علوم زیستی
سال:1389 | دوره:4 | شماره:1 (پیاپی 12) |تعداد مقالات:12

آب های سطحی شامل مقدار معینی فسفر می باشد. در شرایط طبیعی، غلظت فسفر در آب ها متعادل بوده و در حد نیاز سیستم های اکولوژیکی موجود می باشد. ولی هنگامی که ورودی فسفر به آب ها بالاتر از حد نیاز باشد، مشکل آلودگی آب ها ایجاد می شود. زیرا فسفر اضافی منجر به رشد فزآینده جلبک ها به طور گسترده شده که ایجاد پدیده یوتریفیکاسیون می کند. این پدیده سبب کاهش کیفیت آب ها می گردد که در نتیجه هزینه خالص سازی آب بطور قابل توجهی افزایش می یابد. در نتیجه تلاش هایی در جهت حذف فسفر بطور میکروبی توسط روشی بنام افزایش بیولوژیکی حذف فسفر (EBPR) صورت گرفته که فسفر حذف شده از پساب به عنوان پلی فسفات داخل سلولی در می آید. سویه های Acinetobacter به عنوان باکتری مسوول EBPR می باشد که فسفر را بصورت پلی فسفات و پلی هیدروکسی آلکانوات تحت شرایط هوازی مجتمع می کند تا در شرایط قحطی، از این ذخایر به عنوان منبع انرژی و کربن برای رشد خود استفاده کنند. در این مطالعه از روش راکتور ناپیوسته متوالی جهت بررسی حذف فسفات استفاده شد. هر راکتور از یک مخزن و یک همزن تشکیل شد و در دمای 30 oC و یک بازه زمانی 20 ساعته تنظیم گردید. این مجموعه در یک CRT (سن لجن) 14 روزه مورد آزمایش قرار گرفت. همچنین تاثیر پارامترهای مختلف آزمایشگاهی از قبیل pH، سرعت همزدن، زمان جذب، دما، غلظت اولیه فسفات و دوز مصرفی فسفات مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی مشخص شد که این باکتری در شرایط اپتیمم، میزان 12-10 mg/L از فسفات را به کمتر از 0.1 mg/L کاهش می دهد.

ماهی سوف حاجی طرخان یا سوف رودخانه ای (Perca fluviatiis) متعلق به خانواده Percidae است. سوف حاجی طرخان در ایران در حوضه جنوبی دریای خزر، تالاب انزلی و تالاب امیرکلایه لاهیجان زیست می کند. مطالعه وضعیت هم آوری یکی از شاخص های مهم بیولوژی تولید مثل ماهیان می باشد. به همین دلیل در بهار 1388 هم آوری سوف حاجی طرخان تالاب انزلی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور60  قطعه سوف حاجی طرخان از گروه های سنی 3،  4و 5 سال صید شدند. طبق نتایج به دست آمده بیشترین میانگین طول چنگالی 23.8) سانتی متر)، وزن بدن (191.6 گرم)، وزن تخمدان (28.66 گرم)، هم آوری مطلق (18312.6 عدد) مربوط به سوف حاجی طرخان 5 ساله و کمترین آن به ترتیب (20.18 سانتی متر)، (105.96 گرم)، (16.76 گرم)، (12756.6 عدد) از آن سوف حاجی طرخان 3 ساله بود. همچنین بیشترین میانگین هم آوری نسبی (122.9 عدد)، شاخص گنادوسوماتیک (16.11) مربوط به سوف حاجی طرخان 3 ساله و کمترین آن به ترتیب (82.56 عدد)، (11.64) از آن سوف حاجی طرخان 4 ساله بود. بر اساس آزمون های آماری از لحاظ فاکتورهای مختلف زیست سنجی و هم آوری مطلق تفاوت ها معنی دار بودند.

این تحقیق در راشستان های منطقه اسالم در طرح جنگل داری سری دوناو انجام شد. هدف بررسی رابطه بین گروه های بوم شناختی گیاهی موجود در منطقه با برخی از عوامل فیزیوگرافی و فیزیکی- شیمیایی خاک بود. از روش نمونه برداری طبقه بندی شده جهت انتخاب محل قطعات نمونه استفاده شد و در جهات مختلف اقدام به انتخاب قطعات نمونه گردید و در مجموع 73 قطعه نمونه برداشت شد. برداشت پوشش گیاهی در قطعات نمونه مربعی شکل به مساحت 400 متر مربع (برای اشکوب های درختی و درختچه) و مساحت 100 متر مربع (برای اشکوب علفی) با استفاده از روش حداقل سطح و جدول تغییر یافته براون بلانکه صورت پذیرفت. در مرکز و چهار گوشه قطعات نمونه، از عمق صفر تا 20 سانتی متر، نمونه های خاک برداشت شده و پس از مخلوط کردن، برای هر قطعه، یک نمونه خاک ترکیبی بدست آمد. از روش تجزیه و تحلیل خوشه ای (Clustering Classification) برای طبقه بندی پوشش گیاهی و از روش تجزیه و تحلیل گونه های معرف برای انتخاب تعداد بهینه خوشه و تعیین گونه های معرف هر گروه استفاده گردید که منجر به تفکیک سه گروه بوم شناختی و در هر گروه چند گونه گیاهی به عنوان گونه های معرف، انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل ارتباط بین پوشش گیاهی و متغیرهای محیطی از روش آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که پراکنش گونه ها در جنگل های راش منطقه مورد مطالعه عمدتا به عوامل جهت، اسیدیته، درصد رس، درصد تخلخل، فسفر قابل جذب و کاتیون های تبادلی (پتاسیم، کلسیم و منیزیم) مرتبط می باشد. در این تحقیق گیاهان معرف گروه سوم بوم شناختی در خاک های با عناصر غذایی بیشتر و اسیدیته کم و گیاهان معرف گروه اول بوم شناختی در خاک های با عناصر غذایی کمتر و با اسیدیته زیاد مستقر می شوند و گیاهان معرف گروه دوم بوم شناختی حالت بینابینی دارند.

