اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1399 | دوره:15 | شماره:57 |تعداد مقالات:8

خودکارآمدی را باور یک فرد به توانایی در داشتن یک رفتار یا انجام یک کار خاص به صورت موفقیت آمیز می دانند. مطالعات بسیاری نشان داده اند باورهای خودکارآمدی بسیاری از کارکردهای شخصی را تحت تاثیر قرار می دهند و افرادی که خودکارآمدی بالاتری دارند، از سلامت روان بهتری برخوردار هستند. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی هیپنوتراپی شناختی بر خودکارآمدی بود. برای این منظور، طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل 14 دانشجوی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران از طریق فراخوان و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. مداخله در 8 جلسه به مدت 4 هفته (2جلسه ارزیابی و 6 جلسه درمان) روی گروه آزمایش صورت گرفت. گروه ها قبل و بعد از انجام مداخله، از نظر خودکارآمدی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد هیپنوتراپی شناختی تاثیر معناداری بر افزایش خودکارآمدی دانشجویان دارد (05/0P<). نتایج این پژوهش از تاثیر هیپنوتراپی شناختی در ارتقای سطح خودکارآمدی دانشجویان، حمایت می کند

اختلال های خوردن جزء زیان بارترین بیماری های روان پزشکی هستند که با بیماری های پزشکی و روان شناختی مهمی همراه هستند و موجب هزینه های شخصی، خانوادگی و اجتماعی چشمگیری می گردد. هدف پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی راهبردهای شناختی تنظیم هیجان سازگارانه و ناسازگارانه در بین کمال گرایی و علایم اختلال خوردن افراطی دختران دانشجو بود. برای این منظور، طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی 214 نفر از دختران دانشجوی شهر اصفهان به صورت نمونه در دسترس انتخاب و از نظر کمال گرایی، تنظیم شناختی هیجان و خوردن افراطی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل مسیر حاکی از برازش مناسب مدل پژوهش بود. همچنین نشان داده شد مسیر مستقیم متغیر کمال گرایی به متغیر علایم اختلال خوردن افراطی (218/0T=، 016/0=β ) معنادار نبود اما این متغیر توانست از طریق متغیر میانجی تنظیم شناختی هیجان ناسازگارانه بر علایم اختلال خوردن افراطی تاثیر بگذارد (001/0p=، 166/0=β ). بر اساس نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می شود به نقش میانجی تنظیم شناختی هیجان ناسازگارانه در رابطه بین کمال گرایی و علایم اختلال خوردن افراطی توجه شود و درمانگران این مولفه را در کاربست درمانی خود بگنجانند.

با توجه به نقش پررنگ خانواده در سلامت روانی کودک، پیش بینی عوامل مبتنی بر خانواده منطقی به نظر می رسد زیرا خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی-فرهنگی تلقی می شود که به عنوان سیستم اجتماعی فرهنگی دارای مجموعه ای از قواعد است؛ به طوری که تاثیر خانواده روی اعضا تا حدی است که بسیاری از محققین آن ها را ریشه اصلی بروز اختلال ها می دانند. هدف پژوهش حاضر پیش بینی اضطراب کودکان بر اساس واکنش والدین به احساسات منفی آن ها با توجه به نقش میانجی گری تنظیم هیجان بود. برای این منظور طی یک پژوهش از نوع همبستگی 232 نفر از کودکان پیش دبستانی شهر تهران و والدین آن ها به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر علایم مرضی کودکان، مقابله با هیجانات منفی کودکان و تنظیم هیجان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل رگرسیون چندگانه و آزمون های بوت استراپ و سابل نشان داد واکنش والدین به احساسات منفی کودکان به واسطه تنظیم هیجانات بر اضطراب کودکان تاثیر می گذارد. همچنین واکنش والدین، اضطراب و تنظیم هیجان را پیش بینی می کرد و تنظیم هیجان نیز اضطراب کودکان را پیش بینی می کرد. به نظر می رسد همان طور که واکنش والدین به هیجانات منفی کودکان در اضطراب کودکان نقش دارد، تنظیم هیجانی کودکان نیز نقش مهمی در بروز اضطراب آن ها دارد. می توان انتظار داشت وجود تنظیم هیجانی مناسب در کودکان مانعی در برابر واکنش نامناسب والدین و اضطراب ناشی از آن باشد.

