اندازه گیری تربیتی
سال:1396 | دوره:8 | شماره:30 |تعداد مقالات:9

اگرچه امروزه تحلیل های آماری تک متغیره جای خود را به تحلیل های پیچیده چندمتغیره با مفروضاتی سخت گیرانه داده اند، ولی این روش ها نمی توانند به خوانندگان درک روشن و مطمئنی از این مفاهیم ارائه کنند، چراکه روش های آماری یادشده بسان قالبی از پیش تعیین شده اند و بدون توجه به معانی و مفاهیم سازه های پژوهش، به برآوردن اهدافی از قبل تعیین شده می پردازند و نیاز به روش های تفسیرپذیرتر کاملا محسوس است. معرفی یکی از رویکردهای پژوهش به نام نظریه رویه، اجزا و ساختار آن به همراه کاربرد روش تحلیلی مربوطه (تحلیل کوچکترین فضا) بر روی داده های حاصل از تمرین های کانون ارزیابی هدف پژوهش حاضر است. رویکرد تفسیرپذیر نظریه رویه با استفاده از تحلیل کوچک ترین فضا امکان شناسایی رویه های مختلف از جمله رویه های موقعیت، شیوه پاسخ گویی و میزان تعامل را به صورت بازنمود تصویری ارائه ساخته است. استفاده از این رویکرد در تحلیل های داده هایی که ساختار پیچیده انسانی دارند می تواند رهگشای بسیار مناسبی در اعتباریابی و تفسیر نزدیک به واقع آنها داشت.

هدف اصلی این پژوهش، بازساخت، رواسازی، پایاسازی و هنجاریابی مقیاس خودپنداره ریاضی بود. در این پژوهش آزمون سازی، 812 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهرستان ملارد، مشارکت کردند. گویه های مقیاس بازسازی شده خودپنداره ریاضی، با استفاده از ضریب تمیز و روش هماهنگی درونی سوالات، مورد تحلیل قرار گرفتند. پایایی مقیاس با روش های تنصیف و آلفای کرونباخ محاسبه شد و سپس روایی سازه، و روایی افتراقی آن بررسی گردید. برای هنجاریابی مقیاس، از نمرات استاندارد Z و T استفاده شد. پایایی مقیاس، عدد 0.898 بدست آمد و روایی افتراقی آن در سطح کمتر از 0.01 معنادار بود و در بررسی دیگری، روایی افتراقی، عدد 0.76 به دست آمد. روایی سازه سه عامل (قابلیت ها و مهارت ها، اجتناب از ریاضی و لذت بردن از ریاضی) را در مقیاس نشان داد. مقیاس خودپنداره ریاضی بازسازی شده، می تواند در امر هدایت تحصیلی و بهبود شرایط درسی ریاضی برای دانش آموزان و همچنین تحقیقات مرتبط، مفید باشد.

خودکارآمدی به عنوان یک عامل مهم در خودپنداره، نظریات انگیزشی و رفتارهای مرتبط با سلامتی در نظر گرفته شده است. این مطالعه با هدف بررسی تحلیل عاملی تاییدی، اعتبار و روایی مقیاس خودکارآمدی اجتماعی در دانشجویان ایرانی صورت گرفته است. این مطالعه همبستگی از نوع اعتبارسنجی بود که پرسشنامه های خودکارآمدی اجتماعی گریو و همکاران (2014)، خودکارآمدی عمومی شوارتز و جروسلم (1995)، بی تفاوتی اجتماعی، پذیرش و همبستگی اجتماعی در اختیار 750 دانشجوی دانشگاه های پیام نور کرمانشاه و کنگاور و دانشگاه آزاد کرمانشاه که به صورت در دسترس انتخاب شده بودند، قرار گرفت. برای محاسبه اعتبار، از روش همسانی درونی و برای سنجش روایی همزمان از همبستگی بین نمرات ابزارهای مذکور استفاده شد. برای مشخص شدن روایی سازه نیز از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. نرم افزار مورد استفاده برای تحلیل داده ها SPSS و Amos بود. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که اکثر گویه های ابزار به جز گویه های 5، 4، 9 و 16 از بار عاملی مناسب برخوردار بوده و پنج عامل ارزش ویژه بالاتر از یک داشتند و 47.04 درصد واریانس های مشاهده شده را تبیین کردند. این امر می تواند حاکی از روایی عاملی نسبتا مناسب پرسشنامه خودکارآمدی اجتماعی باشد. ضرایب همبستگی نشان داد که روایی همزمان مقیاس خودکارآمدی اجتماعی با دیگر ابزارهای مذکور در حد مطلوبی بود. برای همسانی درونی نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ و دونیمه کردن به ترتیب مقادیر 0.83 و 0.76 به دست آمد. مقیاس خودکارآمدی اجتماعی دارای اعتبار و روایی مناسبی است و از این مقیاس می توان در موقعیت های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.

