به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1397 | دوره:20 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

این تحقیق به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف پوشش بذر بر جوانه زنی کلزا در شرایط تنش خشکی و شوری انجام شد. به این منظور، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه صورت گرفت. در هر دو آزمایش یکی از فاکتورها شامل 10 تیمار مختلف پوشش بذر بود. فاکتور دوم در دو آزمایش متفاوت بودند. در آزمایش اول، سطوح تنش خشکی صفر، 8/0-، 1-و 2/1-مگاپاسگال و در آزمایش دوم سطوح تنش شوری صفر، هفت، 14 و 21 دسی زیمنس بر متر نمک NaCl مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حداقل ضریب هیدروتایم (θ H) درT9 (627/22 مگاپاسکال ساعت)، T3 (538/22 مگاپاسکال ساعت) و T6 (263/22 مگاپاسکال ساعت) مشاهده شد. کمترین مقدار پتانسیل پایه (Ψ b (50)) مربوط به تیمارهای T4 (332/1-مگاپاسکال) و T1 (324/1-مگاپاسکال) بودند. حداکثر درصد جوانه زنی در شرایط شوری مربوط به T2 (75/86 درصد) بود. بیشترین مقدار آستانه تحمل به شوری (X0) مربوط به T3 (38/16 دسی زیمنس بر متر) بود. بیشترین سرعت جوانه زنی در تمام سطوح شوری مربوط به T3 بود. به طورکلی، تیمارهای پوشش بذر T3، T6 و T9 درشرایط خشکی و T3 در شرایط شوری بهترین عملکرد را داشتند. همچنین، بررسی ارتباط بین پارامترهای مختلف مدل شوری و هیدروتایم نشان داد که با کاهش ضریب هیدروتایم مقدار آستانه تحمل به شوری افزایش خواهد یافت و با منفی تر شدن پتانسیل پایه حداکثر درصد جوانه زنی در شرایط شوری افزایش خواهد یافت.

به منظور بررسی امکان افزایش عملکرد دانه لوبیا با کاربرد براسینواستروئید، پژوهشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. در این پژوهش، سطوح آبیاری شامل آبیاری مطلوب و اعمال تنش خشکی در کرت های اصلی قرار گرفت و ارقام لوبیا شامل رقم کوشا و ژنوتیپ COS16 و چهار سطح براسینواستروئید شامل عدم مصرف (شاهد)، دو، چهار و شش میکرومولار به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. در مرحله گل دهی، تنش خشکی اعمال شد و هم زمان با اعمال تنش خشکی، بوته های لوبیا با براسینواستروئید (اپی براسینولید) محلول پاشی شد. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی باعث کاهش شاخص سطح برگ، اجزای عملکرد، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت شد و کاربرد اپی براسینولید باعث به حداقل رساندن اثرات منفی تنش خشکی و افزایش در صفات فوق گردید. بالاترین عملکرد دانه با کاربرد غلظت دو میکرومولار اپی براسینولید با میانگین 2/2068 کیلوگرم بر هکتار به دست آمد. در بین ارقام مورد مطالعه نیز، رقم کوشا در شرایط آبیاری مطلوب با میانگین 45/3025 کیلوگرم بر هکتار، عملکرد دانه بیشتری نسبت به ژنوتیپ COS16 نشان داد. بنابراین، کاربرد اپی براسینولید را به عنوان راه کاری جهت افزایش مقاومت به تنش خشکی و افزایش عملکرد دانه لوبیا در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی می توان پیشنهاد نمود.

