مطالعات مدیریت شهری
سال:1392 | دوره:5 | شماره:14 |تعداد مقالات:8

مقدمه و هدف پژوهش: در دهه های اخیر با توسعه و رشد فضایی و کالبدی شهرها و همچنین افزایش جمعیت آن ها- بخصوص در کشورهای در حال توسعه مشکلات و مسائل عدیده ای گریبان گیر شهروندان و مدیران شهری شده است. از این رو شهرداری ها و مدیران شهری به منظور مقابله با این مشکلات ناگزیرند وظایف، فعالیت ها و به طور کلی رویکرد و جایگاه خود را متناسب با این مسائل ارتقاء و بهبود دهند.تهران نیز به عنوان یکی از کلان شهرهای در حال توسعه، از این موضوع مستثنا نیست و با گسترش روزافزون جمعیت، مشکلات و مسائل جدیدی به شهر و شهروندان تحمیل می شود که تنها راه چاره برای حل این مشکلات ارتقاء جایگاه شهرداری و استفاده از ظرفیت خود شهروندان برای حل آن هاست. شهرداری تهران در چند سال اخیر با درک ضرورت این نوع تغییر ساختار و رویکرد در مدیریت شهری، توجه به مباحث اجتماعی و فرهنگی را در دستور کار جدی خود قرار داده است و از همین روی این موضوع را در کانون توجه خود قرار داده است. از این رو هدف این تحقیق ارائه راهبردهایی جهت ارتقاء جایگاه مدیریت شهری تهران به وضع مطلوب و تبدیل آن به نهادی اجتماعی است.روش پژوهش: روش این مطالعه روش کیفی و شبه دلفی است و گردآوری اطلاعات آن به دو صورت مطالعه اسنادی- کتابخانه ای و مصاحبه است. به منظور شناخت وضع موجود شهرداری تهران و ترسیم وضع مطلوب شهرداری و دریافت راهبردهای ارتقاء جایگاه مدیریت شهری تهران به وضع مطلوب از اسناد، مدارک، مطالعات انجام شده در این خصوص و مصاحبه با مدیران و کارشناسان فعال در حوزه اجتماعی و فرهنگی استفاده شده است. همچنین برای اولویت بندی راهبردها ازلحاظ درجه اهمیت، پرسشنامه ای از راهبردها تهیه و از طریق آن نظرات مدیران و کارشناسان فعال در این حوزه خواسته شد.یافته ها: نتایج این تحقیق نشان می دهد از بین راهبردهای احصاء شده در این تحقیق افزایش اعتماد شهروندان، ارتقاء مشارکت شهروندی، تمرکززدایی فعالیت ها، ایجاد مدیریت یکپارچه شهری، آگاه سازی و آموزش شهروندی، بهبود وضعیت نیروی انسانی و ارتقاء تعامل با نهادها، سازمان های مدنی، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، ایجاد شهر الکترونیک و ارتقاء کیفیت از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این تحقیق مدیریت شهری تهران می بایست به منظور بهبود عملکرد خود و تبدیل شدن به نهادی اجتماعی و فرهنگی، راهبردهایی نظیر افزایش اعتماد شهروندان، ارتقاء مشارکت شهروندی، تمرکززدایی فعالیت ها، ایجاد مدیریت یکپارچه شهری، آگاه سازی و آموزش شهروندی را در دستور کار خود قرار دهد.