ضرورت سرمایه گذاری هرچه بیشتر فکری/اطلاعاتی پیرامون تحلیل روشمند نشانگرهای ذهنی اثربخشی زندگی تحصیلی و اهمیت اجتماع اشکال متفاوت رفتارهای منتخب برای پاسخ دهی به مطالبات زندگی تحصیلی و تبعات مختلف انتخاب گزینه های رفتاری چندگانه در شکل دهی به نیمرخ شناختی، انگیزشی و رفتاری یادگیرندگان، ضرورت توسعه ابزاری با هدف سنجش مدل های رفتاری تسهیل گر و بازدارنده سلامت تحصیلی را موجب شده است. مطالعه حاضر با هدف توسعه پرسشنامه رفتارهای سبک زندگی تحصیلی سلامت محور و تعیین ویژگی های روان سنجی آن در بین گروهی از دانشجویان ایرانی انجام شد. این تحقیق در دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست، محقق کوشید تا با استناد به ظرفیت فکری نظریه های معاصر انگیزش پیشرفت تحصیلی متعارف ترین مدل های رفتاری منتخب فراگیران را شناسایی کند. سپس، در همین مرحله محقق با همفکری دو عضو متخصص در حوزه روان شناسی تربیتی و روانسنجی، نسخه اولیه بانک سوالات مشتمل بر اشکال مختلف مدل های رفتاری را تشکیل داد. در ادامه، محقق با اخذ رویکردی استقرایی و به کمک فنون تحلیل جزء نگر، از میان بانک اولیه سوالات، مناسب ترین ماده های مربوط به هر مدل رفتاری را برگزید. در مرحله دوم تحقیق، محقق با اخذ رویکردی قیاسی ضمن تحلیل ساختار عاملی ابزار توسعه داده شده، به شواهدی در دفاع از ویژگی های فنی روایی و پایایی ابزار دست یافت. نتایج تحلیل عاملی تاییدی بر پایه نرم افزار AMOS نشان داد که ساختار چندبعدی رفتارهای تسهیل گر سلامت تحصیلی و همچنین، ساختار چندبعدی رفتارهای بازدارنده سلامت تحصیلی با داده ها برازش مطلوبی نشان دادند. علاوه بر این، نتایج مربوط به پراکندگی مشترک بین اشکال چندگانه رفتارهای تسهیل گر و بازدارنده سلامت تحصیلی با هیجان های پیشرفت تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و تنیدگی تحصیلی ادراک شده نشان داد که پرسشنامه سبک زندگی تحصیلی سلامت محور از روایی سازه برخوردار است. در مجموع، نتایج این تحقیق از یک سوی، شواهدی در دفاع از منطق نظری زیربنایی پرسشنامه سبک زندگی تحصیلی سلامت محور فراهم کرد و از دیگر سوی، نشان داد که این ابزار برای اندازه گیری مفهوم رفتارهای سبک زندگی تحصیلی در بین دانشجویان ایرانی ابزاری روا و پایا تلقی می شود.

