مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی
سال:1393 | دوره:9 | شماره:ویژه نامه مدیریت دانش |تعداد مقالات:9

در عصر دانش بنیان، دانش به عنوان سرمایه ای غیرملموس جایگاه مهمی در سازمانها پیدا کرده است. به کارگیری هرچه بهتر و موثرتر دانش سازمانی به صورت سازماندهی شده، مدیریت شده و تلفیق آن در فرهنگ سازمانی، پیشرفتی قابل توجه از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سازمان ها ایجاد می کند. اگرچه جریان دانش غیر قابل رویت است، اثر بخشی در فرآیند مدیریت دانش به شدت به جریان پیوسته آن بستگی دارد و این امر به عنوان یک فرآیند انتقال دانش بین افراد یا به عنوان یک مکانیزم پردازش دانش تعریف شده است. عدم بکارگیری ابزارهای جریان دانش موانعی را ایجاد می کند که باعث بروز محدودیت های موقتی، کمبود انگیزه در کارمندان و کمبود آگاهی و عدم هماهنگی کافی میان بخش ها می شود، که هزینه سنگینی را به سازمان تحمیل می کند. بنابراین شناخت موانع جریان دانش و تلاش برای از بین بردن آنها می تواند باعث تسهیل و بهبود روند مدیریت دانش شود. در این مقاله با استخراج موانع کلیدی شناسایی شده از منابع و یکسان سازی و بومی سازی آنها در کشور تلاش شده میزان اهمیت و رخداد هر یک از موانع بر اساس گام های چرخه مدیریت دانش که شامل اکتساب دانش، اشتراک گذاری دانش و بکار گیری دانش است مورد بررسی قرار گیرد، پژوهش حاضر در 3 سازمان شهرداری تهران که در حوزه مدیریت خدمات شهری مشغول به فعالیت بودند انجام شد. به دلیل محدودیت خبرگان موجود که هم تجربه اجرای مدیریت دانش داشته باشند و هم فرهنگ و ساختار سازمانی شهرداری را بشناسند از روشهای تصمیم گیری چند معیاره مانند روش مقایسات زوجی و تکنیک تاپسیس استفاده شد، در نهایت مهمترین موانع به تفکیک از منظر گام های چرخه مدیریت دانش استخراج گردید.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر مدیریت دانش مشتری بر تمایل به خرید اینترنتی آن ها می باشد. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه سمنان می باشند. بدین منظور نمونه ای به تعداد 378 دانشجو که از اینترنت به منظور خرید استفاده می کردند از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که پایایی و روایی آن به وسیله آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تاییدی مورد سنجش قرار گرفت. جهت بررسی فرضیات از بخش ساختاری مدل معادلات ساختاری موسوم به تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته ها حاکی از تاثیر مثبت مستقیم و غیر مستقیم مدیریت دانش مشتری بر تمایل به خرید اینترنتی بود. در انتها پیشنهاداتی جامع و کاربردی در خصوص پژوهش انجام شده ارائه گردیده است.

