داروهای گیاهی
سال:1389 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

مقدمه و هدف: استان کرمان با وسعت 171993 کیلومتر مربع به دلیل تنوع آب و هوایی و جغرافیایی، دارای رویشگاه های بسیار متنوعی است. به طوری که ارتفاع آن از سطح دریا از 300 متر در شهداد تا 4420 متر در قله کوه هزار متغیر است.روش تحقیق: در ساختن هرباریوم خوب چندین مرحله اصلی وجود دارد: 1. جمع آوری، 2. پرس و خشک کردن، 3. چسباندن، 4. برچسب اطلاعات، 5. طبقه بندی در ساختن هرباریوم به ابزاری از قبیل بیل، بیلچه، قیچی باغبانی، کلنگ ،چاقو، اره، ارتفاع سنج، کیسه پلاستیک، کاغذ روزنامه و دوربین عکاسی نیز نیاز است.نتایج و بحث: در طرح جمع آوری و شناسایی گیاهان استان کرمان برای تشکیل هرباریوم گیاهی دانشکده داروسازی (مرحله اول)، از بین گیاهان جمع آوری شده از نقاط مختلف استان کرمان، تعداد 293 گونه گیاهی که متعلق به 210 جنس و 64 تیره گیاهی هستند، شناسایی و نمونه هرباریومی آن ها آماده سازی شد و ویژگی های هر کدام شامل شماره هرباریومی، نام علمی، نام فارسی، تیره گیاهی، محل جمع آوری، ارتفاع محل، نام گذارنده، جمع آوری کننده و سایر توضیحات به صورت شناسنامه مخصوص هر گیاه در گوشه سمت راست نمونه هرباریومی، روی مقوا ثبت گردید و از آن ها عکس برداری شد. بیش ترین گیاهان شناسایی شده متعلق به تیره نعناعیان (Lαmiαceαe) با 43 گونه، تیره ستاره آسا (Αsterαceαe) با 36 گونه، تیره شب بو (Brαssicαceαe) با 24 گونه و تیره جعفری (Αpiαceαe) با 23 گونه بود.توصیه کاربردی/صنعتی: اساس هر گونه تحقیق مطمئن و از جمله ارزیابی مواد موثر گیاهان و دانش گیاه درمانی در درجه اول بر پایه شناسایی دقیق گونه های گیاهی استوار است. ایجاد و گسترش مرکزی به نام هرباریوم از ضرورت های اولیه این نوع مطالعات است، به همین منظور در تحقیق حاضر تلاش شده است ضمن جمع آوری و معرفی گونه های گیاهی دارویی استان کرمان مرکز و پایگاه اطلاعاتی در دانشکده داروسازی انجام شود.

 مقدمه و هدف: گیاه Αnthemis hyαlinα DC. که از خانواده ستاره آسا (Αsterαceαe) و تیره فرعی Rαdiαe می باشد، دارای گونه های مختلفی است. با توجه به اهمیت گونه های این خانواده از لحاظ بومی بودن و ارزش دارویی و غذایی آن، بررسی ترکیب های مهم موجود در گیاه و اسانس آن در اولویت کاری ما قرار گرفت. بنابراین، در این تحقیق به بررسی کمی و کیفی اسانس گونه Αnthemis hyαlinα DC. که در ایران رویش دارد، پرداختیم.روش تحقیق: جمع آوری گیاه مذکور از استان قزوین در سال 1387 انجام گرفت. پس از آماده سازی و خشک کردن سرشاخه گلدار گیاه در آزمایشگاه و اسانس گیری، به روش تقطیر با آب نسبت به بررسی ترکیب های موجود در گیاه اقدام شد.نتایج و بحث: بازده اسانس در اندام گیاه 0.05 درصد، تعیین گردید. سپس نمونه اسانس توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفتند. ترکیب های عمده در سرشاخه گلدار عبارتند از: α-terpinene(58.5 درصد)، trans-chrysanthenyl acetate (5.3 درصد) و β-calacorene (4 درصد) می باشد.توصیه کاربردی/صنعتی: البته در پی بررسی های قبلی روی گونه های این خانواده به خصوص گونه های Αnthemis تغییر در میزان ترکیب های عمده در آنها مشاهده شده است. از این رو، این تحقیق از اهمیت خاصی برای صنایع غذایی و دارویی خواهد داشت

