شیلات
سال:1390 | دوره:64 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

استفاده از دیازینون جهت کنترل آفات نباتی در بسیاری از مزارع کشاورزی که در مجاورت منابع آب شیرین واقع شده اند بسیار رایج می باشد. از اینرو در این مطالعه به بررسی سمیت زیر کشنده این آفت کش ارگانوفسفره‏ به عنوان یک آلاینده بوم سازگان های آبی، بر روی تغییرات آسیب شناسی بافت کلیه و طحال و تغییرات برخی از فاکتورهای خونی ماهی کپور معمولی‏، Cyprinus carpio‏، پرداخته شده است. در این آزمایش ماهی ها به مدت 10‏، 20 و 30 روز در معرض غلظت زیر کشنده 0.06 و 0.12 میلی گرم در لیتر دیازینون قرار داده شدند. کاهش معنی دار تعداد گلبول های قرمز، مقدار هموگلوبین و هماتوکریت‏‏‏، گلبول های سفید، لنفوسیت، مونوسیت و بازوفیل و افزایش معنی دار حجم متوسط گلبولی، غلظت متوسط هموگلوبین، نوتروفیل و ائوزینوفیل در ماهیانی که در معرض سمیت مزمن دیازینون قرار داشتند در مقایسه با ماهیان گروه شاهد کاملا مشهود بود. تاثیرات آسیب شناسی بافتی دیازینون بر روی بافت های کلیه، طحال و آبشش ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)‏، نیز با میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. سم دیازینون باعث از بین رفتن و تحلیل سلول های اپیتلیوم مجاری کلیوی، نکروز مجاری کلیوی، تحلیل گلومرول ها و افزایش فضای کپسول بومن در بافت کلیه ماهی ها گردید. افزایش اندازه و فراوانی قابل توجه مراکز ملانوماکروفاژی و تغییرات ریختی سلول های الیپسوئیدی در بافت طحال از مهمترین تغییرات مشاهده شده در این بافت است. هیپرپلازی لاملاها، بهم چسبیدگی لاملاها و افزایش ترشحات موکوسی از جمله تغییراتی است که در ساختار آبشش ماهی های تحت تیمار سم دیازینون دیده شد.

در این بررسی تنوع منطقه ای پارامترهای رشد ماهی پوزانک خزری Alosa caspia caspia در حوزه خزر جنوبی مورد مطالعه قرار گرفت. بزرگترین نمونه در منطقه جنوب شرقی، 283 میلیمتر طول کل و 171.85 گرم وزن کل، در منطقه مرکزی، 277 میلیمتر طول کل و 145.70 گرم وزن کل و در منطقه جنوب غربی 269 میلیمتر طول کل و 138.30 گرم وزن کل داشت. در هر سه منطقه، دامنه سنی نمونه های مورد بررسی از +2 تا +5 متغیر بوده و بین طول های مشاهداتی و محاسباتی بطریقه پیشینه پردازی اختلاف بارزی وجود داشت. الگوی رشد منطقه جنوب شرقی، از نوع آلومتریک مثبت و در دو منطقه دیگر، از نوع آلومتریک منفی بود. در هر سه منطقه حوزه، شیب خط رگرسیونی در جنس ماده بزرگتر از مقادیر مربوط به جنس نر بوده است. پارامترهای معادله رشد وان برتالانفی در بین جنس های مشابه مناطق مختلف و بین نر و ماده هر یک از مناطق، مقادیر متنوعی را نشان داد. طول بی نهایت جنس نر منطقه جنوب شرقی و جنس ماده منطقه مرکزی دارای مقادیر بزرگتری بودند. بزرگترین شاخص آهنگ در جنس نر منطقه جنوب شرقی و کوچکترین آن هم در جنس ماده همین منطقه مشاهده گردید. در تمام گروه های مورد بررسی، شاخص «سن صفر» منفی بوده و حداقل برابر با 0.531- در جنس ماده منطقه جنوب شرقی و حداکثر 0.145- در جنس نر منطقه مرکزی بود. نتایج نشان دادند که تنوع قابل ملاحظه ای در پارامترهای رشد این گونه در جنوبی دریای خزر وجود دارد.

