فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:8 |تعداد مقالات:11

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد اکوتیپ ها و صفات زراعی گیاه زعفران آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال 1389 در شهرستان نطنز اجرا گردید که در آن تاریخ کاشت در 4 سطح (15 اردیبهشت، 15 خرداد، 15 تیر و 15 مرداد) به عنوان عامل اصلی و اکوتیپ های زعفران در 2 سطح (اصفهان و قائن) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ساده تاریخ کاشت و اکوتیپ بر تمامی صفات مورد آزمون معنی دار شد ولی اثرات متقابل معنی دار نگردید. مقایسه میانگین اثر ساده تاریخ کاشت نشان داد که بیشترین میزان عملکرد (کلاله و خامه) و گل خشک با میزان 5.525 و 38.07 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 15 اردیبهشت حاصل گردید. اکوتیپ اصفهان از نظر تمامی صفات مورد بررسی وضعیت بهتری را در منطقه مورد آزمایش نشان داد به صورتی که بیشترین مقدار عملکرد و گل خشک را با میزان 5.537 و 37.81 تولید نمود. تاخیر در تاریخ کاشت منجر به کاهش معنی دار تمامی صفات مورد آزمایش گردید و اکوتیپ اصفهان از وضعیت بهتری نسبت به قائن برخوردار بود.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزا عملکرد ارقام ماش آزمایشی در سال 1386 در منطقه دزفول انجام شد. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار انجام شد تیمارها شامل ارقام ماش در چهار سطح بنام VC3-.960-8 (V1)، (V3) NM92 (V2) گوهر CN-9-3 (V4) و تیمار تاریخ کاشت (D) در سه سطح که شامل 1386.4.1 (D1) و (D2) 1386.4.15 و 1386.4.30 (D3) بودند. پارامترهای تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه، شاخص برداشت مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد در تاریخ کاشت اول تیرماه بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد کاه به ترتیب به مقدار 2019.7، 5286.6 و 375.7 کیلوگرم بر هکتار، تعداد غلاف در بوته ( 23.27) ارزیابی شد بیشترین وزن هزار دانه هم در تاریخ کاشت دوم برابر 59.79 گرم و بیشترین تعداد دانه در غلاف (9.86) و شاخص برداشت (38.78) در تاریخ کاشت سوم بدست آمد. از نظر مقایسه ارقام مورد مطالعه رقم NM92 دارای بالاترین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک و عملکرد کاه به ترتیب به مقدار، 33.5، 11.53، 2362.2، 6488.8 و 4562 کیلوگرم بر هکتار بود در صورتیکه بیشترین وزن هزار دانه در رقم 3-CN-9 بدست آمد که از این نظر برتری خود را نسبت به سایر ارقام در این منطقه نشان داد. اثرات متقابل تاریخ کاشت و رقم بر صفات مورد بررسی نشان داد تیمار D1V2 با عملکرد اقتصادی 2662.6 کیلوگرم در هکتار و با تعداد 35.5 غلاف در بوته و تیمار D1V3 با تعداد 7.17 دانه در غلاف بالاترین عملکرد را تولید نموده است. کمترین میزان عملکرد اقتصادی در تیمار D3V4 به مقدار 1423.3 کیلوگرم بر هکتار و برای تیمار D1V3 برابر 1747.3 ارزیابی شد. بنابر نتایج ارزیابی در این تحقیق، تاریخ کاشت اول تیرماه (D1) به عنوان بهترین تاریخ کشت برای ارقام ماش و بهترین رقم نیز تیمار (V2) NM92 برای کشت در این منطقه شناخته شد و هرچه تاریخ کاشت از اول تیرماه به تاخیر افتد عملکرد به عنوان مهمترین فاکتور عملکرد کاهش می یابد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف عناصر روی و مس بصورت مصرف خاکی و محلول پاشی بر خصوصیات کمی و کیفی گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در آبان ماه سال 1387 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ازاد اسلامی واحد ساوه اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل مصرف روی (با سطوح مصرفی 0، 5 و 10 میلی گرم در کیلوگرم به صورت مصرف خاکی و محلولپاشی با محلول 0 و 2 در هزار کلات EDTA روی) و مصرف مس (با سطوح مصرفی 0، 2.5 و 5 میلی گرم در کیلوگرم به صورت مصرف خاکی و محلولپاشی با محلول 0 و 2 در هزار کلات EDTA مس) به انضمام ترکیبی از تمام سطوح کودی فوق الذکر اعمال شد. نتایج نشان داد مصرف خاکی کود روی موجب افزایش معنی دار اجزای عملکرد، محتوای جذب روی در دانه و غلظت روی در دانه و اندام هوایی و تعداد پنجه بارور گردید در صورتیکه کاربرد خاکی کود مس موجب افزایش معنی دار اجزای عملکرد، محتوای جذب مس در دانه، غلظت مس در دانه و اندام هوایی شد، همچنین کاربرد عنصر روی بصورت محلولپاشی در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی دار وزن هزار دانه، محتوای جذب روی در دانه، غلظت روی در دانه، غلظت روی در اندام هوایی و عملکرد دانه گردید در صورتیکه کاربرد عنصر مس بصورت محلولپاشی محتوای جذب مس در دانه، غلظت مس در دانه و غلظت مس در اندام هوایی را افزایش داد. همچنین نتایج نشان داد بین عناصر مس و روی برهمکنش منفی وجود دارد و کاربرد توام مصرف خاکی و محلولپاشی دو عنصر با هم باعث افزایش معنی دار غلظت روی و مس در دانه، محتوای جذب هر دو عنصر در دانه و غلظت روی و مس در اندام هوایی شد. با توجه به نتایج آزمایش پیشنهاد می شود در مزارعی که دارای کمبود عناصر مس و روی هستند حتما از کودهای محتوی این دو عنصر استفاده شود ولی فقط باید این مساله را در نظر گرفت که استفاده توام این دو عنصر در دزهای بالا صورت نگیرد چون بر همکنش منفی بین این عناصر وجود دارد.

