مطالعات جامعه شناسی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

تحلیل گفتمان، رویکردی میان رشته ای است که ریشه در زبان شناسی دارد. این اصطلاح برای اولین بارتوسط «زلیک هریس» به کار رفته است. هدف عمده تحلیل گفتمان این است که تکنیک و روش جدیدی را در مطالعه متون، رسانه ها، فرهنگ ها، علوم، سیاست، اجتماع و مواردی مانند آن به دست آورد. بنابراین، تحلیل گفتمان جزء روش های تحقیق کیفی بوده که جهت کشف معنای به کار رفته در متن یا سخن به کار می رود و از آن در زمینه های مختلف مانند سیاست، رسانه ها و ... استفاده می شود. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی سیری تکوینی از تحلیل گفتمان در مطالعه های زبان شناختی است که تحلیل گفتمان را به لحاظ نظری و روش شناختی از سطح توصیف متون به سطح تبیین ارتقا داده است و به لحاظ محدوده تحقیق نیزگستره آن را ازسطح بافت موقعیت فرد به سطح کلان یعنی، جامعه، تاریخ و ایدئولوژی وسعت بخشیده است. در تحلیل گفتمان انتقادی نقد ایدئولوژی و قدرت بیش از سایر انواع تحلیل گفتمان مورد توجه قرار دارد. این مقاله درصدد است ضمن معرفی تحلیل گفتمان انتقادی، نظریه پردازان مطرح در این حوزه را به ایجاز معرفی نماید.

در این مقاله با اشاره ای مختصر به زندگی و آثار جفری الکساندر، به بیان شالوده های نظری و زمینه های تفکراتی وی، هستی شناسی و انسان شناسی فلسفی، معرفت شناسی و روش شناسی این جامعه شناس آمریکایی پرداخته شده است. سپس اصول عمده ای که در نظریه جامعه شناختی او وجود دارد و بر گرفته از حوزه های مطالعاتی وی از جمله الگوی تلفیقی و نظریه چندبعدی، نوکارکردگرایی، جامعه شناسی فرهنگی و جامعه مدنی است، مورد بحث قرار گرفته است. در پایان انتقاداتی که جامعه شناسان دیگر به نظریه الکساندر وارد ساخته اند، مطرح شده و به نتیجه گیری از مطالب مقاله پرداخته شده است.

هدف از انجام این تحقیق بررسی بیگانگی اجتماعی دبیران دبیرستان های شهر تبریز بود. روش تحقیق، پیمایش بود. جامعه آماری دبیران زن و مرد دبیرستان های شهر تبریز در سال تحصیلی 91-1390 به تعداد 13247 بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 373 نفر برآورد گردید و نمونه به شیوه طبقه ای متناسب با حجم نمونه انتخاب گردید. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد بیگانگی اجتماعی ملوین - سیمن و پرسشنامه محقق ساخته، انجام گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری t و r پیرسون استفاده شده است. نتایج نشان داده که بیگانگی اجتماعی برابر 46.62 با انحراف معیار 16.42 به دست آمده که در حد متوسط بوده است. با استفاده از آزمون t نتایج نشان داد که بیگانگی اجتماعی بر اساس جنست دبیران معنی دار نبود. ولی با وضعیت تاهل معنی دار بود و دبیران مجرد بیگانه تر از دبیران متاهل بودند. هم چنین بیگانگی با مدرک تحصیلی و سابقه تدریس دبیران نیز معنی دار به دست آمد و دبیران با مدرک تحصیلی پایین بیگانه تر از دبیران با تحصیلات پایین بودند و دبیران با سابقه تدریس پایین بیگانگی اجتماعی بالایی داشتند. اما بیگانگی اجتماعی بر اساس وضعیت شغلی معنی دار به دست نیامده است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین عوامل اجتماعی مرتبط با میزان ارتکاب جرائم زنان زندانی زندان تبریز انجام شد. متغیرهای کنترل اجتماعی، فقر فرهنگی، سابقه بزهکاری در دوران نوجوانی، سابقه جرایم قبلی، خشونت علیه زن درخانه و دوستان ناباب متغیرهای مستقل می باشند. متغیری که به عنوان مساله اصلی تحقیق در نظر گرفته شده بود نیز میزان ارتکاب جرائم زنان است. جامعه آماری شامل 100 نفر از زنان زندانی زندان تبریز است که طبق فرمول کوکران 79 نفر از آن ها به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند.روش تحقیق حاضر پیمایش از نوع هم بستگی است و گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. در این بررسی از اعتبار محتوایی (صوری) جهت تعیین اعتبار پرسش نامه و ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی سوالات استفاده شد که عمده ترین نتایج به دست آمده به شرح زیر می باشد:میزان ارتکاب جرایم زنان به سابقه بزهکاری، سابقه جرایم قبلی وخشونت علیه آن ها در خانه مرتبط است ولی رابطه ای بین کنترل اجتماعی، دوستان ناباب و فقر فرهنگی خانواده با میزان ارتکاب جرائم در بین زنان زندانی تبریز مشاهده نشد.

