دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی
سال:1385 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:16

این پژوهش با هدف ساخت و اعتباریابی آزمون تشخیص آسیب های روانی سازمانی در سازمان های صنعتی ـ تولیدی و خدماتی ـ اداری اصفهان در سال 1383-84 به مرحله اجرا در آمد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش از بین کارکنان و کارگران سطح عملیاتی سازمان های صنعتی ـ تولیدی 730 نفر و از بین کارکنان و کارگران سازمان های خدماتی ـ اداری 885 نفر (در مجموع 1615 نفر) با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. با استفاده از مصاحبه مقدماتی و استفاده از سازه های نظری موجود و استفاده از نظر صاحبنظران، پرسشنامه ای که شامل 148 سوال بود ساخته شد و در اجرای آزمایشی بر روی 80 نفر از کارکنان سازمان های صنعتی ـ تولیدی و 80 نفر از کارکنان سازمان های خدماتی ـ اداری، پرسشنامه ای 56 سوالی از آن استخراج شد. ملاک انتخاب سوال ها داشتن همبستگی مثبت با کل آزمون و داشتن بار عاملی مثبت و بالای 4/0 بود. پس از انتخاب سوال ها و اجرای آن بر روی کلیه نمونه پژوهش (1615 نفر)، روایی سازه آزمون با استفاده از تحلیل عوامل اکتشافی و با چرخش از نوع واریماکس مورد بررسی قرار گرفت. در تحلیل عاملی شش عامل استخراج شد. این شش عامل قادر بوده اند، در مجموع 668/66 درصد از واریانس کل را تبیین کنند. نتایج بازآزمایی نیز نشان داد ضرایب بازآزمایی عوامل ششگانه به ترتیب معادل 75/0، 58/0، 58/0، 73/0، 50/0 و 72/0 بوده که در سطح P<0.01 معنادار بوده اند. ضریب بازآزمایی کل آزمون نیز معادل 62/0 محاسبه شده است.

هدف از این مطالعه بررسی پایایی و روایی مقیاس افسردگی ـ شادکامی (DHS) بود. 109 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. پایایی مقیاس افسردگی ـ شادکامی با استفاده از روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی با فاصله زمانی یک ماه مورد تحلیل قرار گرفت و ضرایب همبستگی آن به ترتیب 93/0 و 79/0 به دست آمد. روایی مقیاس افسردگی ـ شادکامی با استفاده از روش روایی سازه و اجرای پرسشنامه شادکامی آکسفورد (OHI) و پرسشنامه افسردگی بک (BDI) برآورد شد. بین مقیاس افسردگی ـ شادکامی و پرسشنامه شادکامی آکسفورد ضریب همبستگی مثبت و معنادار (811/0) و بین مقیاس افسردگی ـ شادکامی و پرسشنامه افسردگی بک ضریب همبستگی منفی معنادار (727/0-) به دست آمد. سطح معناداری در این محاسبات P<0.0001 بوده است. به طور کلی نتایج نشان داد نسخه فارسی مقیاس افسردگی ـ شادکامی از پایایی و روایی مناسب برخوردار است.

این پژوهش با هدف پیش بینی تعهد سازمانی و مولفه های آن (تعهد همانندسازی شده، تعهد مبادله ای و تعهد پیوستگی) از طریق متغیرهای مشارکت در تصمیم گیری، خدمت به عموم، چشم انداز شغلی، اعتماد به سرپرست، رضایت از پرداخت، فرصت ترفیع، انگیزش درونی، کیفیت سرپرستی، میل به ماندن، ترک خدمت، جایگزین های شغلی، رفتارهای فرانقشی، اعتماد سازمانی، دلبستگی شغلی، دلبستگی به کار، رضایت از سرپرست و رضایت از همکاران در یک سازمان دولتی اجرا شده است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش 319 زن و مرد به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش شامل مقیاس تعهد سازمانی بالفور و وکسلر (1996) و مقیاس های هفده گانه برای سنجش متغیرهای پیش بین بوده که شواهد مربوط به روایی و پایایی آنها برحسب آلفای کرونباخ بین 4/0 و 87/0 و برحسب بازآزمایی بین 67/0 تا 91/0 بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که طی شش گام؛ دلبستگی شغلی، مشارکت در تصمیم گیری، رضایت از پرداخت، چشم انداز شغلی، فرصت ترفیع و ترک خدمت با ضریب همبستگی چندگانه 681/0 قادر به تبیین 45 درصد از واریانس تعهد همانندسازی شده هستند. برای تعهد مبادله ای طی شش گام به ترتیب کیفیت سرپرستی، چشم انداز شغلی، دلبستگی شغلی، رضایت از پرداخت، رضایت از همکاران و میل به ماندن با ضریب همبستگی چندگانه 658/0 قادر به تبیین 43 درصد از واریانس تعهد مبادله ای بوده اند. برای تعهد پیوستگی طی شش گام کیفیت سرپرستی، فرصت ترفیع، مشارکت در تصمیم گیری، رضایت از پرداخت، میل به ماندن و رضایت از همکاران با ضریب همبستگی چندگانه 75/0 قادر به تبیین 55 درصد از واریانس تعهد پیوستگی بوده اند. برای تعهد سازمانی کلی کیفیت سرپرستی، میل به ماندن، فرصت ترفیع، رضایت از پرداخت، چشم انداز شغلی، رضایت از همکاران، مشارکت در تصمیم گیری و دلبستگی شغلی با ضریب همبستگی چندگانه 819/0 قادر به تبیین 67 درصد از واریانس تعهد سازمانی کلی بوده اند.

