علوم سبزی ها
سال:1399 | دوره:4 | شماره:7 |تعداد مقالات:12

با توجه به این که شب پره مینوز یکی از آفات مهم و خسارت زای گوجه فرنگی به شمار می رود، در این پژوهش جهت استفاده از حشره کش هایی با خطر کمتر برای محیط زیست، مصرف کنندگان و دشمنان طبیعی، اثر آفت کش های آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامی پرید و فلوبندیامید روی مرحله بالغ دو گونه Trichogramma brassicaeوTrichogramma evanescens به عنوان پارازیتویید تخم شب پره مینوز در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی سال 1397 مورد بررسی قرار گرفت. زنبورهای تریکوگراما روی تخم های شب پره بید غلات با شرایط (دمای 1± 25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 10± 60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی) پرورش داده شدند. آزمایش مقایسه میزان پارازیتیسم دو گونه به روش t-test و در دسته های 10 تایی و در درون ظروف پلاستیکی استوانه ای شکل انجام شد. آزمایش مربوط به اثر غلظت کشنده 25 درصد هر آفت کش روی زنده مانی زنبورها بر پایه طرح کاملا تصادفی در پنج تکرار و در هر تکرار 10 عدد زنبور ماده جفت گیری کرده و به شیوه لوله آزمایش (Vial assay) انجام شد. زنبورها به مدت 24 ساعت در معرض این غلظت قرار گرفتند. جهت بررسی میزان پارازیتیسم زنبورهای زنده مانده از آزمایش اثر غلظت کشنده 25 درصد هر آفت کش، آزمایشی در سه تکرار در هر تکرار پنج عدد زنبور و 150 عدد تخم مینوز گوجه فرنگی به روش طرح کاملا تصادفی و شیوه فاکتوریل به مدت 48 ساعت درون ظروف پلاستیکی استوانه ای شکل انجام شد. مرگ و میر به طور روزانه ثبت شد و میزان کاهش پارازیتیسم محاسبه گردید. میزان درصد مرگ و میر کلی اصلاح شده در تیمارهای آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامی پرید و فلوبندیامید برای گونه T. brassicaeبه ترتیب 67/26، 20، 33/13 و 33/13 و برای T. evanescens به ترتیب 20، 20، 33/13 و 67/6 محاسبه شد. میزان کاهش پارازیتیسم در تیمارهای آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامی پرید و فلوبندیامید برای T. brassicae به ترتیب 12/25، 71/18، 3/13 و 81/11 درصد و برای T. evanescens به ترتیب 18/24، 2/19، 15 و 84/10 درصد تعیین شد. نتایج نشان دادکه فلوبندیامید سمیت کمتری نسبت به دیگر ترکیبات مورد بررسی داشته و استفاده از آن در برنامه های مدیریت تلفیقی مینوز گوجه فرنگی امکان پذیر است.

بور یک عنصر ریز مغذی ضروری در گیاهان علی است ولی بیش بود آن در خاک و آب آبیاری مشکلات جدی در رشد و تولید گیاهان ایجاد می کند. از آن جایی که اسید سالیسیلیک به عنوان یک تنظیم کننده رشد گیاه محسوب می شود، کاربرد برون زای آن ممکن است اثرات نامطلوب بیش بود بور در کاهو (Lactuca sativa L. ) را تعدیل نماید. این آزمایش به منظور بررسی تاثیر بور و اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی کاهو رقم، به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1396 اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل سه سطح اسید سالیسیلیک (صفر، 5/0 و یک میلی مولار) و بور در سه سطح (05/0، 5/0 و یک میلی مولار) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بور در محلول غذایی، وزن تر و خشک برگ، سطح برگ، محتوای کلروفیل a، b، کل و کاروتنویید برگ کاهش یافت. بیشترین مقدار بور برگ و محتوای پرولین، قند محلول، فنول کل و نشت الکترولیت در گیاهان تغذیه شده با غلظت یک میلی مولار بور و یک میلی مولار اسید سالیسیلیک و کمترین مقدار در تیمار شاهد بور و اسید سالیسیلیک به دست آمد. بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز به ترتیب در غلظت یک و 5/0 میلی مولار بور به ثبت رسید. افزایش غلظت بور در محلول غذایی از 05/0 میلی مولار به یک میلی مولار، مقدار بور برگ را 3/9 برابر افزایش داد. نتایج این آزمایش نشان داد که بیش بود بور، رشد گیاه را به طور معنی داری کاهش داد و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک نتوانست سمیت بور در کاهو را تعدیل نماید.