به منظور بررسی اثر کاربرد کود اوره و محلول پاشی برگی دود-آب بر برخی از شاخص های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 1395-1394، در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف کاربرد کود اوره (90، 180، 300 و 360 کیلوگرم کود اوره در هکتار) به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی برگی با عصاره دود-آب (در پنج سطح شامل شاهد و غلظت های 001/0، 01/0، 1/0 و 1 درصد) به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که در تمامی سطوح کود اوره، محلول پاشی با دود-آب نسبت به شاهد موجب افزایش معنی دار پارامترهای رشد اندازه گیری شده، اجزای عملکرد و در نهایت افزایش عملکرد دانه گندم گردید. بیشترین عملکرد دانه (922 گرم در متر مربع) در شرایط کاربرد 360 کیلوگرم کود اوره در هکتار و غلظت یک درصد دود-آب و کمترین مقدار آن (339 گرم در مترمربع) در شرایط کاربرد 90 کیلوگرم کود اوره در هکتار و محلول پاشی با آب مقطر بدست آمد. در سطوح کود اوره 90، 180، 300 و 360 کیلوگرم در هکتار، دود-آب در غلظت یک درصد به ترتیب موجب افزایش عملکرد دانه به میزان 22/15، 34/11، 18/7 و 67/7 درصد نسبت به تیمار شاهد شد. به نظر می رسد کاریرد دود-آب از طریق بهبود کارایی نیتروژن و جبران افت عملکرد ناشی از کاهش مصرف آن منجر به بهبود شاخص های رشد و عملکرد دانه گندم شد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر صفات زراعی و کیفی ژنوتیپهای زمستانه کلزا در شرایط کاربرد سولفات آمونیوم، آزمایشی طی دو سال 95-1394 و 96-1395 به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا درآمد. عامل تنش در دو سطح (آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله غلاف دهی به بعد) و سولفات آمونیوم نیز در دو سطح (عدم کاربرد و کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار در مرحله غنچه دهی کامل) به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و عامل ژنوتیپ های کلزا در پنج سطح، شامل چهار لاین BAL111، BAL119، BAL121، BAL128 و رقم نیما (به عنوان شاهد)، در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از میان ژنوتیپ های مورد بررسی، لاین BAL128 بیشترین عملکرد دانه (3904 کیلوگرم در هکتار) را داشته است که در مقایسه با تیمار شاهد 28 درصد افزایش دارد. بیشترین میزان روغن دانه (5/45 درصد) در سال دوم آزمایش و در شرایط آبیاری معمول حاصل شد. کاربرد سولفات آمونیوم نسبت به شرایط عدم کاربرد آن به میزان 5/2 درصد بر مقدار روغن دانه افزود. لاین BAL128 بیشترین درصد روغن دانه (2/44 درصد) را به خود اختصاص داد. در شرایط آبیاری معمولی، کاربرد سولفات آمونیوم باعث کاهش 8/22 درصدی میزان گلوکوزینولات شد، ولی همین میزان سولفات آمونیوم در شرایط قطع آبیاری باعث کاهش 2/17 درصدی میزان گلوکوزینولات شد.

به منظور بررسی اثر مقدار کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه، کارایی نیتروژن و صفات مرتبط با آن در گیاه خار مقدس، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار مقدار کود نیتروژنی صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره و پنج تراکم 5، 10، 15، 20 و 25 بوته در مترمربع بودند. اثر اصلی نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه، کارایی نیتروژن، ارتفاع، شاخص سبزینگی، نسبت ریشه به ساقه و درصد نیتروژن دانه معنی دار بود. با افزایش نیتروژن مصرفی مقدار متوسط عملکرد دانه، شاخص سبزینگی، ارتفاع گیاه و درصد نیتروژن دانه تا حدی افزایش یافت، این در حالی بود که با افزایش نیتروژن، صفات کارایی زراعی، بازیافت، استفاده نیتروژن و نسبت وزن ریشه به ساقه کاهش معنی داری پیدا کردند. تراکم های بالا موجب کاهش مقدار عملکرد دانه و شاخص سبزینگی شدند، درحالی که از طریق افزایش نسبت وزن ریشه به ساقه و ارتفاع گیاه، کارایی نیتروژن را بهبود بخشیدند. اطلاعات جدید این مقاله درباره کارایی نیتروژن خارمقدس در مدیریت نیتروژن قابل استفاده خواهد بود.