مقدمه و هدف پژوهش: رﺷﺪﺳﺮﻳﻊﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻲ در دوران ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ زﻣﺎن دﻳﮕﺮ، نه تنها ﻫﻮﻳﺖﺷﻬﺮی و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از آن را دست خوش ﺗﻐﻴﻴﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮوز ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺟﺪی را ﻫﻢ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮی ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ (رﻓﻴﻌﻴﺎن و ﺗﺎﺟﺪار، 1387). کشورهای مختلف امروزه دریافته اند که یکی از کارکردها و استراتژی های بسیار مناسب برای دستیابی به توسعه پایدار، جلب مشارکت مردم در امور مختلف از جمله امور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و رفاهی، آموزشی و تربیتی و فرهنگی است (لطفی، عدالتخواه، میرزایی و وزیرپور 1388؛ زیاری زندوی، آقاجانی و مقدم 1388). هدف اصلی پژوهش کنونی نقش مدیریت محله در جلب مشارکت اجتماعی شهروندان می باشد.روش پژوهش: پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی- همبستگی می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش، روش نمونه گیری خوشه ای تک مرحله ای می باشد و با استفاده از فرمول کوکران در کل 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد.یافته ها: یافته هانشان می دهد که بین متغیر مدیریت محله و بعد مشارکت اجتماعی شهروندان رابطه معناداری وجود دارد.نتیجه گیری: نتایج آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون نشان دهنده رابطه دو متغیر و تاثیر مدیریت محله در مشارکت اجتماعی شهروندان رابطه معنی داری وجود داشته و این رابطه در سطح آلفای کمتر از 0.01 معنی دار می باشد این رابطه بین مولفه های عمرانی، برنامه های ایمنی، رفاه اجتماعی و نظارتی با مدیریت محله در سطح آلفای کمتر از 0.01 معنی دار می باشد ولی بین مولفه زیست محیطی با مدیریت محله در سطح آلفای کمتر از 0.05 رابطه معنی دار وجود دارد.

مقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش باهدف کلی شناسایی عوامل موثر بر رضایت فراگیران از آموزش های شهروندی سراهای محله شهر تهران انجام شده است.روش پژوهش: روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر جمع آوری اطلاعات و کنترل متغیرها توصیفی و از نظر اجرا پیمایشی است. جامعه آماری کلیه فراگیران کلاس های آموزشی در سراهای محله شهر تهران است که از این میان تعداد 450 نفر به روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات متخصصان و استادان در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم انجام شد. پایایی ابزار با استفاده از نرم افزار آماری spss ضریب آلفای کرونباخ، 0.92 به دست آمد. با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، رضایتمندی فراگیران از خدمات آموزشی در شش عامل خلاصه شدند و سپس با استفاده از آزمون توکی میزان رضایت فراگیران در بین همه سراهای محله و در میان مناطق معنی دار بود. نهایتا با استفاده از آزمون فریدمن اولویت بندی این عوامل صورت گرفت.یافته ها: عامل محیطی (موقعیتی) مهم ترین عامل و عامل های آموزشی، ارتباطی، مدیریتی، اجتماعی- فرهنگی و تکنولوژیکی به ترتیب در اولویت های بعدی قرار داشتند.نتیجه گیری: رضایت کلی سنجیده شد و به طورکلی فراگیران از آموزش های شهروندی سراهای محله شهر تهران رضایت داشتند.