حفظ حیات در بازار پرتکاپوی دنیای کنونی بدون درنظر گرفتن دانش و مدیریت آن در سطح سازمان امکان پذیر نخواهد بود. بر این اساس پژوهش حاضر با درنظر داشتن فضای رقابتی سازمان های ایرانی و فاصله آنها از استانداردهای رقابت جهانی، به بررسی تاثیر مدیریت دانش بر رقابت پذیری در سطح سازمان های کوچک و متوسط پرداخته است. این پژوهش با هدف کشف رابطه مدیریت دانش و رقابت پذیری سازمان به استخراج ابعاد مختلف مدیریت دانش پرداخته، و با بررسی میزان تاثیر آنها بر ابعاد رقابت پذیری و همچنین اولویت بندی این ابعاد به ضرورت توجه به مدیریت دانش برای ارتقا رقابت پذیری اشاره کرده است. پس از بررسی منابع و مقالات در این زمینه ابعاد مدیریت دانش در قالب 7 بعد دسته بندی شدند و سپس ابعاد مختلف رقابت پذیری استخراج گردید. به دلیل محدودیت در تعداد خبرگانی که هم مدیریت دانش و هم رقابت پذیری را به خوبی بشناسند و بر ابعاد آنها تسلط داشته باشند، برای استخراج میزان تاثیر و چگونگی تاثیر این ابعاد از روش تحلیل و معادلات علت و معلولی در قالب روش های تصمیم گیری چندمعیاره گروهی (MADM) استفاده شد. به این منظور دو پرسشنامه تعدیل ابعاد و استخراج میزان تاثیر ابعاد طراحی گردید. نتایج کسب شده بر اساس الگوریتم تکنیک دیماتل مورد تحلیل و میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری ابعاد مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس یافته های پژوهش ابعاد مدیریت دانش بر رقابت پذیری شرکت های کوچک ومتوسط موثر بوده و معیار «یادگیری تیمی و تبادل دانش» به عنوان تاثیرگذارترین عامل شناسایی شد. از ابعاد رقابت پذیری نیز «سودآوری»، بیشترین شدت تاثیرپذیری را کسب نمود.

فرآیند مدیریت دانش همچنان که در پروژه ها نقش کلیدی دارد، برای ایجاد و توسعه محصولات و سیستم های پیچیده (Complex Products and systems) یا (CoPS) نیز اهمیتی دو چندان دارد. سازمان ها برای بقا و توسعه نیازمند توسعه CoPS هستند و از این رو نیاز است ضمن معرفی مفاهیم پایه ای CoPS، مدل های مرتبط با توسعه آن ها را شناسایی نمود و ویژگی هر کدام را بررسی کرد. در این مقاله تلاش می شود تا ضمن معرفی این مدل ها کارکردها و نقش دانش در مراحل مختلف یکی از مدل های مطلوب تر بررسی شود و بر این اساس ابزارهای تسهیم دانش (Knowledge Sharing) در طول تکامل مراحل مختلف این مدل چارچوب دهی شوند.

امروزه با توجه به نقش اساسی دانش در کسب مزیت رقابتی، مدیریت دانش به صورت یک الزام در سازمان ها درآمده است. تنها درصورتی که زیرساخت های مناسب و پیش نیازهای لازم برای استفاده از چنین فرآیندی فراهم باشد، می توان از این مهم در جهت پیشبرد اهداف استراتژیک سازمان بهره برد. لذا با استفاده از دو ابزار اصلی مصاحبه شناخت و توزیع و جمع آوری پرسشنامه های شناخت طیف پنج تایی لیکرت، سطح آمادگی شرکت ملی صادرات گاز ایران در اجرای مدیریت دانش ارزیابی شد. با استفاده از آزمون کای دو تک متغیره صادق بودن گزاره مورد پرسش تحلیل آماری مجموعه پاسخ های داده شده به هریک از سوالات پرسشنامه بررسی شد. برای اطمینان از صحت آماری تقسیم بندی سوالات پرسشنامه، ضریب قابلیت اطمینان هر بعد محاسبه و تایید شد. پس از بررسی تک تک متغیرهای مورد سوال در پرسشنامه شناخت، به کمک آزمون های همبستگی به روابط همبستگی میان ابعاد اصلی پرسشنامه پرداخته شد. سپس مهم ترین نقاط قوت و قابل بهبود سازمان در مسیر اجرای مدیریت دانش در حوزه های «فرهنگ سازمانی»، «ساختار سازمانی» و «وضعیت فناوری اطلاعات» مورد شناسایی قرار گرفت به این ترتیب ابعاد «فرآیندهای مدیریت دانش»، «حمایت از تغییر» و «ساختار سازمانی» به عنوان نقاط قابل بهبود نسبی و ابعاد «زیرساخت اطلاعاتی»، «چشم انداز تغییرات» و «فرهنگ دانش» دارای قوت نسبی شناخته شدند. در نهایت درخت دانشی به عنوان ساختار سلسله مراتبی موضوعات دانشی شرکت ترسیم شد. شناخت این ویژگی ها به طراحی مسیر اجرای مدیریت دانش در سازمان با در نظر گرفتن اقتضائات سازمانی کمک می کند. به این ترتیب اصلی ترین کاربرد سند شناخت در تدوین سند استراتژی مدیریت دانش خواهد بود.

