علوم باغبانی ایران
سال:1398 | دوره:50 | شماره:2 |تعداد مقالات:20

اصلاح انگورهای تازه خوری به منظور دسترسی به ارقام بی دانه برتر، اهمیت زیادی در بازاریابی آنها دارد. در این تحقیق شش دورگ جدید اصلاح شده زودرس انگور، حاصل از تلاقی 4 والد پدری بی دانه و 7 والد مادری دانه دار با رقم یاقوتی از نظر کیفیت و عملکرد محصول مقایسه شدند. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 8 تکرار (8 بوته به ازای هر دورگ) در ایستگاه تحقیقات باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در دو سال 1393 و 1394 با هدف معرفی ارقام انگور بی دانه زودرس برتر به اجرا درآمد. سن بوته ها در 4 الی 5 سالگی بود و تربیت آنها به شکل تربیت پاچراغی بود. نتایج مقایسه میانگین تفاوت معنی داری بین دورگ ها در تمامی صفات مورد اندازه گیری نشان داد. دوره رسیدگی میوه در دورگ های S51 و I21 با میانگین 53 و 59 روز، زودرس تر از یاقوتی (69 روز) بود. از نظر اندازه حبه دورگ های I10 و E10 بیشترین اندازه حبه و رقم یاقوتی کمترین اندازه را به خود اختصاص داد. همچنین دورگ S51 بیشترین نسبت قند به اسید را به خود اختصاص داد. در صفت وزن تر تک بذر، دورگ I10 و رقم یاقوتی به ترتیب بیشترین و کمترین وزن تر تک بذر را به خود اختصاص دادند. در ارزیابی حسی وضعیت بذر توسط داوران، دورگ های S51، I21، I13 کاملاً بیدانه، دورگ C25 نسبتاً بی-دانه و دورگ های I10 و E10 دانه دار تشخیص داده شدند. پس از ارزیابی های کیفی وکمی، دورگ های S51 و I21 به عنوان دورگ های برتر بی دانه و زودرس انتخاب شدند.

حدود 75 درصد وسعت کشور ایران مناطق خشک و نیمه خشک است؛ بنابراین استفاده از روش های آبیاری با بازده بالا در بخش کشاورزی حائز اهمیت است. به منظور مطالعه اثر کم آبیاری تنظیم شده (RDI) و سوپرجاذب (SA) بر کیفیت انبارمانی میوه آلو ژاپنی Prunus salicina)) رقم سانتاروزا، درختان از مرحله سخت شدن هسته (7 هفته بعد از تمام گل) در شرایط سه سطح آبیاری(ETc100%، ETc 75% و ETc 50%) و چهار سطح سوپرجاذب (صفر، 100، 200 و 300 گرم، برای هر درخت)، در قالب طرح فاکتوریل (طرح پایه CRD) با سه تکرار قرار گرفتند. میوه ها پس از برداشت در مرحله رسیدن به مدت یک ماه در دمای 4 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بالای 80 درصد نگهداری شدند. سپس برخی ویژگی های کیفی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. کم آبیاری سبب افزایش سفتی بافت میوه گردید. فلاونوئیدهای میوه نیز تحت تأثیر کم آبیاری تنظیم-شده افزایش معنی داری پیدا کرد. درحالیکه سطوح کم آبیاری و غلظت های مختلف سوپرجاذب تأثیر معنی داری بر میزان SSC، TA و SSC/TA میوه ها در مقایسه با شاهد نداشتند. برهمکنش اثر تیمارهای کم آبیاری تنظیم شده و سوپرجاذب بر میزان آب میوه، فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی معنی دار بود. آب میوه در اثر تیمار کم آبیاری کاهش یافت؛ ولی تیمار سوپرجاذب به-صورت معنی داری آب میوه را افزایش داد. فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه که در شرایط تنش ملایم کم آبیاری افزایش یافته بود با کاربرد سوپرجاذب به صورت معنی داری کاهش یافت.

در این پژوهش اثر تغذیه برگی آهن و روی بر ویژگی های کمی و کیفی میوه سیب ’ دلباراستیوال‘ مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار روی درختان هشت ساله سیب ’ دلباراستیوال‘ با پایه M9 تحت سیستم تربیت Y در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. در طول فصل رشد درختان با سه غلظت، صفر، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر کلات-آهن (Fe-EDDHA) و سه غلظت صفر، 5 و 10 میلی گرم بر لیتر سولفات روی، فاصله 30، 60 و 90 روز بعد از تمام گل محلول-پاشی شدند. میوه ها بعد از برداشت به سردخانه با دمای 1± 0 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90-85 درصد منتقل و به مدت 5 ماه نگهداری شدند. نمونه ها در زمان برداشت و نیز به فاصله هر یک ماه از سردخانه خارج و از نظر خصوصیات کمی و کیفی اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش غلظت آهن مصرفی، میزان سفتی بافت، ویتامین ث، مواد جامد محلول، ظرفیت ضد اکسایشی و درصد ماده خشک میوه افزایش یافت. محلول پاشی روی نیز باعث افزایش مقدار ویتامین ث، مواد جامد محلول و درصد ماده خشک شد، اما میزان سفتی بافت گوشت میوه و فنول ها را کاهش داد. در مجموع می توان گفت کاربرد آهن و روی برای بهبود خصوصیات کیفی این رقم سیب مناسب بوده است.

