انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی
سال:1398 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

مقدمه: سیروز کبدی در چند سال اخیر در کشورهای آسیایی رشد قابل توجهی داشته است. با این وجود، ابزاری برای گردآوری داده های سیروز کبدی ایجاد نشده است. هدف این مطالعه طراحی حداقل مجموعه داده برای بیماری سیروز کبدی است. روش: این مطالعه مقطعی در زمستان 1396 با همکاری 16 نفر از متخصصین کبد بیمارستان های حضرت رسول (ص) و فیروزگر تهران انجام گردید. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته بود. به منظور روایی پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و به منظور پایایی آن از روش آزمون-بازآزمون استفاده شد (0. 84=r). تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 انجام گردید. نتایج: حداقل مجموعه داده در پنج دسته داده دموگرافیک، بالینی، علائم بیماری، توصیه های غذایی، توصیه های عمومی، داروها و یادآورها و سازماندهی شد. داده های دموگرافیک شامل 15 عنصر، بالینی 27، علائم بالینی 9، توصیه های غذایی 7 بخش و 14 عنصر، توصیه های عمومی متشکل از 7 بخش و 12 عنصر و داروها و یادآورها نیز متشکل از 2 بخش و 12 عنصر بود. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت داده و اطلاعات در خودمراقبتی بیماران سیروز کبدی و نقشی که نرم افزار ها می توانند در جمع آوری و به اشتراک گذاری داده با پزشک و همچنین کاهش مراجعات به بیمارستان داشته باشند، توجه به حداقل داده بیماران مبتلا به سیروز کبدی ضروری می باشد.

مقدمه: سرطان پستان سرطانی است که از رشد غیرعادی سلول های پستان ایجاد می شود. مدل سازی و شبیه سازی رشد و درمان سرطان پستان می تواند ضمن فراهم آوردن امکان انجام آزمایش ها و تحقیقات، زمان و هزینه های درمان را از طریق پیش بینی برخی موارد کاهش دهد. هدف از پژوهش ایجاد مدلی مبتنی بر عامل برای شبیه سازی نمودن بافت پستان و رشد و گسترش تومور در وضعیت های مختلف سرطان پستان بود. روش: در این پژوهش از روش مدل سازی و شبیه سازی مبتنی بر عامل و مطالعات کتابخانه ای استفاده شد. با استفاده از نرم افزار NetLogo اقدام به طراحی و مدل سازی آناتومی پستان و توسعه مدل با دانش مورد نیاز شد. سپس با توجه به سن بیمار و درجه بندی تومور و چگونگی گسترش سلول های سرطانی، شبیه سازی رشد و تکامل وضعیت های مختلف سرطان پستان در زمان های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی مدل، اطلاعات و گزارش های بالینی مربوط به سن، درجه، سایز و رشد و گسترش تومور تعدادی از بیماران مبتلا به سرطان پستان مورد مطالعه و مدنظر قرار گرفت و با خروجی های مدل مقایسه شد. نتایج: آزمایش های مربوط به تحلیل و اعتبار سنجی مدل نشان داد که مدل توسعه یافته، توانست نتایج نسبتا قابل قبولی در خصوص رشد تومور پستان و تکثیر سلول های سرطانی در غدد لنفاوی در وضعیت های مختلف سرطان پستان به همراه داشته باشد. نتیجه گیری: مدل سازی مبتنی بر عامل می تواند به طور نسبتا مفید و کارا در شناسایی و تحلیل رفتار سرطان پستان و پیش بینی رشد و تکثیر سلول های سرطانی مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: رابط کاربری ضعیف می تواند به عنوان منبع احتمالی بروز خطا و کاهش انگیزه کاربران در استفاده از سیستم های اطلاعات سلامت مانند سیستم پکس باشد. ارزیابی اکتشافی یکی از روش های اطمینان از مناسب بودن رابط کاربری در سیستم های اطلاعات سلامت مانند پکس است. روش: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی بود که به صورت مقطعی در سال 1397 با استفاده از مجموعه اصول سیزده گانه نلسون انجام شد. محیط پژوهش در این مطالعه دانشگاه علوم پزشکی زنجان بود و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی در محیط نرم افزار SPSS نسخه 25 انجام گردید. نتایج: در این مطالعه مجموعا 130 مشکل از 293 مورد کاربردپذیری یافت شد. بیشترین مشکلات مربوط به کاربردپذیری به ترتیب شامل حریم خصوصی (66/66 درصد)، شفافیت وضعیت سیستم (65/52 درصد) و انعطاف پذیری و کارایی استفاده (60 درصد) و کمترین تعداد خطا یا مشکل کاربردپذیری مربوط به مولفه تعامل و احترام به کاربر (14/29 درصد) بود. نتیجه گیری: ارزیابی اکتشافی می تواند ریشه و عامل مشکلاتی را شناسایی نماید که گاهی باعث ایجاد خطای پزشکی یا مقاومت کاربران در استفاده از سیستم های اطلاعات سلامت شده است؛ بنابراین لازم است توسعه دهندگان سیستم های بالینی مانند پکس که محصولات آن ها در سطح وسیع و در مراکز مهم درمانی مورد استفاده قرار می گیرند، استانداردهای رابط کاربری را در طراحی این سیستم ها رعایت نموده و از بروز هرگونه خطا پیشگیری نمایند.

