زیست شناسی ایران
سال:1388 | دوره:22 | شماره:2 |تعداد مقالات:25

کشور ایران یکی از مراکز مهم تنوع گیاهی دنیای قدیم به حساب می آید و نزدیک به 22 درصد از 8000 گونه گیاهی ایران، انحصاری هستند. جنگلهای شمال ایران با شرایط اکولوژیک متمایز خود، بخش مهمی از تنوع زیستی گیاهی سرزمین ایران را به خود اختصاص داده و از این نظر دارای ارزش زیادی است. شناخت عناصر گیاهی موجود در یک منطقه به عنوان مطالعه ای زیربنایی برای تحقیقات اکولوژیکی، مدیریت و حفاظت گیاهان محسوب می شود. عرصه های جنگلی شرق دودانگه ساری با مساحتی بیش از 8000 هکتار به جهت سیمای رویشی جالب از نظر حضور اجتماعات متنوع جنگلی و ترکیب گونه ای آن زمینه مناسبی برای فعالیتهای تحقیقات فلورستیک فراهم نموده است. این پهنه رویشی، در 80 کیلومتری جنوب شهرستان ساری و در محدوده جغرافیایی 53 درجه و 20 دقیقه تا 53 درجه و 25 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 7 دقیقه تا 36 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. ارتفاع آن از 700 متر تا 2010 متر از سطح دریا متغیر و متوسط بارندگی سالیانه آن 741 میلی متر است. نمونه برداری از پوشش گیاهی منطقه در سال 1385 در سه مرحله به ترتیب در ماههای اردیبهشت، خرداد و آبان انجام گرفت. پس از شناسایی دقیق گونه های گیاهی، برای هر گونه علاوه بر نام علمی گونه، کوروتیپ و شکل زیستی آن نیز با استفاده از منابع موجود ثبت شد. 237 گونه شناسایی شده از این پهنه رویشی مربوط به 7 تیره گیاهی از پتریدوفیتها و تعداد 60 تیره از نهاندانگان است. بیشترین تعداد گونه ها مربوط به تیره های Asteraceae، Lamiaceae و Rosaceae بودند. گروه بندی گونه ها بر مبنای طبقه بندی زیستی رانکایر نشان داد که همی کریپتوفیتها (46 درصد)، ژئوفیتها (19 درصد)، فانروفیتها (17 درصد)، تروفیتها (14 درصد) و کامفیتها (4 درصد) از گونه های منطقه را به خود اختصاص می دهند. از نظر کوروتیپ، بر اساس روش زهری، بیشترین عناصر رویشی مربوط به ناحیه اروپا - سیبری (حوزه هیرکانی) و سپس عناصر اروپا - سیبری - مدیترانه ای - ایران - تورانی است.

به منظور دستیابی به مقایسه گرده شناختی گیاهانی که توسط زنبور عسل درماههای مختلف مورد ملاقات و جمع آوری قرار می گیرند از روشهای مشاهده مستقیم و نصب تله گرده گیر استفاده گردید. جمع آوری و برداشت گرده های حمل شده به هر کندو با رعایت فواصل زمانی 3 روز، در ماههای خرداد تا پایان شهریور سال 1383 در منطقه سیراچال با وسعت 1500 هکتار و با حداقل ارتفاع 1780 متر و حد اکثر 2910 متر از سطح دریا انجام پذیرفت. از گرده های نمونه های گیاهان منطقه و گرده های به دست آمده از تله گرده گیر با روش استولیز ارتمن لام میکروسکوپی تهیه شد و شناسایی بر اساس مقایسه آنها انجام شد. مشاهده نمونه ها و عکس برداریها توسط میکروسکوپ « آنالیز تصویری» با نرم افزار Live 3000 و در برخی موارد با میکروسکوپ الکترونی SEM نیز انجام گردید. مقایسه ها بر اساس خصوصیات دانه گرده (شکل، اندازه، تعداد منفذ و شیار ...) از دو نمای استوایی و قطبی و از دو دید کناری و سطحی انجام شد. ساچمه های گرده به دست آمده از تله گرده گیر در هر ماه بر اساس رنگ جدا و وزن شده و درصد تراکم آنها تعیین گردید. بررسیها نشان داد که 18تیره با 85 گونه گیاهی مورد استفاده زنبور عسل هستند. بیشترین میانگین درصد وزنی گرده های جمع آوری شده در تله گرده گیر 47.6 درصد مربوط به گرده های زرد رنگ بود که به طور عمده از گیاه غالب منطقه یعنی زرشک L. Berberis vulgaris می باشد. گرده های زیتونی رنگ با درصد وزنی 23 به طور عمده از گیاه چوبک ایرانی Boiss. Acanthophyllum microcephalum و بعد از آن گرده های نارنجی رنگ با درصد وزنی 9.58 بیشتر از گیاه ریش قوشCrepis sancta L. در درجات دوم و سوم قرار داشتند. فراوان ترین گونه های گیاهی مورد استفاده زنبور عسل به ترتیب متعلق به تیره های زرشک، میخک، مرکبان، گل سرخیان و بارهنگ بودند ولی متنوع ترین تیره های گیاهی مورد استفاده زنبورعسل به ترتیب: مرکبان، نعنائیان، بقولات، شب بو و جعفری بودند. اندازه اکثر گرده های آورده شده به کندوها، (84.7 درصد کل گرده ها) کوچک و بسیار کوچک بوده اند، بنابراین گرده افشانی غیر مستقیم شانس باروری در این گیاهان را افزایش می دهد. گرده های شیاردار، چسبناک، خاردار و چند منفذی که حمل راحت تری برای زنبور دارند فراوان تر بودند. گرده های دارای اشکال کروی و نزدیک به کروی بیش از سایرین (44.7 درصد کل گرده ها) به کندوها آورده شده بودند.