از آنجایی که افزایش نیترات و آمونیوم در محیط های آبی باعث ایجاد یوتروفیکاسیون می شود، تحمل غلظت های بالای نیترات و آمونیوم بوسیله ریزجلبک ها و رشد آنها در این غلظت ها بیانگر توان بالقوه آنها در تصفیه پساب های غنی از نیتروژن و تولید بیوماس مناسب جلبکی در محیط های آب شیرین می باشد. برای ارزیابی تحمل و رشد جلبک سبز Scenedesmus quadricauda در غلظت های مختلف نیترات و آمونیوم، پرورش این گونه در محیط کشت BBM ((Bold Basal’s Medium در هفت تیمار (2.9، 15، 25، 50، 75، 100 و 150 میلی مولار نیترات و آمونیوم) در دمای 22 درجه سانتی گراد در شرایط آزمایشگاهی انجام گردید. نتایج نشان داد که این گونه توانایی تحمل غلظت 75 میلی مولار نیترات و 50 میلی مولار آمونیوم را دارد و در این غلظت ها به رشد خود ادامه می دهد، اگرچه بالاترین تراکم سلول جلبکی (105×32.5 سلول در میلی لیتر برای نیترات - 105×25.2 سلول در میلی لیتر برای آمونیوم)، بیشترین بیوماس خشک جلبکی (1.22 میلی گرم در میلی لیتر برای نیترات - 1.02 میلی گرم در میلی لیتر برای آمونیوم)، و بیشترین میزان رشد ویژه (0.098 در روز برای نیترات - 0.082 در روز برای آمونیوم) از تیمار 15 میلی مولار نیترات و آمونیوم بدست آمد. بنابراین، بر اساس تحمل بالای نیترات و آمونیوم توسط جلبک سندسموس می توان از این گونه در محیط های آبی غنی از این ترکیبات استفاده کرد. همچنین توانایی رشد این گونه در غلظت های بالا، مبین پتانسیل این جلبک در تصفیه پساب های غنی از این ترکیبات می باشد. از سوی دیگر، با پرورش این گونه جلبک در غلظت 15 میلی مولار نیترات و آمونیوم، حداکثر بیوماس جلبکی حاصل گردید، بنابراین می توان این غلظت را در بهبود ترکیب شیمیایی محیط کشت BBM استفاده کرد.

این مطالعه به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف فسفاتیدل کولین جیره بر فاکتورهای رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب کبد آلوین ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius) با میانگین وزن 0.12 ± 0.8 گرم به مدت 5 هفته انجام گرفت. فسفاتیدل کولین در 4 سطح 0، 2، 4 و 6 درصد به جیره اضافه گردید. پرورش آلوین ها در سیستم بازچرخش آب با میزان تعویض روزانه 20 درصد و با بکارگیری زئولیت و فیلتر زیستی انجام گرفت. آلوین ها روزانه 6 بار و به میزان اشباع غذادهی شدند. در پایان آزمایش فاکتورهای مختلف رشد در تیمارهای تغذیه شده با 4 و 6 درصد فسفاتیدل کولین جیره اختلاف معنی داری نسبت به تیمارهای شاهد و 2 درصد داشتند (P<0.05). شاخص کبدی (HSI) و شاخص دستگاه گوارش (VSI) بطور معنی داری (P<0.05) تحت تاثیر مقادیر مختلف فسفاتیدیل کولین قرار گرفتند. پروفیل اسیدهای چرب کبدی مشابه پروفیل اسیدهای چرب جیره تغییر کرد و میزان اسیدهای چرب لینولئیک اسید (18:2 n-6)، آراشیدونیک اسید (20:4 n-6) و مجموع اسیدهای چرب بلند زنجیره غیر اشباع (PUFA) افزایش معنی داری یافت. میزان بقا در همه تیمارها بالا بود و اختلاف معنی داری (P>0.05) مشاهده نشد. نتایج آزمایش نشان داد این ماده اثرات مثبت و معنی داری بر میزان رشد و فاکتورهای تغذیه ای ماهی آزاد دریای خزر دارد و مطلوب ترین سطح تغذیه ای فسفولیپید جیره مقدار 4 درصد در این وزن می باشد.

در این مطالعه اثرات تزریق هورمون های اوواپریم، HCG و عصاره هیپوفیز روی پارامترهای اسپرم شناختی مولدین نر کپور پرورشی مورد بررسی قرار گرفت. میزان حجم اسپرم دهی و درصد اسپرم های متحرک در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری داشت (0.01>P)، به طوری که بیشترین میزان حجم اسپرم دهی در تیمارهای هیپوفیز و اوواپریم (4.04 ± 12.78 و 4.96 ± 12.00 میلی لیتر، به ترتیب) و بالاترین مقدار درصد اسپرم های متحرک در تیمار هیپوفیز مشاهده شدند (1.79% ± 87.42). بین میزان اسپرماتوکریت در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت (0.01>P) و بیشترین میزان اسپرماتوکریت در تیمار اوواپریم مشاهده شد (1.26 ± 80.86). تراکم اسپرم در بین تیمارها دارای تفاوت معنی دار بود (0.05>P) به گونه ایی که در تیمارهای اوواپریم و هیپوفیز بیشتر از بقیه بود (109× 0.18 ± 2.38 و 109×0.14 ± 2.29، به ترتیب). طول دوره تحرک اسپرم هم در بین تیمارها دارای اختلاف معنی دار بود (0.01>P) و بیشترین میزان آن در تیمار هیپوفیز مشاهده شد (7.69 ± 74.80 ثانیه). میانگین pH در بین تیمارهای مختلف دارای اختلاف معنی دار بود (|0.01>P) و بیشترین آن در تیمار هیپوفیز مشاهده شد (0.15 ± 8.36). نتایج این تحقیق نشان داد که تزریق هورمون های اوواپریم و غده هیپوفیز در مقایسه با هورمون HCG موجب افزایش کیفیت پارامترهای اسپرم شناختی ماهی کپور معمولی پرورشی می شوند.

