پژوهش اجتماعی
سال:1392 | دوره:6 | شماره:20 |تعداد مقالات:10

شبیه سازی های رایانه ای در مطالعه پدیده ها و مفاهیم مختلف اجتماعی نقش مهمی دارند. در این مقاله سعی شده است با انجام شبیه سازی، راهبردهائی در جهت انتقال تجربه بین عامل ها در جامعه مصنوعی مطرح و اجرا شده و تاثیرات آنها بر روی برخی از شاخص های رفاه اجتماعی شامل ضریب جینی، میانگین ثروت و میزان مرگ و میر ناشی از گرسنگی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرند.روش تحقیق در این مقاله شبیه سازی مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه ای است. با استفاده از نرم افزار NetLogo شبیه سازی مبتنی بر عامل صورت گرفته و جامعه مصنوعی مورد مطالعه ایجاد شده است. در شبیه سازی، پارامترها و شاخص هایی در نظر گرفته شده تا بدین وسیله میزان اثر بخشی اجرای راهبردهای مختلف انتقال تجربه بین عامل ها در جامعه مصنوعی مورد سنجش قرار گیرد.یافته ها و نتایج حاصل از انجام آزمایش ها نشان می دهد که اجرای برخی از راهبردها، بهبودی موثرتری را در شاخص های رفاه اجتماعی موجب می گردد. به عنوان مثال اجرای راهبرد آموزش تمامی عاملها به کم تجربه ترین عامل(ها) نسبت به سایر راهبردها، توزیع بهتری از ثروت را در بین عامل های جامعه موجب می گردد. همچنین راهبردهای آموزش مشارکتی، آموزش تمامی عامل ها به کم تجربه ترین عامل(ها) و آموزش تمامی عامل ها به فقیرترین عامل(ها) بیشترین میزان تاثیر را در توزیع بهتر ثروت در جامعه دارند. همچنین در بهبود میانگین ثروت عامل ها، راهبرد آموزش تمامی عاملها به کم تجربه ترین عامل(ها)، و در کاهش مرگ و میر ناشی از گرسنگی، راهبرد مشارکتی موثرترین راهبردها از بین راهبردهای مورد بحث بوده اند. نتایج نشان می دهد که اجرای راهبردهایی که در آنها مشارکت تمامی عامل ها در انتقال تجربه وجود دارد، بیشترین اثربخشی را در بهبود شاخص های رفاه اجتماعی جامعه در بر دارد.

اعتماد اجتماعی از جمله دستاوردهای اجتماعی است که در روابط و تعاملات انسانی نقشی حیاتی ایفا می کند. محور اساسی تعاملات اجتماعی «اعتماد» است.نقش اعتماد در تعامل گروه های کوچک یا بزرگ متفاوت است. اعتماد باعث می شود افراد در روابط اجتماعی خود با دیگران هر گونه بد گمانی را کنار بگذارند و روابط صمیمانه ای برقرار کنند، بدون اعتماد چنین روابطی شکل نمی گیرد. در این تحقیق هدف ما بررسی این سوال بود که در شرایط فعلی شهر تهران تعاملات اجتماعی چگونه می تواند در شکل گیری و نگه داشت اعتماد اجتماعی نقش موثری داشته باشد.تحقیق حاضر علی- توصیفی است و روش مورد استفاده پیمایشی. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. برای نمونه گیری از روش خوشه ای تصادفی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان بالای 18 سال ساکن مناطق 3 و 17 شهر تهران در سال 89 است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و براساس آن 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.اعتماد اجتماعی با شش بعد صداقت، صراحت، سهیم کردن، تمایلات همکاری جویانه، اطمینان و اعتماد کردن سنجیده شده است. یافته های تحقیق حاکی از وجود رابطه معنادار بین متغیرهای تعاملات اجتماعی، پیوندهای اجتماعی، دگرخواهی، دینداری با میزان اعتماد اجتماعی است.

