تولیدات گیاهی
سال:1395 | دوره:39 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

به منظور ارزیابی لاین های تریتیکاله برای شرایط کم بازده، این تحقیق با 36 لاین تریتیکاله در قالب طرح آلفا لاتیس انجام شد. تعداد روز از سبز شدن تا برخی مراحل فنولوژیکی و عملکرد دانه و اجزاء آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که تفاوت لاین ها برای همه صفات معنی دار بود. دامنه تغییرات تعداد روز از سبز شدن تا ظهور سنبله و رسیدگی فیزیولوژیکی به ترتیب 103-89 و 141-129 روز بود. بیشترین عملکرد دانه (4790 کیلوگرم در هکتار) و سرعت رشد محصول دانه (14.1 گرم در مترمربع در روز) به لاین 29 تعلق داشت. بالاترین ضریب تنوع ژنتیکی به تعداد روز از سبز شدن تا ظهور سنبله (43.6 درصد) و عملکرد بیولوژیکی (36.4 درصد) تعلق داشت. میانگین عملکرد دانه لاین ها در دامنه 4790- 1898 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. با توجه به عملکرد دانه و میزان تشابه لاین ها در تجزیه کلاستر، لاین های 5، 8، 15، 17، 20، 22، 23، 26 و 29 به ترتیب با عملکرد دانه 4494، 3748، 3820، 3777، 3757، 3717، 4007، 3780 و 4790 کیلوگرم در هکتار به عنوان لاین های برتر انتخاب شدند. با توجه به تشابه بالای عملکرد دانه با سرعت رشد محصول دانه (95 درصد) و عملکرد بیولوژیکی (86 درصد) در تجزیه کلاستر و ضریب تنوع ژنتیکی بالای این دو صفت، با هدف عملکرد دانه بالا، این لاین ها به عنوان یک منبع ژنتیکی مطلوب برای انتقال این صفات در برنامه های به نژادی ارزیابی می شوند.

توده های بومی به سبب سازگاری به شرایط محیطی، ژرم پلاسم غنی از ژن های مطلوب مربوط به تنش های زیستی و غیرزیستی به حساب می آیند. ایران یکی از مراکز تنوع خیارچنبر است و با توجه به اهمیت اقتصادی این گیاه و هم چنین توجه کمی که به این گیاه معطوف شده است، لازم است که مطالعات ژنتیکی در مورد توده های محلی این گیاه صورت گیرد. در این تحقیق، 12 توده ی خیارچنبر از نقاط مختلف ایران جمع آوری شدند. این توده ها از نظر 40 صفت کیفی و 21 صفت کمی بر اساس توصیف نامه ی موسسه ی بین المللی منابع ژنتیک (IPGRI) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه میانگین بین توده ها از نظر صفات کیفی، کمی و ارزیابی ارتباط بین آن ها با استفاده از نرم افزار SAS صورت گرفت. نتایج نشان داد که توده های خیارچنبر بومی ایران در بسیاری از صفات، از تنوع بالایی برخوردار هستند و در اکثر صفات مربوط به میوه، همبستگی مثبت یا منفی نشان دادند. علاوه بر آن، تجزیه ی خوشه ای با استفاده از روش UPGMA بر اساس ضریب تشابه اقلیدسی، توده ها را در چهار گروه متفاوت قرار داد. نتایج این پژوهش نشان داد که خیارچنبرهای بومی ایران از نظر تنوع ژنتیک غنی هستند و می توانند نقش مهمی در برنامه های نوین به نژادی خربزه ئیان داشته باشند.