آلودگی خاکها با فلزات سنگین، از طریق فعالیتهای بشری در مناطق صنعتی، در حال حاضر به عنوان یکی از مهمترین تنشهای محیطی برای گیاهان محسوب می شود. این تحقیق به منظور مطالعه تاثیر غلظتهای مختلف عنصر روی بر القای تنش اکسیداتیو در گیاه نعناع سبز و تاثیر آن بر پاسخهای آنتی اکسیدانی و تجمع برخی عناصر ضروری در این گیاه انجام گرفت. گیاهان به مدت 16 هفته در اتاق رشد با شرایط کنترل شده و محلول غذایی حاوی غلظتهای متفاوت فلز روی کشت داده شدند. میزان وزن خشک یا بیوماس اندامهای مختلف، به عنوان مهمترین پاسخ گیاه در برابر تنش، در گیاهان تیمار شده با غلظتهای بالا روی کاهش معنی داری داشت. محتوای ترکیبات فنلی مانند فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها در گیاهان تیمار شده نسبت به گیاه کنترل با افزایش غلظت روی در محلول غذایی افزایش نشان داد. افزایش میزان پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی و نیز افزایش محتوای آسکوربات کل در اثر تیمار عنصر روی می تواند دلیلی بر این فرضیه باشد که فلز روی سبب القای تنش اکسیداتیو در گیاه نعناع شده است. غلظتهای بالای روی در محلول غذایی موجب کاهش غلظت عناصر آهن و روی در اندام هوایی نسبت به ریشه، کاهش میزان جابجایی این عناصر و تجمع بالای آنها در ریشه گیاه گردید. بطور کلی شاید بتوان گفت، غلظتهای بحرانی روی با تحریک واکنشهای اکسیداتیو و اختلال در عملکرد آهن باعث بروز برخی اثرات سمیت در گیاه نعناع شده است.

گیاه سویا (Glycine max) یکی از گیاهان بومی مناطق گرمسیری است که در مناطق معتدله نیز به فراوانی کشت می شود. به علت اهمیت غذایی و دارویی این گیاه و نیز حساس بودن آن نسبت به دمای محیط رشد و حیاتی بودن سلامت غشاهای زیستی در ادامه رشد و تولید محصول، اثر پیش تیمار دمای پایین غیر انجمادی و پاسخ گیاه به این دما مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا گروهی از دانه رستهای 10 روزه سویا به دمای 15 درجه سانتی گراد (پیش تیمار سرما) و گروهی دیگر به دمای 25 درجه سانتی گراد (بدون پیش تیمار سرما) برای 24 ساعت منتقل شدند. سپس هر دو دسته به دمای 4 درجه سانتی گراد (تیمار سرما) انتقال یافتند. پس از 24 ساعت همه گیاهان به دمای 25 درجه سانتی گراد (فاز بهبودی) منتقل شده و بعد از 24 ساعت نمونه برداری انجام شد. نمونه برداری هر 24 ساعت یکبار و بطور منظم از تیمارها و گروه شاهد در سه تکرار انجام گرفت. با اندازه گیری فعالیت آنزیمهای آسکوربات پراکسیداز (APX)، گایاکل پراکسیداز ((GPX و میزان هدایت الکترولیتی غشا، مشخص شد که اعمال پیش تیمار سرما، باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمای متعاقب آن شده و توان زیستی گیاه را به میزان زیادی افزایش می دهد و نیز گیاهان پیش تیمار دیده سریعتر از گیاهان بدون پیش تیمار به حالت عادی بر می گردند.