نشاط اجتماعی پدیده ای ضروری درهرجامعه می باشد. نشاط اجتماعی برای تقویت بسیاری از مولفه های رشد اجتماعی مانند امید اجتماعی، اعتماد اجتماعی و .... مفید خواهد بود. چرا که یکی از اصلی ترین نیازهای جوامع امروزی است. هدف مقاله، دست یافتن به میزان نشاط اجتماعی در بین سه قوم ایرانی (آذری، کرد و لر) می باشد. بررسی این اقوام در 3 شهر تبریز، نقده و شهرکرد انجام شده است. در بررسی چارچوب نظری محققان فرضیه ها را بر مبنای نطریه های بلومر، بوردیو و دورکیم تدوین نموده اند. روش مورد استفاده پیمایش بوده و با فرمول کوکران 450 نمونه از جامعه آماری ذکر شده، انتخاب شدکه نمونه گیری چندمرحله ای یعنی نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده مبنای کار قرار داده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان نشاط در میان اقوام متفاوت بوده و میانگین آن 21.90 می باشد و بیشترین مقدار مربوط به قوم آذری می باشد. متغیرهای رابطه اجتماعی، هویت محلی و ملی در ارتباط با میزان نشاط قرار گرفته و نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیر هویت محلی بیشترین ارتباط با میزان نشاط داشته است. سپس هویت ملی و بعد هم رسانه بیشترین ارتباط را با متغیر وابسته داشته اند. در صورتی که متغیر روابط کمترین رابطه را با متغیر وابسته در مدل رگرسیونی نشان داده است. اما نکته مهمتر این که عدد 0.63 در سمت راست متغیر وابسته نشان دهنده ضریب عدم تعیین است که مشهور به psi است و اگر این عدد را از 1 کم کنیم، ضریب تعیین مدل به دست می آید. 0.37=0.62-1 یعنی37 درصد از متغیر وابسته یعنی نشاط اجتماعی توسط این مدل تبیین شده است و این نشانگر برازش خوب مدل می باشد.

امروزه، متخصصان مدیریت از تکنیک عارضه یابی سازمانی برای توسعه سازمان سود می جویند. به همین خاطر، مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از مدل عارضه یاب سازمانی وایزبورد، نقاط قوت و ضعف دانشگاه اصفهان را شناسایی نماید.روش تحقیق پیمایشی، و ابزار تحقیق، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کارمندان اداری و آموزشی دانشگاه اصفهان به تعداد 445 نفر بوده که از این میان، 118 نفر با فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان داد که از بین ابعاد عارضه یابی سازمانی مدل وایزبورد، بعد هدف در حد نازل و بقیه ابعاد در حد متوسط بوده اند. هم چنین از بین متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای «روابط و پاداش»، بیشتر از سایر متغیرها بر گرایش کارمندان به تغییر موثر بوده اند. نهایت امر این که، مجموع متغیرهای مستقل مورد استفاده، توانسته اند 50 درصد تغییرات متغیر وابسته را که همان گرایش به تغییر می باشد، تبیین نمایند.

بسیاری از مشکلات دوران نوجوانی ریشه در چگونگی گذر وی از بحران هویت دارد و چنان چه ابعاد گوناگون این دوران مهم زندگی به دقت مورد مطالعه قرار گیرد و نوجوان با آگاهی کامل این دوران را سپری کند، مصونیت وی در برابر آسیب های اجتماعی افزایش خواهد یافت و به سهولت هویت موفق را احراز خواهد کرد، افراد نمونه در این پژوهش 350 نفر از نوجوانان منطقه یک شهرداری خمینی شهر می باشند، از نظر موضوع روش این تحقیق از نوع توصیفی - همبستگی می باشد، دراین روش پژوهشگر سعی دارد آن چه را که هست راحت و بدون هیچ گونه دخالتی یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایج عینی از موقعیت بگیرد، ابزار مورد استفاده در این تحقیق آزمون عملکرد خانواده و تست هویت می باشد که به صورت تصادفی ساده دراختیار افراد جامعه مورد مطالعه قرار گرفته است.نتایج تحقیق نشانگر آن است که بین هویت با کارکردهای خانواده، نوع روابط خانوادگی، توانایی حل مشکلات خانوادگی و میزان کنترل رفتار رابطه معناداری وجود دارد ولی بین آمیزش عاطفی با بحران هویت رابطه معناداری مشاهده نشد.

مقاله حاضر درباره مطالعه پدیده حاشیه نشینی و بزهکاری و ارایه راهکارهای عملی مددکاری اجتماعی است. مطالعه های موجود نشان می دهدکه بین حاشیه نشینی و جرایم و بزهکاری اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. در پایان مقاله راهکارهای عملی مددکاران اجتماعی در خصوص توسعه محلی، به منظور رفع مشکلات ناشی از حاشیه نشینی و در نتیجه کاهش جرایم و بزهکاری های اجتماعی ارایه گردید.