آنچه در سال های اخیر موجب نگرانی های جدی شده است کاهش سن اعتیاد و افزایش آمار معتادان به دلایل مختلف است و در این میان وجود آمارهای رسمی و غیر رسمی اعتیاد در مراکز آموزشی و مدارس، شدت نگرانی ها را دو چندان کرده است. در مقاله حاضر ضمن بررسی برنامه های پیشگیری از اعتیاد در مدارس، به نقش و جایگاه مددکاری اجتماعی به عنوان حرفه ای ارزشمند و تخصصی در فرایند برنامه های پیشگیری از اعتیاد پرداخته می شود. برای نیل به این هدف، از روش تحلیل اسنادی - کتابخانه ای استفاده شده است. بدین صورت که برنامه ها و طرح های پیشگیری از اعتیاد در مدارس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. علاوه بر این، از تحلیل محتوای کیفی، برای تبیین یافته ها استفاده شده است.یافته های پژوهش نشان می دهند برنامه هایی که با هدف پیشگیری از اعتیاد در مدارس اجرا شده اند، غیر منسجم، مقطعی و کوتاه مدت بوده اند. علاوه بر آن، در این برنامه ها (در ابعاد مختلف) از تخصص هایی همچون مددکاری اجتماعی بهره گیری نشده و مجموعا عدم کارایی لازم را به دنبال داشته است.

موضوع پژوهش «شناخت رابطه بین تعارض زناشویی با طلاق عاطفی» و هدف آن شناخت این رابطه است. برای نیل به هدف های مورد نظر یک فرضیه اصلی مطرح شد که دارای فرضیه های فرعی است و تاثیر متغیر مستقل (تعارض زناشوئی) بر روی متغیر وابسته (طلاق عاطفی) را می سنجد.جامعه نمونه این پژوهش 173 نفر از زنان مراجعه کننده به دادگاه خانواده شرق تهران در سال 1390 است که به روش نمونه گیری تصادفی ساده در دسترس انتخاب شده اند. در این پژوهش برای تجزبه و تحلیل آماری از شاخص های آماری توصیفی و آماری استنباطی و نرم افزار SPSS استفاده شده است.روش تحقیق، کتابخانه ای و میدانی است و به این منظور دو پرسشنامه محقق ساخته تعارض زناشوئی و طلاق عاطفی تنظیم و بین نمونه آماری توزیع شد.پس از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، نتایج به دست آمده در مورد تعارض زناشوئی به طور کلی 9.99 درصد طلاق عاطفی را پیش بینی می کند و سهم هر یک از مولفه های طلاق عاطفی عبارتند از:60.60 درصد کاهش همکاری17.57 درصد کاهش رابطه جنسی23.04 درصد افزایش واکنشهای هیجانی5.33 درصد افزایش جلب حمایت فرزند5.81 درصد کاهش رابطه فردی با خویشاوندان خود4.81 درصد کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر14.29 درصد جدا کردن امور مالی و فردی کردن سرمایه.

در این پژوهش نگرشی واقع بینانه به منزلت استادان از منظر دانشجویان دنبال شده است. در این خصوص علاوه بر بررسی پیشینه تجربی مرتبط با موضوع پژوهش، نظریه های مطرح در حوزه روانشناسی اجتماعی و نقش و جایگاه گروه های مرجع به عنوان پشتوانه نظری تحقیق مورد استناد قرار گرفته است. پژوهش از نوع توصیفی و به شیوه پیمایشی برنامه ریزی و اجرا شد و جامعه آماری آن دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی (پژوهشگری، جمعیت شناسی و مطالعات زنان) دانشگاه آزاد رودهن بود، که دربرگیرنده 600 دانشجوست. از همه این دانشجویان با ابزار پرسشنامه پرس و جو به عمل آمد و از آن میان 205 دانشجو پرسشنامه های قابل استخراج را به محقق مجری طرح بازپس دادند.تفاوت نگرش ها و گرایش های دانشجویان به استادان به عنوان الگو یا گروه مرجع غالبا با بهره گیری از متغیر میزان اعتقاد به دانش و روش علمی استادان پدید آمده است. علاوه بر این، عواملی نظیر سن، رشته تحصیلی و معدل نیمسال های قبل دانشجویان، هر یک تاثیرها و پیامدهایی جامعه شناختی به بار آوردند که در جای خود حائز اهمیت است.در چارچوب یافته های این طرح پژوهشی سلسله مراتبی از متغیرهای تاثیرگذار بر قضاوت دانشجویان در خصوص منزلت استادان به عنوان الگوی رفتاری و علمی و آموزش شناسایی، طبقه بندی و تحلیل شده است.

