پژوهش و سازندگی
سال:1385 | دوره:19 | شماره:2 (پی آیند 71) در زراعت و باغبانی |تعداد مقالات:16

استان اصفهان بعنوان یکی از مراکز مهم تولید گل شب بو (Cheiranthus cheiri L.) در ایران می باشد و در سالهای اخیر تولید آن افزایش چشمگیری داشته است به طوریکه به سایر شهرها از قبیل تهران، شیراز، تبریز و همدان ارسال می گردد. طی بازدیدهایی که از گلخانه های پرورش این گیاه در شهرستان اصفهان به عمل آمد نوعی بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه مشاهده شد. علایم بیماری در قسمتهای هوایی گیاه شامل زردی و پژمردگی برگها و در ناحیه طوقه به صورت لکه های فرورفته و تیره مشهود بود. جهت تشخیص این عارضه نمونه هایی از بوته های بیمار جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. بخش هایی از ناحیه طوقه و ریشه پس از شستشو با آب و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلراید سدیم 1% روی محیط PDA کشت و در دمای 27 درجه سانتی گراد نگهداری شد. پس از دو روز از پرگنه های رشد نموده در اطراف بافت های آلوده توسط میله سترون قطعاتی از محیط کشت برداشت و مجددا روی محیط  PDA کشت شد. خالص سازی جدایه ها با استفاده از روش نوک ریسه انجام و شناسایی براساس خصوصیات ظاهری و مورفولوژیکی انجام گردید که براساس آن عامل بیماری پژمردگی گل شب بو قارچ Rhizoctonia solani جدا و تشخیص داده شد. با توجه به اینکه عامل بیماری قارچی خاک زاد است و کنترل شیمیایی آن در خاک های آلوده به راحتی امکان پذیر نیست، توصیه می گردد قبل از کشت نسبت به ضدعفونی خاک اقدام گردد.

تامین نیاز آبی چغندرقند با روش های نوین آبیاری نظیر آبیاری بارانی، آبیاری قطره ای و آبیاری زیرسطحی موضوعی است که به دلیل طولانی بودن دوره رشد و نیاز آبی نسبتا زیاد آن در خور اهمیت فراوان است. این تحقیق به منظور بررسی امکان کاهش مصرف آب در زراعت چغندرقند با استفاده از سیستم آبیاری قطره ای (تیپ) و تاثیر آن بر روی عوامل کمی و کیفی محصول چغندرقند، همچنین مقایسه میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب انجام گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان (ایستگاه اکباتان) در سال 1381 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری با نوارهای قطره ای (Tape) با مقدار آب مصرفی معادل %100 ، %75 و %50 نیاز آبی گیاه بودند. نتایج نشان داد که بین تیمارها از نظر عیار قند ناخالص، عیار قند خالص، ضریب استحصال، عملکرد شکر ناخالص و شکر خالص تفاوت معنی دار نبوده ولی از نظر عملکرد ریشه در سطح 5 درصد اختلاف معنی دار است. بالاترین کارایی مصرف آب نسبت به عملکرد شکر مربوط به تیمار قطره ای %50 با 905 gr/m3 و کمترین آن مربوط به تیمار قطره ای %100 با 699 gr/m3 بود و مقایسه تیمار قطره ای 75% و تیمار قطره ای %100 نشان داد که با کاهش 18 درصدی در مقدار آب مصرفی میزان کارایی مصرف آب 27.6 درصد افزایش یافت.

برای بررسی تاثیر pH محلول غذایی بر جذب آهن توسط چهاررقم انگور به نام های عسکری، رطبی، سیاه و ریش بابا، قلمه های ریشه دار شده این چهاررقم را در ماسه شسته شده کشت کرده و جهت اعمال تیمارها از محلول غذایی نیم غلظت هوگلند با چهارسطح pH، 6، 7، 8 و 9 استفاده شد. برای مقایسه اثر تیمارها صفات کلروفیل و سبزینگی برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، میزان آهن فعال و آهن کل ریشه، ساقه و برگ اندازه گیری شد. این پژوهش درسالهای 1381- 1380 در گلخانه و آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و به صورت فاکتوریل 4×4 در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار به اجرا در آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش pH و غلظت بی کربنات محلول غذایی به صورت معنی داری باعث کاهش کلروفیل و سبزینگی برگ هر چهار رقم شد. البته درهیچکدام از ارقام نشانه های کلروز مشاهده نگردید. وزن تر و خشک اندامهای هوایی هر چهاررقم در pH=7 بالاترین و در pH=9 کمترین مقدار بود. بالاترین میزان آهن فعال برگ در pH=6 و کمترین آن در تمام ارقام در تیمار pH=9 مشاهده شد. به این ترتیب مناسب ترین تیمار، pH=7 و مقاومترین رقم در برابر افزایش pH محیط رقم ریش بابا بود.