به منظور بررسی کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی ازتو بارور 1 و فسفات بارور 2 بر عملکرد دانه، درصد روغن و ویژگی های بیوشیمیایی سیاه دانه در شرایط قطع آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال زراعی 96-1395 انجام شد. عامل اصلی قطع آبیاری در چهار سطح شامل: آبیاری متداول، قطع آبیاری در مرحله ساقه رفتن تا شروع گلدهی، قطع آبیاری در مرحله گلدهی تا شروع پرشدن دانه و قطع آبیاری در مرحله شروع پرشدن تا انتهای پر شدن دانه و عامل فرعی انواع کود در چهار سطح شامل: شاهد (عدم مصرف کود)، ازتو بارور 1، فسفات بارور2 و سوپر فسفات تریپل بودند. نتایج نشان دهنده بر هم کنش معنی دار قطع آبیاری و کود بر عملکرد دانه، درصد روغن، کربوهیدرات ها، پرولین، پروتئین کل، جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم بود. بیشترین عملکرد دانه، درصد روغن، پروتئین کل، نیتروژن، پتاسیم و فسفر از تیمار آبیاری متداول توأم با کاربرد کود زیستی ازتو بارور 1 و بیشترین میزان پرولین از تیمار قطع آبیاری در مرحله شروع پرشدن تا انتهای پرشدن دانه با کاربرد کود سوپرفسفات تریپل حاصل شدند. تیمار قطع آبیاری در مرحله شروع پر شدن تا انتهای پرشدن دانه توام با کاربرد کود فسفات بارور 2 بیشترین کربوهیدرات را به خود اختصاص داد. به طور کلی، نتایج نشاندهنده تأثیر مثبت کود های زیستی در بهبود شرایط تغذیه ای گیاهان در شرایط قطع آبیاری می باشد.

به منظور بررسی واکنش های مورفوفیزیولوژیکی گیاه خرفه (Portulaca oleracea L. ) به متیل جاسمونات تحت تنش شوری با کلرید سدیم آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با دو فاکتور بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد واقع در جنوب تهران در سال 1396 انجام شد که در آن غلظت های شوری با 4 سطح (0، 3، 6، 9 دسی زیمنس) به عنوان فاکتور اصلی و غلظت های متیل جاسمونات با 4 سطح (0، 25/0، 5/0 و 75/0 میلی مولار) به عنوان فاکتور فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت شوری شاخص های رشد از قبیل طول ریشه، وزن تر ریشه، کلروفیل b، کلروفیل کل و میزان فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز کاهش پیدا کرد، در حالیکه با افزایش غلظت شوری مقدار پرولین برگ، میزان فعالیت مالون دی آلدئید و کاتالاز افزایش یافت. با اعمال تیمار متیل جاسمونات تحت تنش شوری میزان کاهش شاخض های رشد و رنگیزه های فتوسنتزی تعدیل پیدا کرد. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی و پرولین در غلظت شش دسی زیمنس بر متر شوری و 5/0 میلی مولار متیل جاسمونات بدست آمد، همچنین با افزایش سطح متیل جاسمونات میزان پرولین و میزان فعالیت کاتالاز افزایش یافت ولی با افزایش غلظت متیل جاسمونات میزان فعالیت مالون دی آلدئید و سوپر اکسید دیسموتاز در برگ کاهش یافت. بنابراین میتوان نتیجه گیری کرد که تحمل گیاه خرفه به شوری حداکثر شش دسی زیمنس بر متر شوری می باشد و مصرف مقدار پائین متیل جاسمونات (5/0 میلی مولار) منجر به افزایش حدود 7/30 درصد در عملکرد و بهبود شاخص های فیزیولوژیک خرفه می شود.