به منظور بهبود وضعیت پوشش گیاهی و زیر کشت بردن زمینهای بایر کشور شناخت و بررسی عوامل موثر بر رشد گیاهان به ویژه عواملی که باعث افزایش مقاومت و سازگاری گیاهان با شرایط نامساعد محیطی مانند کمبود آب و مواد غذایی می شوند، ضرورت دارد. میکوریزای وزیکولار آربوسکولار یکی از رایج ترین همزیستی ها می باشد که بر بقا و سازگاری گیاهان در محیط های سخت موثر است و در جذب آب و عناصر غذایی مانند فسفر، نیتروژن، پتاسیم و سایر مواد معدنی به گیاه کمک می کند. با توجه به اهمیت قارچهای میکوریزی و شرایط محیطی موثر بر همزیستی میکوریزی 14 گونه گیاهی از 11 منطقه در استان کرمان بررسی شدند. در این مطالعه سنجش غلظت عناصر مس و روی در خاک و ریشه گیاه، ویژگیهای فیزیکی خاک شامل pH و بافت، پارامترهای بیولوژیکی شامل درصد آغشتگی میکوریزی، تعداد هاگ در خاک و شناسایی گونه قارچ و گیاه صورت گرفت. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در غلظت روی موجود در ریشه گیاهان و غلظت مس خاک مناطق مختلف وجود داشت، ولی همبستگی معنی داری بین تغییرات غلظت عناصر خاک و ریشه مشاهده نشد. بررسی آغشتگی میکوریزی نشان داد که از بین 14 گونه مطالعه شده 10 گونه آغشتگی میکوریزی داشتند و همبستگی معنی داری بین تعداد هاگ و درصد آغشتگی، بین pH و غلظت روی موجود در خاک، بین pH و بافت خاک مشاهده شد. گونه های گیاهی مشاهده شده متعلق به خانواده های Chenopodiaceae، Fabaceae، Asteraceae، Lamacieae، Zygophylaceae، Boraginaceae، Euphorbiaceae، Thymelaceae، Cupressaceae و گونه های قارچ متعلق به سه جنس Glomus، Entrophospora و Acaulospora بودند. هدف از این تحقیق بررسی عوامل محیطی بود و هیچ گونه تیماری اعمال نگردید. بطور کلی برای استفاده گسترده از میکوریز در عرصه کشاورزی و توسعه پوشش گیاهی باید مطالعات بیشتری در طبیعت و تاثیر عوامل محیطی بر روی همزیستی میکوریزی صورت گیرد.

امروزه بیش از 22000 سویه سالمونلا، به عنوان عوامل ایجاد بیماریهای عفونی تشخیص داده شده اند. با شناسایی سویه های مختلف سالمونلا، تدریجا ارگانیسم های مقاوم به دارو نیز پدیدار شده و بر معضلات درمانی، افزوده است. هرچند این پدیده را به علل مختلفی نسبت داده اند ولی یکی از علل مهم آن را مصرف گسترده آنتی بیوتیکها در حیوانات ذکر کرده اند. با توجه به مقاوم بودن سویه های مختلف سالمونلا به بسیاری از آنتی بیوتیکهای رایج، در حال حاضر، یافتن داروهای موثر بر سالمونلا به ویژه ترکیبهای طبیعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق اثر اسانس سه گونه مرزه بر علیه سالمونلا پاراتیفی A و B مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، سرشاخه گلدار , S. bachtiarica S. mutica و S. edmondi در مرحله گلدهی کامل از رویشگاههای طبیعی آنها در استانهای یزد، خراسان و کرمانشاه جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه ای (GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) و محاسبه اندیس های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. برای بررسی اثر ضد میکروبی اسانسها، با استفاده از DMSO غلظتهای 2.5 درصد و 5 درصد از اسانس تهیه شده و به روش دیسک دیفیوژن اثر این غلظتها بر روی رشد دو نوع میکروب (Salmonella paratyphi) با اندازه گیری قطر هاله عدم رشد به دست آمد. میکروبهای مورد مطالعه سالمونلا پارا تیفی A و B بودند. نتایج نشان داد که بازده اسانس S. bachtiarica , S. mutica و S. edmondi به ترتیب 2.15، 2.31 و 1.0 درصد بود. کارواکرول (66.5 درصد) و پارا - سیمن (15.2 درصد) اجزای اصلی اسانس S. bachtiarica، کارواکرول (30.9 درصد)، تیمول (26.5 درصد)، گاما - ترپینن (14.9 درصد) و پاراسیمن (10.3 درصد) ترکیبهای عمده در اسانس S. mutica و پارا - سیمن (61.1 درصد)، گاما - ترپینن (9.6 درصد) و تیمول (5.0 درصد) بیشترین ترکیبها در اسانس S. edmondi بودند. نتایج حاصل از میانگین سه تکرار این مرحله نشان داد که غلظتهای 2.5 و 5 درصد اسانسها باعث ایجاد هاله عدم رشد برای سالمونلا پارا تیفی A به ترتیب در مورد S. bachtiarica به میزان 8 و 11، در مورد S. mutica 8 و 10 و در مورد S. edmondi 7 و 11 میلی متر و به همان ترتیب هاله عدم رشد برای سالمونلا پارا تیفی B (9 و 11)، (8 و 12) و (6 و 12) میلی متر شده است. نتایج حاصل نشان از قدرت مهار کنندگی و میکروب کشی بالای اسانسهای فوق داشت. به نظرمی رسد حضور تیمول، کارواکرول، پارا - سیمن و گاما - ترپینن در اسانسهای مورد مطالعه می تواند باعث وجود خواص ضد میکروبی در آنها باشد.

