مهندسی حمل و نقل
سال:1391 | دوره:3 | شماره:3 (پیاپی 11) |تعداد مقالات:8

دیدگاه سیاستگذاران حمل و نقل در ارتقای شرایط حمل و نقلی جامعه، با دیدگاه مردم که در پی بهبود شرایط سفر خود هستند، متفاوت است. لزوم رویکردی رفتاری به منظور شناسایی این تفاوتها در زمینه سیاست های نظری مدیریت حمل و نقل مورد توجه این پژوهش است. در این رویکرد با استفاده از مبانی طراحی آزمایش و مدل های لوجیت، سیاست های مدیریتی به همراه سایر متغیرهای حمل و نقلی و اقتصادی - اجتماعی موثر بر تغییر شیوه سفر از وسیله نقلیه شخصی به سایر طریقه های سفر در سفرهای روزانه شهروندان بررسی شده است. در این مقاله با در نظر گرفتن سه سیاست دفعی و دو سیاست جذبی، از رجحان های بیان شده 288 شاغل در محدوده مرکزی شهر تهران که با سواری شخصی به محل کار خود رفته اند، در ساختن شش مدل تمایل به طریقه های سفر غیر شخصی استفاده شده است. شناسایی سیاست های موثر در انتخاب طریقه های سفر غیر شخصی، نشان می دهد که سیاست های جذبی عمدتا بر انتخاب طریقه های همگانی و سیاست های دفعی بر انتخاب گزینه های شبه همگانی موثرند. نتایج نشان می دهد که سیاست های مدیریت تقاضای حمل و نقل در انتخاب طریقه های جایگزین تاثیرات متفاوتی دارند و اگر چه سهمی حدود 14 درصد بر انتخاب گزینه همگانی با دسترسی پیاده و هفت درصد در انتخاب طریقه تاکسی دارند، برای سایر طریقه های مورد مطالعه تاثیری بیش از دو درصد ندارند.

یکی از پارامترهای مهم در طراحی لرزه ای سازه ها، مساله شکل پذیری و قابلیت استهلاک انرژی است که با ورود سازه به ناحیه غیرخطی ظاهر می شود. در طراحی به روش های خطی (استاتیکی و دینامیکی) نیروهای لرزه ای به میزان R برابر کاهش داده می شوند که علت آن تشکیل مفاصل پلاستیک و به دنبال آن اتلاف انرژی سازه در اثر ورود به ناحیه غیرخطی است. از جمله مشکلات موجود در طراحی پلها، عدم صراحت آیین نامه در مورد نقش تکیه گاه های جداگرهای لرزه ای در تعیین R است، به گونه ای که در «آیین نامه طرح پلهای راه و راه آهن در برابر زلزله (نشریه 463)» اشاره ای به اثر آنها در تعیین پارامتر R نشده است. از طرفی در الحاقیه آیین نامه اشتو در مورد طراحی جداسازی لرزه ای پلهای بزرگراهی ذکر شده که ضریب اصلاح پاسخ برای همه قسمت های زیرسازه، بایستی نصف مقادیر ارایه شده در حالت طراحی معمولی (بدون جداسازی) باشد، ولی مقدار R نباید کوچک تر از 1.50 در نظر گرفته شود. در این رابطه، کوچک گرفتن R به علت باقیماندن سازه در حالت رفتار ارتجاعی است.در مطالعه حاضر، برای بررسی پارامتر ضریب رفتار، از پنج مدل که اتصال روسازه به زیرسازه توسط نشیمن های جداگرهای لرزه ای بوده، استفاده شده است. جداگرهای LRB بر اساس آیین نامه اشتو طراحی شده اند و پارامتر ضریب رفتار آنها محاسبه شده است. بر مبنای نتایج این تحقیق، ضریب رفتار در پلهای جداسازی شده حدودا نصف حالت عادی به دست آمده که ضمن توجیه توصیه آئین نامه اشتو نشان می دهد زیرسازه این گونه پلها عموما الاستیک باقی می ماند.

در سال های اخیر استفاده از مرور نظام مند که شامل فراتحلیل می شود، در علوم مختلف از جمله ایمنی ترافیک رشد چشمگیری داشته است.فراتحلیل، روشی برای خلاصه سازی و برآورد تخمین کلی از مطالعاتی است که به بررسی اثر اصلاحات انجام گرفته در ایمنی ترافیک می پردازد. یکی از مهمترین خطاهای موجود در روش فراتحلیل، خطای انتشار است، که ناشی از عدم انتشار مطالعات عموما کوچک و دارای تاثیر غیر قابل انتظار است. نمودار قیفی یک ابزار بصری برای تشخیص خطای انتشار است، اگر چه ارزیابی چشمی نمودار قیفی به تحلیلگر در دستیابی به فهمی از طبیعت داده ها کمک می کند اما مطلوبست که برای کاهش ارزیابی های ذهنی در تشخیص خطای انتشار، از آزمون های آماری استفاده گردد. این مقاله به معرفی و تشریح دو آزمون آماری روش همبستگی رتبه بندی و روش رگرسیون خطی، در تشخیص خطای انتشار در فراتحلیل اثرات ایمنی بر اساس نمودار قیفی می پردازد. به عنوان نمونه موردی، فراتحلیل اثرات ایمنی طرح های آرام سازی ترافیک شهری انجام گرفت، این مطالعه به دلیل عدم بررسی خطای انتشار و تفاوت بین نتایج ارایه شده در ادبیات پیشین دارای اهمیت است. این مطالعه موردی دربر گیرنده اطلاعات 46 مطالعه است که به بررسی تاثیر طرح های آرام سازی ترافیک پرداخته اند. فراتحلیل انجام گرفته به ترتیب بیانگر کاهش های 15، 17 و 14 درصدی، به طور میانگین در شمار تصادفات جرحی، غیر جرحی و کل تصادفات بعد از اعمال اصلاحات آرام سازی ترافیک است. آزمون های آماری، عدم وجود خطای انتشار را در مطالعات ارزیابی شده نشان دادند.