مقدمه و هدف پژوهش: ساختار فضایی محصول فرایند (تحولات و شکل گیری) سازمان فضایی است که در این فرایند نظامات فضایی اسکان و فعالیت بر سطح یا پهنه شهری سازمان می یابد و دارای پایداری نسبی است. شهرداری در وجه حاکمیتی خود فاقد الگوی نظام مند در روابط با مردم است که این مساله با ساختار شهر در تعارض است. چالش میان این دو یعنی سرشت غیرمشارکتی مدیریت شهری و ساختار مشارکتی شهر، چالشی است که شهر بابل با آن همواره روبرو بوده است. در این پژوهش سعی شده است ضمن بررسی عمل آشفتگی فضایی شهر بابل میزان نقش اقدامات شهرداری و تاثیر آن در ساختار فضایی شهر مورد بررسی قرار گیرد.روش پژوهش: مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و مرور متون و منابع و تشریح نقش شهرداری به عنوان رکن اصلی مدیریت شهری و تاثیر آن بر ساختار فضایی شهر بابل با استفاده از تکنیک SWOT به این موضوع می پردازد.یافته ها: یافته ها نشان داد شهرداری به عنوان مهم ترین رکن مدیریت شهری نقش بسزایی در ساختار فضایی شهر بابل و شناسایی درست توان ها و مشکلات و محدودیت ها جهت ارائه راه کارهای مناسب و بهره گیری از تصمیمات مدیریتی کارا و کنترل تغییرات سیمای شهر بابل داشته و هدایت کننده آن به گونه ای است که از مخدوش شدن سیمای شهر از لحاظ کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی، جلوگیری نماید تا از این طریق ساختار فضایی شهر چه در ارتباط با گذشته و چه در رابطه با اجزای متشکله در حال حاضر حفظ شود.نتیجه گیری: تغییر مکرر متصدیان مسوولیت های مرتبط با مدیریت شهر و در نتیجه ضعف کارایی آن ها، همچنین تعدد مراجع تصمیم گیری در امور مدیریت شهری و موانع پیش روی شهرداری در انجام وظایف محوله خود منجر به شکل گیری زائده های فیزیکی در پیکره شهر بابل شده است.

مقدمه و هدف پژوهش: برنامه های آموزشی تنها زمانی می تواند ارزشمندی خود را توجیه کند که شواهد قابل اطمینان و معتبری در مورد تاثیر آموزش بر بهبود رفتار و عملکرد شرکت کنندگان و بالطبع منافع مردم عرضه کند. این تحقیق در همین ارتباط با هدف تعیین میزان اثربخشی دوره های آموزش چهره به چهره عوامل شهرداری تهران بر رفتار شهروندان در امر مدیریت پسماند های شهری انجام گردیده است.روش پژوهش: این تحقیق از نظرهدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی و ماهیت آن از نوع تحقیقات علی مقایسه ای است. جامعه آماری این تحقیق زنان خانه دار ساکن در منطقه 18 تهران می باشند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر محاسبه شده لکن بر اساس پاسخ نامه های واصله که قابلیت بهره برداری داشته اند 341 نفر از این افراد مورد مطالعه قرار می گیرند برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز در راستای دستیابی به اهداف تحقیق، از روش های مختلفی چون مشاهده، مصاحبه با صاحب نظران و متخصصان آموزش، مطالعه اسنادی و کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی و در نهایت پرسشنامه (ابزار اصلی تحقیق) بر اساس طیف لیکرت استفاده گردید. در تجزیه و تحلیل این اطلاعات دو مرحله طی شده است. ابتدا به کمک آمار توصیفی داده های گردآوری شده توصیف شده اند و سپس به کمک آمار استنباطی نظیر ضرایب همبستگی، تحلیل رگرسیون و غیره فرضیات پژوهش مورد آزمون و استنباط واقع شده اند.یافته ها: بلحاظ سنی 29.6 درصد افراد مورد مطالعه کمتر از 30 سال سن داشته و 52.528 درصد آنان بین 30 تا 50 سال سن دارند، بررسی سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه نشان داد که از بین 341 نفر افراد مورد مطالعه بیش ترین فراوانی مربوط به سطح تحصیلی دیپلم می باشد. بررسی وضعیت قومی افراد مورد مطالعه نیز نشان می دهد 34.9 درصد آنان ترک هستند؛ 10.3 درصد آنان لر، 10 درصد کرد و 12.6 درصد گیلکی و مابقی مربوط به قوم فارس... هستند و تحلیل داده ها نشان می دهد قریب به اتفاق افراد مورد مطالعه افرادی مذهبی (در حد معمول و یا زیاد) هستند.نتیجه گیری: نتایج برآمده از تحقیق حاکی از آن دارد که اثربخشی دوره های آموزشی چهره به چهره در رفتار شهروندان پیرامون مباحث مدیریت پسماند شهری بر 3 سطح دانش شهروندان با ضریب همبستگی چندگانه 0.391 و ضریب تعیین 0.153، بینش شهروندان با ضریب همبستگی 0.491 و ضریب تعیین 0.242 و کنش شهروندان با ضریب همبستگی چندگانه 0.516 و ضریب تعیین 0.270 تاثیرگذار بوده است.