مقدمه و هدف: در دانش بومی طب سنتی و دام پزشکی سنتی از برخی گیاهان دارویی به عنوان رفع مسمومیت به کار می رفته است. به همین منظور جهت بررسی اثر ضد مسمومیت عصاره یا اسانس دو گیاه دارویی و مقایسه اثرات این گیاهان با داروهای سنتزی در مسمومیت با سموم ارگانوفسفره تحقیق حاضر انجام شد.روش تحقیق: در همین راستا اثر عصاره اتانولی ریشه کاسنی (Cichorium intybus L.) و اسانس برگ گیاه کلوس (Kelussiα orderαtαssimα Mozαff.) بر روی بافت های کبد و کلیه موش صحرایی مورد بررسی قرار گرفتند. صفاتی نظیر میانگین تغییر وزن ثانویه و ضایعات پاتولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج و بحث: نتایج به دست آمده از مشاهدات هیستوپاتولوژیک کلیه نشان داد که کمترین ضایعات مربوط به گروه تحت درمان با کلوس با پیمانه 200 و 400 میلی گرم در کیلو گرم و بیشترین ضایعات در گروه های تحت درمان با ریشه کاسنی با پیمانه 200 و 400 میلی گرم در کیلو گرم و گروه تحت درمان با داروی استاندارد (فنوباربیتال سدیم و شارکل فعال) بود. در بررسی هیستوپاتولوژیک نمونه های کبد بیشترین اثر حفاظتی مربوط به گروه تحت درمان با داروی استاندارد و در ادامه گروه تحت درمان با گیاه کلوس با پیمانه 400 میلی گرم در کیلو گرم و سپس گروه تحت درمان با گیاه کلوس با پیمانه 200 میلی گرم بودند. کمترین اثر حفاظت کنندگی کبدی مربوط به گروه شاهد و گروه تحت درمان با کاسنی با پیمانه 200 میلی گرم بود. نتایج مربوط به تغییر افزایش وزن ثانویه به وزن اولیه حاکی از آن بود که گروه تحت درمان با داروی استاندارد بیشترین افزایش وزن و گروه تحت درمان با گیاه کلوس با پیمانه 200 میلی گرم کمترین میانگین افزایش را داشتند.توصیه کاربردی/ صنعتی: با بررسی نتایج چنین به نظر می رسد که وجود ماده موثره در گیاه کلوس می تواند اثرات مسمومیت سموم ارگانوفسفره را کاهش دهد، بنابراین استخراج ماده موثره از این گیاه را توصیه می شود.

مقدمه و هدف: اثرات اشعه فرابنفش بر گیاهان که به نور خورشید نیاز دایمی دارند، غیر قابل اجتناب است. تاثیر مستقیم نور فرابنفش بر رشد و نمو در گیاهان، معمولا منفی است و گیاهان ساز و کارهای دفاعی مختلفی برای محافظت و سازگاری خود به کار می گیرند. این تحقیق با هدف بررسی اثرات مخرب، محرک یا سازنده احتمالی اشعه (100-280 nm) UV-C بر گیاهچه های درون شیشه ای آلوئه ورا و تغییرات احتمالی این اثرات در حضور غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد موجود در محیط کشت، انجام گرفته است.روش تحقیق: گیاه آلوئه ورا به این دلیل انتخاب شد که گیاهی دارویی و نیمه گرمسیری است و به طور معمول در محل کشت و پرورش خود به طور مداوم در معرض اشعه های فرابنفش انرژی خورشید قرار دارد. تیمارهای مورد آزمون شامل محیط کشت در 4 سطح و اشعه UV-C در دو سطح (40 میکرووات بر سانتی متر مربع و صفر میکرووات بر سانتی متر مربع) بودند. گیاهچه های درون شیشه ای روی 4 محیط کشت مختلف در 6 تکرار کشت شدند و 3 تکرار از آن ها طی 1 ماه، روزانه 1 ساعت در معرض اشعه UV-C قرار گرفتند.نتایج و بحث: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که بیش ترین طول گیاهچه، تعداد و طول ریشه در محیط کشت، دارای 1.5 میلی گرم در لیتر IBΑ و بیش ترین تعداد شاخساره در محیط کشت، دارای 1.5 میلی گرم در لیتر IBΑ و 1 میلی گرم در لیتر BΑ به دست آمد. اشعه UV-C به طور معنی داری باعث کاهش طول اندام های هوایی، تعداد و طول ریشه در تیمارهای اشعه دیده شد اما تعداد شاخساره را افزایش داد.توصیه کاربردی/صنعتی: بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، اشعه UV-C باعث کاهش تعداد و طول ریشه شد. بنابراین استفاده از این اشعه در مراحل ریشه زایی و طویل شدن اندام های هوایی در گیاه آلوئه ورا توصیه نمی شود. این در حالی است که در محیط های استقرار و پرآوری اشعه UV-C می تواند به عنوان عاملی برای تحریک تولید شاخساره بیش تر در کشت درون شیشه ای به کار رود.