انار میوه ای نافرازگراست و برای داشتن بهترین عطر و طعم باید در مرحله رسیدگی کامل برداشت شود. به همین منظور آزمایشی جهت بررسی اثر زمان برداشت و اندازه میوه برای تعیین بهترین تاریخ برداشت و دستیابی به انار با کیفیت خوب در منطقه قلعه تل باغمک (استان خوزستان) انجام گردید. در این آزمایش، در سه مرحله (15 مهرماه، 1 آبان ماه و 15 آبان ماه) میوه های انار برداشت و به سه اندازه بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم شدند. نتایج حاصله نشان داد زمان برداشت و اندازه میوه بر وزن میوه، حجم میوه، میزان آنتوسیانین، میزان ویتامین ث، اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، نسبت مواد جامد محلول به اسیدتیه قابل تیتر، میزان فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای مواد فنولی میوه انار رقم رباب نی ریز اثر معنی داری داشت. میزان مواد جامد محلول در برداشت سوم، 16.16 درصد بود و بین میوه های متوسط و کوچک تفاوت معنی داری مشاهده نشد. میزان اسیدیته قابل تیتراسیون، نسبت مواد جامد محلول به اسید در برداشت سوم به ترتیب 1.04 و 16.2 درصد بود. در مجموع نتایج به دست آمده بیانگر این است که میوه های متوسط برداشت سوم (اواسط آبان ماه) کیفیت بهتری نسبت به میوه های سایر برداشت ها داشتند.

هدف از این پژوهش ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ های توت بر اساس صفات کمی و کیفی و تعیین فاصله ژنتیکی بین آن ها بود. طرح مورد استفاده، آشیان های بوده و ارزیابی درختان توت از استان های مختلف ایران طبق دستورالعمل IPGRI انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه با یکدیگر دارای تفاوت معنی دار بودند. صفات شامل: شکل حاشیه برگ، طول دمبرگ، قطر شانون و قطر گل که نشان دهنده ضرایب تغییرات، دارای تنوع بالاتری بین ژنوتیپ های مورد بررسی بودند. نتایج تجزیه ضرایب همبستگی ساده بین صفات اندازه گیری شده نشان دهنده وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین طول مدت برداشت در زمان رسیدن میوه r=+0.82، شکل گل آذین با زمان رسیدن میوه r=+0.71 (در سطح 1 درصد)، بین شکل گل آذین با طول مدت برداشت r=+0.60، بریکس با زمان رسیدن میوه r=+0.54، بریکس با شکل میوه r=+0.28، وزن تر میوه با زمان رسیدن میوه r=+0.81، وزن تر میوه با طول مدت برداشت  r=+0.68همبستگی مثبت معنی دار در سطح 5 درصد محاسبه شد که نشان دهنده این مطلب است میوه های توت که تقریبا همزمان نمی رسند و در مدت زمان طولانی بر خلاف سایر میوه ها که با هم می رسند قابل برداشت هستند، با استفاده از تجزیه کلاستر به روش "وارد" نمونه ها بر اساس خصوصیات مورفو لوژیکی در فاصله 15، ژنوتیپ های استان ها در سه گروه اصلی قرار گرفتند. به منظور تعیین مهم ترین صفات مورفولوژیک در ایجاد تمایز بین جمعیت از تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) استفاده گردید. سه مولفه اول 0.65 درصد از کل تنوع موجود را به خود اختصاص دادند. به طورکلی از نتایج این تحقیق می توان وجود تنوع به ویژه درون جمعیتی در صفات مورفولوژیک را استنتاج نمود.

به منظور بررسی تاثیر باکتری های محرک رشد و سطوح مختلف کود شیمیایی فسفر بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ذرت هیبرید 540 تحت رژیم های مختلف رطوبتی، آزمایشی به صورت کرت های نواری در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز آموزش کشاورزی شهید ناصری کرج در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 اجرا شد. با اجرای سیستم آبیاری تک شاخه 4 سطح آبیاری (بدون تنش، تنش ملایم، تنش متوسط، تنش شدید) اعمال شد. عامل فسفر نیز در 5 سطح شامل 100 درصد کود شیمیایی سوپرفسفات تریپل و بدون کود زیستی، 75 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی، 50 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی، 25 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی، کود زیستی و بدون کود شیمیایی بود. نتایج آزمایش حاکی از معنی دار بودن تیمار کودی در تمامی صفات مورد مطالعه در سال اول و دوم بود. در مقایسه اثر سطوح مختلف کود فسفر مشخص گردید که در شرایط بدون تنش، تیمار بدون تلقیح با باکتری و 100 درصد کود فسفر مورد نیاز، بالاترین میزان عملکرد دانه را نشان داد، در حالی که با افزایش میزان تنش، میزان عملکرد دانه برای تیمار تلقیح با باکتری و 75 درصد کود فسفر مورد نیاز به ترتیب در شرایط تنش کم، تنش متوسط و تنش شدید به میزان 2.1 درصد، 5.5 درصد و 35.8 درصد بیشتر از تیمار مذکور در شرایط مشابه بود. استفاده از باکتری های محرک رشد به همراه درصد مناسبی از کود شیمیایی فسفر ضمن افزایش کارایی کود شیمیایی و حفاظت از خاک، موجب افزایش میزان عملکرد دانه در شرایط تنش آبی می گردد.

