شیلات
سال:1396 | دوره:70 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

مطالعه ی حاضر با هدف مروری بر وضعیت و پراکنش اعضای خانواده سیکلیدماهیان (Cichlidae) در آب های داخلی ایران، به همراه اولین گزارش از حضور تیلاپیای نیل Oreochromis niloticus صورت گرفت. پس از نمونه برداری های میدانی، بررسی نمونه های موزه ای و مرور مطالعات صورت گرفته بر روی اعضای این خانواده در ایران، حضور شش گونه در چهار جنس شامل Amatitlania nigrofasciata(حوضه آبریز نمک)، Coptodonzillii (حوضه آبریز تیگریس)، Iranocichla hormuzensis (حوضه آبریز هرمز)، I. persa (حوضه آبریز مکران)، Oreochromis aureus (حوضه آبریز تیگریس) و O. niloticus(حوضه آبریز پرسیس) در آب های داخلی ایران تایید گردید. همچنین نتایج توسعه دامنه پراکنش اعضای غیر بومی این خانواده را نشان داد. تنها دو گونه از اعضای این خانواده بومزاد ایران بوده و چهار گونه باقی مانده به آبهای داخلی ایران معرفی شده اند. اگر چه اغلب گونه های غیربومی معرفی شده اثرات قابل ملاحظه بر اکوسیستم جدید خود ندارند، اما بخشی از آنها تاثیرات زیست محیطی و اقتصادی قابل توجهی را بر اکوسیستم جدید خود اعمال می کنند. بنابراین یک ارزیابی جامع در مورد اثرات آنها برروی زیستگاه های جدید آنها به منظور حفاظت ماهیان بومی و بهره بردای پایدار آتی از آنها ضرورت دارد.

این تحقیق با هدف بررسی کاربرد غلظت های مختلف پساب خروجی از تصفیه خانه ی پساب شهری در محیط پرورش و تأثیر آن بر فاکتورهای خونی، هورمون کورتیزول و بافت های کبد و آبشش ماهی کپور نقره ای (Hypophthalmichthys molitrix) انجام گردید. برای این تحقیق، پنج تیمار غلظت پساب خروجی از تصفیه خانه فاضلاب شهری با غلظت های 0%(شاهد) 25%، 50%، 75% و 100% با سه تکرار در نظر گرفته شد و در هر مخزن (60 لیتر) 8 قطعه ماهی کپور نقره ای با میانگین وزنی 5± 120 معرفی شد. طول دورة تحقیق 2 ماه بود و در طول آزمایش ماهی ها روزانه یک بار با پلت تجاری ماهی کپور غذادهی شدند. کمترین تلفات مربوط به تیمار شاهد (8 درصد) و بیشترین تلفات مربوط به تیمارهای 75% (20 درصد) و 100% (16 درصد) پساب بود. بر اساس نتایج، با افزایش غلظت پساب، میزان هورمون کورتیزول نیز به طور معنی داری (05/0P≤ ) افزایش یافت. نتایج آنالیز فاکتورهای بیوشیمیایی خون نشان داد که فاکتورهای گلبول سفید (WBC)، گلبول قرمز (RBC)، هماتوکریت (HCT)، هموگلوبین (Hb) و متوسط حجم گلبولی (MCV) با افزایش درصد غلظت پساب به طور معنی داری افزایش یافت. اما بین متوسط هموگلوبین گلبولی (MCH) و غلظت متوسط هموگلوبین داخل خون (MCHC) در تیمارها تفاوت معنی داری مشاهده نشد (0/05≥ P). همچنین نتایج بافت شناسی نشان داد که افزایش غلظت پساب باعث بروز ضایعات و واکنش هایی در هر دو بافت کبد و آبشش شد که ناشی از قرارگیری در یک شرایط استرسی و مقابله با آن شرایط بود.