مقدمه و هدف: جلبک ها دارای تنوع وگستردگی فراوانی هستند و روز به روز با توجه به ارزش دارویی و غذایی آن ها مطالعات فراوانی بر روی خواص آن ها انجام می شود. در تحقیق حاضر نیز فعالیت ضد میکروبی جلبک های سبز- آبی و سبز جمع آوری شده از مشهد و حومه، مورد بررسی قرار گرفتند.روش تحقیق: اثر عصاره های آبی، اتری و متانولی، گونه های جلبک شناسایی شده در برابر دو باکتری گرم مثبت و دو باکتری گرم منفی و دو قارچ مطالعه شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که خاصیت ضدمیکروبی در دو گونه از خانوادهNostocαceαe ، یک گونه از خانوادهChroococαceαe ، یک گونه از خانواده Heylαceαe و یک گونه از خانواده  Scytonemαtαceαe قابل تامل است. جلبک های سبز شناسایی شده، به 15 جنس از سه خانواده و پنج راسته متعلق بودند که فعالیت ضدمیکروبی آن ها متعلق به دو گونه از خانواده Scenedesmαceαe و یک گونه از خانواده Zygnemαtαceαe بوده است. مشاهده ها حاکی از آن است که باکتری گرم مثبتBαcillus subtilis ، به وسیله دو گونه جلبک سبز- آبی و یک گونه جلبک سبز، مهار شد و باکتری گرم مثبتStαphylococcus epidermidis ، به وسیله دو گونه از جلبک های سبز – آبی و یک گونه جلبک سبز مهار شد، در حالی که باکتری های گرم منفی، نسبت به جلبک های موجود، هیچ حساسیتی نشان ندادند. دو سیانو باکتری و یک گونه از جلبک های سبز شناسایی شده، رشد قارچ Cαndidα αlbicαns را مهار کردند ولی بر قارچ Cαndidα kefyr هیچ تاثیری دیده نشد. می توان گفت در این تحقیق باکتری های گرم مثبت حساس تر از گرم منفی نشان داده شده اند.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان از عصاره برخی از جلبک ها سبز- آبی و سبز جمع آوری شده از مشهد به عنوان ترکیبات ضد باکتریایی طبیعی استفاده کرد.

مقدمه و هدف: دام پزشکی سنتی، دانش بومی دامداران و عشایر مناطق مختلف می باشد که در درمان دام ها از مواد طبیعی به خصوص گیاهان که در دسترس می باشد استفاده می کنند. مطالعه حاضر به منظور بررسی همین دانش در بین دامداران و عشایر بومی برخی مناطق ایلام به مرحله اجرا در آمد.روش تحقیق: این مطالعه از خرداد تا مهر سال 1387 در مناطق جنوبی استان ایلام انجام پذیرفت. به همین منظور ابتدا پرسش نامه هایی برای 36 بیماری و سندرم های بالینی نشخوارکنندگان کوچک مانند گوسفند و بز طراحی گردید و بین 45 نفر (7 نفر زن و 38 نفر مرد) از دامداران سنتی 22 روستا از مناطق جنوبی استان که دامنه سنی آن ها بین 55 تا 75 سال بود، توزیع و همراه گردآوری اطلاعات پرسش نامه ها، نمونه های گیاه شناسی، از گیاهان منطقه جمع آوری گردید و به مرکز تحقیقات منابع طبیعی استان ایلام فرستاده شد و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام خانواده، نام فارسی، نام محلی کردی، اندام مورد استفاده و نحوه استفاده به اطلاعات اثر درمانی هر نمونه اضافه شد.نتایج و بحث: پس از بررسی داده ها برای 35 بیماری و سندرم های نشخوارکنندگان کوچک، تعداد 36 گونه، گیاه دارویی به دست آمد که 24 بیماری با درمان گیاهی و 11 بیماری نیز بدون درمان گیاهی، معرفی گردید. تعداد 13 گونه از گیاهان مطالعه حاضر، جزء گیاهان سمی ایران هستند که مصرف نادرست و بی رویه آن ها در دام پزشکی سنتی می تواند از عوامل مسمومیت در احشام باشد. در این مطالعه، تعدادی گیاه با اثرات درمانی جدید نیز معرفی شد که در منابع معتبر طب سنتی و مکمل و فارماکوپه ایران نامی از آن ها برده نشده است. بر اساس نتایج این مطالعه، میوه خرما در مناطق جنوبی استان ایلام، برای رفع مسمومیت، گندم برای ورم پستان و تنباکو برای پشم ریزی، کاربرد درمانی دارند. هم چنین اسفند و جلبک برای مارگزیدگی به کار می رود و گیاهانی چون گون، خرزهره، تنگرس، بنه و زردکیش نیز برای رفع علایم تنفسی ناشی از لارو استروس اویس استفاده می شود و گیاه مرزه کوهی و تنباکو برای دفع زالوی مجاری تنفسی و حلق به نام لیمناتیس نیلوتیکا کاربرد درمانی دارند.