به منظور بررسی عکس العمل به خشکی برخی از ارقام تجاری زیتون، آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در شهرستان گیلانغرب واقع در استان کرمانشاه در سال 1394 در هوای آزاد به اجرا در آمد. تیمارها شامل سه سطح آبیاری به میزان 100 (شاهد)، 75 و 50 درصد ظرفیت مزرعه و سه رقم زیتون (زرد، آمیگدالولیا و کنسروالیا) بودند. نتایج نشان داد که رشد رویشی از قبیل ارتفاع نهال، تعداد و سطح برگ و طول ریشه به طور معنی داری تحت تأثیر تنش آب، بسته به رقم قرار داشت. ارقام تحت تنش کم آبی، دارای تفاوت معنی داری در میزان فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز بودند. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در رقم کنسروالیا و تیمار 50% آبیاری مشاهده شد. مقدار فنل، تحت تنش کم آبی افزایش نشان داد. ارقام زرد، آمیگدالولیا و کنسروالیا به ترتیب بیشترین تا کمترین میزان فنل را تحت تیمارهای تنش خشکی در مقایسه با گیاهان شاهد داشتند. میزان مالون دی آلدهید در تیمارهای مختلف تحت تأثیر تنش خشکی دارای تفاوت معنی دار بود. بیشترین افزایش میزان مالون دی آلدهید در تیمار 50% آبیاری در رقم زرد با حدود 57 درصد افزایش در مقایسه با گیاهان شاهد مشاهده شد. به طورکلی، پاسخ ارقام به تنش خشکی متفاوت بود و هر کدام پاسخی خاص نشان دادند. رشد رویشی شاخساره تحت شرایط تنش خشکی در رقم زرد بیشتر از کنسروالیا و آمیگدالولیا بود و رقم زرد از لحاظ افزایش مقدار فنل و فعالیت پراکسیداز و کاتالاز در شرایط تنش خشکی برتر بود درحالی که ’ کنسروالیا‘ بیشترین افزایش مقدار قند را داشت.

در این پژوهش، کارایی استفاده از روش گرده افشانی خامه قطع شده و کشت قطعات تخمدان جهت غلبه بر موانع ناسازگاری پیش تخمی و پس تخمی لیلیوم مورد ارزیابی قرار گرفت. سه رقم از گونه های آسیایی (ترسور، پیراندلو و سب دازل) و چهار رقم از گونه های اورینتال (ریالتو، سوربونه، پارادرو و مانسیا) به عنوان والد مادری و گونه Lilium ledebourii(سوسن چلچراغ) به عنوان والد دهنده دانه گرده با دو روش گرده افشانی عادی و گرده افشانی خامه قطع شده تلاقی داده شدند. تخمدان ها پس از 10، 20 و 40 روز از گرده افشانی جدا شده و کشت قطعات تخمدان انجام شد. پژوهش به-صورت دو آزمایش گرده افشانی کلاله و گرده افشانی خامه قطع شده انجام شد. این پژوهش به صورت طرح کاملا تصادفی و در قالب آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور زمان برداشت تخمدان و رقم مورد استفاده انجام شد. میزان تورم تخمدان، تعداد کپسول به دست آمده، وزن کپسول های تولید شده، تعداد قطعات کشت شده، تعداد بذر تولیدی، وزن بذور به دست آمده و تعداد بذر جوانه زده ثبت شد. به علت عدم موفقیت آزمایش گرده افشانی کلاله نتایج حاصل در این مقاله گزارش نشد. نتایج نشان داد که فاکتور رقم در تمام شاخص ها در سطح 5 درصد و در شاخص تعداد کپسول در سطح یک درصد معنی دار بوده است. اثر فاکتور زمان های مختلف برداشت تخمدان و اثر متقابل این فاکتور با فاکتور رقم تنها در مورد شاخص تعداد بذر به دست آمده در سطح 5 درصد معنی دار بود. در آزمایش گرده افشانی خامه قطع شده در تلاقی بین سوسن چلچراغ و ارقام مانسیا، ترسور و سوربون به ترتیب 172، 80 و 60 عدد بذر تولید شده و 1/1 درصد از بذرهای برداشت شده از پایه مادری مانسیا جوانه زده و به گیاهچه تبدیل شدند. به طور کلی در این آزمایش مشخص شد که از تکنیک گرده افشانی خامه قطع-شده و به دنبال آن نجات جنین های به دست آمده می توان جهت غلبه بر موانع دورگ گیری در سوسن چلچراغ و ارقام تجاری استفاده نموده و ارقام جدیدی را تولید کرد.