زندگی موجودات درخاک بستگی کامل به وجود مواد آلی برای تامین انرژی و عناصر غذایی دارد. به همین دلیل، یکی از ویژگی های خاک های خوب داشتن مواد آلی به مقدار مناسب در ترکیب خاص می باشد. در این راستان تحقیقی بر روی خاک اراضی کشاورزی، شامل دیم پرشیب، دیم کم شیب، و اراضی مرتعی در 3 منطقه (شهرستان کرمانشاه، شهرستان پاوه، شهرستان جوانرود) دراستان کرمانشاه انجام شد و میزان ماده آلی در سه لایه سطحی (30-0) سانتی متر، لایه میانی (60-30) سانتی متر و لایه تحتانی (90-60) سانتی متر در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده با پایه بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج این بررسی ها برروی 81 نمونه خاک منتقل شده به آزمایشگاه نشان داد که بین درصد ماده آلی خاک در مناطق مختلف، تیمارهای زراعی متفاوت و لایه های سطحی، میانی و تحتانی خاک، با احتمال 99 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. مقایسه میانگین تیمارهای مختلف با استفاده از روش دانکن مشخص کرد که دربین مناطق مختلف، بیشترین میزان ماده آلی متعلق به شهرستان کرمانشاه و کمترین میزان آن متعلق به شهرستان پاوه می باشد. در بین اراضی هم، مرتع دارای بالاترین درصد ماده آلی و اراضی دیم پرشیب، دارای پایین ترین درصد ماده آلی هستند. همچنین بیشترین میزان ماده آلی در لایه سطحی و کمترین میزان آن درلایه تحتانی مشاهده شد.

به منظور تخمین تابع تولید گندم و نیز توابع تقاضای آب و نیتروژن تحت شرایط کم آبیاری، طی پژوهشی در دو سال زراعی (80-1379 و 81-1380) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت اسپلیت پلات، سطوح مختلف آب مصرفی (متوسط دو سال شامل صفر، 160و 220 میلی متر) و مقادیر نیتروژن (صفر، 30، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بر روی گندم رقم الموت مورد مطالعه قرار گرفت. هزینه تولید، درآمد ناخالص، درآمد خالص، تابع درآمد، نسبت درآمد ناخلص به هزینه تولید و حد سودآوری تیمارها تعیین و ضرایب تابع تولید و توابع تقاضای آب و کود مشخص گردیدند. براساس نتایج به دست آمده و با توجه به تابع درآمد و در شرایط مختلف قیمت آب و آبیاری، تیمار 160 میلی متر آب مصرفی همراه با 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص، حداکثر بهره وری از آب مصرفی در اضافه تولید نسبت به شرایط دیم (20.56 کیلوگرم بر میلی متر) را دارا بوده و حداکثر سود خالص را به همراه داشته و امکان افزایش سطح آبیاری بهینه را به میزان 37.5 درصد فراهم می کند. ضمنا 10.2 درصد به میزان تولید کل دانه گندم افزوده می شود. تیمار بهینه کم آبیاری تا زمانی می تواند مورد توصیه قرار گیرد که هزینه آب و آبیاری کمتر از 2690 ریال برای هر مترمکعب آب مصرفی باشد.