کلاولانیک اسید یک آنتی بیوتیک مفید تجاری است که توسط Streptomyces clavuligerus در فرمانتورهای همزن دار تولید می شود. این باکتری رشته ای، بشدت هوازی و حساس به نیروی برش است. با توجه به اهمیت فراوان میزان اکسیژن محلول (Dissolved oxygen tension-DOT) دور همزن در رشد سویه مولد و تولید کلاولانیک اسید، در این پژوهش اثر غلظتهای مختلف اکسیژن محلول و دورهای مختلف همزن در رشدS. clavuligerus DSM738  و تولید کلاولانیک اسید بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد میزان DOT 20 درصد و دور همزن 700 به ترتیب با g/l 0.61 و 0.85 موجب تولید بیشترین میزان کلاولانیک اسید شده اند. همچنین افزایش دور همزن بیشتر از 700 اثر منفی شدید در تولید آنتی بیوتیک داشته است. افزایش میزان اکسیژن محلول از 20 درصد باعث افزایش رشد سلولی شده اما تولید آنتی بیوتیک را کاهش داده است. در rpm 200 و اکسیژن محلول 10 درصد، رشد و تولید آنتی بیوتیک نیز بشدت کاهش یافته است.

با توجه به قدمت کشت و کار ارقام متنوعی از خربزه و طالبی در ایران، بنظر می رسد ذخایر ارزشمند و غنی ژنتیکی از این گیاه در ایران وجود داشته باشد. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 54 توده خربزه و طالبی جمع آوری شده از یازده استان کشور شامل استانهای اصفهان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، یزد، کرمان، کرمانشاه، ایلام، زنجان، اردبیل و همدان با استفاده از نشانگرهای ISSR بررسی گردید. در مجموع 11 آغازگر که دارای توالیهای ساده تکراری (ریزماهواره ای) بودند برای تکثیر قطعاتی از DNAی ژنومی گیاه استفاده شد. در این بررسی 84 مکان ژنی امتیاز بندی شدند که از این تعداد 63 مکان چند شکلی نشان دادند. برای ارزیابی شباهت ژنتیکی میان توده ها از تحلیل خوشه ای با استفاده از ضریب تشابه جاکارد با روش UPGMA استفاده گردید. میانگین فاصله ژنتیکی میان توده ها (با استفاده از ضریب تشابه جاکارد) 0.74 و میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) 0.84 بود. آغازگر (AC)8G بالاترین مقدار PIC (0.92) را دارا بود. بررسی دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای تنوع بالایی را در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه نشان داد. بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ های بیرجند و تیل زرد و کمترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپهای گرگاب و یزدی بود. نتایج این پژوهش نشان داد که نشانگرهای ISSR بطور موثری می توانند برای مطالعه تنوع ژنتیکی توده های خربزه و طالبی استفاده شوند و از میان آغازگرهای استفاده شده، آغازگر (AC)8G مناسب ترین آغازگر برای مطالعات بعدی تشخیص داده شد.

پایداری و نحوه توارث ژنهای منتقل شده به گیاهان تراریخت، یکی از جنبه های مهم در بررسی نسلهای بعدی این گیاهان به شمار می رود. بررسی حاضر بر روی گیاهان کلزا تراریخت نسل T1 حاوی ژن جهش یافته EPSPS (منشا باکتری E. coli) انجام پذیرفت. برای این منظور و در مرحله اول، با توجه به همراهی و نزدیکی ژن مقاومت به کانامایسین (nptII) و EPSPS، توانایی بذور حاصل از نسل اول گیاهان تراریخت از نظر رویش بر روی محیط گزینشگر حاوی mg/l 15 آنتی بیوتیک کانامایسین بررسی شد. گیاهچه هایی که در محیط گزینشگر، سبز باقی مانده و ریشه ایجاد کردند، به عنوان گیاهان متحمل و دارای ژن جهش یافته در نظر گرفته شدند. تجزیه آماری و آزمون کای اسکور (0.05=p) در تفرق نتاج نسل T1 نشان داد که نحوه توارث پذیری تراژنها به صورت تک نسخه ای غالب و مطابق توارث مندلی می باشد. در مرحله بعد آنالیزهای مولکولی بر روی گیاهان متحمل، حضور و بیان ژنهای EPSPS جهش یافته با منشا باکتریایی را به ترتیب از طریق آزمایشات PCR و RT-PCR مورد تایید قرار داد. نتایج نشان داد که بیان این ژن در گیاه تراریخت توانسته است اثرات سوء گلایفوسیت را کاهش دهد. انتقال و رشد گیاهان نسل اول در شرایط گلخانه ای نشان داد که این گیاهان دارای قدرت زادآوری و فنوتیپ طبیعی هستند.