اختلال بیش فعالی و نقص توجه یکی از شایع ترین مشکلات کودکان و نوجوانان است. رفتار این کودکان پیچیده و پر تعارض است. این اختلال سبب تخریب زندگی فرد می شود. هزینه های اجتماعی این اختلال نیز بسیار بالاست. بنابراین اقدام به موقع جهت رفتار این مبتلایان امری ضروری است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر بازی درمانی کوتاه مدت بر کاهش نشانه های هیجانی، رفتاری و اجتماعی در کودکان دارای اختلال بیش فعالی و نقص توجه بود. برای این منظور طی یک پژوهش تک آزمودنی و به شیوه تک خط پایه، شش کودک 7 تا 10 ساله که دارای نشانه های بیش فعالی و نقص توجه بودند به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بازی درمانی کوتاه مدت به مدت 10 جلسه با شرکت کنندگان اجرا شد. آزمودنی ها در فرایند مداخله و مرحله پیگیری از نظر مشکلات رفتاری مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تحلیل درون موقعیتی و بین موقعیتی تحلیل شدند. نتایج نشان داد بازی درمانی کوتاه مدت در کاهش نشانه های هیجانی، رفتاری و اجتماعی کودکان دارای اختلال بیش فعالی و نقص توجه موثر است. بنابراین، می توان بازی درمانی کوتاه مدت را به عنوان مداخله ای مناسب در کاهش نشانه های هیجانی، رفتاری و اجتماعی در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه به کار برد.

اعتیاد یکی از مشکلات جوامع بشری است که مشکلات فردی، خانوادگی، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی زیادی ایجاد کرده است. هدفاین پژوهش، تدوین راهنمای درمان انگیزش افزایی و مقایسه اثربخشی آن با درمان فعال سازی رفتاری در مبتلایان به سومصرف مواد بود. برای این منظور طی یک پژوهش ترکیبی به منظور تدوین بسته درمان انگیزش افزایی از روش کیفی تحلیل مضمون قیاسی استفاده شد. توافق تخصصی برای بسته درمانی بالاتر از 9% به دست آمد. پس از تدوین بسته، طی یک مطالعه مقدماتی اعتبار اولیه اجرایی این بسته تایید شد. سپس طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل، 45 فرد مبتلا به سومصرف مواد به شیوه هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل 15 نفری گمارده شدند. درمان انگیزش افزایی طی 8 جلسه و درمان فعال سازی رفتاری طی 10 جلسه روی گروه های آزمایشی اجرا شد. گروه ها در ابتدا و انتهای درمان، از نظر شدت اعتیاد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد درمان انگیزش افزایی و فعال سازی رفتاری هر دو موجب کاهش شدت اعتیاد افراد مبتلا به سومصرف مواد می شوند و جهت تاثیرگذاری بر جنبه های مختلفی از زندگی این افراد سودمند هستند.