نظریه روایت با توسعه ابزارها و مفاهیم نو تلاش کرده است الگوی روانی و معنای زندگی انسان را تجدید حیات بخشد. از چشم انداز روایت، شخصیت با زمینه ای اجتماعی- فرهنگی گره می خورد و با مولفه هایی چون هدفمندی، پیچیدگی، بافت گرایی و ذهنیت تعریف می شود. روایت به منزله امری زبانی، کانون توجه رشته های مختلف فلسفی، ادبی، زبان شناسی و روان شناسی قرار گرفته است. مرکز ثقل روایت، استعاره است. استعاره فرد به عنوان نمایش نامه نویس و راوی در قلب حوزه روان شناسی روایی قرار دارد و اهمیت آن تا به جایی است که مفهوم هویت روایی در حوزه روایت و هویت، مفهومی آشنا و بدیهی است. امروزه رویکرد و نظریه روایت به جایجای روان شناسی راه یافته و پژوهش های متنوع و وسیعی را به خود اختصاص داده و بیش از هر چیزی در حوزه روش شناسی علمی مورد توجه قرار گرفته است. هدف از مقاله حاضر، معرفی روش های مختلف اعم از کمی و کیفی در تجزیه و تحلیل داده روایی و همچنین تاکید بر مراحل مختلف تحلیل کمی و برقراری پایایی در تحقیق روایی است. بدین منظور نخست به کلیاتی در باب روایت پرداخته شده، سپس روش شناسی پژوهش های روایی به طور مشروح بیان شده است. در این چارچوب با ایجاد تمایز میان روش های تجزیه و تحلیل کمی و کیفی روایت، روش های مختلف تحلیل کمی و کدگذاری داده روایی معرفی شده است. برقراری پایایی در ادبیات تحقیق کمی روایت، فرآیندی است بسیار الزامی و پراهمیت. از این رو تلاش شده است تا ضمن بحث در باب مراحل مختلف این فرآیند، شاخص های آماری پایایی ارزیاب ها معرفی و موارد استفاده از هر کدام به طور مشروح بیان گردند.

با توجه به گستردگی کارکردهای اجرایی، پرسشنامه های موجود جنبه های محدودی از این کارکردها را می سنجد. پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی بریف جامعیت بیشتری دارد و بر اساس جدیدترین دیدگاه ها در مورد کارکرد اجرایی ساخته شده است. هدف از پژوهش حاضر، اعتبارسنجی این پرسشنامه می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد، نمونه ای با حجم 516 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای از استان های تهران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان انتخاب شدند، 75 آزمودنی به دلیل پاسخ ناقص به پرسشنامه ها از تحلیل های آماری کنار گذاشته شدند و به این ترتیب نمونه نهایی مورد پژوهش به 441 پدر و مادر تقلیل یافت. پرسشنامه حاضر از هشت مقیاس شکل گرفته و از ترکیب این هشت مقیاس دو شاخص تنظیم رفتار و شاخص شناختی به دست می آید و در نهایت از ترکیب نمره 8 مقیاس نمره کل آزمون BRIEF حاصل می شود، نتایج به دست آمده نشان می دهد آلفای کرونباخ محاسبه شده برای 8 مقیاس پرسشنامه بین 68 تا86 می باشد و همچنین آلفای کرونباخ محاسبه شده برای شاخص تنظیم رفتار، شاخص شناختی و نمره کل پرسشنامه BRIEF، به ترتیب 0.86، 0.89 و 0.93  می باشد، با توجه به شاخص های برازش گزارش شده، مشخص شده که مدل یک عاملی بهترین مدل از نظر برازش محسوب می شود. با توجه به یافته های پژوهش حاضر، پرسشنامه بریف به عنوان ابزار سنجش کارکردهای اجرایی اعتبار مطلوبی دارد و در تحقیقات و کارهای بالینی به عنوان یک ابزار معتبر قابل استفاده می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی انطباق و هنجاریابی آزمون هوش نوجوانان کتل برای دانش آموزان 14-8 ساله شهر آذرشهر است. روش پژوهش از منظر هدف، کاربردی و از حیث گردآوری داده ها توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان پایه های دوم تا هشتم ابتدایی شهر آذرشهر در سال تحصیلی 1395-1394 بود که تعداد 562 نفر از آنان به عنوان نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار پژوهش، آزمون هوش نوجوانان کتل فرم B بود که پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ 0.84 به دست آمد و روایی سازه آن از طریق تحلیل عاملی تاییدی بررسی شد که تمامی شاخص برازش و مدل تایید گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که این آزمون از روایی و اعتبار قابل قبولی برخوردار است. معناداری آزمون بر اساس تفکیک سنی با استفاده از آزمون واریانس یک راهه و تعامل جنسیت و پایه های تحصیلی از طریق واریانس دوراهه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن ها نشان دهنده تفاوت معناداری بین گروه ها بود. جدول نرم برای آزمون هوش کتل بر اساس نمره های هوش بهر انحرافی (Sd=15 و M=100) محاسبه و تنظیم شد.