در این مطالعه جمعاً 18 قطعه ماهی از گونه Capoeta aculeata (9 قطعه از قنوات نائین و اردستان در استان اصفهان، 2 قطعه از قنات حوضه نمک در استان تهران و 7 قطعه ماهی از رودخانه های ماربر، دوپلان و آب ونک (حوضه کارون) و چنار خشکه (حوضه کر) در استان لرستان) به منظور تهیه توالی بارکد مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه توالی انتهای 5’ ژن سیتوکروم اکسیداز زیرواحد 1 (COI) تهیه شد. در مجموع 5 هاپلوتایپ به دست آمد. هاپلوتایپ های مشاهده شده در قنوات اردستان و قنوات استان تهران کاملاً مشابه بودند که این تشابه می تواند نشان دهنده منشأ یکسان ماهیان قنوات منطقه اردستان و قنوات نمونه برداری شده در استان تهران باشد. هاپلوتایپ های مشاهده شده در ماهیان قنوات نائین با هاپلوتایپ های سایر نواحی تفاوت داشتند. هاپلوتایپ های مشاهده شده در حوضه کارون با هاپلوتایپ های حوضه نمک رابطه نزدیکی داشتند که این امر می تواند به نوعی نشان دهنده رابطه احتمالی دو حوضه یادشده در گذشته باشد. میزان تمایز توالی بارکد در سطح درون گونه ای جمعیت های نواحی ذکر شده بر پایه ضریب تمایز K2P برابر 0/2 تا 0/7 درصد بود. نتایج نشان داد که گونه Capoeta دارای یک گروه تک شجره ای بوده و در مقایسه با گونه های سایر جنس های مورد بررسی به گونه های جنس Luciobarbus نزدیک تر بود. انشقاق این گونه از C. capoetaدر حدود 4/42 تا 5/1 میلیون سال قبل برمی گردد.

در مطالعه حاضر اثر سم موتاژن بوتاکر با غلظت های حاد مختلف (0، 4/0، 0/5 و 1 میلی-گرم بر لیتر) با نامگذاری به ترتیب A، B، C و D با طول مواجهه متفاوت (48، 72 و 96 ساعت) بر روی برخی از شاخص های خونی قزل آلای رنگین کمان سنجیده شد. برای این منظور 180 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان در چهار تیمار با غلظت های یاد شده همراه با سه تکرار در مواجه با سم بوتاکلر قرار گرفتند و پس از خونگیری فاکتورهای WBC، RBC، هموگلوبین، هماتوکریت، در صد لنفوسیت مونوسیت، بازوفیل، ائوزینوفیل، MCH، MCHC، MCV، PCV پروتئین کل و آنزیم های آمینو ترانسفراز شامل ALP، AST و ALT مورد اندازه گیری قرار گرفتند. بر اساس آنالیز آماری تجزیه واریانس دوطرفه، هم متغیر غلظت و هم متغیر زمان به همراه اثر این دو متغییر موجب بروز تفاوت معنی دار (0/05>P) تنها در گروه های C و D شدند و هیچ تفاوت معنی داری بین گروه شاهد (A) و گروه B در هیچ یک از سه بازه زمانی دیده نشد. به صورت کلی با حرکت از تیمار 72C به 96D میزان آنزیم های آمینو ترانسفراز و پروتئین کل افزایش و سایر فاکتورهای خونی کاهش یافتند که نشان دهنده تخریب کبدی، کلیوی و کاهش ایمنی غیر اختصاصی در اثر مواجهه با سم بوتاکر در قزل آلای رنگین کمان می اشد.

در این مطالعه اثرات آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریایی اسانس مرزنجوش بر ماندگاری سوریمی در طول دوره نگهداری در انجماد مورد بررسی قرار گرفت. بعد از تهیه سوریمی به روش دستی، نیمی از آن به عنوان تیمار شاهد با نگهدارنده های انجماد و نیم دیگر آن به عنوان تیمار سوریمی حاوی 0/5 درصد (وزن به حجم) اسانس مرزنجوش، پس از مخلوط کردن با اسانس، در پلاستیک های مخصوص فریزر بسته بندی و در دمای 18-درجه سانتی گراد به مدت 0، 1، 3 و 6 ماه نگهداری شدند. نتایج نشان داد که، پس از گذشت 6 ماه نگهداری در حالت انجماد، اختلاف معنی داری بین درصد خاکستر در دو تیمار وجود نداشت، اما میزان پروتئین و چربی در تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودنی) نسبت به سوریمی حاوی 0/5 درصد اسانس مرزنجوش کمتر بود (0/05>P) همچنین میزان TBA و TVN و پراکسید سوریمی عمل آوری شده با اسانس مرزنجوش نسبت به شاهد در تمام ماه ها دارای روند کاهشی معنی دار بود. میزان باکتری های سرماگرا و سودوموناس-ها در هر دو تیمار در ماه های صفر، اول و سوم مشابه بود. اما در پایان ماه ششم میزان باکتری ها در تیمار سوریمی عمل آوری شده به طور معنی داری نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. با توجه به نتایج حاصل از آنالیز شاخص های رنگی، برخلاف شاخص قرمزی (a*) که در کل دوره فاقد اختلاف معنی دار بود، شاخص سفیدی (Whiteness) و زردی (b*) در ماه اول و ششم، روشنایی (L*) در ماه اول، سوم و ششم در تیمار حاوی اسانس نسبت تیمار شاهد دارای اختلاف معنی دار بودند (05/0>P). در کل می توان نتیجه گیری کرد که، اضافه کردن 5/0 درصد اسانس مرزنجوش به سوریمی می تواند باعث افزایش خواص آنتی میکروبی و آنتی اکسیدانی آن شود و روند فساد میکروبی و اکسیداسیونی را به طور معنی داری کاهش دهد.