افسردگی در کودکان و نوجوانان به دلیل و ایجاد اختلال در کارکردهای مختلف اجتماعی، تحصیلی، حرفه ای و غیره، شیوع آن موضوعی است که به توجه جدی نیاز دارد. هدف این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه مداخله ذهن آگاهی مبتنی بر روایت درمانی گروهی بر بهبود علایم افسردگی و بازده های هیجانی در دانش آموزان دارای نشانگان افسردگی بود. برای این منظور در طی یک پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل، 40 نفر از دانش آموزان با نشانگان افسردگی، ساکن شهر تبریز به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 20 نفره، آزمایش و کنترل کارگماری شدند. علایم افسردگی و بازده های هیجانی آزمودنی ها قبل و بعد از اتمام مداخله مورد ارزیابی قرار گرفت. مداخله ذهن آگاهی مبتنی بر روایت درمانی گروهی بر روی گروه آزمایش در 16 جلسه اجرا شد. گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد فرایند جلسات مداخلات برنامه ذهن آگاهی مبتنی بر روایت درمانی گروهی باعث بهبود علایم افسردگی و بازده های هیجانی در دانش آموزان دارای نشانگان افسردگی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است. با توجه نتایج به دست آمده از این پژوهش، می توان از برنامه مداخله ذهن آگاهی مبتنی بر روایت درمانی گروهی به عنوان یک برنامه مداخله ای موثر در بهبود علایم افسردگی و بازده های هیجانی در دانش آموزان دارای نشانگان افسردگی استفاده کرد.

یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی دوره ی بلوغ است. بلوغ پدیده ای طبیعی در روند تکاملی زندگی هر فرد است. دورانی که طی آن فرد شاهد انواع تغیرات جسمی و روان شناختی در وجود خود می شود. توسعه تغییرات فیزیکی مرتبط با بلوغ، زودتر از زمان معمول، تحت عنوان بلوغ زودرس شناخته می شود. ظهور این پدیده با ایجاد چالش های جدی برای فرد همراه است. هدف این پژوهش، بررسی تجربه زیسته دختران از بلوغ زودرس بود. به همین منظور 8 نفر از دخترانی که بلوغ زودرس را تجربه کرده بودند به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه گیری تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا داده ها ثبت و کدگذاری شده و سپس با استفاده از روش کلایزری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که بلوغ زودرس باعث ایجاد چالش های مضاعفی در زمینه های جسمی، روانشناختی و اجتماعی مانند فشار نقش، تعلیق، عزت نفس شکننده می شود. می توان نتیجه گرفت که بلوغ زودرس در دختران با ایجاد چالش های جسمی و روانی همراه است. در مطالعه حاضر نشان داده شد که مشکلات روانی میتواند از مشکلات جسمی پیشی بگیرد و چالش های بیشتری را برای افراد ایجاد کند و حتی در بزرگسالی نیز برای فرد حل نشده، باقی بماند.

درد مزمن، وضعیتی تحلیل برنده است که فرد دردمند را نه تنها با فشار ایجاد شده به وسیله درد، بلکه با بسیاری از عوامل تنیدگی زای مستمر مواجه می سازد و وجوه گوناگون زندگی وی را تحت تاثیر قرار می دهد و زندگی فرد را مختل می کند. هدف این پژوهش، پیش بینی ناگویی هیجانی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه و کمال گرایی با نقش میانجیگری انعطاف پذیری شناختی در بیماران مبتلابه درد مزمن بود. برای این منظور از بین بیماران مبتلا به درد مزمن مراجعه کننده به بیمارستان های شهر تهران 300 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر ناگویی هیجانی، طرحواره های ناسازگار اولیه، کمال گرایی و انعطاف پذیری شناختی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد انعطاف پذیری شناختی بر ناگویی هیجانی به میزان 23/0 تاثیر منفی دارد (05/0 > p). از بین حوزه های طرحواره های ناسازگار اولیه تنها حوزه محدودیت های مختل در تبیین واریانس ناگویی هیجانی، به میزان 13/0 به صورت مثبت تاثیر دارد (01/0> p). دیگر یافته پژوهش نشان داد کمال گرایی غیرانطباقی در تبیین واریانس ناگویی هیجانی به میزان 279/0-تاثیر دارد (01/0> p) و کمال گرایی انطباقی در تبیین واریانس انعطاف پذیری شناختی به میزان 139/0 تاثیر دارد (05/0 > p). نهایتاً اثر غیرمستقیم، کمال گرایی انطباقی با ضریب تاثیر 035/0-بر ناگویی هیجانی از طریق انعطاف پذیری شناختی معنادار است (05/0 > p).