قلیاییت اثرات مخربی بر تولید گیاهان دارد. با توجه به بالا رفتن قلیاییت خاک و آب در بسیاری از زمین های کشاورزی ایران، در این آزمایش اثر تنش قلیاییت بر شاخص های رشدی، فیزیولوژیکی و فتوسنتزی در دو رقم اسفناج ˈ برگ پهن ورامینˈ و هیبرید ناریتاˈ مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در مزرعه دانشگاه ولیعصر رفسنجان انجام گرفت. فاکتورها شامل تنش قلیاییت در چهار سطح (صفر، 10، 20، 30 میلی مولار بی کربنات سدیم) و رقم در دو سطح بود. نتایج نشان داد که تنش قلیاییت باعث کاهش پارامترهای رشدی (وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، تعداد برگ و سطح برگ) در هر دو رقم شد اما کاهش وزن خشک اندام هوایی و سطح برگ تحت تنش 30 میلی مولار بی کربنات سدیم در رقم هیبرید بیشتر از رقم ایرانی بود. بی کربنات سدیم همچنین باعث کاهش رنگیزه ها، کلروفیل کل، شاخص سبزینگی، شاخص PI و شاخص Fv/Fm شد و در سطح 30 میلی مولار بی کربنات کاهش 30 درصدی نرخ فتوسنتز نسبت به گیاهان شاهد مشاهده شد. با افزایش شدت تنش، محتوای آب نسبی برگ کاهش و میزان نشت یونی و پرولین برگ افزایش یافت. در رقم ایرانی تا سطح 20 میلی مولار افزایش چندانی در مقدار سدیم برگ مشاهده نشد. در هر دو رقم با افزایش سطوح تنش خصوصیات رشدی و فتوسنتزی گیاهان کاسته شد. رقم برگ پهن ورامین از نظر صفات ارزیابی شده در سطوح پایین بی کربنات (10 و 20 میلی مولار) تحمل بیشتری نسبت به رقم هیبرید داشت. به طور کلی رقم برگ پهن ورامین از نظر پارامترهای رشدی، فیزیولوژیکی و فتوسنتزی برای کشت و کار در شرایط قلیایی نسبت به رقم هیبرید مناسب تر است.

ورمی کمپوست از فرآوری ضایعات آلی نظیر کود دامی، بقایای گیاهی و غیره توسط کرم های خاکی حاصل می شود و با داراء بودن عناصر غذایی، ویتامین ها، آنزیم ها، آنتی بیوتیک ها، بهبوددهنده های رشد و مواد هیومیکی می تواند موجب افزایش رشد و عملکرد گیاهان شود. نانو کودها نیز محصولات فنا وری نوینی هستند که با خاصیت رهاسازی آهسته عناصر غذایی به استفاده بهینه گیاه از این عناصر کمک قابل توجهی می کنند. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تاثیر مقادیر ورمی کمپوست (صفر، سه، شش و نه تن در هکتار) و روش های مصرف کود کامل نانو (سوپرکود) (شاهد (بدون مصرف کود کامل نانو)، مصرف به صورت کود آبیاری به میزان پنج کیلوگرم در هکتار، محلول پاشی به نسبت دو در هزار و مصرف به صورت کود آبیاری و محلول پاشی به صورت توام) بر کیفیت و عملکرد سیب زمینی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی 1397 به صورت فاکتوریل، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که با کاربرد نه تن در هکتار ورمی کمپوست بالاترین مقادیر نشاسته، کلسیم، آهن، فسفر و عملکرد غده و کمترین مقدار نیترات غده به دست آمد. همچنین استفاده توام از دو روش مصرف به صورت کود آبیاری و محلول پاشی کود کامل نانو بیشترین تاثیر را بر روی این صفات نشان داد. به علاوه برهم کنش ورمی کمپوست و کود کامل نانو بر درصد لیزین و متیونین غده، درصد پروتیین و میزان پتاسیم غده معنی دار بود. با افزایش سطح ورمی کمپوست مقادیر این صفات افزایش یافت و در تمام سطوح کاربرد ورمی کمپوست، مصرف توام کود آبیاری و محلول پاشی کود کامل نانو بهترین تاثیر را بر این صفات داشت.