نتایج آزمایشگاهی نشان می دهند که تقویت خمشی تیرهای بتنی با پلیمرهای مسلح شده با الیاف کربنی CFRP رضایت بخش است. در این مقاله از روش چسباندن خارجی (EB) و جایگذاری نزدیک سطح (NSM) برای تقویت تیرهای بتن مسلح در پلها استفاده شده است و میزان کارآمدی روش های نامبرده بر افزایش ظرفیت خمشی تیرهای بتنی ای که تحت بارهای یکنواخت قرار گرفته اند، ارزیابی شده است. ابتدا، نتایج آزمایشگاهی سه تیر دارای ویژگی های مختلف با نتایج به دست آمده از مدل عددی و نتایج محاسبه شده بر اساس آیین نامه ACI مقایسه شده است. نتایج، سازگاری مناسبی با نتایج مدل های ساخته شده توسط Ansys دارند. سپس تاثیر نحوه آرایش، تعداد لایه ها، مقدار ورق CFRP در روش EB، و تعداد شیارها و ابعاد شیار در روش NSM و تاثیر مقاوم سازی بر سازه های پیش بارگذاری شده، بر روی شاه تیرهای بتنی واقعی پل 42 ساله ای Interstate که توسط Aidoo و همکارانش، به نام نمونه کنترل و نمونه های تقویت شده به روش EB و NSM تحت بار یکنواخت تا مرحله شکست، مورد آزمایش قرار گرفته بودند، به وسیله مدل های رایانه ای، ساخته شده و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که نمودار بار - تغییر مکان با نتایج آزمایش های گزارش شده تطابق خوبی دارند، و با افزایش نسبت CFRP در مقطع، ظرفیت باربری نمونه ها تا 30% افزایش یافته، ولی با تغییر تدریجی تعداد لایه های ورق CFRP از 4 لایه در وسط تا یک لایه در نواحی تکیه گاه در طول تیر نسبت به تیر کنترل افزایش مقاومت برابر %32.3 است. همچنین با افزایش یک نسبت یکسان از CFRP، تیرهای تقویت شده به روش NSM، به مقاومت نهایی بیشتری (10%) نسبت به تیرهای تقویت شده به روش EB رسیده اند. در ضمن مقاومت نهایی تیرهای تقویت شده به پیش بارگذاری تیرها وابسته نیست.

به منظور تحلیل خطی و غیرخطی روسازی های انعطاف پذیر، برنام های به نام NonPAS توسعه داده شده است. برنامه توسعه داده شده علاوه بر تحلیل ارتجاعی خطی، امکان تحلیل غیر خطی روسازی را با استفاده از پنج مدل، K-q، NCHRP 1-37A، Universal، uzan و همچنین مدل دو خطی فراهم می سازد. استفاده از مدل های فوق امکان مدلسازی رفتاری دقیق تر انواع مصالح سنگدانه ای ریزدانه و درشت دانه را فراهم می سازد. برنامه می تواند یک سیستم ارتجاعی 10 لایه را حداکثر تحت اثر شش سطح بارگذاری دایره ای تحلیل کند. همچنین این برنامه امکان محاسبه عکس العمل ها را در 300 نقطه مختلف از روسازی فراهم می کند. به منظور اعتبارسنجی نتایج به دست آمده از تحلیل خطی و غیرخطی برنامه NonPAS، پاسخ های به دست آمده از این برنامه با پاسخ های به دست آمده از برنامه KENLAYER مقایسه شده اند. مقایسه نتایج تحلیل نشان دهنده انطباق بسیار خوب پاسخ ها در دو حالت تحلیل خطی و غیرخطی است و نشان می دهد که از این برنامه می توان با قابلیت اطمینان بالا برای مقاصد تحلیل و طراحی روسازی استفاده کرد. مزیت اصلی این برنامه نسبت به سایر برنامه های ارتجاعی چند لایه ای، در نظر گرفتن مدل های رفتاری متنوع تر است که امکان مدلسازی دقیق تر مصالح دانه ای از جمله اساس، زیر اساس و خاک بستر را فراهم می کند. همچنین مطالعه اخیر نشان می دهد که برنامه ارایه شده پاسخ های نزدیک به سطح روسازی را با دقت بیشتری نسبت به برنامه KENLAYER محاسبه می کند.