اثر باکتریهای آزوسپیریلیوم لیپوفروم (Azospirillum lipoferum) و سودوموناس پوتیدا (Pseudomonas putida) بر گیاه آلوئه ورا (Aloe vera) در کشت گلدانی و در شرایط گلخانه ای ارزیابی شد. مطالعه حاضر بر پایه طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل: (1- گیاهان شاهد 2- تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم لیپوفرم 3- تلقیح با باکتری سودوموناس پوتیدا 4- تلقیح با مخلوطی از دو باکتری) بودند. تجزیه و تحلیلهای آماری نشان داد که باکتریهای محرک رشد گیاهی که در این تحقیق آزمایش شدند اثرات معنی داری بر افزایش فاکتورهای رشدی نظیر وزن تر و خشک ریشه و برگها، تعداد و طول برگ و ریشه، سطح برگ و میزان جذب فسفر و پتاسیم در آلوئه ورا داشته اند. بیشترین اختلاف معنی دار در تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا مشاهده شد. این تیمار بطور معنی دار و در حدود 42.2 درصد نسبت به گیاهان شاهد سبب افزایش عملکرد گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشانگر پتانسیل موجود در کاربرد باکتریهای محرک رشد در تولید گیاه آلوئه ورا است.

این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل هم بستگی های بین عملکرد دانه و برخی صفات مهم زراعی در 12 رقم کلزای بهاره، در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 89-1388 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام از نظر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد، که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام می باشد. نتایج حاصل از هم بستگی های ساده نشان داد که عملکرد دانه بیشترین هم بستگی مثبت را با وزن هزار دانه (**0.74) و تعداد دانه در غلاف (**0.72) داشت. هم بستگی عملکرد دانه با تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته و درصد روغن منفی و معنی دار بود (به ترتیب**65.-0، *35.-،*0.37- و*0.30-). بر اساس رگرسیون گام به گام که در آن صفت عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند، ضریب تبیین مدل (0.934= (R2بود. صفات وزن هزار دانه و تعداد دانه در غلاف بیشترین ضریب تبیین را به خود اختصاص دادند (به ترتیب 0.547 و 0.177). نتایج تجزیه مسیر نشان داد که صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر عملکرد دانه دارا بودند (به ترتیب **1.10 و *0.41). صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه بیشترین سهم را در تبیین تغییرات عملکرد دانه دارا بودند بنابراین می توان از این صفات بعنوان معیار انتخاب در برنامه های به نژادی کلزای بهاره استفاده نمود.

به منظور بررسی ارتباط بین عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیک، 31 ژنوتیپ علف گندمی بیابانی، در دو آزمایش جداگانه آبی و دیم، به صورت متراکم در کرت هایی به ابعاد یک در دو متر و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه مجتمع تحقیقاتی- آموزشی شهرک دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی اراک کشت و صفات تاریخ ظهور سنبله و گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، اندازه برگ پرچم، طول پدانکل، وزن هزار دانه، تعداد ساقه در بوته، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و عملکرد دانه و علوفه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه همبستگی فنوتیپی نشان داد که عملکرد علوفه با صفات ارتفاع بوته ((r=0.60، تعداد ساقه در بوته ( (r=0.46و عملکرد دانه (r=0.44) همبستگی مثبت و بسیار معنی داری داشت. نتایج تجزیه رگرسیونی گام به گام برای عملکرد علوفه به عنوان متغیر وابسته، اثر معنی دار صفات تعداد ساقه، تاریخ ظهور سنبله، شاخص برداشت، عملکرد بذر و وزن دانه در سنبله را روی عملکرد علوفه با ضریب تبیین 93 درصد نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه علیت، عملکرد دانه و شاخص برداشت، بیشترین تاثیر مستقیم و عملکرد دانه بیشترین تاثیر غیر مستقیم را (از طریق کاهش شاخص برداشت) روی عملکرد علوفه داشتند.