در این پژوهش برای مطالعه پاسخ گیاهچه به شرایط تنش شوری، ابتدا رویانهای رقم زرد زیتون Olea europea c.v zard بر روی محیط MS باغلظت2.1  کشت و بعد از یک ماه نیمی از گیاهچه ها به محیط MS با غلظت 1.2 حاوی 170 میلی مولار NaCl انتقال و به مدت دو هفته در این محیط واکشت شدند. نیمی دیگر از گیاهچه ها در محیط MS باغلظت 1.2 فاقد NaCl واکشت شدند (شاهد). با توجه به وجود ترکیبات مزاحم برای سنجش و بررسی پروتئین در گیاه زیتون روشهای مختلفی برای استخراج پروتئین آزمایش شد. پس از استخراج پروتئین کل از گیاهچه تحت تنش شوری و گیاهچه شاهد (در شرایط غیرتنش) غلظت پروتئین با روش برادفورد و اسپکتروفتومتری سنجیده شد. مجموعه پلی پپتیدهای آنها بر روی ژل الکتروفورز دو بعدی، جداسازی و مقایسه گردیدند؛ آشکارترین تفاوتها شامل افزایش بیان سه لکه و کاهش بیان سه لکه پلی پپتیدی بود.

شیکونین (b-آلکانین) رنگیزه نفتوکینونی استخراج شده از ریشه Arnebia euchroma از خانواده Boraginaceae در آسیای شرق در درمان زخمها و عفونتها بسیار کاربرد داشته است. مطالعات نشان داده اند که این ترکیب دارای خواص ضد التهابی و ضد توموری در شرایط in vitro و in vivo می باشد. در این مطالعه نیز تاثیر شیکونین بر سلولهای میکروگلیای فعال شده در in vitro مورد بررسی قرار گرفته و بررسی تغییرات سطح (Nitric Oxide) NO و همچنین میزان آپپتوز سلولی در حضور و غیاب (Lipopolysaccharide) LPS که یکی از فاکتورهای اساسی در القا التهابCNS  می باشد مورد توجه است. میکروگلیا، سلولهای دارای منشا مونوسیتی مقیم در سیستم عصبی مرکزی هستند که قادر به آزاد سازی انواعی از سیتوکین ها، کموکین ها، نیتریک اکساید و ... به منظور تنظیم ارتباط بین نورونی و انواع دیگر سلولهای گلیا می باشند. هنگامی که فعالیت میکروگلیا به دلیل به هم خوردن تعادل پاتولوژیکی مشخصی افزایش می یابد می تواند موجب دژنره شدن نورونی و بیماریهای التهابی همچون ایسکمی مغزی، آلزایمر، پریون،MS ، پارکینسون، AIDs، تروما و انواع دیگر شود. افزایش میزان NO تولید شده توسط این سلولها در CNS نیزمرتبط با پاتوژنی بیماریهای نورودژنراتیو و التهابی در انسان می باشد. عصاره گیاهی Arnebia euchroma موجب مهار ویژه ای در تولید NO و آپپتوز سلولهای تیمار شده می شود که این مهار وابسته به دوز مصرفی شیکونین است. نتایج نشان می دهد که شیکونین در غلظتهای 10-30mg/ml موجب القا آپپتوز در این سلولها شده و همچنین در غلظتهای 1-5mg/ml، 0 موجب کاهش مشخصی در تولید NO می شود که این نتایج را می توان به ترتیب، با رنگ آمیزی آکریدین اورنج / اتیدیوم بروماید و با معرف گریس به دست آورد. با توجه به نتایج کسب شده می توان شیکونین را به عنوان ماده ای با منشا گیاهی دانست که در غلظتهای تعیین شده قادر به کنترل التهاب ایجاد شده در سلولهای میکروگلیا و نیز القا روند آپپتوز در این سلولها می شود از این رو می تواند به عنوان ترکیبی دارویی در بیماریهای نورودژنراتیو مورد استفاده واقع شود.

برخی از خصوصیات بیولوژیکی منی فیل ماهی شامل شاخصهای پلاسمای سمینال (ترکیبات یونی و آلی)، اسمولاریته و روابط آنها با تحرک اسپرماتوزوآ مورد مطالعه قرار گرفت. غلظت یونهای سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم به ترتیب 18.67±84.88، 0.31±3.33، 0.20±0.92 و 0.23±0.78 میلی مول در لیتر بود. پلاسمای سمینال حاوی 0.028±0.065 گرم در دسی لیتر پروتئین، 7.85±26.40 میلی گرم در دسی لیتر کلسترول، 7.04±20.61 میلی گرم در دسی لیتر گلوگز بود. میزان اسپرماتوکریت0.42 ±2.39 درصد، محدوده pH 0.49±7.75 و طول دوره حرکت اسپرم72.48 ±319.27 ثانیه بود. نسبت سدیم به پتاسیم و کلسیم به پتاسیم به ترتیب 25.48 و 0.27 بود. دامنه اسمولاریته پلاسمای سمینال از 36 تا 96 میلی اسمول بر کیلوگرم بود. روابط معنی دار مثبتی بین برخی از شاخصهای پلاسمای سمینال مشاهده شد که شامل طول دوره حرکت اسپرماتوزوآ با سدیم (r=0.764 و p<0.05)، اسمولالیته با سدیم ( r=0742و p<0.05)، پروتئین با گلوکز (r=0.821 و p<0.01) بوده است. همچنین روابط معنی دار منفی بین کلسیم و پتاسیم ( r=-0.703و p<0.05)، pH و اسمولاریته (r=-0.779 و p<0.05) وجود داشت. درکل، تفاوت بین ترکیبات پلاسمای سمینال و اسمولاریته در بین ماهیان عمدتا بواسطه تفاوت ترشحات بیضه میان گونه ای می باشد. از نتایج به دست آمده می توان در بهبود روشهای نگهداری کوتاه مدت و بلند مدت منی فیل ماهی استفاده کرد.

