پژوهش زبان و ادبیات فرانسه
سال:1400 | دوره:15 | شماره:28 |تعداد مقالات:12

ادبیات همواره صحنه ٴ منازعات اجتماعی بوده است. اما هرگز صرفا به بازنمایی این منازعات اکتفا نکرده و در برابر آن ها بی تفاوت نبوده است. زیرا رسالت اصلی ادبیات واکنش به گفتمان ها و بازنمود های اجتماعی و ریز سوال بردن آن هاست. زندگی در پیش رو اثر رومن گاری (1975) یکی از آثاری است که در آن می توان برخورد دو گفتمان اجتماعی را دید. این برخورد منشا ظهور یک کشش ایدیولوژیک می شود و می توان آن را با دیدگاه نقد دریافت شناختی و جامعه شناختی مورد مطالعه قرار داد. بنابراین، در مطالعه ٴ حاضر، با بهره گیری از مفاهیم یاوس در باب تحلیل دریافت شناختی و هم چنین نقد جامعه شناختی دوشه، زیما و باختین، قصد داریم این اثر را مورد بررسی قرار دهیم و در نظر داریم به سوالات زیر پاسخ گوییم: چگونه اثر رومن گاری را می توان خوانشی نو از بینوایان دانست و چگونه می توان این خوانش را از دیدگاه جامعه شناختی تحلیل کرد؟ موضع رمان در برابر این نزاع ایدیولوژیک چیست؟ چگونه جهان گاری مرز بازنمودهای اجتماعی را دستخوش تغییر و آن ها را بازتعریف می کند؟ در راستای پاسخ به این سوالات ابتدا به مطالعه ی دریافت شناختی اثر می پردازیم. سپس اثر را از دیدگاه نقد جامعه شناختی مطالعه می کنیم و در نهایت به بررسی کارکرد زیباشناسی کارناوالسک خواهیم پرداخت. خواهیم دید که چگونه اثر منتخب، با به تصویر کشیدن شخصیت های پارادوکسال، به بازنمود های اجتماعی عصر خویش واکنش نشان می دهد. پژوهش حاضر موضع انتقادی اثر را در برابر نزاع اجتماعی مورد نظر آشکار خواهد کرد.

تفکر در مورد رابطه بین دولت و فقرا تنها مختص رمان نویسان عصر روشنگری نیست که به قانون و سیاست عمومی اتخاذ شده برای پرداختن به مساله فقر علاقه مند هستند، بلکه از فیلترهای دیگری مانند آرمان شهرها یا ملتهای خارجی نیز میگذرد که چارچوب های فکری دیگری را ارایه می دهند، کمتر محدود کننده هستند و اجازه ی نوآوری یا جسارت به نویسندگان می دهند. در این مقاله قصد داریم دست آوردهای این مسیرخیالی را از طریق آثار داستانی مشخص نماییم و از خود بپرسیم که آیا این مسیر گامی ضروری برای اندیشیدن در مورد ملل فقیر است.

آنی ارنو در داستان خودزندگی نامه خود با نام زن یخ زده از زبان یک شخصیت زن صحبت می کند که هر روز، روابط نابرابر دردناکی را بین زن و مرد تجربه می کند. این روایت، به دنبال گذر زمانی از کودکی تا بزرگسالی، امکان تبیین سرنوشت دختر جوانی را فراهم می کند که مشتاق آزادی می باشد اما پس از ازدواج، خود را منزوی از دنیا وگریزان از یک نقش اجتماعی سنتی می یابد. این داستان که در سال 1981 منتشر شده است، فضایی را در اختیار نویسنده قرار می دهد تا بتواند تحولات وضعیت زنان در جامعه فرانسه در نیمه دوم قرن بیستم را مورد بررسی قرار دهد. تحلیل حاضر، نشان می دهد که چگونه از طریق این اثر ادبی متعهد، ارنو، تجربه مشترک زنان در دهه های 1960 و 1970 را بازتولید می کند تا دشواری هایی را به تصویر بکشد که آنها در مغلوب کردن پدیده های قدرت و سلطه، در روابط بین زوج ها و جامعه مردسالار دارند. کلیشه های جنسیتی که توسط شخصیت های این رمان بازتولید شده اند، به نویسنده این امکان را می دهد تا از تقسیم بندی های تعریف شده اجتماعی بین مردان و زنان که منجر به نابرابری ها می شود، رمزگشایی کند.