ترکیب غذایی بستر کشت، یکی از مهمترین عوامل اصلی در رشد و نمو قارچ صدفی (Pleurotus ostreatus) می باشد. در این پژوهش اثرات ترکیبی مکمل های شیمیایی شامل سولفات مس (100 میکرو گرم بر گرم ماده خشک بستر کشت)، نیترات آمونیوم (150 میکروگرم بر گرم ماده خشک بستر کشت)، نیترات منیزیم (100 میکرو گرم بر گرم ماده خشک بستر کشت) و مکمل زیستی باکتری ریزوبیوم (108 باکتری در هر میلی لیتر برای یک کیلوگرم اسپاون) و همچنین بسترهای کشت خاک اره، کلش گندم، باگاس نیشکر، کلش برنج و ضایعات صنایع روغن کشی زیتون و ترکیبی از آنها، جهت پرورش قارچ، مورد مطالعه قرار گرفتند. مقادیر نیتروژن اندام بارده قارچ در بستر کشت ترکیبی کلش گندم و ضایعات زیتون و بستر کشت غیر ترکیبی خاک اره به ترتیب، 91/8 میلی گرم در 100 گرم وزن خشک و 6/2 میلی گرم در 100 گرم وزن خشک بود. همچنین مقدار ریبوفلاوین قارچ های حاصل از بستر کشت ترکیبی باگاس نیشکر و تفاله زیتون و بستر کشت غیرترکیبی خاک اره به ترتیب 9/4 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک و 4/1 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک ثبت شد. همچنین مرحله پنجه دوانی میسلیوم در بسترکشت ترکیبی کلش گندم با ضایعات زیتون در مدت زمان 2/16 روز انجام شد. نتایج نشان داد که عملکرد کل (مجموع سه چین) اندام میوه ای در بستر کشت ترکیبی کلش گندم و تفاله زیتون غنی شده با نیترات آمونیوم و بستر کشت غیر ترکیبی خاک اره غنی شده با سولفات مس به ترتیب 35/1862 و 90/840 گرم بود؛ بنابراین در این پژوهش بستر کشت ترکیبی کلش گندم و ضایعات صنایع روغن گیری زیتون که با نیترات آمونیوم غنی شده بود، بستر مناسبی جهت تولید قارچ صدفی می باشد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش خشکی روی برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی پنج پایه ی پیوندشده و غیر پیوندی بادام انجام گرفت. پایه های رویشی GF677، گارنم و یک هیبرید بادام×هلوی محلی، به علاوه پایه های بذری بادام (رقم فرانیس) و هلو (ژنوتیپ محلی) در حالت پیوند شده و بدون پیوند تحت تنش خشکی قرار داده شدند. رقم پیوندک فرانیس و تیمارهای تنش شامل نگهداری پتانسیل ماتریکس خاک در حد 3/0-مگاپاسکال (شاهد)، 9/0-مگاپاسکال (تنش متوسط) و 5/1-مگاپاسکال (تنش شدید) بودند. بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت گیاهان گلدانی انجام گرفت. سطح تنش به مدت چهار هفته در گیاهان اعمال شد. ویژگی های فلورسنس سبزینه، غلظت رنگیزه های برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء و پرولین آزاد برگ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش معنی دار محتوای نسبی آب برگ، شاخص Fv/Fm، میزان سبزینه های a، b و کل و افزایش معنی دار F0، نشت یونی و پرولین آزاد برگ شد. نتایج حاصل از ارزیابی صفات بیانگر اثر منفی کمتر تنش خشکی بر پایه های پیوند شده در مقایسه با پایه های غیرپیوندی بود. به طور کلی تأثیر تنش خشکی روی پایه های بذری، هیبرید محلی و GF677 نسبتاً مشابه بود و پایه های مذکور به طور معنی داری کمتر از پایه گارنم تحت تأثیر خشکی قرار گرفتند. پایه ی هلوی بذری تحت تنش، بیشترین کاهش در ویژگی های اندازه گیری شده را نشان داد. بر اساس نتایج این بررسی، فلورسانس سبزینه به عنوان شاخصی ساده برای ارزیابی تحمل به خشکی پایه های بادام در شرایط تنش شدید خشکی پیشنهاد می-شود.