جنس اسپرس دارای حدود 342 گونه می باشد که از نظر مورفولوژی و کاریولوژی تنوع زیادی را نشان می دهد. برای بررسی تنوع کاریولوژیکی از سیستم آنالیز تصویری استفاده شد. بدین منظور بذور 19 جمعیت متعلق به 5 گونه مختلف کشت شد و پس از جوانه زنی بذور از مریستم انتهایی ریشه برای مطالعات کاریولوژیکی استفاده شد. تعداد کروموزومهای پایه در جمعیتهای مورد بررسی 7=x بود و همگی دارای 28 کروموزوم، اما از تنوع کروموزومی قابل توجهی برخوردار بودند که این امر بیانگر وجود تنوع بین گونه ای و درون گونه ای است. دو گونه (6012) O. persica و (6014) O. viciaefolia به ترتیب دارای بیشترین و کمترین ارزش نسبی کروماتین بودند و دو گونه (3026) O. viciaefolia با فرمول کاریوتیپی 16m+10sm+2st و (3396) O. sativa با فرمول کاریوتیپی 28m نیز به ترتیب نامتقارن ترین و متقارن ترین کاریوتیپ (از لحاظ تقارن درون کروموزومی) را نشان دادند. جمعیت (2399) O. sativa با داشتن بیشترین تغییرات بین کروموزومی از نامتقارن ترین کاریوتیپ از لحاظ بین کروموزومی، برخوردار بود. جمعیت مذکور به همراه جمعیت (182)O. sativa  برخلاف سایر جمعیتها که در کلاس A قرار گرفته بودند، کلاس B را بخود اختصاص دادند که این امر موید عدم تقارن بین کروموزومی در آنها است. تجزیه واریانس داده های حاصل از اندازه گیری صفات کروموزومی بیانگر اختلاف معنی دار بین جمعیتها از لحاظ کلیه صفات کروموزومی در سطح 1 درصد بود. با توجه به تنوع موجود در جمعیتها، در تجزیه به مولفه های اصلی، دو مولفه اول و دوم، در مجموع 99 درصد از این تنوع را توجیه نمودند به طوری که در مولفه اول، صفات طول کل کروموزوم و طول بازوی بلند و در مولفه دوم صفات طول بازوی کوتاه، نسبت بازوها و شاخص سانترومری دارای بیشترین اهمیت بودند. در تجزیه خوشه ای به روش UPGMA (Cophenetic Value: r=0.73) بر اساس صفات کاریوتیپی، با برش دندروگرام در فاصله 2.43 جمعیتها در سه گروه متمایز قرار گرفتند که بر این اساس جمعیتهای (3026) O. viciaefolia، (281) O. sativa، (6012)O. persica ، (2759) O. persica و (242) O. major در کلاس 1، جمعیتهای (2399) O. sativa و (2260) O. altissima در کلاس 2 و سایر جمعیتها در کلاس 3 قرار گرفتند. در این بررسی کمترین فاصله (0.053) بین دو جمعیت (2985) O. sativa و (3002) O. sativa و بیشترین فاصله (4.09) بین دو گونه (2260) O. altissima و (242) O. major مشاهده شد. در تجزیه خوشه ای به روش UPGMA ((r=0.75 بر اساس دو پارامتر A1 و A2 با برش دندروگرام در فاصله 56.1 جمعیتها از لحاظ تکاملی در سه گروه متمایز قرار گرفتند. بر این اساس جمعیتهای (1586) O. sativa و (3981) O. sativa کمترین مقدار فاصله (0.278) را نشان دادند در حالی که بیشترین فاصله (2.46) بین دو گونه (2260) O. altissima و (1586)O. sativa  مشاهده شد.

در این مطالعه اثرات تزریق هورمون های GnRHa، HCG و عصاره هیپوفیز روی پارامترهای بیوشیمیایی پلاسمای اسپرمی (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، پروتئین کل، کلسترول و گلوکز) مولدین نرماهی قرمز (Carassius auratus gibelio) مورد بررسی قرار گرفت. هورمون های GnRHa، HCG، و عصاره هیپوفیز با دوزهای تزریقی (10 میکروگرم به ازای کیلوگرم وزن بدن، IU/Kg1500 و 3 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به ترتیب) مورد استفاده قرار گرفت. بین غلظت یون سدیم در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.05)، بطوری که بالاترین غلظت یون سدیم در تیمارهای دوم (GnRHa) و سوم (HCG) مشاهده گردید، (به ترتیب 15.04±202.33 و 10.69±195.66 میلی مول در لیتر). بین غلظت یون پتاسیم در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.05)، به گونه ای که بالاترین مقدار یون پتاسیم در گروه شاهد اندازه گیری گردید (1.24±31.40 میلی مول در لیتر)، اما بین غلظت یون های کلسیم و منیزیم در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). بین میزان پروتئین کل و گلوکز در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.05)، به گونه ای که بالاترین میزان پروتئین کل و گلوکز در تیمار سوم مشاهده شد (0.001±0.06 گرم در دسی لیتر و 0.04±0.13 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب). همچنین بین میزان کلسترول در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.01)، به گونه ای که بالاترین میزان کلسترول در تیمارهای سوم و چهارم (هیپوفیز) اندازه گیری شد (0.001±0.018 و 0.003±0.020 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب). در این تحقیق مشاهده گردید که هورمون های مختلف عملکرد متفاوتی روی ترکیبات شیمیایی پلاسمای اسپرمی در ماهی قرمز دارند، بطوری که هورمون (HCG) نسبت به سایر هورمون ها تاثیر معنی داری روی ترکیبات شیمیایی پلاسمای اسپرمی در ماهی قرمز داشت.