مقاومت دارویی به علت افزایش مقاومت میکروارگانیسم ها و مصرف بی رویه آنتی بیوتیک یک مشکل جهانی می باشد. به همین دلیل امروز استفاده از مواد شیمیایی جایگزین و در طیف وسیع تر استفاده از خود میکروارگانیسم ها احساس می شود. در این پژوهش هدف، جداسازی قارچ ها از مواد غذایی تخمیری از قبیل انواع ترشیجات، انواع شورها و ماست و نیز کشت آن ها با باکتری های شاخص به منظور شناسایی هرگونه تولید متابولیت های ثانویه از ایزوله ها به عنوان پروبیوتیک های احتمالی می باشد. در گذشته تحقیقات زیادی روی باکتری ها صورت گرفته است اما در این تحقیق قارچ ها هدف بررسی بوده اند. حدود 150 نمونه از محصولات تخمیری که به صورت سنتی تهیه شده بودند جمع آوری گردید. نمونه ها با روش آزمایشگاهی رایج مواد غذایی و قارچ شناسی مرکز CBS برای مخمرها غنی شده و کشت داده شدند. پس از خالص سازی 300 مخمر ابتدا با کشت کیفی CAMP در تقابل با E. coli، S. aureus،و B. subtilis C. freundii  که از سازمان پژوهش های ایران تهیه شده بودند گذاشته شدند، تا اثر مهار اولیه مشخص گردد. سپس تست کمی MIC وMFC  برای تعیین سنجش اثر مهارکنندگی و کشندگی مخمرها روی باکتری های هدف مورد ارزیابی قرار گرفت. استفاده از روش های بیوشیمیایی و مورفولوژی ایزوله های قارچی موثر  که اثر مهاری روی باکتری های B. subtilis و E. coli Trolopsis spp. و G. candidum ،S. cerevisiae ،C. kefyr داشتند شناسایی و گزارش گردید.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و طبقه بندی ارقام بومی برنج استان گیلان، تعداد 49 رقم از ارقام موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات برنج در رشت در قالب یک طرح لاتیس 7×7 با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی عملکرد دانه و صفات مرفولوژیکی در ارقام بومی برنج مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده های آزمایشی نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر کلیه صفات اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود دارد. بررسی ضرایب تغییرات ژنوتیپی نشان داد که بیشترین ضرایب تغییرات ژنتیکی مربوط به صفات تعداد دانه پوک در پانیکول و نسبت طول به عرض برنج قهوه ای است. صفت نسبت طول به عرض برنج قهوه ای بیشترین وراثت پذیری عمومی و عملکرد دانه کمترین مقدار وراثت پذیری عمومی را دارا بودند. گروه بندی ارقام بر اساس تجزیه کلاستر با استفاده از روش ward انجام گردید. بر اساس تجزیه کلاستر ارقام در 7 گروه قرار گرفتند. کلاستر اول شامل 20 رقم بومی با میانگین عملکرد بالاتر از میانگین کل و کلاستر آخر شامل سه رقم شاهی، میهماریحانی و اوبو است که مهمترین مشخصه آن ها دانه عریض، ریشک های بلند و لما و پالئای تیره است.

بوتاکلر یکی از پرمصرف ترین علف کش های ارگانوکلره است که به منظور کنترل علف های هرز در کشاورزی استفاده می شود. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر بوتاکلر روی برخی از پارامترهای هماتولوژی ماهیان سفید (Rutilus frisii kutum) می باشد. جهت انجام این تحقیق طی اسفند 1385 تا اردیبهشت 1386، تعداد 540 قطعه ماهی سفید در 2 گروه سنی 2 و3  ساله و 2 گروه آزمایشی (%25 و %75 از میزان (LC50 و یک گروه شاهد و در 3 تکرار در مدت 6 روز، از لحاظ پارامترهای خونی مورد بررسی قرار گرفتند. تاثیر این سم باعث کاهش فاکتورهای خونی RBC از میزان 1500000 در گروه شاهد به 850000 در گروه 75 درصد از LC50، هماتوکریت از میزان 51.23 گروه شاهد به 33.96 گروه 75 درصد از LC50، هموگلوبین از میزان 18.64 گروه شاهد به 12.76 گروه 75 درصد از LC50، MCHC از میزان 37.48 در گروه شاهد به 33.49 در گروه 75 درصد از LC50، MCH از میزان 88.59 درصد در گروه شاهد به 292.49 درصد در گروه 75 درصد و میزان MCV از میزان 233.46 به میزان 820.79 واحد در آلودگی سنگین از LC50 تغییر یافته بود (P<0.05). یکی از دلائل تغییرات حاصله در مقادیر سطوح خونی ناشی از بروز اختلال در روند خونسازی و کاهش ایمنی غیر اختصاصی ماهی می باشد.