مقدمه: بیماری تب مالت (بروسلوزیس) یکی از مهم ترین بیماری های عفونی مشترک بین انسان و دام محسوب می شود. با توجه به اندمیک بودن تب مالت و وجود گزارش های متعددی از موارد انسانی و حیوانی آن، میزان شیوع تب مالت انسانی در شهرستان رفسنجان در طول 3 سال (97-1395) تعیین گردید. هدف از این مطالعه یافتن یک تطابق و همسان سازی روشی خودکار و هوشمندانه با حساسیت کم بر مبنای شبکه عصبی است، که قادر به تشخیص دقیق تب مالت باشد. روش: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی موارد بروسلوز انسانی بر اساس شاخص های جنس، سن، بارداری، سابقه تماس با دام و استفاده از مواد غیر پاستوریزه لبنی، پارامترهای آزمایشگاهی Wright و 2ME در طول 3 سال از شهرستان رفسنجان واقع در جنوب ایران تحلیل شد. داده ها به دو زیر مجموعه آموزش (80%) و آزمون (20%) تقسیم شدند. از روش شبکه عصبی مصنوعی آتوانکو در عمیق برای آموزش هر زیر مجموعه استفاده شد. نتایج: روش آتوانکو در عمیق به صحت 90/84% حساسیت 94/61% و ویژگی 50% در پیش بینی موارد بیماری بروسلوزیس در مجموعه داده های آزمون دست یافت، نتایج تجربی، عملکرد دقیق شبکه عصبی را در تشخیص بیماری بروسلوز نشان داد. نتیجه گیری: مدل شبکه عصبی مصنوعی عمیق می تواند به عنوان یک روش کارآمد و هوشمند برای تشخیص موارد بروسلوز انسانی به کار گرفته شود. با این حال مطالعه و پژوهش های بیشتری برای طراحی مدل های دیگر از شبکه های عصبی مصنوعی بر اساس یادگیری عمیق جهت تشخیص سایر بیمارهای عفونی مورد نیاز است.

مقدمه: بیماری سرطان پستان یکی از شایع ترین انواع سرطان و شایع ترین نوع بدخیمی در زنان است که در سال های اخیر روند رو به رشدی داشته است. در مبتلایان به این بیماری همواره احتمال عود مجدد وجود دارد. عوامل زیادی میزان این احتمال را کاهش یا افزایش می دهند. داده کاوی از روش هایی است که در تشخیص یا پیش بینی سرطان ها به کار می رود و یکی از بیشترین کاربردهای آن، پیش بینی عود مجدد سرطان پستان است. روش: در این مطالعه گذشته نگر از داده های 699 بیمار مبتلا به سرطان پستان با 14 ویژگی استفاده شد که از این تعداد 458 نفر (66 درصد) سرطان آن ها عود نکرد و 241 نفر (34 درصد) سرطان آن ها عود کرده است. این اطلاعات از سال 1391 تا 1394 از پرونده بیماران سرطان پستان جهاد دانشگاهی جمع آوری شد. در این پژوهش از ترکیب دو الگوریتم نزدیک ترین همسایگی و الگوریتم ژنتیک برای پیش بینی عود بیماران مبتلا به سرطان پستان استفاده گردید. ابتدا الگوریتم نزدیک ترین همسایگی برای پیش بینی عود سرطان پستان ارائه شد سپس به کمک الگوریتم ژنتیک متغیرهای وابسته کاهش یافت تا مدل صحت مناسب تری داشته باشد. نتایج: تعداد متغیرهای وابسته 14 متغیر بود که به کمک الگوریتم ژنتیک به 6 متغیر کاهش پیدا نمود تا مدل پیش بینی کارایی بهتری داشته باشد. جهت ارزیابی مدل از پارامتر صحت استفاده شد که مقدار آن برای مدل پیشنهادی 14/77 درصد است که نسبت به روش های دیگر خروجی مناسب تری دارد. نتیجه گیری: در این مطالعه الگوریتم پیشنهادی با روش های دیگر پیش بینی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید الگوریتم پیشنهادی دارای صحت بهتر است.