این پژوهش یک مطالعه شبه تجربی است که به منظور مقایسه اثربخشی سه روش درمان دارویی، شناختی و رفتاری در کاهش افسردگی نوجوانان انجام گرفته است. جامعه پژوهش در این تحقیق نوجوانان 13 تا 24 ساله افسرده ای بودند که به دو مرکز مشاوره در شهر اصفهان مراجعه کردند. نمونه ای به حجم 60 نفر از جامعه پژوهش انتخاب (نمونه در دسترس ) و به طور تصادفی در چهار گروه دارودرمانی، شناخت درمانی، رفتاردرمانی و گواه قرار گرفتند. به علت ریزش، حجم نمونه 50 نفر شد. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش ارزیابی روانپزشکی، پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه جمعیت شناختی بود. پرسشنامه افسردگی بک در همه آزمودنی ها به عنوان پیش آزمون پس آزمون اجرا گردید. گروه دارودرمانی، داروهای ضدافسردگی SSRIs (فلئوکزتین، فلووکسامین و سرترالین) یا ترکیب های دارویی مانند افزایش لیتیم با دوز موثر دریافت کردند و دو گروه شناخت درمانی و رفتار درمانی در 7 جلسه ساختار یافته 5/1 ساعته در هر هفته شرکت کردند، ولی گروه گواه هیچ درمانی را دریافت نکردند. برای تحلیل توصیفی داده ها از رتبه های درصدی، میانگین، انحراف معیار و جدولهای توزیع فراوانی و در سطح آمار استنباطی از تحلیل کواریانس و آزمون LSD برای مقایسه های زوجی گروهها استفاده گردید.نتایج نشان داد که بین میانگین نمرات پس آزمون افسردگی چهار گروه دارودرمانی، شناخت درمانی، رفتاردرمانی و گواه تفاوت معناداری وجود دارد. بین میانگین نمرات پس آزمون افسردگی هر یک از گروهها با گروه گواه تفاوت معناداری وجود داشت. میزان تاثیر دارودرمانی 17 درصد، شناخت درمانی 52 درصد و رفتاردرمانی 13 درصد بود و در نهایت یافته های پژوهش بیانگر تاثیر دارودرمانی، شناخت درمانی و رفتاردرمانی در کاهش افسردگی نوجوانان بوده است.

اختلال نقص توجه / بیش فعالی (ADHD) برای بسیاری از دانش آموزان مشکلات زیادی ایجاد می کند و بر عملکرد شناختی‏، اجتماعی، هیجانی و خانوادگی و سپس در بزرگسالی بر عملکرد شغلی و زناشویی آنان تاثیر می گذارد. از سوی دیگر، والدین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی، فشار روانی بیش از حدی را تجربه می کنند و افسردگی، احساس محدودیت، ناکامی بالا، توانایی و اعتماد به نفس پایین و نیز اختلاف زناشویی در بین آنها مشاهده می شود.هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش رفتاری کنترل کودک به والدین بر کاهش نشانه های نقص توجه / بیش فعالی و بهبود عملکرد رفتاری کودکان و نیز کاهش میزان گرایش به افسردگی مادران کودکان مبتلا به این اختلال است. برای این منظور 22 دانش آموز 6 تا 11 ساله مبتلا به نقص توجه / بیش فعالی که به مراکز مشاوره و بهداشت روانی شهرستان ساری مراجعه کرده اند از طریق مصاحبه بالینی و پرسشنامه SNAP-IV به شیوه ای هدفمند برای پژوهش انتخاب شدند. سپس افراد نمونه از نظر متغیرهای سن، جنسیت و تحصیلات با هم همتاسازی شده و بر حسب تصادف در گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. در جلسه های برنامه آموزشی مهارتهای کنترل کودک در گروه آزمایش فقط مادران شرکت کردند و به مدت 14 جلسه تحت آموزش مطابق برنامه بارکلی (1981) و نیز فورهند و مک ماهون (1981) قرار گرفتند اما گروه گواه تا پایان پس آزمون هیچ آموزشی دریافت نکرد.