مقاله حاضر با هدف شناخت برنامه های کنترل و کاهش پدیده اجتماعی بیکاری، در برنامهه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین جایگاه حرفه مددکاری اجتماعی در تامین رفاه اجتماعی تدوین شده است. کنترل و کاهش مسائل اجتماعی، نیازمند شناخت همه جانبه آن است. در این رهگذر ارائه هر راهکاری برای رفع مساله اجتماعی، بایستی مبتنی بر همان شناخت باشد. با این استدلال در مقاله حاضر سعی شده است، نخست به مرور مفاهیم مرتبط با بیکاری در ایران پرداخته شود، تا تصویری روشن از این مساله اجتماعی به دست آید. روش مطالعه، اسنادی و کتابخانه ای و در ارتباط با وضیعت بیکاری و در زمان اجرای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی صورت گرفته است. سپس کوشش شده با مراجعه به این مطالعات و آگاهی از چگونگی تغییرات نرخ بیکاری، به بررسی عملکرد برنامه های برون رفت از بیکاری در ایران در برنامه سوم، پرداخته شود، تا بتوان با استفاده از نظریه های مطرح شده در ارتباط با بیکاری بر کاستی های برنامه ها و سیاست های اجتماعی مبارزه با بیکاری، تمرکز نمود. نتایج حاکی از آن است که برنامه های کاهش و رفع بیکاری در ایران به دلیل نبود شناخت کافی از وضعیت و واقعیت کار و بیکاری، چندان توفیقی به دست نیاورده اند.

هدف این پژوهش سنجش میزان اثرگذاری عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر کیفیت زندگی شهروندان شهر تهران است و پژوهشگر با تکیه بر نظریه جامعه شناختی بوردیو به تبیین موضوع پرداخته است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است. نمونه مورد مطالعه 400 نفر از شهروندان تهرانی مناطق شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب تهران هستند که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. اطلاعات جمع آوری شده برای اجرای آماره ها و روش های آماری توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزارspss تحلیل شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان دهنده وجود رابطه میان عوامل اجتماعی (اعتماد اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مشارکت اجتماعی و دو شاخص پایگاه اجتماعی تحت عنوان تحصیلات و منطقه سکونت) و عوامل فرهنگی (سرمایه فرهنگی) است. اما بین پای بندی به ارزش های دینی به عنوان دیگر شاخص عوامل فرهنگی و کیفیت زندگی، رابطه ای وجود ندارد. همچنین میان میزان درآمد و وضعیت اشتغال به عنوان دیگر شاخص های پایگاه اجتماعی با کیفیت زندگی وجود رابطه تایید نشد. متغیرهای زمینه ای سن و جنسیت با کیفیت زندگی نیز رابطه ای با هم نداشتند. میانگین کیفیت زندگی جامعه مورد مطالعه برابر با 105 برآورد شده است که در این بین منطقه 19 بالاترین کیفیت و منطقه یک کمترین کیفیت را دارا بوده اند.

سلامت افراد جامعه از یک سو یکی از شاخص های مهم توسعه جوامع به شمار می رود و از سوی دیگر خود می تواند در توسعه جامعه نقش اساسی ایفا کند. بر همین اساس برنامه ریزان جوامع مختلف، به ویژه جوامع توسعه یافته در تلاشند تا میزان سلامتی افراد خود را بهبود و ارتقاء بخشند. یکی از راه های ارتقای سطح سلامتی و بهداشت افراد، بررسی میزان این شاخص در جامعه و شناسایی عواملی است که در افزایش بهداشت فردی و عمومی و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی تاثیرگذارند.این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق نیز اسنادی و پیمایشی است، و با در نظر گرفتن چارچوبی تلفیقی از نظریات کییز، فرانس، زاف، رز و وو، ماکس وبر و لنسکی، پنج فرضیه برای سنجش سلامت اجتماعی و ارزیابی عوامل موثر بر آن در نظر گرفته شد. بنابراین 400 دختر دانش آموز مقطع دبیرستان شهر شیراز به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و توسط پرسشنامه ای که به همین منظور در نظر گرفته شده بود، مورد آزمون قرار گرفتند. داده های حاصله به صورت توصیفی و استنباطی و با اجرای آزمون های کندال، گاما و دی سامرز تحلیل شدند. تبیین فرضیه های پژوهش نشان داد که بین دختران دانش آموز از نظر شاخص های مختلف سلامت اجتماعی تفاوت وجود دارد و متغیرهای میزان تحصیلات مادر، میزان تحصیلات پدر، شاخص های کیفیت زندگی و پایگاه اجتماعی اقتصادی بر میزان سلامت اجتماعی دختران دانش آموز تاثیرگذارند.در نهایت بعد از شناسایی و آگاه شدن از وضعیت موجود سلامت اجتماعی دختران دانش آموز، پیشنهادهایی برای ارتقا و حفظ شاخص های سلامت اجتماعی مطرح شد، با این امید که سازمان ها و نهادهای مسوول را در تهیه خط مشی های مناسب برای اجرای برنامه های پیشگیرانه یاری کند.