مقدمه: یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر در بین بیماران سرطانی متاستاز است. اخیرا نشان داده شده است که گروه خاصی از miRNAها(microRNA) که metastamir نامیده می شوند دارای اثر متاستاتیکی هستند. miR-126 ارتباط مشخصی با متاستاز سرطان روده به کبد دارد. همچنین در متاستاز سرطان سینه miR-10b بیان بیش از حد پیدا می کند؛ بنابراین کاهش سطح بیان این miRNAها می تواند نقش مهمی در کاهش احتمال متاستاز داشته باشد. در این تحقیق تکنیک CRISPR-C2c2(Cas13a) به منظور هدف گیری پیش سازهای miRNA جهت کاهش اثر متاستاتیکی آن ها مورد بررسی قرار گرفت. روش: پژوهش با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیک و بیوانفورماتیک ساختاری انجام شد. ساختار آنزیم C2c2 از پایگاه داده RCSB و توالی های miRNA و پیش سازهای آن ها از پایگاه های داده MirBase و Mirnamap تهیه شدند. با استفاده از سیستم برخط CRISPR-RT، crRNAهای هدف گیرنده توالی مورد نظر طراحی و از نظر اختصاصیت مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. ساختار سه بعدی crRNAهای طراحی شده با استفاده از نرم افزار RNAbuider2. 8. 2 شبیه سازی و به منظور بررسی نحوه اتصال و سطح انرژی اتصالی crRNA با آنزیم C2c2(Cas13a) از سرور Hdock استفاده شد. نتایج: crRNA طراحی شده با هدف mir-126 مشابهت ساختاری بالا با وضعیت مشاهده شده در طبیعت نشان داده و جهت گیری مناسب حاصل شد. در مورد crRNA طراحی شده به منظور هدف گیری mir-10b با وجود اختصاصیت بالا جهت گیری درستی ایجاد نشد. نتیجه گیری: بررسی توالی محور crRNAهای طراحی شده برای ویرایش در سطح RNA کافی نیست و توصیه می شود در کنار بررسی های برپایه اختصاصیت، شبیه سازی و داکینگ مولکولی به منظور دقت هر چه بیشتر انجام شود.

یکی از مهمترین علل خطاهای پزشکی قابل پیشگیری، تداخل یک دارو با داروی دیگری است که بطور همزمان تجویز و مصرف می شوند. آمارهای معتبر حاکی از شیوع گسترده این دسته از خطاهای قابل پیشگیری در بخش های بستری و یا سرپایی سیستم های بهداشتی و درمانی کشورهای توسعه یافته و همینطور کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران می باشد. بروز این تداخلات میتواند پیامدهای زیانبار بسیاری مانند آسیب ارگانهای حیاتی، بستری های مکرر و طولانی شدن مدت زمان بستری در بیمارستان داشته و همینطور منجر به تحمیل هزینه ها به بیمار و سیستم بهداشت و درمان گردند. سیستمهای تصمیم یار بالینی یکی از مداخلات پزشکی می باشند که می توانند در شناسایی و مدیریت به موقع و مناسب تداخلات دارو-با-دارو کمک شایانی نموده و موجب بهبود تصمیم گیری های بالینی و ارتقاء کیفیت دارودرمانی بیماران شوند. با عنایت به گسترش استفاده از سیستم های اطلاعاتی در سیستم بهداشت و درمان ایران، آشنایی با تصمیم یارهای بالینی تداخلات دارو-با-دارو، چالش های آن و اهتمام در طراحی و گسترش استفاده روزمره از آنها می تواند کمک شایانی به کاهش خطاهای قابل پیشگیری ناشی از اینگونه تداخلات و کاهش هزینه های متعاقب آنها نماید. مقاله حاضر به مرور اجمالی ملزومات طراحی چنین سیستم هایی و موانع و چالش های پیش رو و تمهیدات لازم برای غلبه بر آنها در ایران می پردازد.

