فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس
سال:1392 | دوره:5 | شماره:16 |تعداد مقالات:9

آنالیز گرادیان به منظور تحلیل پوشش گیاهی ابزار مناسبی می باشد و در این آنالیز متریک های منظر در مطالعه فرایند توسعه شهری موثر و مفید هستند. بر این اساس در این مطالعه هدف آن است تا با استفاده از آنالیز گرادیان و متریک های منظر، تغییرات فضای سبز شهری در طی یک دوره پنج ساله (1390- 1385) بررسی شده و نیروهای مسبب این تغییرات شناسایی گردند. به این منظور، شهر تبریز با توجه به ماهیت خود که با فرایند های گوناگون تاثیرگذار در کاربری فضای سحبز رو برو است، به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب گردیده است. در این مطالعه ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره ای و تهیه نقشه های موضوعی، آنالیز عمومی الگوی فضای سبز شهر بر اساس دو متریک منظر صورت گرفت. سپس با استفاده از دو ترانسکت در جهات مختلف شهر، آنالیز گرادیان با استفاده از متریک های منظر و از طریق آنالیز پنجره متحرک توسط FRAGSTATS انجام پذیرفت. بدین ترتیب تغییرات فضای سبز در طی دوره مورد مطالعه به همراه نیروهای مسبب آن آشکارسازی گردید. بر این اساس به نظر می رسد که ارزش اقتصادی زمین و راهبردهای مدیریت شهری از مهم ترین عوامل تغییرات فضای سبز شهر تبریز به شمار می روند.

این پژوهش با هدف بررسی و رتبه بندی میزان سرمایه اجتماعی شهروندان در محله های شهر گچساران انجام شده است. مطالعه بصورت پیمایشی بر اساس پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. حجم جامعه آماری برابر با 65574 نفر است، نمونه آماری با توجه به فرمول کوکران برابر با 384 نفر محاسبه شده است. شیوه توزیع نمونه در محله ها متناسب با جمعیت هر محله بوده است. برای تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS ویرایش 16 استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، بیشترین میزان سرمایه اجتماعی در بین 9 محله شهر گچساران، در محله 108 دستگاه و کمترین میزان سرمایه اجتماعی در محله کارکنان دولت ارزیابی شده است. مشارکت اجتماعی در شهر گچساران بیش از اعتماد و اعتماد بیش از انسجام ارزیابی می گردد، اما در خصوص مشارکت بین بعد عینی و بعد ذهنی تفاوت وجود دارد، هر چند مشارکت ذهنی در تمامی محله ها زیاد ارزیابی می گردد، اما میزان مشارکت عینی بسیار کم و ضعیف ارزیابی می گردد. میزان اعتماد کلی شهروندان متوسط ارزیابی می گردد، در این میان اعتماد بین شخصی بیش از اعتماد نهادی و اعتماد نهادی بیش از اعتماد تعمیم یافته ارزیابی می گردد. بیشترین میزان اعتماد شهروندان در بعد نهادی اعتماد آنان به پزشکان، معلمان و انجمن های خیریه و کمترین میزان اعتماد آنها به کسبه و بازاریان، رادیو و تلویزیون خارجی و بنگاه داران است، و میزان انسجام در مجموع کمتر از مشارکت و اعتماد ارزیابی شده است. در بررسی انسجام بعد تعامل قوی تر از بعد گرایش است.