هدف از انجام این مطالعه بررسی عوامل موثر (تعیین فاکتورهای القا کننده و مهار کننده) در بیوسنتز و فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز در سویه های بومی E.coli بود. در این پژوهش از 50 چاه مختلف شهرستان رودسر نمونه گیری انجام و از نظر وجود E.coli بررسی گردید. بعد از مرحله Screening test یک سویه با توانایی تولید آنزیم به عنوان سویه مناسب انتخاب شد. برای سنجش فعالیت آنزیم از سوبسترای اختصاصی (نمک دی سدیم 4 نیتروفنیل فسفات 6 آبه) استفاده گردید. در این تحقیق بیشترین تولید آنزیم در محیط کشت پایه بعد از 64 ساعت و در محیط کشت بهینه بعد از 40 ساعت رشد در اوایل فاز رکود مشاهده گردید. از بین منابع کربنی و نیتروژنی مختلف به ترتیب گلوکز %0.5 و باکتوپپتون %0.5 و از میان غلظت های مختلفNaCl ، غلظت %0.6 و از بین تلقیح های انجام شده، تلقیح %6 و از میان pH و دماهای آزمایش شده،  pH=7.5و دمای 37 درجه سیلیسیوس بیشترین تاثیر را در میزان بیوسنتز آنزیم داشتند. از بین عوامل مورد بررسی فسفات غیر آلی به عنوان عامل مهار کننده معرفی گردید. شرایط هوازی بهترین شرایط برای تولید آنزیم و ماکزیمم فعالیت آنزیم این سویه بومی در دمای 37 درجه سیلیسیوس و  pH=8.5بود. برای خارج کردن آنزیم از فضای پری پلاسمیک شوک حرارتی بهترین نتایج را به همراه داشت. زمان ماندگاری آنزیم بدست آمده توسط شوک حرارتی هفت روز در دمای 8-2 درجه یخچال بود. ماکزیمم میزان تولید آنزیم در محیط کشت بهینه و محیط کشت پایه به ترتیب 32.97 و 7.62 یونیت به ازای میلی لیتر در دقیقه بود.

دریای خزر زیستگاه گونه های جانوری با ارزشی است که بارزترین آن کپور ماهیان (Cyprinidae) می باشند. ماهیان سفید (Rutilus frisi kutum)، کلمه (Rutilus rutilus caspicus) و کپور دریایی (Cyprinus carpio) از مهمترین گونه های کپور ماهیان دریای خزر می باشند که ذخایر طبیعی برخی از آن ها طی سال های اخیر به دلایل متعددی رو به کاهش نهاده است. یکی از مهمترین عواملی که امروزه با توجه به روند رو به رشد صنعت و تکنولوژی خطرات آن احساس می شود، سموم دفع آفات نباتی (Pesticide) است که با ورود به اکوسیستم های آبی می تواند موجبات تخریب جوامع آبزیان را در درازمدت فراهم نماید. از این رو طی این تحقیق سمیت حاد (Acute toxicity) کوتاه مدت سم علف کش رانداپ که به مقدار زیادی در مزارع کشاورزی استفاده می گردد بر روی بچه ماهیان 3-1 گرمی سفید، کلمه و کپور دریایی به منظور تعیین غلظت کشنده 50 درصد از جمعیت ماهیان در 96 ساعت مطالعه گردید. آزمایشات به صورت ساکن (Static) و بر اساس روش استاندارد O.E.C.D به مدت 4 شبانه روز (96 ساعت) انجام و پارامترهای موثر فیزیکوشیمیایی آب از جمله pH، سختی کل، اکسیژن محلول و درجه حرارت اندازه گیری گردید، که به ترتیب در دامنه متوسط 8-pH=6.7، DH=205mg/l(CaCo3)، اشباعی بیش از DO=7ppm و T=25±1 oC قرار داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده سمیت حاد (LC5096h) سم علف کش رانداپ برای بچه ماهیان سفید، کلمه و کپور دریایی به ترتیب 5189، 7728 و7716  میلی گرم در لیتر محاسبه گردید و در ادامه حداکثر غلظت مجاز (M.A.C.Value) این سم به ترتیب 518.2، 7728 و7716  میلی گرم در لیتر برای بچه ماهیان سفید، کلمه و کپور دریایی محاسبه گردید. با توجه به جدول تعیین سمیت حشره کش های مختلف سم رانداپ برای بچه ماهیان سفید، کلمه و کپور دریایی تقریبا غیرسمی محسوب می گردد.