در فضای رقابتی کنونی، رشد تولیدات و تثبیت نوسانات اقتصادی، از مهمترین اهداف اقتصاد کلان هر کشور می باشد. استفاده از شاخص های اقتصاد مبتنی بر دانش یا دانش بنیان به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت تقاضا می تواند در تحقق این مهم نقش موثری ایفا نماید. لذا بسته به ساختار، روابط و شرایط اقتصادی حاکم بر کشورها، نقش دانش و مدیریت دانش در تاثیرگذاری بر تولید مهم و قابل توجه بوده و نتایج مطالعات تجربی انجام شده موید این مطلب است. زیرا در نظریه های جدید رشد اقتصادی، دانش به عنوان نوعی متغیر برون زا (در اقتصاد) به شمار نمی رود، بلکه بخش اصلی و کلیدی نظام اقتصادی محسوب می شود. دانش به عنوان اصلی ترین نوع سرمایه تلقی می شود و رشد اقتصادی ریشه در انباشت دانش دارد، زیرا انباشت دانش منشا فناوری، نوآوری و کارآفرینی است. از این رو، با در نظر گرفتن شرایط اقتصاد ایران بررسی اثرات شاخص های اقتصاد دانش بنیان بر رشد تولیدات می تواند حائز اهمیت باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی چگونگی اثرگذاری ابعاد اقتصاد دانش بنیان بر رشد تولیدات در اقتصاد ایران در چارچوب مدل های متعارف رشد اقتصادی می باشد. به لحاظ روش شناسی در پژوهش حاضر با استفاده از داده های سری زمانی سالانه اقتصاد ایران در طول دوره زمانی 1353- 1389 که از اطلاعات و داده های بانک مرکزی استخراج گردید، نقش شاخص های اقتصاد دانش بنیان شامل آموزش و منابع انسانی، زیر ساخت اطلاعات و ارتباطات، موجودی سرمایه و درجه باز بودن تجاری بر رشد تولیدات با بهره گیری از مدل های اقتصادسنجی هم انباشتگی مورد آزمون تجربی قرار گرفت. بر اساس یافته های پژوهش، روابط مفروض در فرضیه های پژوهش، شامل اثرات مثبت اقتصاد دانشی و ابعاد آن در رشد تولیدات داخلی با درنظرگرفتن متغیر مداخله گر تحریم های اقتصادی مورد پذیرش واقع شد.

سیستم مدیریت دانش (KMS) مبتنی بر فناوری اطلاعات (IT) است که برای پشتیبانی و بهبود فرایندهای ایجاد، ذخیره سازی یا بازیابی، انتقال، و کاربرد دانش ایجاد می شود و هدف آن ایجاد سرمایه دانایی، ایمن سازی و توزیع مجدد آن است. بر این اساس KMS می تواند مزیت رقابتی (افزایش بهره وری کارکنان، کیفیت بهتر محصول نهایی، صرفه جویی در هزینه تولید و نیروی کار) را در سازمان به ارمغان آورد و ابزاری مهم در فرایند سازمانی می باشد. مدیران این مزایا را می شناسند اما هنوز برای تصمیم گیری درباره سرمایه گذاری KMS بعلت بودجه و عدم قطعیت ها یا ریسک اقتصادی تردید دارند. تحلیل هزینه/ فایده سرمایه گذاری KMS ابزاری لازم برای ارزیابی جذابیت سیستم مدیریت دانش است. تحلیل سنتی هزینه/ فایده که همیشه در KMS و سایر ارزیابی سرمایه گذاری سیستم اطلاعات سازمانی (EIS) استفاده می شود به تمام پارامترهای غیر پولی و عمدتا ناملموس، ارزش پولی داده می شود لذا این مدلها به شدت متمایل به سمت هزینه ها و فایده های ملموس می باشند. در این مقاله، سیستم مبتنی بر قانون فازی برای مرتبط کردن مزایای ملموس و ناملموس در سرمایه گذاری KMS ارائه می شود که جزء فازی به بررسی پارامترهای ناملموس می پردازد. علاوه بر این، از روش شبیه سازی مونت کارلو برای در نظر گرفتن عدم قطعیت اقتصادی در محاسبه ارزش فعلی خالص انتظاری (NPV) استفاده می شود. شبیه سازی مونت کارلو روش مناسبی برای برآورد تاثیر عوامل مهم KMS در نتیجه مالی با تصادفی کردن ارزش هر یک از متغیرهای نامشخص و محاسبه ارزش هدف مدل سرمایه گذاری است. این مساله توسط مدیران برای ارزیابی اینکه سرمایه گذاری KMS موجه است یا خیر لحاظ می شود. بنابراین، محاسبه دقیق هزینه و فایده سرمایه گذاری KMS ضروری است.