مدیریت بحران ارتباط خاصی با مباحث برنامه ریزی شهری و مدیریت شهری و جغرافیا دارد. به کار گیری اصول و ضوابط شهر سازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند فرم، بافت و ساخت شهر کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساخت های شهری و غیره می توانیم تا حد زیادی اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش دهیم. شهر بروجرد به دلیل قرار گیری در نزدیکی گسل دشت سیلاخور در تمامی لحظات مستعد تکرار تجربه ای دوباره است از این رو آمادگی در برابر زلزله در قبل، حین و بعد از وقوع بحران از الزامات است. این شهر به دلیل ساخت ساز بناها در ادوار مختلف تاریخی و تحت تاثیر ساختار اقتصادی مالکان بناها از مقاومت یکسانی در برابر زلزله برخوردار نیست. آسیب پذیری محدوده بافت فرسوده و مرکزی شهر بشتر از سایر بخش های شهر می باشد و تجربه اخیر این شهر در زمینه واکنش صحیح در برابر بحران گویای آن است که با آموزش عمومی و همگانی به شهروندان در زمینه مقابله با بحران ها می توان اثرات آنها را تا حد زیادی کاهش داد گرچه این امر مستلزم اختصاص بودجه های دولتی و سرمایه گذاری های بخش خصوصی می باشد.

گردشگری روستایی زمینه های مختلفی از انواع گردشگری چون اکوتوریسم رودخانه را پو.شش می دهد. اکوتوریسم رودخانه ای در بسیاری از نقاط دنیا انجام شده و در ایران نیز کم و بیش شناخته شده است. اما مساله این است که رتبه بندی از دهستانهای شهرستان آمل به لحاظ استفاده از جذابیت طبیعی رودخانه ای در گردشگری روستایی انجام نگردیده است.لذا این پژوهش با بهره گیری از ابزارهای ArcGIS9.3، Expert choice و روشهای AHP، شبکه داده ها و آنالیز حساسیت و استفاده از 7 معیار با روشی تحلیلی-کاربردی به پژوهش پرداخت.بر اساس یافته های تحقیق دهستانهای شهرستان آمل دارای قابلیت انجام اکوتوریسم رودخانه و استفاده از این جذابیت در گردشگری روستایی می باشند.همچنین رتبه بندی از دهستانهای شهرستان آمل ارائه گردید که در ادامه توسط آنالیزهای حساسیت تحلیل گردید. در انتها نیز بر اساس یافته های تحقیق، راهکارهایی نیز ارائه شد.

هوا به عنوان شرایط زود گذر جوی و اقلیم به عنوان هوای غالب یک منطقه، می تواند به عنوان یک شاخص محلی برای جذابیت منطقه و همچنین بر روی فعالیت های دوره ای، ساختارها و کارکردها و آسایش گردشگران اثرگذار باشد؛ لذا بررسی زیست اقلیم مناطق، این امکان را به گردشگران می دهد که با آگاهی از ویژگی های اقلیمی مناطق، نقاط مورد نظر خود را از نقطه نظر اقلیم آسایش در فصل های مشخص سال انتخاب و مورد بررسی قرار دهند. در این پژوهش با استفاده از شاخص های زیست اقلیمی بیکر (CPI)، فشار عصبی، استیدمن-تام (THI)، عدم آسایش(HU)  و شاخص دما-رطوبت تام(THI) ، اقلیم گردشگری شهرستان ارومیه مورد ارزیابی قرارگرفته است. جهت محاسبه هر یک از شاخص های یاد شده در مقیاس زمانی ماهانه، از پارامترهای دما، رطوبت نسبی، باد و فشار بخار آب ایستگاه سینوپتیک ارومیه طی سال های 1951 تا 2005 استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شاخص بیکر ماه-های آوریل، می، نوامبر و دسامبر مناسب برای گردشگری است در شاخص فشار عصبی دو ماه جولای و آگوست، در شاخص استیدمن-تام ماه های آگوست، سپتامبر و ژوئن و در شاخص دما-رطوبت تام، ماه های می، ژوئن، جولای، آگوست و سپتامبر در سطح آسایش و مناسب برای گردشگری هستند. در شاخص عدم آسایش نیز تقریبا هیچ کدام از ماه های سال شرایط عدم آسایش را ندارند.