هدف این تحقیق مطالعه اثرات دگرآسیبی عصاره های آبی و الکلی برگ های گیاه کما، جمع آوری شده در مراحل اولیه رشد رویشی بر واکنش های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در حین جوانه زنی بذور گوجه فرنگی بود. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور انجام شد. مواد آللوپاتیک در سه سطح شامل عصاره آبی و الکلی برگ های روزت مرحله رویشی گیاه کمای بینالودی با غلظت 10 درصد و شاهد و زمان های نمونه گیری در پنج سطح شامل 24، 48، 72، 96، 120 ساعت پس از آبنوشی و اعمال تیمارها اجرا شد. نتایج بیانگر آن است که قابلیت حیات بذور گوجه فرنگی، مقدار مالون دی آلدئید، مقدار پراکسید هیدروژن و مقدار فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و آنزیم پلی فنل اکسیداز تحت تاثیر تیمارهای مختلف، اختلاف معنی داری نشان دادند. کمترین مقدار فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در زمان های اول آبنوشی بذور با آب مقطر، در عصاره آبی و عصاره الکلی مشاهده شد، در حالی که فعالیت پلی فنل اکسیداز در بالاترین مقدار بود. بیشترین زوال حیات گیاهچه های بذری، پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید در بذور تیمار شده با عصاره آبی و پس از 120 ساعت و بیشترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیداسیونی بعد از 72 ساعت از شروع آزمایش اندازه گیری شد. داده های این تحقیق نشان داد که علی رغم فعال شدن سیستم آنتی اکسیدانی تحت تاثیر مواد دگرآسیبی کما، افزایش مقدار اکسیژن های فعال باعث بروز صدمه به سلول های هدف در گوجه فرنگی و کاهش تدریجی قابلیت حیات بذور آن شد.

به منظور بررسی اثر هرس تابستانه و محلول پاشی کلرید کلسیم و زمان انبارداری بر برخی صفات کیفی کیوی فروت، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 90- 1389 در باغی خصوصی در شهرستان چالوس به اجرا درآمد. فاکتورها شامل: کلرید کلسیم در چهار سطح (0، 0.5، 1 و 1.5 درصد) و هرس تابستانه در چهار سطح (بدون هرس و باقی گذاشتن 2، 4 و 8 برگ پس از آخرین میوه) و زمان نگهداری در سردخانه در چهار سطح دو الی شش ماه بود. نتایج نشان داد که هرس میزان کلسیم گوشت میوه را افزایش و میزان مواد جامد محلول را کاهش و بر دیگر صفات کمی تاثیر معنی داری نداشت. محلول پاشی کلرید کلسیم بر میزان گوشت میوه در سطح 1 درصد معنی دار گردید. اثر متقابل تاثیر کلرید کلسیم و زمان بر میزان سفتی، مواد جامد محلول، ویتامین ث و pH معنی دار بوده به طوری که حداکثر اسید (1.118 گرم در صد میلی لیتر) و ویتامین ث (60.111 میلی گرم در صد میلی لیتر) با غلظت یک درصد و کمترین (3.445) pH و مواد جامد محلول (12.7 درصد) و حداکثر میزان سفتی گوشت (1.475 کیلوگرم بر سانتی مترمربع)، با غلظت 1.5 درصد در پایان شش ماه انبارداری ایجاد شده بود.