گرامر به عنوان یکی از مولفه های مهارت زبانی، مدت ها بطور مستمر در کلاسهای زبان تدریس می شده است، اما امروزه در رویکردهای آموزشی جدید، در جایگاهی متفاوت و با ترجیح معنا بر ساختار شناخته می شود. در این مقاله سعی شده است، این جایگاه گرامر، در تدریس و در بخشنامه های رسمی وزارت آموزش و پرورش کشور مورد بررسی قرار گیرد. کار ما بر اساس تجزیه و تحلیل دو سند (سند همراه برنامه های دوره ابتدایی و کتابچه راهنمای سال پنجم ابتدایی) و داستان زندگی معلمان-کارآموزان آینده است. از این تحلیل، تعداد معینی از مشاهدات پدیدار می شود: التقاط گرایی در روش شناسی های اتخاذ شده، تکامل رویکردی که اساسا استقرایی می شود، اما در عین حال، تحجر عملکرد معلمانی که از رویکردی مشابه تبعیت می کنند، و در نهایت، اجرای گاهی «ناشیگرانه» اصول روش شناختی ادعا شده.

حضور پررنگ پلکان در خانه صورتی اثر پیر برگونیو، نویسنده معاصر فرانسوی، ما را بر آن داشت که در پی معنایی از ورای این حضور باشیم. پس در پی پلکان به بررسی آثار دیگرنویسنده پرداختیم و دست آخر جدای از خانه صورتی، آثاردیگر از قبیل کاترین، این گام و بعدی، جانور عجیب و غریب، می ات و مرگ برون را که در آن ها پلکان همچنان حضورغالب و قابل توجه ای دارد، را برگزیدیم. سپس با بهره گیری از روش تلفیقی و اعمال آن بر گزیده های آثارمنتخب موفق به دسته بندی انواع پلکان ها تحت نه عنوان و بر اساس کارکرد آن ها شدیم. پلکان دیدار، پلکان هراس، پلکان مزاحم، پلکان خودکشی، پلکان حواس، پلکان اکتشاف، پلکان طبقه، پلکان افتخار، پلکان سرور. تعمیق بیشتر در یافته ها ما را به تقابل های دوگانه پنهان در پس هر کارکرد سوق داد. تقابل هایی همچون خود و دیگری، مرگ و زندگی، سلطه گر و سلطه پذیر، شهر و روستا و. . . در گام نهایی با تکیه بر بوطیقای فضای گاستون باشلار سعی برنظم بخشیدن به تقابل های به دست آمده ذیل محورهای افقی و عمودی نمودیم.

مدرسه به عنوان محل آموزش و انتقال دانش، در ساختن ارزش ها، آموزش اخلاقیات و تثبیت آن در ذهن کودکان نقش بسزایی دارد. این هدف، به تدریج با گشودن درهایی به روی دنیای نویسندگی و به ویژه دنیای ادبیات که امکانات آموزشی متعددی را به معلمان ارایه می دهد، محقق می شود. داستان کوتاه، با غنای مضامین و بعد مانوی خود یکی از گونه های ادبی است که استفاده از آن برای مقاصد آموزشی، قابلیت های آموزشی فراوانی را ارایه می دهد. داستان کوتاه، علاوه بر نقشی که در رشد کودک و ساختن شخصیت او دارد، پاسخ های مناسبی به نیازهای آموزشی دانش آموزان می دهد و از این طریق کنجکاوی فکری آنها را ارضا می کند. در این مقاله، به بررسی رویکرد داستان کوتاه از منظر آموزش محیطی می پردازیم. داستانی که موضوع مطالعه ما خواهد بود، موندو و داستانهای دیگر اثر ژان ماری گوستاو لو کلزیو است، مجموعه داستانی که در سال 1978 منتشر شد و مضامین آن دیدگاه جدیدی از جهان را با رد دنیای بزرگسالان، جوامع شهری و به ویژه بی رحمی تمدن های صنعتی ارایه می کند. در این مجموعه، نویسنده بخش بزرگی را به عالم رویا، انسان انگاری و اسطوره اختصاص می دهد تا راه های زندگی نزدیک تر به طبیعت را کشف کند و با شکوه و افسون آن انسان مدرن را با خود و همچنین با عناصر مختلف طبیعت آشتی دهد. این رویکرد آموزشی اتخاذ شده با هدف بازیابی تجربیات شخصیت های این مجموعه داستان و همچنین تعامل آنها با عناصر طبیعت انجام می شود و الگوهای رفتاری مناسب برای آموزش بهتر زیست محیطی به دانش آموزان را نشان می دهد.