مقدمه: فناوری اطلاعات، بسترساز و توسعه دهنده گردشگری سلامت است. هدف مطالعه حاضر، ارائه بسته فناوری اطلاعات به عنوان زیرساختارهای الکترونیکی صنعت گردشگری سلامت می باشد. روش: در مطالعه مروری حاضر، برای یافتن ابعاد مختلف گردشگری الکترونیک سلامت، جستجوی موضوعی از بانک های اطلاعاتی PubMed، Science Direct و Scopus و نیز Google Scholar و وب سایت های تخصصی گردشگری سلامت انجام گردید. کلیدواژه های جستجو شامل Medical Tourism، Health Tourism با ترکیب "AND" با Information Technology، Information and Communication Technology، e-Tourism و Electronic Tourism بود. معیارهای انتخاب مقالات، دسترسی به متن کامل مقاله و نیز پوشش جنبه ای از فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری سلامت بود. از 117 مقاله استخراج شده، پس از اعمال معیارهای ورود، در نهایت 32 مقاله انتخاب شد و بسته فناوری گردشگری سلامت پس از مطالعه دقیق محتوای این مقالات ارائه گردید. نتایج: یک بسته فناوری اطلاعات که شامل انواع ابزارهای فناوری، قابلیت ها و ظرفیت های حاصل و پیامدهای متعاقب فناوری بود، ارائه گردید. در این مدل، اینترنت به عنوان اصلی ترین ابزار بسترساز و در عین حال توسعه دهنده گردشگری سلامت؛ طراحی وب سایت های مراکز درمانی به عنوان مهم ترین قابلیت این فناوری ها و رقابتی و تعاملی کردن نظام سلامت از اصلی ترین پیامدهای استفاده از فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری سلامت بود. نتیجه گیری: بسته ارائه شده نشانگر وابسته بودن بسیاری از پیامدهای مثبت توسعه گردشگری سلامت به فناوری های اطلاعات و ارتباطات است که با ایجاد پتانسیل های فرصت ساز، زمینه را جهت کسب سهمی از بازار گردشگری سلامت و در عین حال اصلاح ساختار نظام سلامت برای ارائه خدمات باکیفیت در سطح جهانی فراهم می کنند.

مقدمه: در اواخر سال 2019 بیماری همه گیر کرونا در شهر ووهان کشور چین شیوع پیدا کرد و به سرعت تمامی جهان را درگیر خود کرد. از طرفی دیگر شایان ذکر است که فناوری اطلاعات در نظام سلامت کنونی نقش بسزایی دارد؛ بنایراین هدف از این مطالعه تعیین نقش سلامت الکترونیک در طول شیوع بحران بیماری کرونا بود. روش: در این مطالعه مروری، مطالعات انجام شده از دسامبر 2019 تا 7 مارس 2020 با جستجوی کلمات کلیدی در پایگاه داده های الکترونیک PubMed، Web of Science و Scopus جستجو شدند، همچنین از موتور جستجوی Google استفاده گردید. در مجموع از 47 مطالعه مرتبط یافت شده، 21 مقاله براساس عنوان پژوهش این مطالعه شناسایی شد. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج، در نهایت 5 مقاله اصلی و 3 گزارش برای بررسی انتخاب شدند. نتایج: در مطالعات بررسی شده به نقش موثر سلامت الکترونیک در تشخیص بیماران مبتلا به کرونا، چگونگی شیوع این بیماری، آموزش های مربوط به پیشگیری و شناسایی نقاط پرخطر اشاره شد. از جمله فناوری های پرکاربرد می توان به پزشکی از راه دور، الگوریتم های یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، شبکه های عصبی و سیستم های اطلاعات جغرافیایی اشاره کرد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که دولت ها و متخصصان انفورماتیک پزشکی می توانند از تجارب نقش سلامت الکترونیک در شیوع بحران بیماری کرونا برای مقابله با هر گونه بیماری همه گیر در آینده درس بگیرند تا مانع از هر گونه تهدید جانی ملل، رکود اقتصادی و در نهایت پاسخ سریع در مواقع فوق بحرانی گردند.