این پژوهش، با هدف شناسایی رابطه بین بدبینی سازمانی و تسهیم دانش در دانشگاه آزاد اسلامی، انجام شده است.جامعه آماری این پژوهش شامل 380 نفر از کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج می باشد که از این تعداد 110 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. بدبینی سازمانی بر اساس مدل دین (1998) شامل ابعاد باورهای مخرب، احساسات منفی و رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه مورد بررسی قرار گرفته است. تسهیم دانش نیز بر اساس ابعاد پژوهش فونگ و چوی (2009) مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش از نظر روش شناسی، توصیفی از نوع همبستگی و مبتنی بر مدل معادلات ساختاری می باشد. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسش نامه استفاده شده است. پایایی پرسش نامه ها به روش آلفای کرونباخ برای دو متغیر اشاره شده به ترتیب برابر با 0.92 و 0.89 محاسبه گردید. روایی آزمون نیز با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و شاخص KMO تایید شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار لیزرل 8.5 تجزیه و تحلیل شدند. یافته نهایی پژوهش حاکی از رابطه معکوس بین بدبینی سازمانی و ابعاد آن با تسهیم دانش می باشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر ایجاد الگویی برای تبیین روابط ساختاری بین مفاهیم «بازاریابی مبتنی بر دانش» و «بازاریابی یادگیری محور» یا همان گرایش یادگیری بازاریابی با توجه به نقش واسط «مدیریت دانش» و «داده کاوی بازاریابی» است. بر این اساس شرکت پگاه در حوزه صنعت لبنیات به عنوان جامعه آماری لحاظ و مورد مطالعه قرار گرفته است. به لحاظ روش شناسی، پژوهش از نوع پیمایشی-کاربردی بوده و مبتنی بر روش های اکتشافی- زمینه یابی است. داده های موردنیاز، از طریق پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر مبانی نظری و تحلیل عاملی اکتشافی، جمع آوری گردید. در توسعه مقیاس، الگوهای متعدد در نظر گرفته شده است، سپس سوالات و عوامل استخراج، تنظیم، اعتباریابی، تثبیت و توزیع شد. اعتبار محتوای عوامل احصاء شده با نظر خبرگان و اعتبار سازه نیز با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی و شاخص KMO تایید گردید. پایایی سنجه نیز به روش آلفای کرونباخ محاسبه و تایید شد. یافته های پژوهش موید الگوی پیشنهادی بوده است، به این معنی که مقیاس های توسعه یافته، تبیین کننده های مناسبی از متغیرها بوده اند و روابط مفروض در بین بازاریابی یادگیری محور، بازاریابی مبتنی بر دانش، مدیریت دانش و داده کاوی بازاریابی نیز به طور معنی داری مورد تایید واقع شده اند. سایر نتایج، حاکی از رتبه ابعاد و شاخص های مطرح شده و نیز برازش و درجه تقریب مناسب مدل در جامعه موردمطالعه است.