یکی از ارکان کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی به منظور تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه در مصرف نهاده های شیمیایی است، لذا در این راستا با هدف بررسی اثر قارچ مایکوریزا و ورمی کمپوست بر عملکرد دانه و تولید اسانس انیسون، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی93-1392در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمارها شامل ورمی کمپوست در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و قارچ مایکوریزا در چهار سطح (شاهد، کاربرد Glomusmosseae، کاربرد Glomusintraradicesو کاربرد تلفیقی هر دو گونه) بود. نتایج نشان داد که کاربرد منابع مختلف تغذیه ای اثر معنی داری بر اکثر صفات مورد مطالعه در گیاه دارویی انیسون داشت. با توجه به نتایج، بیشترین ارتفاع بوته (46/53 سانتی متر)، تعداد چتر در بوته (44/35 عدد)، عملکرد دانه (26/2968 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (40/3) و عملکرد اسانس (21/101 کیلوگرم در هکتار) در نتیجه کاربرد 10تن در هکتار ورمی کمپوست حاصل شد. بیشترین وزن هزار دانه (86/2 گرم) و عملکرد بیولوژیک (43/8989 کیلوگرم در هکتار) در اثر کاربرد تلفیقی 10تن در هکتار ورمی کمپوست و برهمکنش دوگونه G. mosseaeو G. intraradicesو بیشترین شاخص برداشت (03/42 درصد) در تیمار کاربرد 5 تن در هکتار ورمی کمپوست به دست آمد. به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد کودهای زیستی مایکوریزا و ورمی کمپوست نقش چشمگیری در افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی انیسون داشتند.

گزینش و ارزیابی ارقام برتر، یکی از برنامه های اصلی به نژادی درختان میوه و از جمله درخت گلابی است. این تحقیق با هدف بررسی رشد و عملکرد 11 رقم گلابی وارداتی شامل رقم های ابت فتل، بوره هاردی، دوین دو کومیس، ملینا، نارت، کنفرنس، بوره بوسک، پاکامز تریومف، ویلیامز، رد بارتلت، جنرال لیکلرک همچنین دو رقم ایرانی شاهد شاه میوه و سردرودی طی هشت سال (1387 تا 1394) در شرایط اقلیمی ارومیه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد در صفات رویشی رشد سالانه شاخساره ها، ارتفاع درخت، قطر تنه و عرض گسترش تاج درخت و همچنین صفات طول، قطر، وزن، سفتی بافت، اسید قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول و pH میوه، تعداد میوه در درخت، عملکرد درخت و شاخص عملکرد بر سطح مقطع عرضی تنه بین ارقام وجود دارد. رقم رد بارتلت نسبت به ارقام دیگر از رشد رویشی کمتری بر خوردار بود. رقم شاهد شاه میوه با 72/2 کیلوگرم و رقم ملینا با 66/7 کیلوگرم میوه در درخت دارای کمترین و بیشترین میانگین عملکرد در سه سال بودند. بیشترین شاخص عملکرد بر سطح مقطع عرضی تنه، در رقم ملینا مشاهده شد. با توجه به اینکه ارقام دوین دو کومیس، پاکامز تریومف، ابت فتل و ملینا دارای بازارپسندی خوب و عملکرد بالاتری نسبت به ارقام دیگر بودند؛ بنابراین می توان از دو رقم دوین دو کومیس و پاکامز تریومف به عنوان ارقام میان رس و از ارقام ابت فتل و ملینا به عنوان ارقام نسبتاً دیررس جهت گسترش کشت گلابی در ارومیه و مناطق مشابه استفاده نمود.

تحقیق حاضر با هدف تعیین مناسبترین زمان محلول پاشی اوره جهت بهبود کمیت و کیفیت میوه (درصد تشکیل میوه، عملکرد، اندازه میوه، ضخامت پوست میوه، اسید قابل تیتراسیون و مواد جامد محلول) پرتقال ’ تامسون ناول‘ (Citrus sinensis L. Osbeck. ) طی دو سال اجرا شد. بدین منظور اوره با غلظت 5/0 درصد بر تاج درختان 20 ساله در سه زمان جداگانه شامل دی، اسفند و تیر محلول پاشی شد. علاوه براین، یک تیمار محلول پاشی با آب نیز به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد درختان محلول پاشی شده با اوره، صرف نظر از زمان کاربرد، غلظت نیتروژن برگ و درصد تشکیل میوه بیشتری نسبت به تیمار شاهد داشتند. علاوه براین، محلول پاشی اوره بر عملکرد و شاخص های کیفی میوه تأثیر معنی دار (05/0P<) داشته است. اثر زمان محلول پاشی اوره بر تغییرات نسبت مواد جامد محلول کل به اسید قابل تیتراسیون میوه (شاخص بلوغ برای برداشت) و عملکرد، کاملاً وابسته به سال مورد مطالعه بود؛ به طوری که در سال اول آزمایش (سال کم محصول)، بیشترین عملکرد در زمان محلول پاشی دی و تیرماه و بیشترین مقدار شاخص بلوغ در تیمار شاهد مشاهده گردید. به هرحال، در سال دوم (سال پرمحصول) بیشترین مقدار عملکرد و شاخص بلوغ در زمان های محلول پاشی تیر و اسفندماه مشاهده شد. بنابراین، تعیین سطح و زمان کاربرد عناصر غذایی، برای تحریک فرایند فیریولوژیکی خاصی در مرکبات حائز اهمیت می باشد و به سال مورد مطالعه (پرمحصول یا کم محصول) بستگی دارد.