به منظور بررسی اثر محلول های غذایی بدون سرب، با غلظت سرب کم، متوسط و زیاد (0، 100، 200، 400 میکرومول (Pb(NO3)2 بر محتوای کلروفیل a, b ، کل کلروفیل و یون های کلسیم، آهن و سرب در ریشه و اندام هوایی کلزا (Brassica napus L.) در دو رقم Hyola401 و PF7045.91 درشرایط آزمایشگاهی و کشت به روش هیدروپونیک با استفاده از محلول غذایی هوگلند انجام شد. روش هضم تر (هضم اسیدی با استفاده از مخلوط اسید نیتریک و اسید پرکلریک) جهت اندازه گیری یون های کلسیم، آهن و سرب به کار گرفته شد. میزان کلروفیل a و b و غلظت فلزات به ترتیب توسط دستگاه اسپکتروفتومتر (U.V) مدل 2000 هیتاچی و دستگاه جذب اتمی مدل شیمادزو Aa-6300 اندازه گیری شد. آنالیز آماری نمونه ها با تجزیه واریانس و آزمون F و توسط نرم افزار SPSs در سطح احتمال %5 و چهارتکرار و رسم نمودارها با کمک نرم افزار Excel انجام شد. بنابر نتایج حاصل از این پژوهش افزایش غلظت سرب محلول غذایی در هر دو رقم کلزا موجب کاهش محتوای کلروفیل a, b و کل کلروفیل در برگ و یون های کلسیم، آهن در ریشه و اندام هوایی شد (p<0.05). درصد این کاهش نسبت به شاهد مورد اندازه گیری محتوای آهن در اندام هوایی، کلروفیل های a و b و مجموع کلروفیل ها در رقم PF بیشتر از رقم Hyola است. با افزایش غلظت سرب محلول غذایی، تجمع یون سرب در ریشه و اندام هوایی هر دو رقم افزایش یافت (p<0.05). درصد انباشتگی سرب در ریشه و اندام هوایی رقم Hyola بیشتر از رقم PF است.

در بین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه برخی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که در بین آنها سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاس بارزتر می باشد. با توجه به اهمیت این عناصر در خاک برای گیاه لزوم انجام تحقیق بر روی آنها از نکات ضروری به نظر می رسد. به این منظور در استان کرمانشاه سه منطقه در نظر گرفته شدند. سپس به منظور تعیین این عناصر در سیستم های مختلف اراضی کشاورزی و همچنین اراضی مرتعی همجوار با آنها آزمایشی در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده با پایه بلوک کامل تصادفی در 3 منطقه و در هر منطقه در 3 تیمار اراضی دیم پرشیب، اراضی دیم کم شیب و اراضی مرتعی و در هر تیمار 3 تکرار انجام گرفت. نمونه برداری از خاک در هر سیستم در سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتیمتری انجام شد. بررسی و تجزیه واریانس نمونه ها در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده نشان داد که بین مناطق مختلف، تیمارهای مختلف و لایه های مختلف خاک از نظر این عناصر غذایی در سطح احتمال 99 درصد اختلاف معنی داری وجود دارد و مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشان داد که در هر دو لایه در مورد فاکتور نیتروژن اراضی دیم کم شیب کرمانشاه و جوانرود تیمارهای مطلوب و اراضی دیم پرشیب پاوه و کرمانشاه تیمارهای نامطلوب می باشند. در مورد فاکتور پتاسیم اراضی دیم کم شیب پاوه تیمار ایده آل و اراضی مرتعی کرمانشاه تیمار نامطلوب هستند، همچنین از لحاظ میزان فسفر اراضی دیم کم شیب جوانرود در بین اراضی مختلف در مناطق مطالعه شده در شرایط مناسبتری قرار دارند و اراضی دیم پرشیب کرمانشاه تیمار نامطلوب می باشند.

تنش کمبود آب بر متابولیسم مواد، فیزیولوژی و مورفولوژی گیاه تاثیر می گذارد. با کمبود آب ایفای نقش این ماده حیاتی در گیاه تحقق نمی یابد. سویا از جمله گیاهانی است که کشت آن در منطقه مغان از استقبال خوبی در بین کشاورزان برخوردار است. به منظور بررسی تاثیر مصرف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در شرایط کمبود آب، آزمایشی در دشت مغان به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. دور آبیاری با فاصله 7، 14 و 21 روز و مقادیر مصرف نیتروژن شامل 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در کرت های اصلی قرار گرفته و از اجزای عملکرد در دوره های زمانی به فواصل 10 روز شامل 49، 59، 69، 79 و 89 روز پس از کاشت نمونه برداری انجام و در کرت های فرعی قرار گرفت. تنش کمبود آب از طریق کاهش تعداد نیام در بوته، کاهش وزن هزاردانه، ارتفاع بوته و سطح برگ عملکرد سویا را کاهش داد. اما مصرف نیتروژن موجب تخفیف اثرات سوء تنش کم آبی گردید. به طوریکه افزایش مصرف نیتروژن تا 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه شد. مصرف نیتروژن از طریق افزایش سطح برگ، تعداد نیام در بوته و وزن هزاردانه در تمام سطوح آبیاری موجب افزایش عملکرد دانه گردید. با افزایش مقدار مصرف نیتروژن از 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه به ترتیب 8.3، 62.6 و 63.9 درصد افزایش نشان داد.