پل ورلن پیش از هر چیز یک شاعر است: مجموعه آثار او حدودا شامل 12 مجموعه کوتاه میشود که بین سال های 1866 تا 1890 منتشر شده است. ورلن، در حالیکه زیرکانه روی قافیه های زوج و فرد، ریتم های شکسته و اشکال کوتاه از جمله، شعر می نواخت، خود را به عنوان شاعری منحصر بفرد و خاص به دنیا معرفی کرد. بدین ترتیب، انتخاب قافیه فرد توسط ورلن امری کاملا بدیهی است: اوهم اهمیت ریتم و انتخاب کلمات را زیر سوال می برد. اگرچه باور بر این است که قافیه فرد اساسا ناقص است. به طور خلاصه، ورلن تمایل دارد هنر جزیی مورد علاقه خود را با استفاده از پیشوندها مثل (demi, mi) و پسوندها مثل (iller,-ete,-adde,-otte,-ette-) در سبک خود نمایان سازد. این کلمات با ظرافت خاصی انتخاب شده اند و به زیباسازی متن از نقطه نظر مینیاتورسازی کمک میکنند: انسان ها و اشیاء ضعیف شده و ضربه خورده به نظر میرسند. اما این تمایل برای پسوندهای کوچک کننده نیز تمایل ورلن به تلطیف مداوم را برجسته میسازد. باید به خاطر داشت که برخی از آثار ورلن با وجود ظاهر سنتی، نشان دهنده مدرنیته و آزادی این شاعر است. در این مقاله تحقیق سبک شناسانه در مورد شعر ورلن از طریق بررسی قافیه ها و اجزا ریز اشعار این شاعر را انجام خواهیم داد.

با گذر از ساختارگرایی سوسوری و گفتمان روایی گرمس، نشانه-معناشناسی به عنوان علم مطالعه ی نشانه به حوزه ی پدیدارشناختی نزدیک می شود. نشانه-معناشناسی پدیدارشناختی به بررسی رابطه ی متقابل انسان و نشانه اهمیت می دهد. پایان جنگ جهانی دوم با گسترش گرایشات مدرنیستی مصادف شده است، در نتیجه بسیاری از مفاهیم، مانند مکان، بسیار تغییر یافته-اند. به دنبال همین تحولات، دریافتن دلالت های مکان در متون ادبی، فهم معنای آن ها را آسان می کند. رویکردهای نشانه-معناشناسی منار حمد و اریک لاندوفسکی در حیطه ی مطالعه ی مکان در آثار ادبی از دیدگاه نشانه-معناشناختی پیشرو بوده اند. از دیدگاه حمد، مکان بر اساس کاری که در آن انجام می شود، تعریف می گردد. او مکان را برای خود و برای چیزی غیر از خود در نظر می گیرد. ما در این تحقیق، به کمک رویکرد نشانه-معناشناسی منار حمد، معنای مکان را در اثر اشغال اراضی از ژان اشنوز بررسی می کنیم و برآنیم تا به این سوال اساسی پاسخ دهیم که مضمون مکان به چه شکلی در روایت این اثر معناساز شده است و از چه طریقی مفهوم مکان به مثابه یک نشانه سیال در اثر ظاهر می گردد.

اریک امانویل اشمیت و ناصر قلمکاری دو نویسنده ی معاصر با تعمق بر پدیده مهاجرت به بررسی مسایل جامعه خود پرداخته اند. فرد در اثر مهاجرت در معرض تقابل بینافرهنگی قرار می گیرد، مهاجر قربانی شرایط سخت و تحمل-ناپذیر زندگی است و به اجبار تن به مسافرتی پر از آزمون های اودیسه وار می دهد. مسیر این سفر تحمیلی برای شخصیت های اشمیت و قلمکاری توصیف گر داستان سرگشتگی برای رسیدن به سرزمین موعود است. رمزگشایی از این سفرنامه های مهاجرت گسستگی اجتماعی-فرهنگی قهرمانان را به تصویر می کشد، این سفر شهودی بیانی نمادین از مراحل تحول شخصیت ها می باشد. چگونه قهرمانان در چالش هویت یابی، آزمون های این سفر را پشت سر می گذارند؟ هر دو اثر بستری گسترده برای مطالعه ی مسیر سفر دو قهرمان از خاورمیانه را فراهم می کند که سفری برای جستجوی خوشبختی را آغاز می کنند و در این بین هویت آنان در معرض بحران قرار می گیرد. این مطالعه به ما اجازه می دهد تا بررسی کنیم چطور این سفر الگوهای زندگی مهاجران را تغییر داده و منجر به از دست رفتن هویت در یکی از شخصیت ها و بازیافتن هویت در دیگری می شود. با مطالعه ی مراحل سفر آنان بر مبنای تیوری جوزف کمبل منتقد یونگی، سعی بر آن خواهیم داشت که روند فردیت گرایی قهرمانان اشمیت و قلمکاری را نشان دهیم.