سوسری آلمانی، Blattella germanica یک حشره آفت فراگیر جهانی است که در منازل مسکونی، بیمارستانها و ساختمانهای تجاری یافت می شود و ناقل انواعی از قارچها، ویروسها و باکتریهای بیماری زا می باشد. به دلیل مقاومت روز افزون سوسریها نسبت به حشره کشهای متداول یکی از راههای مناسب برای کنترل آنها استفاده از شبه هورمونهای جوانی (Juvenoids)، مانند فنوکسی کارب، می باشد. این شبه هورمون جوانی یک کربامات سمی غیر عصبی تنظیم کننده رشد و تولید مثل حشرات است. با توجه به اینکه ماده مزبور سریعا در محیط تجزیه شده و فاقد خاصیت سمی برای انسان است، می تواند برای کنترل حشرات به کار برده شود. در این پژوهش، اثر تماسی فنوکسی کارب روی سوسری آلمانی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، تعدادی ازپوره های این حشره که در اواخر سن پورگی پنجم به سر می برند تحت تیمار غلظتهای مختلف فنوکسی کارب تا زمان رسیدن به سن بلوغ قرار گرفتند. غلظتهای مورد استفاده ppm) 10، 1، 0.1، 0.01 و 0.001) با حل کردن این ماده در استون تهیه شد. نتایـج حاصل از این پژوهش نشان داد که فنوکسی کارب موجب پیدایش افرادی با ظاهر غیر طبیعی به صورت فرخوردگی و پیچیدگی بال، و پوره های غول پیکر می شود. علاوه بر این، حشرات ملانیزه نیز در تمام غلظتها مشاهده شدند و طول مدت زمان سن پورگی ششم نیز با افزایش غلظت فنوکسی کارب افزایش یافت. دوز موثر ((ED50 فنوکسی کارب با استفاده از روش پروبیت برای جنس نر 0.060ppm و جنس ماده 0.034ppm محاسبه شد و دز عقیمی ((SD50 در حشرات نر و ماده به ترتیب 0.011ppm و 0.010ppm به دست آمد. با افزایش غلظت فنوکسی کارب درصد حشرات عقیم افزایش یافت، به طوری که در دو غلظت 10ppm و 1 تمام حشرات عقیم بودند. نتایج نشان داد که ارتباط مستقیمی بین پیچیدگی بال و احتمال عقیمی وجود دارد، اما اختلاف معنی داری بین تعداد پوره های حاصل از کپسولهای تخم بارور حشرات تیمار شده و شاهد مشاهده نگردید.

اگر چه سوسک شاخک بلند سارتا Aeolesthes sarta Solsky یکی از مهمترین آفات درختان میوه، جنگلی و زینتی در ایران و بعضی از کشورهای دیگر می باشد ولی تا کنون محیط غذایی مصنوعی برای آن ساخته نشده است. برای اولین بار در جهان سعی شد که محیط غذایی مصنوعی برای پرورش آزمایشگاهی این آفت ساخته شود. برای این منظور از آب به مقدار  70سانتیمتر مکعب، پودر چوب نارون 20 گرم، مخمر 4 گرم، آگار - آگار 5 گرم، هیدروکسی بنزوآت 4.0 گرم، اسید بنزوئیک 0.3 گرم و نیپاژین 0.3 گرم استفاده شد. ترکیبات بالا کاملا با هم مخلوط شده و آب مقطر کم کم به مخلوط اضافه و نهایتا خمیر همگنی بدست آمد. از این خمیر به مقدار 150 سی سی به ظروف مخصوص (ارلن مایر 250 سی سی) ریخته شد و نهایتا ظروف محتوی ماده غذایی اتوکلاو شد. سپس لاروهای زمستانگذران و لاروهای جوان در ظرفهای غذا قرار داده شد و ظروف مذکور در آزمایشگاه (درجه حرارت 1±25 سانتی گراد، رطوبت نسبی 60-70 درصد و تاریکی) نگهداری گردید. پرورش لاروهای زمستانگذران در اردیبهشت ماه شروع گردیده و لاروها در شهریور ماه به شفیره تبدیل شد. سر انجام 3-2 ماه بعد حشرات کامل ظاهر شدند. نتایج به دست آمده از این آزمایش با نتایج به دست آمده از مطالعات صحرایی (مشاهدات چرخه ی زندگی آفت در تهران) تقریبا مطابقت داشت. همچنین لاروهای جوان نیز بطور موفقیت آمیز روی محیط غذایی مصنوعی پرورش پیدا کرده و در کمتر از دو سال (22 ماه) توانستند چرخه زندگی خود را روی محیط غذایی مصنوعی تکمیل نمایند.