یکی از ویژگی های کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید و عدم تعادل است، این ویژگی معلول نتایج سیاست های رشد قطبی به شمار می آید که در نتیجه این سیاست، تمام امکانات و قدرت در یک یا چند منطقه تمرکز می یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می نمایند. برای ایجاد تعادل و به منظور شکل دادن فضاهای مناسب و همگون، بحث برنامه ریزی منطقه ای مطرح شده و اولین گام در برنامه ریزی منطقه ای شناخت نابرابری های اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی نواحی مختلف می باشد. از طرفی توزیع متعادل امکانات و خدمات برای از بین بردن تفاوت های منطقه ای و ایجاد تعادل در سطح منطقه از اصول قابل توجه در ادبیات منطقه ای است. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت شکاف توسعه روستاهای دهستان رازان، بخش زاغه شهرستان خرم آباد، با استفاده از مدل شاخص ترکیبی توسعه انسانی (HDI) می باشد. بر این اساس 15 روستا این دهستان با 5 شاخص آموزشی، فرهنگی، بهداشتی-درمانی، زیربنایی-روبنایی و رفاهی سطح بندی و میزان نابرابری های موجود در میان این روستاها بررسی شد. روش تحقیق بصورت توصیفی-تحلیلی می باشد. و برای تحلیل و ترسیم نقشه ها از نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. نتایج بدست آمده از تحلیل نشان داد که از یکسو گویای وضعیت چالش برانگیز عدم توسعه یافتگی و از سوی دیگر نشانگر وجود تفاوت های بارز در میان روستاها به لحاظ سطح برخورداری است. در نهایت با توجه به محاسبات انجام شده معلوم شد که روستاهای دهستان رازان در مجموع و در قالب شاخص ترکیبی توسعه انسانی در سطح محروم قرار دارد. و این امر لزوم تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند برای توسعه یکپارچه و متوازن را در سطح منطقه ایجاب می کند.

مکان یابی صحیح کاربری های شهری خصوصا کاربری آموزشی منجر به هماهنگی بین نیاز ها و خدمات ارائه شده از سوی کاربری ها می شود.عدم این هماهنگی در کاربری آموزشی باعث ایجاد مشکلاتی برای دانش آموزان و والدین آنها شده است. توجه به شعاع دسترسی، چگونگی همجواری مکان های آموزشی در ارتباط با سایر کاربری ها، تعداد دانش آموزان در کلاس و مدارس در مقایسه با آستانه های استاندار و ... از جمله مواردی هستند که امروزه به خصوص در تحلیل های مکانی با استفاده سیستم های اطلاعات جغرافیای (GIS) مورد توجه برنامه ریزان شهری می باشد.هدف از انجام این تحقیق تعیین بهترین مکان برای مدارس راهنمایی شهر کبودر اهنگ با استفاده ازفرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد. روش کار در این پژوهش این است که پس از مطالعه مفاهیم نظری موضوع، شرایط موجود مدارس راهنمایی از نظر محل قرار گیری مورد بررسی قرار گرفت و با ارزیابی مدل های مختلف مکان یابی مدل همپوشانی شاخص ها و عملیات انطباقی انتخاب گردید. در میان مدل ها، مدل ارزیابی تصمیم گیری چند معیاره (A.H.P)، جهت محاسبه وزن (ضریب اهمیت) معیارها و زیر معیارها استفاده گردید. سپس لایه هر یک از معیارها با فرمت رستری از جمله لایه فاصله هر یک از کاربری ها(همسایگی های سازگار و ناسازگار)، شعاع پوششی مدارس راهنمایی موجود، نزدیکی به شبکه معابر و لایه تراکم جمعیت تهیه گردید. هر یک از آنها با توجه به زیر معیارها با استفاده از وزن مورد نظر طبقه بندی گردید .یعنی هر 5 ضابطه سطح اول، بر اساس وزن های مربوط به خود تلفیق گشته و نقشه نهایی مدارس راهنمایی شهر کبودراهنگ با توجه به وزن آنها و به ترتیب اولویت مشخص گردید.