مورد ارزیابی شامل تعیین درصد جوانه زنی، قوه نامیه بذور، طول ریشه چه، طول ساقه چه و تعیین بنیه یا انرژی رویشی بذر بود. نتایج آزمایش نشان داد که به طور کلی تاثیر شوری بر صفات مورد مطالعه معنی دار (P<0.01) بود. از طرفی با افزایش غلظت های شوری صفات مورد اندازه گیری، سیر نزولی داشته است که این کاهش عملکرد در انرژی رویشی و طول ریشه چه محسوس تر بود.

این تحقیق به منظور شناسایی و تعیین سهم صفات موثر در افزایش عملکرد شش رقم منوژرم چغندرقند در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تهیه و اصلاح نهال و بذر چغندر قند در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. در این آزمایش طی مراحل استقرار، رشد برگی، رشد ریشه و در زمان برداشت به صورت تخریبی نمونه برداری انجام و ضمن اندازه گیری برخی صفات مرفولوژیکی، شاخص های مختلف رشد محاسبه گردیدند. در انتهای فصل رشد نیز عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص و عملکرد قند سفید برآورد گردید. بر اساس نتایج به دست آمده ژنوتیپ های مورد مطالعه از لحاظ عملکرد قند سفید در سطح %1 آماری تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. نتایج گروه بندی کلاستر برای کلیه صفات فیزیولوژیک و مرفولوژیک نیز نشان دهنده وجود تنوع بین ارقام مورد بررسی بود. بررسی میزان تاثیر صفات مختلف اندازه گیری شده در مراحل مختلف رشد (جز در مرحله رسیدگی) بر روی میزان عملکرد قند سفید به وسیله رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای میانگین قطر ریشه در مرحله استقرار و رشد برگی، سطح مخصوص برگ و وزن خشک ریشه در مرحله استقرار و وزن خشک دمبرگ در مرحله توسعه ریشه بیش ترین تاثیر معنی دار را بر روی عملکرد قند سفید داشتند. نتایج آنالیز تحلیل مسیر به منظور یافتن میزان اثرات مستقیم و غیر مستقیم صفات موثر بر عملکرد قند سفید نیز نشان داد که در شش رقم منوژرم چغندر قند مورد بررسی، عمدتا عامل محدود کننده در عملکرد قند سفید به دلیل محدودیت در تجمع اسیمیلات ها در ریشه، در مرحله استقرار است. لذا باتوجه به نتایج حاصل استنباط شد که علاوه بر رقم، رعایت مسایل به زراعی، خصوصا در مراحل اولیه رشد نیز می تواند در فراهم کردن شرایط مناسب برای ذخیره بیش تر فتوسنتت ها در ریشه چغندر قند و در نتیجه دستیابی به عملکرد نهایی مطلوب، موثر باشد.

به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزا سه رقم سویا (Glycine max L.) در شرایط کرمانشاه، آزمایشی در سال 1382 و در مزرعه تحقیقاتی ماهیدشت کرمانشاه وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی انجام شد. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا درآمد که فاکتور رقم در سه سطح شامل، ارقام ویلیامز V1=، زان V2= و کلارکV3=  و فاکتور تراکم نیز در سه سطح شامل فاصله بوته روی ردیفD1=3 ، D2=5 و  D3=7سانتی متر در بلوک ها قرار گرفتند. در پایان فصل رشد نسبت به اندازه گیری صفاتی از قبیل: ارتفاع بوته، تعداد گره (در ساقه اصلی، فرعی و بوته)، تعداد شاخه فرعی، فاصله تشکیل اولین شاخه فرعی از سطح خاک و طول میانگره به عنوان صفات مورفولوژیکی و درصد روغن و پروتئین به عنوان صفات کیفی اقدام گردید. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم کاشت، ارتفاع بوته، فاصله تشکیل اولین شاخه فرعی از سطح خاک و طول میانگره به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در بین ارقام و تراکم های مختلف از نظر تعداد گره در ساقه اصلی، فرعی و بوته اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد مشاهده شد. در بین ارقام و تراکم های مختلف از نظر درصد روغن و پروتیین اختلاف معنی داری وجود نداشت اما وجود رابطه عکس بین محتوای روغن و پروتیین دانه دیده شد.