در این تحقیق اثرات آلوئه ورا بر عملکرد رشد، شاخص های خون شناسی و بیوشیمیایی سرم و مقاومت ماهی در برابر ساپرولگنیا پارازیتیکا به مدت 8 هفته مورد مطالعه قرار گرفت. پودر آلوئه ورا به میزان 0، 5، 10 و 15 گرم بر کیلوگرم به جیره ی غذایی پایه اضافه شد و در پایان 8 هفته تغذیه، ماهیان در معرض قارچ ساپرولگنیا پارازیتیکا قرارگرفتند. نتایج نشان داد که تمامی تیمارهای تغذیه شده با آلوئه ورا افزایش معنی داری در ضریب رشد ویژه، افزایش وزن و کاهش ضریب تبدیل غذایی نسبت به تیمار شاهد نشان دادند. همچنین شاخص های خون شناسی و سرمی ماهیان تیمار شده با آلوئه ورا افزایش معنی داری نسبت به گروه شاهد داشتند. هر چندکاهش معنی دار تلفات در تیمار تغدیه شده با 15 گرم آلوئه ورا برکیلوگرم جیره نسبت به سایر تیمارها و شاهد بعد از چالش با قارچ ساپرولگنیا پارازیتیکا مشاهده شد ولی درصد بازماندگی 5 گرم آلوئه ورا بر کیلوگرم جیره در مقایسه با شاهد افزایش معنی داری داشت. بر اساس نتایج حاصله، استفاده از پودر آلوئه ورا به ویژه به میزان 5 گرم بر کیلوگرم در جیره ماهی قزل آلای رنگین کمان، به منظور بهبود شاخص-های رشد و ایمنی و همچنین افزایش مقاومت ماهیان در برابر ساپرولگنیا پارازیتیکا توصیه می شود.

روغن ماهی یکی از ارزشمندترین محصولات دریایی می باشد که هم به صورت تصفیه نشده برای خوراک دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرار گرفته و هم به واسطه داشتن اسیدهای چرب ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) می تواند به عنوان مکمل غذایی توسط انسان مصرف گردد. در پژوهش حاضر، استخراج روغن با دو روش سیال فوق بحرانی (SFE) و پرس مرطوب (WP) از ضایعات کارخانجات کنسرو تن ماهیان، از دو دیدگاه بازدهی و کیفیت محصول، با تمرکز بر مصارف انسانی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، نسبت روغن بدست آمده از مواد خام اولیه و نیز شاخص ها و ترکیبات حاصل از پراکسیداسیون لیپیدی و نیز آلودگی های بر مبنای فلزات سمی ارزیابی شدند. نرخ بازدهی محصول و میزان رطوبت روغن اختلاف معنی داری را در هر 2 روش نشان نداد. برخی از ترکیبات فرار مانند آلدهیدها تنها در روش WP مشاهده شد و تعداد آلکان های یافت شده در این روش نیز بیشتر از SFE بود. در مقابل اسید سیتریک به عنوان اسید آلی غیر لیپیدی تنها در تیمار SFE یافت گردید و DMA به عنوان عامل اصلی ایجاد بوی ویژه ماهی در هر 2 تیمار مشاهده شد. لیپیدهای خنثی اندازه گیری شده در این پژوهش (شامل استرهای واکسی، TAG، FFA و CHOL) و نیز نرخ اسیدیته اختلاف معنی داری را نشان ندادند. میزان DHA در پروفایل اسیدهای چرب تیمار SFE به طور معنی داری بالاتر از تیمار WP بود. همچنین، میزان فلزات سمی جیوه، آرسنیک، کادمیوم و سرب نیز در تیمار SFE به طور معنی داری پایین تر از تیمار WP بود. بنابراین، نتایج حاصل از این مطالعه، حاکی از پتانسیل مناسب ضایعات تن ماهیان برای استخراج روغن ماهی در حوزه مصارف انسانی و روش SFE برای استخراج آن بود.