روند برنامه ریزی حمل و نقل مناطق شهری بر پایه تقسیم بندی محدوده مورد مطالعه به نواحی ترافیکی استوار است. برای بارگذاری سفرهای هر ناحیه روی شبکه حمل و نقل، مرکز هر ناحیه توسط حداقل یک کمان ارتباطی مجازی به شبکه عرضه متصل می شود. مطالعات اندکی در رابطه با تاثیر ویژگی های کمان های ارتباطی بر نتایج تخصیص ترافیک انجام شده است، اما تمامی این مطالعات بر اهمیت این مساله تاکید دارند. در مقاله حاضر تاثیر نحوه انتخاب کمان ارتباطی بر نتایج تخصیص ترافیک بررسی و یک روش جدید برای انتخاب گره اتصال پیشنهاد می شود. برای پیاده سازی مفاهیم معرفی شده و قیاس عملکرد در یک نمونه واقعی، شهر مشهد برای مطالعه موردی انتخاب شده است. روش پیشنهادی این پژوهش به معیار نزدیکی گره اتصال به مرکز ناحیه و پارامترهای دیگری از جمله نوع گره توجه می کند. این روش با دو روش دیگر قیاس می شود، در روش اول تنها معیار نزدیکی گره اتصال به مرکز ناحیه مدنظر قرار می گیرد و روش دوم با معرفی معیار وزن برای تمام گره های ناحیه، گره اتصال را انتخاب می کند. برای ارزیابی این سه روش از مقایسه نتایج تخصیص ترافیک با مشاهدات حجم در 87 کمان انتخابی شهر مشهد استفاده می شود، نتایج نشان می دهد که ضریب خوبی برازش روش پیشنهادی با افزایش 3.8 درصد نسبت به روش اول و 22.2 درصد نسبت به روش دوم قدرت بیشتری در بازسازی مشاهدات دارد.

ادوات انشعاب (سوزنها) در خطوط راه آهن به علت ساختار پیچیده و ناپیوسته حاکم، به عنوان یکی از مهمترین نقاط ضعف زیرساخت های ریلی محسوب می شوند. از این رو ارزیابی و پیش بینی امکان خروج از خط در محل این ادوات از دیدگاه بهره برداری و نگهداری، دارای اهمیت ویژه ای است. این موضوع به عنوان یک مساله اندرکنش خط و قطار تابع پارامترهای مختلفی از جمله مشخصات هندسی و سازه ای خط و نیز مشخصات دینامیکی وسیله نقلیه ریلی، اعم از سرعت و بار محوری است. بنابراین، انجام تحلیل هایی که بتواند پارامترهای مختلف موثر بر مساله را منظور کرده و با دقت مناسبی امکان خروج از خط را ارزیابی کند، اهمیت قابل ملاحظه ای خواهد داشت. در تحقیق پیش رو، ارزیابی پارامترهای موثر بر پدیده خروج از خط یک واگن تک در محل سوزن با بهره گیری از نتایج تحلیل های حساسیت صورت گرفته، ارایه شده است. برای این منظور، مدلسازی عددی ناوگان منتخب باری و مسافری در محل سوزن استاندارد با استفاده از نرم افزار دینامیکی ADAMS/RAIL انجام گرفته و تاثیر پارامترهای هندسی و سازه ای سوزن و پارامترهای بهره برداری ناوگان (بار محوری و سرعت) بر معیار خروج از خط ارزیابی شده است. نتایج ارزیابی ها حاکی از آن است که عرض خط در کنار سرعت عبوری ناوگان بیشترین تاثیر را دارد، در حالی که سختی یکنواخت خط ریلی، تاثیری کمتر از 4 درصد را در نتایج تحلیل نشان می دهد.

تلاش برای افزایش کارآیی سیستم حمل و نقل، گامی بزرگ در جهت اقتصادی تر کردن فعالیت های این بخش است. در این راستا کاهش مسیر طی شده توسط وسایل نقلیه در سیستم حمل و نقل که بر صرفه های مختلف اقتصادی (هزینه مالی، مصرف انرژی، زمان و ...) تاثیر دارد یکی از مسائل مطرح در این حوزه است.هدف از این تحقیق یافتن مسیر بهینه حمل و نقل کالا در بین مراکز استان کشور است. یکی از تکنیک های پرآوازه در حل مسائل بهینه سازی الگوریتم ژنتیک است که بر نظریه تکاملی داروین استوار است.نتایج این تحقیق ضمن نمایش میزان حساسیت خروجی الگوریتم برنامه نوشته شده به پارامترهای ورودی الگوریتم، با بکارگیری حل مساله TSP در الگوریتم ژنتیک و پیدا شدن مسیر بهینه تر (کوتاه تر) حمل و نقل کالا بین مراکز استان ایران در هر گام تکرارهای الگوریتم، نشان می دهد که می توان از تکنیک های جدید ریاضی در افزایش کارآیی سیستم های اقتصادی کشور و از آن جمله ناوگان حمل و نقل استفاده کرد.