مقدمه و هدف: از دیرباز تاکنون گیاهان دارویی به صورت خودرو یا کاشته شده به عنوان منبع دارویی مهمی مورد استفاده بشر و حتی جانوران قرار می گرفته اند. گیاه شناسی سنتی روش های ارزشمندی را برای یافتن گیاهان دارویی جدید و داروهای گیاهی عرضه می کند. هدف از این مطالعه شناسایی گیاهان دارویی مهمی است که به طور گسترده به وسیله ساکنان محلی، در درمان بیماری ها در منطقه سیستان مورد استفاده قرار می گیرند.روش تحقیق: این بررسی با استفاده از پیمایش های صحرایی، باورها و اطلاعات مردمی و مطالعات اسنادی، شناسایی، دسته بندی و معرفی این گیاهان صورت گرفته است. گونه های گیاهی از مکان های مختلف منطقه سیستان جمع آوری و با استفاده از فلورها شناسایی شدند. برای هر گونه گیاهی نام علمی، نام محلی، اندام مورد استفاده، خاصیت درمانی رایج، فرم تهیه و مصرف داروی گیاهی، تدوین شد.نتایج و بحث: این گیاهان در طب سنتی به عنوان مدر، مقوی معده، التیام دهنده زخم، درمان تب، انواع دردها و التهاب ها، خلط آور و موارد دیگر به کار گرفته می شوند. تعداد 30 گونه از گیاهان دارویی شناسایی شده، عبارتند از هندوانه ابوجهل (حنظل)، صبر زرد، اسپند، عناب، اوکالیپتوس و غیره که با مدیریت و برنامه ریزی دقیق، می توان آن ها را مورد بهره برداری قرار داد.توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به محدودیت منابع داخلی، توسعه طرح های اشتغال زایی بر مبنای کشت و توسعه گیاهان دارویی سازگار با شرایط اکولوژیکی منطقه، می تواند حداکثر تولید و بهره وری را داشته و راه کارهای مناسبی برای حفظ این منابع باشد.

مقدمه و هدف: امروزه استفاده از گیاهان دارویی به دلیل عوارض جانبی کم تر نسبت به داروهای شیمیایی، در درمان بیماری ها به ویژه بیماری های عفونی، روند رو به رشدی یافته است. بر اساس شواهد علمی موجود سیر گیاه دارویی ضدانگل موثری است. هدف از این مطالعه بررسی اثر کشندگی قرص تجاری سیر بر زالوی گونه لیمناتیس نیلوتیکا می باشد.روش تحقیق: به منظور بررسی اثر قرص سیر بر فلجی و مرگ و میر زالو، آن ها در ظروف پلاستیکی حاوی 600 میلی لیتر آب قرار داده شد و سپس قرص سیر 400، 800 و 1200 میلی گرمی آسیاب شده به ظروف مذکور اضافه شد و 1 تا 4 ساعت بعد چگونگی مواجهه، میزان فلجی و مرگ زالو به دقت ثبت گردید.نتایج و بحث: نتایج حاکی از عدم تاثیر قرص سیر بر پاسخ حرکتی و مرگ و میر زالوها بود. این مساله احتمالا ناشی از حذف ترکیب تیوسولفین از قرص سیر بوده است.توصیه کاربردی/صنعتی: این مطالعه نقش مهم ترکیبات تیوسولفین را در ایجاد خاصیت ضدانگلی سیر تایید می کند و احتمالا استفاده از عصاره سیر به دلیل وجود ترکیبات تیوسولفین در درمان زالو گرفتگی موثر خواهد بود.