مقدمه و هدف پژوهش: امروزه رشد روزافزون جمعیت، توسعه صنعت، افزایش تقاضای آب و سطح بهداشت، کاهش منابع آب در اثر مصرف بی رویه و حفظ محیط زیست موجب حساسیت بیشتر مدیریت تقاضای آب شده است. لذا هدف مقاله حاضر این است که به کمک مدیریت تقاضای آب فرآیندی از برنامه ریزی، سامان دهی، هدایت و کنترل برای شناخت شیوه های فعلی مصرف آب و استفاده از ابزارهای موجود برای ارتقای سطوح و الگوهای مصرف بهینه آب را فراهم نماید.روش پژوهش: روش تحقیق حاضر مروری- تحلیلی بوده و بر مبنای آن بر اساس مدیریت تقاضای آب، ترکیبی از اقدام های اصلاحی برای دست یابی به الگوی مصرف متناسب با ظرفیت های تولید و ارزش واقعی که مصرف کننده از آن برخوردار است اقدام شده است.یافته ها: یافته های این تحقیق حاکی از این است که اعمال استراتژی های مدیریت تقاضا علاوه بر حفاظت منابع آبی و کاهش آلودگی های زیست محیطی موجب کاهش هزینه ها، افزایش ارزش افزوده و نهایتا بهبود کیفیت خدمات به مشترکین در راستای بهبود مدیریت شهری شده است.نتیجه گیری: بررسی و مطالعه برخی از الگوهای موفق تقاضای آب در کشورهای اروپایی مانند آلمان، هلند و بلژیک که از موفق ترین کشورها در مدیریت تقاضا می باشند نشان می دهد که این کشورها با وجود برخورداری از منابع آبی فراوان توانسته اند متوسط مصرف خود را به 120 لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز کاهش دهند.

مقدمه و هدف پژوهش: رشد شتابان و بی رویه جمعیت در شهرهای بزرگ و به تبع آن نیاز به مسکن در سطحی وسیع، از یک سو و نیز جلوگیری از گسترش افقی شهرها از سوی دیگر، احداث ساختمان های بلند را به عنوان راه حلی در مقابل مساله زمین، ضروری ساخته است. از این رو آشنایی با فرصت های موجود در صنعت ساختمان و خصوصا بلندمرتبه سازی می تواند موجب شناسایی فرصت های مساعد برای توسعه کارآفرینی در صنایع بالادستی و پایین دستی ساختمان سازی و بلندمرتبه سازی باشد. از این رو هدف این پژوهش شناسایی فرصت های کارآفرینانه بلندمرتبه سازی شهر تهران می باشد.روش پژوهش: در این پژوهش از روش تحقیق ترکیبی و روش فرایندی تحلیل موریسون استفاده شده است. در بخش کیفی با 20 نفر خبره مصاحبه عمیق انجام و جلسه های گروه کانونی برگزار شد. در بخش کمی به منظور شناسایی فرصت های کارآفرینانه در صنعت بلندمرتبه سازی شهر تهران، بر اساس الگوی اولویک، پرسش نامه ای (با آلفای کرونباخ 0.917) با دو مقیاس سنجش «رضایت» و «اهمیت» طراحی شد و پس از تایید خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق در بین فعالان صنعت توزیع و جمع آوری گردید.یافته ها: یافته های تحقیق بیان گر وجود فرصت های کارآفرینانه در زمینه های «ارائه آموزش های تخصصی برای تربیت نیروهای سطح تکنسین و کارگر»، «ارائه آموزش های تخصصی برای سطوح کارشناسی مدیریت پروژه و ساخت»، «شناسایی و معرفی سیستم های مدیریت هوشمند ساختمان BMS به فعالان صنعت»، «ارائه آموزش های تخصصی برای مدیریت بهره برداری و ساختمان»، «ارائه آموزش های تخصصی برای تربیت نیروهای مهندسی متخصص»، «توسعه کسب و کارهای معطوف به تحقیق و توسعه و معرفی تجهیزات، فن آوری های اختصاصی و نوین صنعت بلندمرتبه سازی» است.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد به دلیل افزایش تقاضا در صنعت ساختمان در جامعه امروزی و گرایش به استفاده از خدمت های مصرف کنندگان، یکی از منابع فرصت های کارآفرینانه، شناسایی و ارائه خدمت ها است. هر یک این فرصت ها می تواند منجر به ایجاد و توسعه تعداد کثیری از کسب و کارها گردد. این امر به اشتغال زایی نیروی انسانی متخصص، تکنسین، کارگر بسیار کمک کرده و در نهایت به رشد اقتصادی منجر خواهد شد.