در این پژوهش، تأثیر محلول پاشی برگی یدات پتاسیم (5 و50 میلی گرم بر لیتر KIO3) بر بهبود تحمل به شوری (50 میلی-مولار) در گیاه توت فرنگی (Fragaria ananassa Duch. ) در قالب طرح کامل تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده، شوری از طریق کاهش پارامترهای دخیل در انتقال الکترون فتوسنتزی شامل شارش انتقال الکترون (φ Eo) و فعالیت کمپلکس آزاد کننده اکسیژن (Fv/Fo) باعث افت شاخص کارآیی فتوسیستم ها (PIabs) به دلیل افزایش مقدار مالون دی آلدهید (MDA)، گردید. گیاهان تیمارشده با غلظت های پایین یدات پتاسیم (5 میلی گرم بر لیتر)، افزایش معنی دار وزن خشک برگ، پروتئین کل و قندهای محلول را در شرایط شوری نشان دادند. غلظت پایین یدات پتاسیم از طریق افزایش فنل کل و فعالیت آنزیم کاتالاز باعث بهبود فعالیت سیستم پاداکسایشی گردید. در مقایسه، تیمار 50 میلی گرم بر لیتر یدات نه تنها نتوانست باعث تخفیف تنش شوری شود بلکه خود باعث آسیب سیستم فتوسنتزی شد و فعالیت کمپلکس آزادکننده اکسیژن را کاهش داد. در نتیجه با این که غلظت 5 میلی گرم بر لیترباعث بهبود عملکرد فتوشیمیایی و فعالیت سیستم پاداکسایشی در شرایط شوری شد ولی نتایج این تحقیق برای اولین بار نشان داد که کاربرد غلظت بالای یدات باعث سمیت و کاهش عملکرد فتوشیمیایی فتوسنتز گردید.

تنش خشکی یکی از محدود کننده ترین عوامل محیطی در رشد و تولید گیاهان محسوب می شود. سدیم نیتروپروساید (SNP) به عنوان یک تولیدکننده نیتریک اکساید (NO) در کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از تنش های غیرزیستی نقش دارد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی SNP بر رشد، عملکرد و برخی ویژگی های بیوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرت های خردشده در پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور-کرج در سال های زراعی 95-1394 طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو عامل SNP در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 400 میکرومولار) و تنش خشکی در سه سطح ]30 (شدید)، 60 (متوسط) و 90 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی[ بود. در مرحله گلدهی کامل گیاه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، برگ و گل، ماده خشک اندام های هوایی گیاه و نیز بازده اسانس برگ و گل اندازه گیری شد. همچنین، نمونه گیری از برگ ها برای اندازه گیری محتوای نسبی آب (RWC) و کلروفیل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و پراکسیداز (POD)، محتوی مالون دی آلدهید (MDA)، پرولین و فنل کل هم انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین مقدار صفات مورفولوژیک اندازه گیری شده و وزن خشک شاخساره مربوط به محلول پاشی SNP با غلظت 200 میکرومولار تحت شرایط عدم تنش خشکی (شاهد) بود. بیشترین مقدار RWC با میانگین 9/78 درصد در رطوبت 90 درصد ظرفیت زراعی (شاهد) و سطح 200 میکرومولار SNP به دست آمد. هم چنین غلظت های بالاتر SNP مصرفی (200 و 400 میکرومولار) در تنش متوسط (60 درصد ظرفیت زراعی)، توانست با افزایش فعالیت آنزیم های SOD و POD و کاهش محتوی MDA موجب تحمل تنش خشکی شود. بیشترین مقدار پرولین (7/16 میکرومول بر گرم وزن تر) و فنل کل (4/127 میلی گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک) هم مربوط به غلظت 400 میکرومولار SNP بود. در مجموع می توان گفت که کاربرد SNP در غلظت های بالاتر، تحت شرایط تنش خشکی، ضمن اینکه می تواند موجب تعدیل خسارت تنش شود، افزایش ترکیبات مؤثره گیاه را نیز می تواند در پی داشته باشد.