تولید گیاهان عاری از ویروس از طریق کشت درون شیشه ای و تکثیر آنها، به کاهش هزینه ها و افزایش عملکرد منجر می شود. بنابراین در این آزمایش اثر ضدعفونی کنندگی نانو ذرات نقره با پوشش پکتین در غلظت های (صفر، 25، 50، 75 و 150 میلی گرم در لیتر) در سه زمان (10، 20 و 30 دقیقه) بر کاهش آلودگی ریز نمونه ها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت گیاهان باغی دانشگاه تبریز در سال 1398مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف تریاکانتانول (صفر، 25/0، 5/0 و 75/0 میلی گرم در لیتر) بر ریزغده زایی سیب زمینی رقم آگریا، آزمایش دوم در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. ضدعفونی نمونه ها با تیمار نانو ذرات نیترات نقره با پوشش پکتین در غلظت های 50 و 75 میلی گرم در لیتر در مدت زمان 30 دقیقه بهترین نتیجه را برای کنترل پوسیدگی ریزنمونه داشتند. بر اساس نتایج به دست آمده، کاربرد تریاکانتانول اثر معنی داری بر صفات ریزغده فاقد خواب، طول شاخه فرعی و تعداد شاخه فرعی نداشت. با این وجود، مقایسه میانگین صفات تعداد ریزغده و درصد غده زایی نشان داد که بیشترین میزان این شاخص ها در غلظت 5/0 میلی گرم در لیتر تریاکانتانول مشاهده گردید. علاوه بر این بیشترین میزان تعداد چشم و طول ریزغده در تیمار تریاکانتانول با غلظت 5/0 میلی گرم در لیتر به ترتیب با 98/1 عدد و 213/5 میلی متر مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، چنین به نظر می رسد که کاربرد نانو ذرات نقره پوشش دار شده با پکتین و نیز غلظت های مختلف تریاکانتانول به عنوان دو ترکیب مهم در کاهش پوسیدگی ریزنمونه ها و نیز افزایش ریزغده زایی سیب زمینی در شرایط درون شیشه ای قابل توصیه باشد.

به منظور بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن بر برخی صفات کمی و کیفی نعناع، آزمایشی به صورت کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل خشک کردن در سایه، خشک کردن در آفتاب، خشک کردن در آون با دمای 45، 55 و 65 درجه سانتی گراد بودند. نتایج نشان داد روش خشک کردن تاثیر معنی داری بر زمان خشک شدن، میزان اسانس، بار میکروبی و خصوصیات ظاهری و رنگ نمونه های گیاهی داشت، در حالی که تاثیر معنی داری بر میزان ترکیبات فنولی، مقدار عناصر معدنی و نیز اجزاء اسانس نداشت. بهترین نتایج از نظر میزان اسانس، رنگ و خصوصیات ظاهری نمونه ها در تیمارهای خشک شده در سایه و آون 45 درجه سانتی گراد حاصل شد، در حالی که بهترین نتایج مربوط به مدت زمان خشک شدن و میزان بار میکروبی در تیمارهای خشک شده با آون در دماهای بالا به دست آمد. همچنین نتایج آنالیز اسانس توسط دستگاه GC/MS نشان داد که اجزاء اصلی اسانس نعناع شامل لیمونن و کارون در مجموع بیش از 80 درصد اجزاء اسانس را تشکیل دادند.

این پژوهش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و تربیت بوته بر عملکرد و کیفیت گوجه فرنگی رقم بومی استان ایلام (رقم مارماندی)، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام در سال زراعی 96-1395 انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح آبیاری 80، 100، 120 و 140 درصد نیاز آبی گیاه و فاکتور دوم شامل دو تیمار تربیت بوته به صورت قیم بندی بوته و خوابانیدن بوته بودند. نتایج نشان داد که آبیاری در سطح 140 درصد نیاز آبی گیاه، عملکرد و اجزا عملکرد را افزایش داد. همچنین بالاترین میانگین عملکرد کل، اندازه میوه و تعداد بوته در هر واحد آزمایشی در تربیت بوته به روش قیم بندی ثبت گردید. به طور کلی تربیت بوته به روش قیم بندی تحت شرایط آبیاری با نیاز آبی 120 درصد جهت بهبود عملکرد و کیفیت محصول گوجه فرنگی رقم مارماندی به عنوان تیمار برتر مشخص شد. بنابراین کاربرد تیمارهای فوق به عنوان برنامه ای کاربردی جهت افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه گوجه فرنگی رقم مارماندی در شرایط اقلیمی منطقه ایلام توصیه می گردد.