مقدمه و هدف پژوهش: الگوی توزیع جمعیت در کشورهای در حال توسعه، نشان از عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره وری از منابع و امکانات سرزمین دارد که در دهه های اخیر این عدم تعادل بیشتر به چشم می خورد و هر کشوری بنا به فراخور حال و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود به نوعی سعی در برطرف نمودن این مشکل داشته است؛ اما اغلب برنامه ریزی ها در این زمینه با موفقیت همراه نبوده است و در حال حاضر شاهد توزیع ناموزون و ناهماهنگ جمعیت در مراکز سکونتگاهی هستیم.استان فارس هم از جمله استان هایی است که با مشکل نخست شهری رو به رو است، از آن جا که تمامی امکانات و سطوح عالی خدماتی، اجتماعی، اقتصادی در شهر شیراز قرار دارد بنابراین روز به روز به جمعیت این شهر اضافه شده و از جمعیت شهرهای کوچک و میانی کاسته می شود بنابراین باید با اعمال سیاست هایی و با کمک شهرهای میانی و کوچک و توجه به نقش این شهرها از پدیده نخست شهری جلوگیری کرد. لذا شهرهای میانی در این بین نقش انتقال جمعیت و تقویت توسعه را ایفا می کنند.هدف از این مقاله بررسی نقش شهر های میانی شمال استان فارس در ایجاد تعادل منطقه ای در استان می باشد و همچنین بررسی نقاط قوت و ضعف هر کدام از شهرهای میانی و چگونگی توسعه آن ها که از این طریق بتوان از پدیده نخست شهری در استان جلوگیری کرد.روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که به نقش شهرهای میانی شمال استان فارس در توسعه و تعادل منطقه ای با استفاده از روش تحلیل شبکه می پردازیم و نقش شهرستان های آباده، اقلید، کازرون، مرودشت، بوانات، استهبات، نی ریز، نورآباد و سپیدان (شهرهای میانی بیشتر از چهل و پنج هزار نفر) را در ایجاد این تعادل مورد بررسی قرار می دهیم. در روش تحلیل شبکه با استفاده از گراف ها، با در نظر گرفتن هر کدام شهرهای میانی به عنوان نودها، با استفاده از فلش هایی خدمات دهی یا خدمات گیری این شهرستان ها مشخص می شود و در ماتریس تحلیل شبکه با وجود با عدم وجود عدد 1 در این ماتریس سهم بهره گیری از خدمات در شهرستان مورد نظر مشخص می شود.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که پس از مطالعه و بررسی شهرهای میانی ذکر شده با استفاده از روش تحلیل شبکه می توان دریافت که سهم بهره مندی از خدمات در هر کدام از شهرها چگونه است و در صورت کمبود خدمات با تقویت شهرستان مطالعه در بخش مورد نظر این کمبود را جبران کرد.