جهت بررسی مناسب ترین تاریخ کاشت، مکان کاشت و رقم گل شب بو برای عرضه در فصل بهار، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 1395 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (15 شهریور، 15 مهر، 15 آبان، 15 آذر و 15 دی) به عنوان عامل اصلی، مکان کاشت (داخل و بیرون گلخانه) به عنوان عامل فرعی و رقم (دو رقم محلی قرمز و سفید و دو رقم اصلاح شده بنفش و صورتی) به عنوان عامل فرعی-فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تاریخ کاشت بر صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا غنچه دهی و گلدهی، قطر گلچه و گل آذین، تعداد گلچه در بوته، وزن تر گلچه و گیاه و دوام گل در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، ولی اثر معنی داری بر ارتفاع گل آذین نداشت. تأثیر مکان کاشت بر کلیه صفات به استثنای ارتفاع بوته و گل آذین و تعداد برگ در بوته معنی دار بود. نتایج نشان داد با تاخیر در کاشت، تعداد روز تا غنچه دهی و گلدهی در همه ارقام و در هر دو مکان کاشت کاهش یافت. دوره رشد ارقام محلی به طور معنی داری طولانی تر از ارقام اصلاح شده بود. کاشت در بیرون از گلخانه شرایط مطلوب تری نسبت به داخل گلخانه داشت. به طورکلی، کاشت رقم محلی قرمز در 15 مهر و در شرایط بیرون گلخانه مناسب ترین شرایط برای عرضه شب بو در اول بهار بود.

به منظور تعیین بهترین زمان کاربرد و مقدار محلولپاشی گلایسینبتائین در بهبود عملکرد گوجهفرنگی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال 1395 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اصلی دور آبیاری در دو سطح 6 و 12روزه و عوامل فرعی شامل دو عامل زمان مصرف (در سه سطح کاشت، گلدهی و میوهدهی) و مقدار مصرف گلایسینبتائین (صفر، 3 و 6 کیلوگرم در هکتار) بود. شاخصهای محتواینسبی آب برگ، سطح برگ، شاخص کلروفیل و نشت الکترولیت نشان از کارآیی گلایسینبتائین در شرایط تنش داشت. وزن میوه ها با کاربرد گلایسین بتائین در شرایط عاری از تنش کاهش یافت و مقدار کاهش وزن میوه بین تیمارهای 3 و 6 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی داری نداشت. در شرایط تنش، مصرف سه کیلوگرم درهکتار گلایسین بتائین در زمان های کاشت، گلدهی و میوه دهی، به ترتیب منجر به افزایش 33، 40 و 60 درصدی وزن میوه نسبت به میانگین تیمارهای بدون مصرف گلایسین بتائین شد. هر چند در این آزمایش اثرات مثبت مصرف سه کیلوگرم در هکتار گلایسین بتائین در زمان گلدهی بر عملکرد، در شرایط تنش مشهود بود (62% افزایش)، به نظر می رسد مصرف این اسید آمینه در شرایط عاری از تنش بر عملکرد گوجه فرنگی اثرات سمیت داشته باشد.

با توجه به این که کم آبیاری کنترل شده و آبیاری زیرسطحی منجر به افزایش کارایی مصرف آب و صرفه جویی در مصرف آب می-شوند، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان طی سال های 94 تا 96 اجرا شد. در این پژوهش دو فاکتور کم آبیاری (100 درصد تبخیر و تعرق گیاه در تمامی مراحل رشد گیاه، 100-60 درصد و 80 درصد تبخیر و تعرق گیاه به جز در مراحل گلدهی و تشکیل میوه) و روش آبیاری (آبیاری زیرسطحی عمقی، قطره ای زیرسطحی و قطره ای سطحی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات رویشی، عملکرد و کارایی مصرف آب در طول دوره رشد پرتقال رقم مارس ارلی بر پایه نارنج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد کم آبیاری کنترل شده سبب 17 درصد صرفه جویی در مصرف آب و کاهش معنی دار رشد رویشی نسبت به آبیاری کامل می شود، درحالی که هیچ گونه تفاوت معنی داری در عملکرد محصول مشاهده نشد. آبیاری زیرسطحی سبب 10 درصد صرفه جویی در مصرف آب و افزایش رشد رویشی و کارایی مصرف آب نسبت به آبیاری قطره ای سطحی شد. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد کم آبیاری کنترل شده و آبیاری زیرسطحی در افزایش کارایی مصرف آب و صرفه جویی در مصرف آب بسیار مؤثر هستند.