هدف کلی این پژوهش تعیین تاثیر یک دوره فعالیت هوازی بر میزان اختلالات خلقی (افسردگی و شیدایی) دانش آموزان 15 تا 18 ساله است. منظور از اختلالات خلقی در این پژوهش تغییر خلق نسبتا ثابت و دایمی همراه با تغییرات مشخص در تفکر، رفتار و نگرش است که انواع آن افسردگی، نیمه شیدایی و شیدایی است. این پژوهش از نوع نیمه تجربی و به صورت میدانی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر دوره متوسطه شهرستان شیراز در سال تحصیلی 84 ـ 83 بوده است. حجم جامعه بر اساس اعلام اداره کل آموزش و پرورش شیراز در زمان پژوهش 27943 نفر بوده است. به صورت تصادفی خوشه ای 414 نفر از جامعه اصلی انتخاب و پرسشنامه اختلالات خلقی بین آنها توزیع و پس از تکمیل جمع آوری شد. 72 نفر از نمونه های مورد پژوهش علایم افسردگی یا شیدایی داشتند که به صورت تصادفی ساده از بین آنها 40 نفر انتخاب و بر اساس نتایج آزمون مقدماتی در 4 گروه همتاسازی شدند. گروه آزمایش افسردگی، گروه گواه افسردگی، گروه آزمایش شیدایی و گروه گواه شیدایی . ابزار اندازه گیری این پژوهش پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا موسوم به (فرم کوتاه) بوده است. این پرسشنامه 71 سوال شامل 8 مقیاس بالینی و 3 مقیاس روایی دارد. روایی و پایایی این پرسشنامه مورد تایید قرار گرفته است.پس از آزمون مقدماتی، گروههای آزمایش 8 هفته، هر هفته 3 جلسه و هر جلسه 45 دقیقه در فعالیتهای منتخب هوازی با شدت 55 تا 65 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی شرکت کردند. پس از اتمام دوره آزمایش از هر 4 گروه آزمون نهایی مجدد به عمل آمد و با استفاده از تحلیل کوواریانس نتایج زیر حاصل شد: بین میانگین نمرات افسردگی پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش تفاوت معنادار مشاهده گردید. به عبارت دیگر تمرینات هوازی منتخب به طور معناداری در کاهش افسردگی موثر بوده است (P<0.001).همچنین بین میانگین نمرات شیدایی پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش تفاوت معناداری مشاهده گردید. به عبارت دیگر فعالیتهای هوازی منتخب به طور معناداری در کاهش شیدایی موثر بوده است (P<0.001).

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزش گروهی به شیوه های رفتاری و رفتاری شناختی بر عزت نفس دانشجویان خوابگاه دانشگاه اصفهان بوده است. به منظور دستیابی به این هدف 30 نفر از دانشجویان خوابگاه از طریق نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) قرار گرفتند. گروه های آزمایشی به طور جداگانه به مدت 8 جلسه آموزش شناختی ـ رفتاری و رفتاری عزت نفس دیدند. ابزار این پژوهش آزمون عزت نفس الیس پوپ است که پایایی و روایی آن تایید شده است.نتایج تحلیل واریانس حاکی از اثربخشی شیوه های مختلف آموزش و افزایش معنادار عزت نفس بود. به عبارت دیگر شیوه های رفتاری و رفتاری ـ شناختی با رویکرد گروهی باعث افزایش عزت نفس دانشجویان خوابگاه شد (P<0.005). نتایج نشان داد که آموزش شناختی ـ رفتاری موثرتر از آموزش رفتاری بوده است و این تاثیر از نظر آماری معنادار بوده است (P<0.005). همچنین تفاوت میانگین های نمرات عزت نفس سه گروه رفتاری شناختی و رفتاری و گروه گواه در پیگیری پایدار بوده است (P<0.005).

هدف از اجرای این پژوهش مقایسه میزان فرسودگی شغلی پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی شهر اصفهان در سال 1383 بود. بدین منظور 35 نفر از پزشکان جراح عمومی و 35 نفر از متخصصان داخلی به صورت تصادفی ساده از فهرست سازمان نظام پزشکی استان اصفهان انتخاب شدند و پرسشنامه های جمعیت شناختی، فرسودگی شغلی مسلش و جکسون و پرسشنامه محقق ساخته خشنودی شغلی در مورد آنها اجرا شد. ضریب پایایی این دو پرسشنامه 8/0 محاسبه و ضریب روایی همزمان بین نمرات دو پرسشنامه برابر با -0.65 محاسبه گردید. در رابطه با فرضیه های پژوهش فرض شد که بین میانگین های نمرات کل فرسودگی شغلی و زیرمقیاس های دو گروه پزشکان تفاوت وجود دارد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که میانگین نمرات کل فرسودگی شغلی پزشکان جراح عمومی به طور معناداری بیشتر از متخصصان داخلی بود. (P=0.001). همچنین خستگی عاطفی (P=0.001)، عملکرد فردی (P=0.005) و خشنودی شغلی (P=0.029) پزشکان جراح عمومی بیشتر از متخصصان داخلی بود. در ضمن میانگین نمرات کل فرسودگی شغلی پزشکان زن به طور معناداری بیشتر از پزشکان مرد بود. ولی تفاوت معناداری بین میانگین نمرات مسخ شخصیت پزشکان جراح عمومی و متخصصان داخلی مشاهده نشد (P=0.021). همچنین خستگی عاطفی (P=0.001) و خشنودی شغلی (P=0.001) پزشکان زن بیشتر از پزشکان مرد بود، ولی تفاوت معناداری بین میانگین نمرات مسخ شخصیت و عملکرد فردی پزشکان زن و مرد وجود نداشت. در نهایت با توجه به یافته ها، پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی و پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی ارایه گردیده است.