کلروز آهن ناشی از آهک، از مشکلات مهم درختان میوه به ویژه سیب در خاک های آهکی می باشد. این عارضه هر ساله خسارت زیادی به درختان میوه در این مناطق وارد می سازد. تحقیق حاضر با هدف تعیین یک روش مناسب برای ارزیابی مقاومت پایه ها و ارقام سیب در برابر تنش کلروز آهن انجام گرفت. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک-های کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار انجام شد. تیمارها شامل رقم (گلاب کهنز، رد دلیشز و گلدن دلیشز)، پایه در6 سطح (M9، M26 از پایه های پاکوتاه، M7 وMM106 از پایه های نیمه پاکوتاه و M25 وMM111 از پایه های پر رشد سیب) و تنش آهن در سه سطح (2 میکرومولار آهن، 90 میکرو مولار آهن همراه با و بدون بی کربنات سدیم10 میلی مولار) انجام شد. نهال های پیوندی سیب در گلدان های حاوی پرلیت پس از دو ماه و نیم تغذیه با محلول غذایی نصف غلظت هوگلند به-مدت 8 هفته، تحت تیمارهای فوق قرار گرفتند. در این پژوهش اثرات سطوح مختلف تنش آهن بر شاخص های آهن-کارایی و ویژگی های بیوشیمیایی ترکیب های پیوندی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاکی از واکنش های متفاوت ارقام و پایه ها و در نتیجه ترکیب های پیوندی به تنش های اعمال شده بود. ارقام و پایه ها تفاوت های زیادی در جذب و انتقال آهن دارند، به طوری-که آنها را می توان به ارقام و پایه های مقاوم و حساس و نیمه مقاوم طبقه بندی نمود. به طور کلی روش بیوشیمیایی، ارزیابی دقیق تری از تفاوت های ارقام و پایه ها در پاسخ به تنش آهن نسبت به ارزیابی نظری شاخص های آهن-کارایی فراهم نمود.

مرکبات اغلب در معرض خشکی های دوره ای هستند. به همین منظور، اثر تنش خشکی بر میزان برخی ترکیبات در دانهال های نوسلار 8 ژنوتیپ ناشناخته مرکبات شامل 4-2، 2-5، 2-12، 5-10، 1-10، 1-2، بکرایی و لیموآستارایی به همراه دو پایه متحمل پونسیروس (Poncirus trifoliate Raf. )و حساس راف لمون (Citrus jambhiri Lush. )مطالعه شد. این پژوهش، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در بستر کوکوپیت و ماسه (1: 1) تحت شرایط گلخانه ای انجام شد. فاکتورها شامل ژنوتیپ های مرکبات و سطوح آبیاری بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش، پونسیروس با 4/298 میکرومول بر گرم وزن خشک برگ، بیش ترین تجمع پرولین را داشت و بیش ترین میزان تجمع مالون دی آلدهید در راف-لمون با 9/356 نانومول بر گرم وزن خشک برگ و کم ترین در پونسیروس با 4/134 میکرومول بر گرم وزن خشک مشاهده شد. همچنین در شرایط تنش، بیش ترین میزان قند محلول در ژنوتیپ 2-5 با 37/97 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ و کم-ترین نیز در راف لمون با 57/51 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ گزارش شد. در شرایط تنش، راف لمون کم ترین میزان کلروفیل کل را داشت. ژنوتیپ 2-5 با 4/9 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ، بیش ترین و ژنوتیپ لیمو آستارایی با 4/4 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ، کم ترین میزان کاروتنویید کل را داشتند. بیش ترین مقدار کلسیم در شرایط تنش در پونسیروس با 57 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ و کم ترین در راف لمون با 63/32 دیده شد. بر این اساس، پونسیروس و ژنوتیپ 2-5 به عنوان متحمل در برابر خشکی و راف لمون و لیمو آستارایی بعنوان حساس معرفی شدند.

جهت ارزیابی فیزیولوژیک پاسخ به تنش شوری، برخی از دانهال های مرکبات مهم موجود در کلکسیون مؤسسه تحقیقات مرکبات رامسر و داراب (28 ژنوتیپ) شامل ژنوتیپ های تجاری متحمل و حساس (کلئوپاترا ماندارین و ترویر سیترنج) در سه سطح، 0، 40 و 90 میلی مولار شوری به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه بررسی شدند. هشت ماه پس از جوانه زنی دانهال ها، تیمارهای شوری به مدت 12 هفته اعمال شد. در این پژوهش صفات فیزیولوژیک از جمله مقدار کلروفیل های a و b، تجمع پرولین، پراکسید شدن لیپیدها، فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز، میزان پروتئین کل و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از مطالعه صفات فیزیولوژی نشان داد که تنش شوری باعث کاهش در کلروفیل های a و b، میزان پروتئین کل، عملکرد کوانتومی فتوسیستم دو، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و فعالیت آنزیم کاتالاز در ژنوتیپ های مورد مطالعه شد. در این مطالعه محتوای پرولین، غلظت مالون دی آلدهید و همچنین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز تحت تنش شوری افزایش یافتند. ژنوتیپ های G8، G44 (نارنج)، G19، G25 و G42 (اترج) در صفات متعدد، از جمله محتوای کلروفیل، میزان پراکسید شدن لیپیدها، محتوای پرولین و فعالیت آنزیم ها در وضعیت بهتری قرار داشتند و به عنوان ژنوتیپ های برتر معرفی می شوند. ژنوتیپ G8 در بعضی از صفات، حتی از رقم کلئوپاترا نیز بهتر بود. می توان این ژنوتیپ ها را به عنوان متحمل یا نیمه-متحمل به شوری برای پژوهش های بعدی و یا برای مقاصد کاربردی مورد توجه قرار داد.