پاتریک مودیانو، رمان نویس معاصر فرانسه، در آثار داستانی خود مانند گشت شبانه و دورا برودر نشان می دهد که ذهن و دغدغه اش معطوف به حوادث گذشته و آمیخته به تخیلات است. با وجودی که تخیل، نزد مودیانو، از قدرت شگفت انگیزی برخوردار است، اما بخش هایی از زندگی او را در آثارش باز می نمایاند. برای او، صرفا بیان دقیق واقعیات جذابیتی ندارد. در رمان های مودیانو، همیشه یک بخش "خود شرح حال نویسی" وجود دارد که نویسنده در صدد است آن را گسترش دهد و از ظاهر اشخاص و اشیا، به ماهیت آنها پی ببرد. در واقع مودیانو تخیل و واقعیت را در مقیاس های مختلف در هم می آمیزد که این کار او به خلق حوادث می انجامد. همه ی آثار مودیانو فضای یگانه ای را ترسیم می کنند: جهانی بین واقعیت و خیال. در همه رمان ها این رویکرد غالب است. در این تحقیق سعی بر این داریم با بررسی سبک و رویکرد مودیانو به مرز بین تخیل و واقعیت در رمان هایش برسیم. به این منظور مضامین "تاریخ"، "مکان" و "زمان" را در دو رمان ذکر شده مطالعه می کنیم تا به جایگاه تخیل و میتومنی در دنیای ادبی مودیانو پی ببریم.

یکی از مفاهیم جدید در زمینه آموزش زبان، جایگزین شدن تدریس متمرکز بر معلم با آموزش مبتنی بر یادگیرنده است. بنابراین یادگیرنده، مرکز پروژه آموزشی محسوب می شود. تغییر شیوه ی تفکر عینی به مدل پویا یا یادگیرنده محور، باعث تغییر نقش معلم می شود. معلم دیگر به انتقال دانش به زبان آموزان بسنده نمی کند. در روش های آموزشی فعال، معلم باید تعامل دانش آموز را تسهیل نماید. او به آنها پیشنهاد می کند که رویکرد فعالی را در مواجهه با موقعیت پیچیده آموزشی پیش گیرند. اما آیا آموزش به روش عینی همچنان در بین معلم ها رایج نیست؟ هدف اصلی این مقاله، شناخت رایج ترین مدل آموزشی از بین دو مدل صریح و مساله محور در بین معلم های زبان فرانسه در ایران است. این تحقیق شامل مقایسه دو مدل مبتنی بر تیوریهای متفاوت، یکی متمرکز بر معلم و دیگری متمرکز بر یادگیرنده، می شود. در ابتدا دو مدل آموزشی را مقایسه کرده سپس، از پرسشنامه ایی که توسط 35 مدرس، با تجربه کاری بین 2 تا 17 سال در زمینه آموزش زبان فرانسه، پاسخ داده شده، استفاده می کنیم. این نظرسنجی نشان می دهد که معلمان زبان فرانسه، به صورت عملی روش صریح را در شیوه تدریس خود قرار می دهند. از این روش بیشتر از آنچه ادعا می کنند، به عنوان روش تدریس استفاده می کنند.

در طول قرن ها، ادبیات امتیاز منحصر به فرد مردان تحصیلکرده بود، بنابراین ایدیولوژی مردانه بر زبان و گفتمان غالب سایه افکنده بود. در آغاز قرن بیستم، زنان نویسنده سعی کردند از طریق نوشتار جایگاه خود را در جامعه به دست آورند. رمان "عاشق" مارگاریت دوراس را می توان همانند تصویر قابل توجهی از جامعه مردسالار زمان خود دانست. با انجام ای مطالعه انتقادی-اجتماعی با استفاده از روش تحلیلی پیر و. زیما که مبتنی بر ساختارهای روایی، معنایی و زبانی است، سعی می کنیم با بررسی عناصر تشکیل دهنده ساختار رمان ایدیولوژی زنانه و معنای نهفته آن که ثمره موقعیت اجتماعی زبانی هستند را تشخیص دهیم. بحران رمان، از هم پاشیدگی نحو روایی و موقعیت نامطمین راوی به دلیل دوگانگی و برهم خوردن ارزش ها، ثمره تحولاتی است که جامعه معاصر اثر ادبی به همراه آورده است.