چاودار یکی از علف های هرز مهم در گندم زمستانه است. افزایش عملکرد گندم، کاهش خسارت زیست محیطی و مقاومت علف های هرز به علف کش ها، محققان را به استفاده از روش های مدیریت غیرشیمیایی علف های هرز، ترغیب نموده است. یکی از این روش ها استفاده از ارقامی با قدرت رقابتی بالاتر است. جهت دست یابی به ارقامی از گندم با قدرت رقابتی بالاتر در مقابل چاودار، شناخت ویژگی هایی از گندم قدرت رقابتی بالاتر را موجب می شوند، بسیار مهم خواهد بود. به منظور تعیین ویژگی های مهم ارقام دارای قدرت رقابت بالا با چاودار، آزمایشی در دو منطقه کرج و ورامین در طی سال زراعی 82-1381 انجام شد. در این آزمایش از 8 رقم گندم شامل ارقام آزادی، طبسی، مهدوی، کرج 2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن استفاده گردید. چاودار در تراکم 120 بوته در متر مربع کاشته شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و با ساختار تیماری فاکتوریل انجام شد. در بین ارقام مورد مطالعه، ارقام مهدوی و کرج 2 به ترتیب به عنوان ارقام رقیب و غیررقیب در مقابل چاودار شناخته شدند. مقایسه صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک این دو رقم نشان داد که صفاتی نظیر شاخص سطح برگ در مرحله پنجه زنی و خوشه دهی، تعداد پنجه، سرعت جوانه زنی بالا و ارتفاعی که در آن حداکثر سطح برگ قرار داشت، بر روی قدرت رقابتی گندم در مقابل علف هرز چاودار موثر بودند.

استفاده از مدلسازی رشد گیاهان برای پیش بینی فرآیندهای مختلف گیاهی و سهم آنها در میزان عملکرد گیاه، یکی از راه های بهبود مدیریت زراعی است. این آزمایش جهت ارزیابی بهره وری نور در ارقام مختلف ماش، لوبیا قرمز و لوبیا چشم بلبلی در کشت دوم، به صورت طرح بلوک های متعادل گروهی در چهارتکرار، در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. نتایج نشان داد اختلاف بین انواع حبوبات از نظر تولید زیست توده هوایی معنی دار بود (p<0.05) و لوبیا چشم بلبلی با اختلاف زیاد نسبت به ماش و لوبیا قرمز و با تولید 5876.8 کیلوگرم درهکتار بیشترین مقدار را داشت. مقایسه عملکرد حبوبات با پتانسیل عملکرد آنها در تک کشتی نشان داد ماش، لوبیا چشم بلبلی و لوبیا قرمز به ترتیب %58، %40، %37 پتانسیل عملکرد تک کشتی خود را تولید کرده اند. در اواخر رشد رویشی، چشم بلبلی، ماش و لوبیا قرمز به طور متوسط به ترتیب قادر به جذب 90، 33 و 36 درصد از تابش فعال فتوسنتزی بودند. اختلاف معنی دار بین کارایی مصرف نور انواع حبوبات وجود داشت (p<0.05) و میانگین کارایی مصرف نور برای لوبیا چشم بلبلی، لوبیا قرمز و ماش به ترتیب 0.84، 0.82 و 0.99 گرم بر مگاژول بود. از بین کلیه ارقام، ماش پرتو بالاترین کارایی مصرف نور را دارا بود. بین ضریب استهلاک نوری انواع حبوبات، اختلاف معنی دار مشاهده شد (p<0.01) و لوبیا چشم بلبلی با 0.605 بالاترین مقدار و ماش و لوبیا قرمز به ترتیب با 0.458 و 0.344 در رتبه بعدی قرار داشتند. نتایج نشان داد با کاهش ضریب استهلاک نوری و افزایش شاخص سطح برگ، امکان افزایش کارایی مصرف نور تا دو برابر وجود دارد.