فعالیت شکارگری کفشدوزک Oenopia conglobata (L., 1758) به عنوان شکارگر فعال آفات راسته جوربالان ار روی درختان مثمر، غیر مثمر و گیاهان زاراعی از اکثر نقاط کشور گزارش شده است. به منظور بررسی زیست شناسی کفشدوزک مذکور روی شته Tinocallis saltans Nevsky,1929 در شرایط آزمایشگاهی، مراحل رشدی حاصل از اولین نسل پرورش یافته در آزمایشگاه انتخاب و به طور انفرادی در داخل ظروف پتری در اتاقک رشد نگهداری شد و به طور روزانه زمان تفریخ تخمها، طول دوره رشد و نمو و میزان تغذیه هر یک از مراحل مختلف رشدی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تعداد 6 جفت کفشدوزک برای تعیین میزان تغذیه از شته مذکور و تخمگذاری حشرات ماده انتخاب و در اتاقک رشد قرار داده شدند. کلیه آزمایشهای فوق در حرارت 25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±65 درصد، 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی با تغذیه از شته T. saltans انجام شد. نتایج حاصل از آزمایشهای فوق نشان داد که متوسط طول دوره رشد و نمو هر یک از مراحل رشدی شامل تخم، سنین اول تا چهارم، پیش شفیره و شفیره این کفشدوزک با تغذیه از شته نارون به ترتیب 0.03±2.4، 0.02±2.13، 0.02±2.13، 0.01±1.93، 0.03±4.33، 1، 0.03±4.33 روز بود. متوسط تخمگذاری روزانه 0.84±30.28 عدد، متوسط مجموع تخمگذاری به ازای هر حشره ماده در طول عمر 92.31±1854.17 عدد و متوسط طول دوره تخمگذاری 2.56±60.83 روز بود. همچنین متوسط تغذیه روزانه برای لارو سن اول 0.69±12.31، لارو سن دوم 0.41±24.46، لارو سن سوم 0.67±44.53، لارو سن چهارم 0.8±62.02 و حشرات ماده 0.4±40.16 عدد بود.

کنگرفرنگی Cynara scolymus L. گیاهی از خانواده کاسنی (Compositae) است که در طب گیاهی استفاده می شود. در این مطالعه تاثیر عصاره هیدروالکلی کنگرفرنگی بر میزان گلوکز، لیپیدها و لیپوپروتئینهای سرمی در رتهای دیابتی شده با آلوکسان منوهیدرات مورد بررسی قرار گرفت و با داروی ضد دیابتی گلی بنکلامید مقایسه شد. مطالعات بافت شناسی پانکراس نیز انجام گردید. به منظور انجام این مطالعه از 20 رت نر نژاد ویستار بالغ در چهار گروه پنج تایی استفاده شد. به رتهای گروه اول به عنوان گروه شاهد تنها سرم فیزیولوژی تزریق گردید. گروه دوم با دریافت آلوکسان منوهیدرات به میزان 20mg/kg دیابتی شدند. گروههای سوم و چهارم بعد از دیابتی شدن به ترتیب داروی گلی بنکلامید با دوز 0.5mg/kg و عصاره هیدروالکلی کنگر فرنگی با دوز 300mg/kg دریافت نمودند. 48 ساعت پس از آخرین تزریق خونگیری از قلب انجام گرفت و میزان فاکتورهای سرمی اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که عصاره هیدروالکلی کنگر فرنگی میزان گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، VLDL و LDL را نسبت به گروه دیابتی به طور معنی داری کاهش داده است و میزان HDL افزایش معنی داری را نشان می دهد (p<0.05). تفاوت میان گروه سوم و چهارم معنی دار نمی باشد و نتایج نشان می دهد که تاثیر عصاره هیدروالکلی کنگرفرنگی در حد داروی گلی بنکلامید می باشد. بر اساس نتایج بافت شناسی نیز عصاره تاثیر معنی داری در افزایش اندازه جزایر پانکراسی، تکثیر سلولی و تعداد سلولها در این جزایر نسبت به گروه دیابتی داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده عصاره هیدروالکلی کنگرفرنگی تاثیر قابل توجهی در کاهش قند خون، لیپیدها و لیپوپروتئینهای سرمی در رتهای دیابتی شده دارد و همچنین این عصاره می تواند در بازسازی بافت پانکراس آسیب دیده موثر باشد. بنابر این می توان اظهار کرد که عصاره هیدروالکلی کنگرفرنگی دارای اثرات ضد دیابتی می باشد.