تولید گسترده نانو ذره اکسید روی در علوم و صنایع مختلف، در آینده نه چندان دور انتشار آن ها را به محیط زیست افزایش می دهد. ورود این نانو ذرات به اکوسیستم آبی به دلیل تجمع در بدن موجودات و سپس انتقال آن به زنجیره غذایی بالاتر می تواند آسیب های فراوانی را در سطوح مختلف ایجاد کند. جهت تعیین میزان تاثیر این نانو ذره اکسید روی بر بافت آبشش ماهی قزل آلای رنگین کمان، 80 قطعه ماهی با میانگین وزنی 42/88 گرم به صورت تصادفی در 4 تانک پلاستیکی (حجم 90 لیتر) در 4 تیمار مختلف با 3 تکرار که تیمارها شامل شاهد (بدون اضافه کردن نانو ذره اکسید روی) و 3 تیمار با غلظت های 0/025، 0/05 و 0/075 میلی گرم در لیتر نانو ذره اکسید روی (با میانگین اندازه 40-30 نانومتر) بودند، توزیع شدند. برای بررسی تغییرات آسیب شناسی بافت، نمونه برداری در 4 مرحله انجام شد. نمونه بافت ها ابتدا آبگیری شده و در قالب پارافین قرار گرفته، سپس با دستگاه میکروتوم برش داده شده و با روش هماتوکسلین-ائوزین رنگ آمیزی و پس از رتبه بندی عارضه مشاهده شده بر اساس شدت تاثیرپذیری، جهت نشان دادن اختلاف معنی دار ازمدل خطی مبتنی بر رتبه دهی با استفاده از پکیج Rfit اتجام شد. تغییرات مشاهده شده بیانگر این است که نانو ذرات اکسید روی می تواند اثرات قابل توجهی بر بافت آبشش گذاشته، بنابراین می توان بعنوان یکی از نشانگرهای زیستی و قابل اعتماد جهت ارزیابی تاثیر آلاینده های محیطی استفاده گردد.

این تحقیق با هدف بررسی تکوین اولیه سیستم گوارش ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) (واریته سازان) به عنوان یک گونه با ارزش اقتصادی دریای خزر از زمان تفریخ تا 55 روز بعد از آن براساس روش بافت شناسی پارافینه و رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که باز شدن حفره دهانی و ظهور پانکراس در روز دوم، لایه های اپیتلیومی دهانی و مری همراه با سلول های تولید کننده موکوس آنها در روز سوم، رکتوم در روز هشتم و حلقه رورده ای در روزهای 13-12 پس از تفریخ وقوع می یابند. همچنین براساس خصوصیات ریختی و بافت شناسی، مراحل تکوین دستگاه گوارش این گونه به سه مرحله اصلی (1) از زمان تفریخ تا روز 3 بعد از آن که با باز شدن دهان و آمادگی گوارش برای پذیرش غذا همراه است، (2) تا روز 8 بعد از تفریخ که مرحله انتقالی از تغذیه داخلی به خارجی است که سیستم تغذی ه-ای لارو ماهی هم از نظر ساختاری و هم از لحاظ عملکردی برای دریافت، هضم و جذب غذای خارجی پیش از جذب کامل کیسه زرده توسعه می یابد و (3) مرحله سوم از روز 9 بعد از تفریخ که عملکردی شدن بخش درون ریز پانکراس ویژگی بارز این مرحله بوده و به عنوان یک تشخیص حیاتی برای تبدیل لارو به ماهی جوان لازم است، تقسیم می شوند. توسعه دستگاه گوارش این گونه طی مراحل اولیه تکوین مشابه سایر ماهیان استخوانی با تفاوت هایی در زمان توسعه و عملکرد بود.

هدف از این پژوهش، بررسی میزان تنوع ژنتیکی بین و درون نژادهای قزل آلای رنگین کمان ایرانی، فرانسوی و دانمارکی بود. DNA میتوکندریایی 135 نمونه (45 نمونه از هر نژاد)، به روش فنل کلروفوم استخراج شده و با استفاده از تکنیک واکنش زنجیره ای پلیمراز چند شکلی طول قطعات حاصل از هضم (PCR-RFLP) مورد مطالعه قرار گرفت. قطعات شامل 986 جفت باز از D-loop و 974 جفت باز از سیتوکروم b تکثیر و با آنزیم های هضم مختلف مطالعه شدند. هیچ کدام از نمونه ها برای آنزیم های هضم در D-loop تنوع ژنتیکی را نشان ندادند. با استفاده از آنزیم های هضم، 4 هاپلوتیپ مختلف روی ژل آگارز برای سیتوکروم b شناسایی شد که در میان آن ها دو هاپلوتیپ مخصوص نژادی برای نژاد دانمارکی مشاهده شد. بیشترین فراوانی هاپلوتیپ ها برای هاپلوتیپ AABBAB با 61 مشاهده بود. دندروگرام UPGMA بر اساس سیتوکروم b نشان داد که نژاد ایرانی با فرانسوی در یک کلاستر و از نژاد دانمارکی جدا شد. فاصله ژنتیکی بین نژاد ایرانی و فرانسوی 0/0008 و بین نژاد های ایرانی و دانمارکی و همچنین فرانسوی و دانمارکی 0/198 بود.