مارچوبه Asparagus officinalis L. پراکنش گسترده ای در اکثر اقلیم های ایران دارد. هدف از تحقیق حاضر، استفاده از آنالیز چند متغیره به منظور درک روابط بین شرایط محیطی و ترکیبات مارچوبه می باشد. بدین منظور نمونه های گیاهی از نه رویشگاه در استان های مختلف ایران جمع آوری شدند و سپس ترکیبات فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی آن ها اندازه گیری و روابط آن ها با عوامل محیطی بر اساس همبستگی کانونیک و رگرسیون گام به گام آنالیز گردیدند. بر اساس نتایج، متغیرهای اول تا چهارم همبستگی کانونیک بر اساس آزمون Wilks' lambda در سطح یک درصد معنی دار شدند. اولین متغیر کانونیک، افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز را در ارتباط با افزایش میانگین دما نشان داد. با کاهش میانگین حداقل و حداکثر دما در متغیر کانونیک دوم، فنول کل و درصد مهار رادیکال های آزاد افزایش و فلاونویید کاهش یافت. طبق نتایج رگرسیون گام به گام، هدایت الکتریکی خاک، رطوبت نسبی هوا و ارتفاع، بیشترین تغییرات رادیکال های آزاد را به عهده داشتند. با توجه به نتایج هر دو آزمون، میانگین دما، رطوبت نسبی و مجموع بارندگی بیشترین اثر را بر خواص آنتی اکسیدانی مارچوبه دارند. در نهایت به منظور حفظ خواص آنتی اکسیدانی مارچوبه، کشت در مناطق با مجموع بارندگی سالیانه 500 تا 900 میلی متر، میانگین دمای 5/11 تا 5/17 درجه سانتی گراد و میانگین رطوبت نسبی 50 تا 70 درصد پیشنهاد می شود.

نخودفرنگی (Pisum Sativum) گیاهی است که از لحاظ مواد غذایی بسیار متنوع و غنی است و شهرستان طارم با توجه به اقلیم نسبتا سرد، منطقه مناسبی برای کشت این گیاه می باشد. به منظور شناسایی برترین رقم در این منطقه، پژوهش حاضر با بررسی شش رقم جدید به نام Golsam، WolfItaly، Stardust، Utrillo، Gs-10 و GreenArrow به همراه رقم بومی (Landrace) منطقه طی دو سال، 97-1396 و 98-1397 در مزرعه پژوهشی ایستگاه تحقیقات زیتون طارم با سه تکرار انجام شد. این ارقام از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی، تعداد شاخه جانبی، میانگین وزن سبز دانه، طول غلاف، عملکرد سبز دانه تک بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه سبز، تعداد غلاف در هر بوته و عملکرد سبز غلاف تک بوته مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ارقام از نظر همه صفات مورد بررسی به جزء صفت ارتفاع بوته معنی دار بود؛ که بیانگر تنوع قابل توجهی در بین ارقام از لحاظ صفات مورد بررسی است. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ارقام، دو رقم Golsam و WolfItaly که بیشترین میزان اکثر صفات داشتند، برتر از سایر ارقام بودند. میزان عملکرد سبز دانه در بوته این ارقام در میانگین دو سال به ترتیب 55/70 و 60/66 گرم در بوته به دست آمد. به منظور بررسی پایداری ارقام طی دو سال و همچنین شناسایی برترین ارقام از لحاظ مجموع صفات از تجزیه گرافیکی استفاده شد؛ که نتایج مبین آن بود که دو رقم Golsam و WolfItaly با حفظ پایداری، در مجموع صفات برتر از سایر ارقام بودند و می توان این دو رقم را برای کشت در منطقه طارم پیشنهاد نمود.

اقتصاد علم انتخاب و تخصیص منابع محدود برای رفع نیازهای نامحدود بشری است. این تخصیص زمانی کارا و بهینه خواهد بود که بر مبنای اصولی بنا نهاده شده باشد. در کشور، برخی از گلخانه ها بدون مطالعه اقلیم شناختی و توپوگرافی مناطق ایجاد شده اند. بنابراین هزینه های تولید بالا، نداشتن بازارهای فروش و صنایع تبدیلی و فرآوری، از جمله مشکلات اصلی محصولات این گلخانه ها می باشد. از این رو در این تحقیق به بررسی تناسب اقلیمی شهرک های گلخانه ای استان البرز جهت توسعه کشت های گلخانه ای پرداخته شد. مناطق جغرافیایی مورد مطالعه ظهیرآباد، چوپان آباد و ماهدشت استان البرز بود. برای انجام مطالعه، متغیرهای میانگین های درجه حرارت ماهانه، حداکثر درجه حرارت ماهانه، حداقل درجه حرارت ماهانه، ماهانه رطوبت نسبی و ماهانه تشعشع خورشیدی، بر مبنای ماه های سال میلادی در بازده زمانی 20 ساله (2019-1999) از ایستگاه های هواشناسی جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که گلخانه های واقع در استان البرز حداقل در پنج ماه از سال به سیستم های گرمایش فعال نیاز دارند؛ که این امر در منطقه آلمریا یک ماه و در منطقه آنتالیا نیز سه ماه بود. همچنین چهار ماه سال سیستم های سرمایشی کارآمد ضروری می باشد؛ که خود این امر باعث افزایش هزینه ها می گردد؛ و منطقه مورد مطالعه از نظر میزان تابش خورشیدی در حد مجاز بود. نتایج نشان دهنده این امر است که احداث گلخانه در استان البرز از نظر شاخص های جهانی بسیار پایین می باشد. مدیریت و احداث گلخانه به صورت سنتی (حس های پنج گانه) کاری پر هزینه ای است. بنابراین استفاده از سیستم های کنترل اقلیم اتوماتیک امری ضروری برای کاهش هزینه های گلخانه می باشد.