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر نوع محیط کشت پایه و تنظیم کننده های رشد گیاهی مختلف بر استقرار و رشد ریزنمونه-های قره قاط و میزان متابولیت های ثانویه در شرایط کشت درون شیشه ای انجام گردید. برای این منظور، ریزنمونه های تک گره-ای و جوانه های انتهایی قره قاط از مناطق جنگلی استان اردبیل تهیه و از طریق تیمار با محلول g/l3 بنومیل، محلول H2O2 (5%)، اتانول 70% و در نهایت محلول هیپوکلریت سدیم 5/2% با 10pH= به مدت 12دقیقه به ترتیب ضدعفونی شدند. ریزنمونه ها روی محیط کشت های MS، AN و WPM حاوی mg/l 1/0 NAA یا IBA و سطوح مختلف BAP، زآتین و TDZ کشت شدند. نتایج نشان داد که درصد ریزنمونه های رشد کرده و تعداد برگ در هر ریزنمونه به طور معنی داری تحت تأثیر نوع محیط کشت پایه، ترکیب هورمونی محیط کشت و اثر متقابل بین آنها قرار گرفت. تعداد برگ در هر ریزنمونه و رشد ریزنمونه ها در محیط کشت MS به طور معنی داری بیشتر از محیط کشت های پایه AN و WPM بود. بیشترین درصد ریزنمونه های رشد کرده و تعداد برگ در هر ریزنمونه در محیط کشت پایه MS حاوی (mg/l 1/0) IBA به همراه 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر زآتین یا 5/0 میلی گرم بر لیتر BAP به دست آمد. همچنین از نظر میزان متابولیت های ثانویه بین تیمار های مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین میزان ترکیبات آنتوسیانینی و فلاونوئید به ترتیب در محیط کشت MS حاوی 2 میلی گرم بر لیتر BAP و 1/0 میلی گرم بر لیتر IBA و MS حاوی 2 میلی گرم بر لیتر TDZ و 1/0 میلی گرم بر لیتر NAA به دست آمد.

بنفشه معطر (Viola odorata)، یک گیاه دارویی با ارزش دارویی منحصر به فرد می باشد که برداشت بیش از اندازه این گیاه دارویی از طبیعت منجر به کاهش زیستگاه های طبیعی آنها می شود. تکثیر درون شیشه ای، روش قدرتمندی برای تکثیر در سطح وسیع گونه های مهم تجاری و حفظ ژرم پلاسم گونه های در معرض انقراض محسوب می شود. مطالعه حاضر، به منظور فراهم ساختن پروتکلی کارآمد برای کالوس زایی و اندام زایی درون شیشه ای بنفشه معطر از طریق بهینه سازی غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد انجام گرفته است. جهت کالوس زایی، غلظت های مختلف بنزیل آدنین (BA) (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر) به همراه توفوردی (2, 4-D) (5/0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر) و برای باززایی ساقه غلظت های مختلف BA (5/0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر) مورد استفاده قرار گرفت. محیط کشت MS حاوی 5/1 میلی گرم در لیتر BA و 5/1 میلی گرم در لیتر 2, 4-D، مناسب ترین ترکیب برای القای کالوس ریزنمونه دمبرگ پس از 30 روز شناخته شد. بهترین رشد و بیش ترین میزان باززایی شاخه از کالوس های دمبرگ در محیط کشت حاوی 5/1 میلی گرم در لیتر BA مشاهده گردید. گیاهچه ها نیز به آسانی در همان محیط کشت، پس از واکشت دوم، ریشه زایی نمودند و پس از آن با صد در صد زنده مانی در بستر پیت ماس و پرلیت سازگاری یافتند. این پروتکل می تواند به طور موفقیت آمیزی برای تکثیر در سطح وسیع و حفظ ژرم-پلاسم این گیاه دارویی باارزش استفاده گردد.