این تحقیق سازماندهی و مدیریت پروژه های مهندسی مجدد فرآیندها را در سازمان ها به بررسی پرداخته است. سازمان هایی که مایل به بکارگیری این رهیافت هستند، همواره با مشکل چگونگی اجرای آن مواجه بوده اند. ابتدا ضرورت و اهمیت تدوین برنامه مهندسی مجدد در قالب راهکار علمی به منظور پیاده سازی تشریح می گردد. سپس اجرای اصلی برنامه مهندسی مجدد در زمینه اهداف، محدوده، سازمان و متدولوژی پروژه به صورت تشریح تبیین می شود. متدولوژی های مشهور و معتبر شرکت های مشاوره ای جهانی نیز در گام بعدی مورد بررسی قرار می گیرد. سرانجام به دلیل اهمیت و تنوع متدولوژی های موجود و ضرورت محلی سازی، متدولوی توسعه یافته ای ارایه می گردد. مزیت نسبی متدولوژی توسعه یافته در بخش آخر مورد بررسی قرار می گیرد. این متدولوژی نه تنها سایر متدولوژی های جهانی را پوشش می دهد، بلکه کامل تر از آنها نیز می باشد. در این تحقیق از روش چند مورد کاوی با انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از کارفرمایان، مجریان و همکاران آنها و بررسی کتابخانه ای استفاده شده است. طی این تحقیق معلوم گردید که اولا متدولوژی های جهانی در شرایط اقتصادی کشورهای در حال توسعه جامعیت لازم را نداشته وثانیا متدولوژی جدید ارایه شده برای شرکت های دولتی در شرایط اقتصادی کشور ایران مناسب تر می باشد. جنبه های قابل توجه، نوآوری های مهم و جامعیت متدولوژی ارایه شده در بخش نتیجه گیری تحقیق ذکر شده است.

چغندرقند در استان کرمان منحصرا در فصل بهار کشت می گردد که در اثر شیوع آفات و بیماری ها در منطقه با مشکلات زیادی مواجه شده است. لذا به منظور توسعه کشت چغندرقند در استان و یافتن اقلیم های جدید آزمایشاتی در مورد امکان کشت پاییزه چغندرقند در دشت ارزوئیه صورت پذیرفت. به دلیل اهمیت تعیین تاریخ مناسب کاشت و برداشت در این آزمایش دو رقم DEZ و BRI در سه تاریخ کاشت (اول شهریور، بیستم شهریور و دهم مهرماه) و سه تاریخ برداشت (پانزدهم فروردین، پانزدهم اردیبهشت و پانزدهم خرداد) به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1381 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رقم DEZ عملکرد شکر سفید و عملکرد ریشه بیشتری نسبت به رقم BR1 در سطح احتمال %5 داشته و ناخالصی ریشه و درصد بولتینگ در رقم DEZ نسبت به رقم BR1 درسطح احتمال %1 کمتر است. بهترین تاریخ کاشت اول شهریور با عملکرد شکر سفید 9.46 تن در هکتار عملکرد ریشه 85.09 تن در هکتار و درصد قند خالص %11.44 بوده و بهترین تاریخ برداشت نیز پانزدهم خرداد با عملکرد شکر سفید 9.28 تن در هکتار می باشد. نتایج تحقیق کشت پاییزه را موفقیت آمیز دانسته و بهترین تاریخ کاشت و برداشت را به ترتیب دهم شهریور و نیمه اول اردیبهشت توصیه می کند.

تولید ریز غده در سیب زمینی به روش کشت بافت پرهزینه می باشد. در این طرح با هدف کاهش هزینه تولید ریزغده از ساقه های جوان ارقام انتخابی سانته، اگریا، دیامانت و کاسموس نمونه گیری و پس از ضدعفونی در شرایط استریل اقدام به کشت مریستم به اندازه حدود 0.2 میلی متر در محیط مایع بر روی پل های کاغذی شد. در مرحله القا ریزغده زایی اقدام به جایگزینی برخی منابع ارزان قیمت از جمله شکر معمولی و شکر سرخ به جای ساکارز، نشاسته گندم و ذرت به جای آگار، غلظت های مختلف کود مایع فسامکو و کودهای شیمیایی (اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم) به جای عناصر ماکرو و میکرو موجود در محیط کشت گردید. این آزمایشات به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهارتکرار مطالعه شدند. نتایج به دست آمده براساس شاخص های تعداد و وزن ریزغده ها بیانگر این بود که شکر معمولی می تواند جایگزین مناسبی به جای ساکارز خالص باشد و هزینه محیط کشت را تا 87.53 درصد کاهش دهد. هیچ یک از نشاسته ها جایگزین مناسبی به جای آگار نبودند. کودهای شیمیایی بکار رفته توانستند جایگزین منابع تامین ازت، فسفر و پتاسیم موجود در محیط کشت پایه MS قرار گیرند و هزینه محیط کشت را تا 2.04 درصد کاهش دهند. غلظت 4 میلی لیتر کود مایع فسامکو هر چند از نظر دو شاخص مورد بررسی اختلاف بسیار معنی داری با شاهد داشت ولی این جایگزینی هزینه محیط کشت را تا 4.43 درصد کاهش داد.