این آزمایش با هدف مطالعه اثر سطوح مختلف کود سولفات روی و تراکم بر عملکرد کمی تریتیکاله در سال زراعی 89-1388 در روستای ده سفید شهرستان خرم آباد به صورت فاکتوریل 3×3 بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در سه تکرار اجرا شد. فاکتورها عبارت بودند از، سه تراکم 200، 300 و 400 بوته در مترمربع و سه سطح مصرف سولفات روی (شاهد (عدم مصرف کود)، 40 و 60 کیلوگرم در هکتار). نتایج نشان داد، اثر متقابل تیمارهای تراکم و سطوح مختلف سولفات روی بر متغیرهایی مانند وزن کاه، عملکرد اقتصادی (دانه) و عملکرد بیولوژیکی (در سطح احتمال 1 درصد) و همچنین شاخص برداشت (در سطح احتمال 5 درصد) معنی دار است. بیشترین وزن کاه معادل (12810، 12770) کیلوگرم در هکتار از تیمارهای 200 و 300 بوته در مترمربع با مصرف 60 کیلوگرم در هکتار سولفات روی d1f3) و (d2f3 بدست آمد. حداکثر عملکرد اقتصادی به مقدار 9933 کیلوگرم در هکتار از تیمار (d2f2) حاصل گردید. همچنین بیشترین عملکرد بیولوژیکی معادل (22303 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین شاخص برداشت (44.53 درصد) و حداکثر عملکرد اقتصادی به مقدار 9933 کیلوگرم در هکتار از تیمار 300 (d2f2) بوته در مترمربع با مصرف 40 کیلوگرم در هکتار سولفات روی به دست آمد. لذا چنین استنباط شد که تراکم حداقل و متوسط (200 و 300 بوته در مترمربع) به ازای افزایش مقادیر مصرف کود (40 و 60 کیلوگرم در هکتار) عملکرد بیشتری خواهد داشت.

در بسیاری از نقاط از جمله خوزستان، رشد زایشی کلزا با تنش خشکی مواجه می شود. هدف از این مطالعه، بررسی اثر استرس خشکی در مراحل رشد کلزا روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه، روغن و پروتئین دانه بود. این مطالعه در دو آزمایش مزرعه ای و گلدانی در سال 90-1389 در دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر اجرا گردید. آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های یکبار خرده شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. در کرت های اصلی سطوح تنش خشکی (بدون تنش خشکی، تنش ملایم و شدید) و ارقام در کرت های فرعی (هایولا 308، ساری گل و (Heros قرار گرفتند. آزمایش گلدانی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل سه رقم کلزا (هایولا 308، ساری گل و (Heros و تنش خشکی در هشت سطح شامل بدون تنش خشکی، تنش در مرحله ساقه رفتن، تنش در مرحله گلدهی، تنش در مرحله رشد خورجین، تنش در مرحله پر شدن دانه، تنش از ساقه رفتن تا انتهای دوره رشد، تنش از آغاز گلدهی تا انتهای دوره رشد و تنش در آغاز رشد خورجین تا انتهای دوره رشد بودند. نتایج آزمایش مزرعه ای نشان داد که حداکثر عملکرد دانه (3961.5 کیلوگرم در هکتار) و حداقل آن (1731.1 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب برای ارقام هایولا 308 و Herosحاصل گردید. در بین اجزای عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته حساس ترین جزء نسبت به تنش خشکی بود. رقم Heros با تیمار شاهد بیشترین تعداد دانه در خورجین (114.23) را داشت، ولی با بروز تنش ملایم و شدید تعداد دانه آن کاهش یافت. تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه بیشتر، افزایش عملکرد دانه رقم هایولا 308 را باعث شد. در آزمایش گلدانی، بیشترین کاهش عملکرد دانه با وجود استرس خشکی در مرحله گلدهی (30.3 درصد) و سپس در مرحله رشد خورجین (20.7 درصد) حاصل شد. کاهش عملکرد دانه به وسیله استرس خشکی کوتاه مدت در مراحل طویل شدن ساقه، گلدهی و رشد خورجین همراه با کاهش تعداد خورجین در بوته همراه بود. کاهش در عملکرد دانه ناشی از تنش خشکی کوتاه مدت در طول رشد دانه ناشی از کاهش وزن دانه بود.