به منظور بررسی اثر کودهای مرغی و شیمیایی بر صفات رویشی، زایشی و عملکرد میوه خیار مزرعه ای، آزمایشی به صورت استریپ-فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان همدان در سال 1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل دو رقم هایک و رویال، کود مرغی در سه سطح (صفر، شش و 12 تن در هکتار) و کود شیمیایی در چهار سطح (مصرف یک نوبتی 50 کیلوگرم اوره بدون کود میکرو (عرف منطقه)، مصرف یک نوبتی 109 کیلوگرم سولفات آمونیم بدون کود میکرو، مصرف کودهای اوره، فسفر، پتاسیم و همچنین کود میکرو کامل مطابق آزمون خاک و مصرف کودهای سولفات آمونیوم، فسفر، پتاسیم و همچنین کود میکرو کامل) مطابق آزمون خاک بودند. نتایج نشان داد که استفاده از کود مرغی به میزان شش تن صرفا در زمانی که مصرف کودهای اوره، فسفر، پتاسیم و همچنین کود میکرو کامل مطابق آزمون خاک صورت گرفته بود، سبب افزایش معنی دار عملکرد کل به میزان 68/4 تن در هکتار در هر دو رقم شد. اما با مصرف کود مرغی در حد 12 تن در هکتار در تمامی سطوح کود شیمیایی به طور متوسط افزایش عملکرد معنی داری معادل 29/4 تن در هکتار نسبت به عدم کاربرد آن در هر دو رقم ایجاد شد. در مجموع استفاده از کود مرغی در دو سطح شش و 12 تن در هکتار به ترتیب به میزان 09/3 و 13/4 تن در هکتار در مقایسه با عدم مصرف کود مرغی سبب افزایش تولید میوه خیار شد. هر دو تیمار مصرف کود شیمیایی بر اساس آزمون خاک و در ترکیب با محلول پاشی کود میکرو کامل سبب افزایش معنی دار صفات رویشی و زایشی و همچنین افزایش عملکرد تولید خیار شورابی (به میزان 02/2 تن در هکتار) در مقایسه با مصرف یک نوبتی کود اوره و بدون کود میکرو شدند.

هدف از این تحقیق، مدل سازی جریان انرژی مصرفی و هزینه های تولید ترب و میزان انتشار گازهای گلخانه ای آن در استان ایلام بود. اطلاعات از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 63 کشاورز در سال 1397 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان انرژی ورودی در هر هکتار از مزارع ترب برابر 12105 مگاژول بر هکتار است که از این مقدار بیشترین سهم مربوط به سوخت بنزین، کود نیتروژن و سوخت دیزل به ترتیب با 5/34، 7/29 و 75/13 درصد و کمترین آن با 01/0 درصد مربوط به بذر به دست آمد. مجموع انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از عملیات زراعی برای تولید ترب برابر 88/520 کیلوگرم دی اکسید کربن بر هکتار به دست آمد که سهم سوخت بنزین، کود دامی، کود نیتروژن و سوخت دیزل به ترتیب با 78/39، 11/33، 2/13 و 23/10 درصد بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند. با انجام تحلیل رگرسیونی تاثیر نهاده های کار انسانی، آب آبیاری، ماشین ها، کودهای شیمیایی، کود دامی و بذر بر عملکرد محصول مثبت و تاثیر نهاده های سموم، سوخت دیزل و بنزین بر عملکرد ترب منفی محاسبه شد. در محاسبات اقتصادی نسبت سود به هزینه برای تولید ترب برابر 93/2 به دست آمد. واژه های کلیدی: محیطزیست، کشاورزی پایدار، انرژی، ترب، شاخصهای اقتصادی