به منظور بررسی اثر آللوپاتیکی بقایای گیاهی پنج گونه از جنسAmaranthus  بر جوانه زنی بذر سویا، که در استان گلستان از علف های هرز مهم این زراعت اقتصادی می باشند، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد. داده های آزمایش با استفاده از نرم افزارMstatc  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقایسه میانگین هر صفت، به کمک آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال %1 انجام شد. عصاره آبی همه گونه های بررسی شده جنسAmaranthus ، بر روی جوانه زنی بذر سویا رقم DPX، اثر منفی داشتند. اثر آللوپاتیکی هریک از گونه های بررسی شده با هم اختلاف کمی داشتند.A. viridis  با %62، بیش ترین و A. blitoides با %52، کم ترین اثر را داشته است. گونه هایA. viridis ،A.albus  وA. hybridus  با هم، و گونه های A. retroflexus وA. blitoides ، با هم اختلاف معنی داری نداشتند. غلظت های مختلف عصاره آبی گونه های مختلف (اثر غلظت)، بر روی جوانه زنی بذر سویا رقم DPX، کاملا معنی دار بود، و هر چقدر غلظت افزایش می یافت اثر آللوپاتیکی نیز بیش تر می شد. از بررسی اثر متقابل غلظت و نوع آللوپات، چنین نتیجه شد، که بیش ترین اثر آللوپاتیکی را غلظت A. viridis %100، با %88 کاهش، بیش ترین اثر را داشته است و از طرفی غلظت A. blitoides %25، با %28 کاهش در جوانه زنی، کم ترین اثر را داشته است.

به منظور بررسی وضعیت آبخوان، تغییرات کمی و کیفی مد نظر قرار گرفت. تغییرات کمی با قرائت سطح آب هر چاه در ماه های مختلف سال و پلیگون بندی آن ها در یک دوره 15 ساله (1385-1370) تعیین گردید. نتایج نشان داد سطح آب زیرزمینی دشت دارای حدود 11 متر افت است. چاه ها از نظر کیفی بر اساس دیاگرام ویلکوکس در دو گروه کیفی (گروه اول EC≤750 ¥mohs/cm و گروه دوم EC>750¥mohs/cm) دسته بندی شدند. نتایج کیفی آب نشان داد با توجه به همجواری آبخوان با مناطق مسکونی و صنعتی کیفیت در راستای جریان از جنوب شرق حوضه به شمال شرق به کلاس C3S1 کاهش یافته است لذا استفاده این آب ها از نظر مصارف کشاورزی فاقد مشکل می باشد. از دیدگاه آبشناسی (پی پر)، دو تیپ بی کربنات کلسیم و سدیم با دو منشا متفاوت برای آب های دشت قابل تمیز است. تاثیرپذیری کیفی آب زیرزمینی از زمان و مکان نمونه برداری ها با اعمال طرح آماری بلوک کامل تصادفی چند مشاهده ای بر 2 تیمار (چاه های گروه 1 و 2) و 30 تکرار (محل چاه ها) در قالب 3 بلوک زمانی پی گیری شد. نتایج نشان داد کیفیت آب از نظر مکانی در سطح 1 درصد دارای اختلاف معنی دار ولی از نظر زمانی در سطح 1 درصد معنی دار نبود. بررسی پارامتر های کیفی علی رغم عدم معنی داری زمانی، نشان از کاهش کیفیت آب در طول زمان به خاطر کاهش حجم ذخایر آبخوان داشت. همچنین مقایسه‎ میانگین داده ها با آزمون دانکن انجام شد و حاکی از این است که تمامی صفات مورد مطالعه در چاه های گروه 1 از میانگین کم‎تری برخوردار بوده است.