این پژوهش با هدف ساخت و اعتباریابی پرسشنامه احساس عاملیت برای افراد با نقص بینایی انجام گرفت. با این هدف، 450 نفر از افراد با نقص بینایی که به شیوه در دسترس از شهرهای اصفهان، تهران و شیراز انتخاب شدند، مشارکت داشتند. پرسشنامه 33 سوالی برای بررسی احساس عاملیت با استفاده از مبانی نظری و مدل مفهومی ساخته شد و سه مولفه خودکارآمدی، خوش بینی و هدفمندی بعنوان خرده مقیاس های آن در نظر گرفته شد. پس از تکمیل پرسشنامه توسط افراد شرکت کننده و حذف موارد ناقص، 400 پرسشنامه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS-22 و AMOS-8.5 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در نتیجه تحلیل عاملی تاییدی و ماتریس ساختار عامل چرخش یافته مقیاس از طریق روش PC، سه گویه حذف شد که دو گویه مربوط به مولفه خودکارآمدی و یک گویه مربوط به مولفه خوش بینی بود. در نهایت نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مدل از برازش مناسبی برخوردار است و می تواند به عنوان ابزاری مفید و معتبر در پژوهش های روانشناختی استفاده شود.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل روان سنجی نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت در گروهی از دانشجویان ایرانی انجام شد. در مطالعه همبستگی حاضر 317 دانشجوی کارشناسی (141 پسر و 176 دختر) به نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت، نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه ارزیابی استرس (رویلی، رویسیچ، جاریکا و واگن، 2005) و نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه هدف پیشرفت (الیوت و مورایاما، 3228) پاسخ دادند. ابتدا، به منظور توسعه نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت با انتخاب یک رویکرد جزئی نگر از دو روش تحلیل آماری مبتنی بر گویه ها مانند دستور آلفا پس از حذف ماده و همبستگی هر گویه با نمره کلی مقیاس استفاده شد. علاوه بر این، به منظور تعیین روایی عاملی از روش آماری تحلیل عاملی تاییدی و در نهایت به منظور آزمون روایی سازه، ضرایب همبستگی بین مقیاس های هیجانات پیشرفت مثبت و منفی با فرایندهای ارزیابی شناختی و جهت گیری های هدف پیشرفت، گزارش شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت همسو با نسخه جامع پرسشنامه هیجانات پیشرفت با تاکید مجدد بر تفکیک مقیاس های هیجانات مثبت (لذت، امید، غرور، آرمیدگی)و منفی (خشم، اضطراب، شرم، نامیدی و خستگی) برای اندازه گیری تجارب هیجانی مختلف در انواع موقعیت های تحصیلی مانند کلاس درس، یادگیری و امتحان به طور تجربی، از روایی درونی نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت حمایت کرد. علاوه بر این، الگوی پراکندگی مشترک بین هیجانات پیشرفت مثبت و منفی در موقعیت های تحصیلی مختلف با ارزیابی های مبتی بر تهدید و چالش محور و با جهت گیری های هدف پیشرفت فراگیران، شواهد مضاعفی را در دفاع از روایی سازه نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت فراهم آورد. ضرایب همسانی درونی مقیاس های چندگانه در موقعیت های تحصیلی مختلف بین 0.74 تا 0.87 بدست آمد. در مجموع، نتایج مطالعه حاضر، از یک سو، شواهدی را در دفاع از نظریه کنترل ارزش هیجانات پیشرفت ارائه کرد و از دیگر سوی نشان داد که نسخه کوتاه پرسشنامه هیجانات پیشرفت برای سنجش سازه هیجانات پیشرفت در گروه نمونه دانشجویان ایرانی ابزاری روا و پایا است.