به منظور بررسی اثر کودهای آلی بر جبران خسارت ناشی از تنش خشکی بر صفات موروفولوژیک و فیزیولوژیک توده اطلسی ایرانی آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری، (آبیاری بر اساس 100 درصد ظرفیت زراعی به میزان 360 سی سی (D1)، 50 درصد ظرفیت زراعی به میزان 180 سی سی (D2) و 25 درصد ظرفیت زراعی به میزان 90 سی سی ((D3) و 4 تیمار بستر کاشت (شاهد، کمپوست، ورمی کمپوست و دامی) بود. نتایج نشان داد اثر ساده استفاده از تیمارهای کودی بر صفات وزن تر گل، طول، قطر و تعداد گل، محتوای رطوبت نسبی و شاخص پایداری غشاء معنی دار است. برهمکنش دو عامل مورد بررسی نیز بر صفات وزن تر ساقه و گل، تعداد و طول گل، سطح برگ، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستمII ، محتوای رطوبت نسبی و شاخص پایداری غشا معنی دار شد. تیمار دامی در شرایط آبیاری با 25 درصد ظرفیت زراعی (D3) طول گل را نسبت به شاهد 14 درصد افزایش داد و در 50 درصد ظرفیت زراعی (D2) میزان پایداری غشاء در بستر دارای کود ورمی کمپوست 62 درصد بود که نسبت به شاهد تیمارهای کودی در همین سطح از آبیاری، 67 درصد افزایش داشت. به نظر می رسد اسفاده از کودهای دامی و ورمی کمپوست در بهبود اثرات سوء ناشی از کم آبیاری موثر باشند.

اسانس ریحان سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی بوده و آنزیم چاویکول O-متیل ترنسفراز (CVOMT) و سینامات 4-هیدروکسیلاز (C4H) از آنزیم های موثر در تولید این ترکیبات می باشد. به منظور بررسی تاثیر متیل جاسمونات به عنوان محرک بر میزان بیان ژن های کدکننده این دو آنزیم، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. محلول پاشی متیل جاسمونات با سه غلظت صفر، 0.1 و 0.5 میلی مولار در مرحله گلدهی کامل بر روی برگ های گیاهان سالم انجام گرفت. نمونه های برگی صفر، 24، 48 و 72 ساعت پس از محلول پاشی برداشت و میزان بیان نسبی ژن ها با Real time PCR بررسی شد. تجزیه واریانس داده ها با در نظر گرفتن غلظت متیل جاسمونات به عنوان عامل اصلی و زمان به عنوان عامل فرعی به صورت طرح اسپیلیت پلات در زمان انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده ها، بیشترین میزان بیان نسبی ژن CVOMT در غلظت 0.5 میلی مولار و زمان 48 ساعت بعد از محلول پاشی حاصل شد (p£0.01). اثر غلظت های مختلف متیل جاسمونات و زمان بعد از محلول پاشی بر میزان بیان نسبی ژن C4H معنی دار بود (p£0.05). بیشترین میزان بیان نسبی این ژن در غلظت 0.1 میلی مولار بود. هم چنین میزان بیان نسبی این ژن 48 ساعت بعد از محلول پاشی به بیشترین مقدار رسید. هر دو غلظت متیل جاسمونات باعث افزایش معنی دار بیان ژن های کدکننده دو آنزیم مذکور شد که احتمالا می تواند منجر به افزایش تولید ترکیبات فنیل پروپانوئیدی مانند چاویکول و متیل چاویکول در ریحان شود.

در آزمایش حاضر اثر محلول پاشی با غلظت های 0، 200 و 400 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک، در طول فصل تابستان بر برخی خصوصیات کیفی و بهبود رنگ گیری میوه سیب رقم رد اسپار مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار (هر تکرار شامل یک درخت) انجام شد. نتایج نشان داد محلول پاشی با غلظت 200 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک به طور معنی داری میزان مواد جامد محلول کل میوه و آنتوسیانین را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. میزان اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، ویتامین ث، آنتی اکسیدان کل، فلاونوئیدهای کل و فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) با افزایش غلظت اسید آسکوربیک افزایش معنی داری داشت ولی pH آب میوه به طور معنی داری کاهش پیدا کرد. نتایج نشان داد محلول پاشی با اسید آسکوربیک احتمالا به دلیل افزایش میزان مواد جامد محلول به عنوان سوبسترای اصلی در مسیر ساخت آنتوسیانین و افزایش میزان فعالیت آنزیم PAL به عنوان کلیدی ترین آنزیم درگیر در مسیر ساخت فلاونوئیدها از جمله آنتوسیانین، باعث بهبود خصوصیات کیفی و رنگ گیری میوه سیب رقم رد اسپار می گردد.