تحرک اسپرم یکی از شاخص های اساسی در اندازه گیری کیفیت اسپرم ماهیان بشمار می آید. هدف از این مطالعه بررسی تاثیرپذیری و حساسیت اسپرماتوزوآی ماهی سفید پس از رها شدن به محیط آبی در مواجهه با فلزات سنگین مس و کادمیوم، صورت گرفته است. اسپرماتوزوآی 4 ماهی مولد نر تحت تماس با غلظت های 0.01، 0.1، 1،10 ، 100 و 1000 میلی گرم در لیتر کلرید مس و کلرید کادمیوم قرار گرفته و پارامترهای طول دوره تحرک و درصد اسپرماتوزوآی متحرک در مقایسه با گروه شاهد (آب مقطر (غلظت صفر)، مورد مقایسه قرار گرفتند. با افزایش غلظت آلاینده ها، پارامترهای حرکتی اسپرماتوزوئیدها به صورت معنی داری کاهش یافته، در غلظت 1000 میلی گرم در لیتر تحرکی مشاهده نشده و اسپرماتوزوئیدها کاملا از حرکت باز ایستادند. با گذشت زمان، هرچه از درصد اسپرم های متحرک کاسته می شود میزان حساسیت آن ها حتی نسبت به غلظت های کمتر نیز محسوس می باشد. با توجه به اینکه، تغییر در میزان تحرک اسپرماتوزوآی ماهیان می تواند در میزان بازدهی تولید مثل مولدین تاثیرگذار باشد، بنابراین افزایش مواجهه مس و کادمیوم با اسپرماتوزوآی ماهیان سفید در فصل تولید مثل، کیفیت اسپرم را کاهش خواهد داد.

در این مطالعه اثر زمان مهاجرت تولید مثلی مولدین ماهی کلمه به مصب گرگانرود روی برخی پارامترهای اسپرم شناختی (طول دوره تحرک اسپرم، درصد تحرک اسپرم تحرک، تراکم اسپرم و حجم اسپرم) و بیوشیمیایی (یون های سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، pH، پروتئین کل، گلوکز و کلسترول سمن) بررسی شد. بدین منظور زمان مهاجرت تولید مثلی مولدین به سه دوره زمانی تقسیم و در هر دوره زمانی از 10 ماهی نر هم اندازه نمونه برداری شد. نتایج تحقیق نشان داد که طول دوره تحرک اسپرم، درصد تحرک اسپرم و یون پتاسیم اختلاف معنی داری در زمان های مهاجرت تولید مثلی داشت. همچنین، تراکم اسپرم، یون کلسیم، منیزیم و pH در زمان های مختلف مهاجرت تولید مثلی مولدین ماهی کلمه نیز دارای اختلاف معنی داری بود. اما اسپرماتوکریت، حجم اسپرم دهی، سدیم، گلوکز، پروتئین کل و کلسترول در زمان های مختلف مهاجرت تولید مثلی مولدین ماهی کلمه اختلاف معنی داری نداشت. در مجموع می توان گفت نمونه های ماهی کلمه در اسفند ماه به لحاظ خصوصیات اسپرم شناختی و بیوشیمیایی نسبت به ماههای بهمن و فروردین مناسب تر هستند.

اثر عصاره چای سبز و آنتی اکسیدان های طبیعی آن بر کیفیت ماهی قزل آلای رنگین کمان به هنگام نگهداری در یخ مطالعه شد. در این تحقیق استخراج عصاره آنتی اکسیدانی چای سبز به وسیله آب انجام گرفت و ماهیان به صورت کامل در محلولهای 200، 400 و 600 ppm تهیه شده از این عصاره به مدت 90 دقیقه غوطه ور گردیدند و سپس به صورت لایه لایه یخ گذاری شدند. در ادامه شاخص های شیمیایی و آنزیمی فساد چربی شامل عدد پراکسید (Peroxide)، تیوبار بیتوریک اسید (Thiobarbituric acid) و اسیدهای چرب آزاد (Free fatty acid) در زمان های 0، 4، 8، 12 و 16 روز پس از یخ گذاری اندازه گیری و با نمونه شاهد مقایسه شدند. بر اساس نتایج آماری گرچه در تمام تیمارها با گذشت زمان مقادیرPV ، TBA و FFAبه شکل معنی داری (0.05>p) افزایش یافتند ولی نمونه حاوی عصاره چای سبز در مقایسه با نمونه شاهد به شکل معنی داری PV و TBA کمتری داشت. مقدار FFA نیز در هر دو گروه فقط در روز 4 نگهداری اختلاف معنی داری را نشان نداد و در بقیه روزها به شکل معنی داری در نمونه حاوی عصاره چای سبز کمتر از شاهد بود. با توجه به نتایج به دست آمده، استفاده از عصاره چای سبز در غلظت ppm 600 جهت جلوگیری و به تاخیر انداختن فساد و اکسیداسیون چربی ماهی قزل آلای رنگین کمان به هنگام نگهداری در یخ توصیه می شود.