با توجه به محدودیت منابع آب کشور ایران، به کارگیری روش های نوین حفظ و ذخیره آب، مانند استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب در خاک، یکی از راه کارهای مقابله با مشکل کم آبی می باشد. به همین منظور، جهت بررسی تاثیر سوپرجاذب بر رشد رویشی و زایشی نارنگی پیج در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری رامسر در سال 1395 اجرا شد. فاکتورها شامل سه سطح تنش خشکی (100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی) و پلیمر سوپرجاذب (صفر، 25/0 و 5/0 درصد وزنی) بودند. نتایج نشان داد با افزایش تنش خشکی میزان نشت یونی، پرولین، ترکیدگی میوه و اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) افزایش یافت. همچنین در 50 درصد ظرفیت زراعی، مصرف 5/0 درصد سوپرجاذب، به ترتیب موجب افزایش معنی دار 60، 15، 23 و 5/87 درصدی محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل کل، پتانسیل آب برگ، عملکرد میوه و کاهش معنی دار 65 و 22 درصدی نشت یونی و کل مواد جامد محلول (TSS) نسبت به شرایط بدون مصرف سوپرجاذب شد. بنابراین به نظر می رسد سوپرجاذب با نگهداری آب غیر قابل استفاده، می تواند تحمل پذیری مرکبات را در مقابله با تنش رطوبتی افزایش دهد.

به منظور بررسی اثر کاربرد برگی سولفات پتاسیم (غلظت های صفر، یک و نیم و سه درصد) و کلات آهن (غلظت های صفر، نیم و یک درصد) بر تشکیل میوه، عملکرد، کیفیت میوه، غلظت عناصر برگ، عملکرد کشمش و تحمل به سرمای پاییزه و زمستانه انگور بیدانه سفید آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در یک باغ تجاری در روستای بهاره ملایر طی سال های 96-1395 اجرا شد. اثر متقابل سولفات پتاسیم و کلات آهن بر تشکیل میوه، عملکرد و شاخص های کیفی میوه، عملکرد کشمش و تحمل سرمای تاک های تیمار شده معنی دار شد. بیشترین درصد تشکیل میوه و عملکرد مربوط به تاک های تیمار شده با سولفات پتاسیم یک و نیم درصد در ترکیب با کلات آهن نیم درصد بود. غلظت پتاسیم، آهن و منگنز موجود در حبه ها با عملکرد میوه در تاک همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. بیشترین غلظت اسید آسکوربیک در تیمار سولفات پتاسیم یک و نیم درصد بود. بیشترین عملکرد کشمش تولیدی در تاک های تیمار شده با سولفات پتاسیم یک و نیم درصد در ترکیب با کلات آهن یک درصد حاصل شد و کمترین عملکرد کشمش مربوط به تاک های شاهد بود. بیشترین تحمل سرمای پاییزه با تیمارهای سولفات پتاسیم سه درصد در ترکیب با کلات آهن یک درصد به دست آمد. بیشترین تحمل سرما زمستانه تاک ها در تیمار سولفات پتاسیم سه درصد در ترکیب با کلات آهن نیم درصد محقق شد. کمترین تحمل سرمای در بوته های شاهد یافت شد. بین تحمل سرما و محتوای پتاسیم همبستگی مثبت و با غلظت منیزیم همبستگی منفی و معنی داری مشاهده شد. در مجموع حداکثر عملکرد میوه و کشمش و نیز کیفیت میوه با کاربرد سطح متوسط هر دو کود ولی تحمل سرمای بالاتر جوانه های تاک با ترکیب سطوح بالاتر این کودها به دست آمد.