اثر پرتو فرابنفش نوع C (UV-C) به تنهایی یا در ترکیب با دیگر تیمارها بر سنتز ترکیبات ثانویه در گیاهان، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش، اثر پرتو UV-C بر برخی ویژگی های فیتوشیمایی و فعالیت برخی آنزیم های دخیل در متابولیسم ترکیبات فنلی در انگور مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا حبه های انگور رقم بیدانهسفید در معرض پرتو UV-C در شدت های0 (شاهد)، 8/0، 2/1 و 2/4 کیلوژول بر مترمربع قرار گرفته و سپس در دمای 15 درجه سانتی گراد به مدت 6 روز نگهداری شدند. شدت های کم پرتو فرابنفش، تجمع فنل کل در پوست حبه را القا کرد. کمترین میزان فلاونوئید کل در حبه های تیمار شده با بالاترین شدتUV-C (kJm-2 2/4) در روز اول مشاهده شد درحالی که حبه های تیمارشده با شدت کم UV-C (kJm-2 8/0) پس از گذشت 5 روز بیشترین میزان فلاونوئید را داشتند (45/0 میلی گرم روتین در گرم وزن تر). همچنین کاربرد تابش UV-C منجر به افزایش ظرفیت پاداکسایشی نمونه های تیمارشده در مقایسه با شاهد گردید. لازم به ذکر است پرتوتابی باUV-C اثر معنی داری بر مقدار تانن کل پوست حبه نداشت؛ با این وجود اثر UV-C بر فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) در طول مدت نگهداری قابل توجه بود. UV-C فعالیت آنزیم پراکسیداز (POD) را تا اوسط مدت نگهداری کنترل کرد؛ ولی در مورد آنزیم پلی فنل اکسیداز (PPO) این رفتار وابسته به شدت UV-C بود. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد UV-C در شدت های پایین، روش مناسبی برای افزایش میزان ترکیبات فنلی و ظرفیت پاداکسایشی انگور تازه خوری رقم بیدانهسفید در طول مدت نگهداری کوتاه می باشد.

دو گونه پونه سای ایرانی Nepeta kotschyi var. persicaو پونه سای انبوه N. glomerulosa از گونه های دارویی بومی ایران بوده که حاوی ترکیبات دارویی به ویژه نپتالاکتون می باشند. این مطالعه در راستای اهلی کردن این دوگونه در شرایط مزرعه ای طی سال های 1396 و 1397 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد محصول و کمیت و ترکیبات اسانس بود. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک کل در گونه ایرانی (به ترتیب 9954 و 3152 کیلوگرم در هکتار) به طور قابل ملاحظه ای بیش تر از گونه انبوه ( به ترتیب 2858 و 990 کیلوگرم در هکتار) بود. درصد و عملکرد اسانس در گونه ایرانی به ترتیب 12/2 درصد و 35/48 کیلوگرم در هکتار بود؛ درحالی که این مقادیر در گونه انبوه به ترتیب 42/1 درصد و 39/7 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج آنالیز ترکیبات اسانس نشان داد که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه ایرانی بیش تر از گونه انبوه و به ترتیب 57/94 و 68/38 درصد بود. در مجموع با توجه به عملکرد اندام هوایی و اسانس از یک سو و درصد نپتالاکتون در اسانس از سوی دیگر، برتری گونه ایرانی نسبت به گونه انبوه کاملا چشمگیر بود؛ لذا می توان گونه پونه سای ایرانی را به عنوان یک منبع ارزشمند جهت تامین ترکیب اصلی این گیاه یعنی نپتالاکتون برای صنایع دارویی در شرایط کشت مشابه این مطالعه توصیه نمود.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری روی شاخص های رشد، میزان پرولین و کلروفیل، غلظت و کارایی جذب نیتروژن، پتاسیم، فسفر و سدیم برگ و غلظت سدیم ریشه پایه های هیبرید GN15 و همچنین میزان فعالیت سه آنزیم آنتی اکسیدانت، آزمایشی بر مبنای طرح کاملاً تصادفی با 4 سطح شوری صفر، 35، 70 و 105 میلی گرم بر لیتر کلریدسدیم و با 5 تکرار در سال 1394 انجام شد. غلظت های مختلف کلریدسدیم به گلدان های محتوی این پایه افزوده و پس از 100 روز تنش شوری، صفات مذکور اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح شوری، شاخص های رشد شامل طول و قطر گیاه، تعداد و سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی و کلروفیل برگ کاهش می یابد که این کاهش در غلظت 35 میلی مولار کمتر ولی در غلظت 105 میلی مولار بسیار شدید بود. غلظت و کارایی جذب نیتروژن، پتاسیم و فسفر با افزایش غلظت کلریدسدیم کاهش و غلظت سدیم برگ و ریشه و کارایی جذب آن در برگ افزایش پیدا کرد. میزان پرولین ریشه و برگ نیز همزمان با افزایش غلظت نمک افزایش یافت؛ به طوری که مقدارش در غلظت 70 میلی مولار به بیشینه خود (39 و 30 میلی گرم در هر گرم وزن تر) رسید. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی نیز با افزایش غلظت نمک تا 70 میلی مولار روند افزایشی داشت به طوری که فعالیت SOD، POD و CAT در این تیمار برای ریشه به ترتیب 2/150، 6/22، 13 و برای برگ 8/183، 8/16 و 24 واحد در هر میلی گرم پروتئین بود.