چکیده عربی:یهدف البحث إلی دراسة أثر الرسم العثمانی فی قواعد العربیة، إذ یدرس العلاقة بین الرسم العثمانیّ والکتابة العربیة، ویقف علی قواعد الرسم العثمانی، ویذکر بعض صوره، وبعض التحسینات التی طرأت علیه، کما یدرس العلاقة بین القراءات القرآنیة والرسم العثمانی، والعلاقة بین الرسم واللحن، وبین الرسم والتصحیف.إن رسم المصحف الشریف لم یختلف عن رسم الخط المعهود فی زمن الرسول (ص)، وقد جاءت التحسینات الإملائیة علی هذا الخط بعد ذلک، وقد أدخل علی الرسم العثمانی تحسینات متعددة، وقبلها العلماء، ولکنهم اختلفوا قدیماً وحدیثاً حول کتابة القرآن بالرسم الإملائی الحدیث، فبعضهم رفض الأمر مطلقاً، وبعضهم أجازه، وبعضهم ذهب إلی وجوب الکتابة به.إن حالات الهجاء فی الرسم العثمانی غالبة ولیست مطردة، فقد رسمت بعض الکلمات فی موضع برسم، وفی موضع آخر برسم مخالف، کما أن هناک بعض الاختلافات بین المصاحف العثمانیة، وقد تأثر الرسم العثمانی بالحرکة اللغویة وباختلاف المذاهب والمدارس، وامتد الخلاف بین البصریین والکوفیین إلی رسم المصحف.وللرسم العثمانی مزایا لا تتوافر فی غیره، منها: الدلالة علی القراءات المتعددة، والمحافظة علی القراءات الصحیحة الواردة التی یحتملها الرسم العثمانی، وصیانة القرآن من التحریف والتصحیف والتبدیل، إذ یسلم کل جیل القرآن الکریم للجیل الذی یلیه علی هیئة واحدة، وبذلک یثبت له التواتر فی الرسم والنطق، والوقوف علی بعض لغات العرب الفصیحة التی نزل بها القرآن الکریم، والدلالة علی أصل الحرکة وأصل الحرف.
چکیده فارسی:این پژوهش در پی بررسی تاثیر رسم الخط عثمانی در قواعد زبان عربی است، و رابطه این رسم الخط و کتابت عربی را بررسی می کند، بدین منظور پس از بیان قواعد رسم الخط عثمانی به بیان برخی از اشکال آن و تغییراتی که جهت بهبود بر آن رخ داده است میپردازد و رابطه میان قرائت های قرآنی و رسم الخط عثمانی و رابطه بین رسم ولحن و رسم و تصحیف را بیان میکند. رسم الخط مصحف شریف اختلافی با رسم الخط رایج در دوره پیامبر (ص) نداشته است، بلکه تنها بعدها به سازی هایی املائی بر روی این خط صورت گرفته است، بر روی رسم الخط عثمانی نیز به سازی های متعددی صورت گرفته است که علماء این موارد را پذیرفته اند، ولی ایشان در دوره قدیم و جدید پیرامون کتابت قرآن کریم با رس مالخط املائی جدید اختلاف نظر داشته و دارند، برخی از آنها این مساله را کلا رد کرده اند، برخی آن را مجاز دانسته و برخی دیگر نوشتن به آن را واجب شمرده اند.حالت های هجاء در رسم الخط عثمانی غلبه دارد ولی قیاسی نیست، چراکه برخی از واژه ها در جایی با یک رسم الخط آمده اند، اما در جایی دیگر با رسم الخط دیگری ذکر شده است، همچنانکه بین برخی از مصحف های عثمانی نیز اختلافاتی وجود دارد، رسم الخط عثمانی از حرکت زبانی، اختلاف مذاهب و مکاتب تاثیر پذیرفته است، واختلافات میان بصریان و کوفیان به رسم الخط مصحف شریف نیز راه یافته است. رسم الخط عثمانی مزایایی دارد که در دیگر رسم الخط ها یافت نمی شود از آن جمله: دلالت بر قرائتهای متعدد، حفظ قرائت های صحیحی که رسم الخط عثمانی آن را در برمی گیرد، صیانت از قرآن کریم در برابر تحریف، تصحیف و تبدیل، چراکه هر نسلی قرآن کریم را به نسل بعد به همان صورت واحد تحویل می دهد و اینگونه تواتر در نگارش و نحوه تلفظ در آن ثابت می ماند، و همچنین از دیگر مزایای آن دستیابی به برخی از لهجه های فصیح عربها است که قرآن بدان نازل شده است و همچنین دلالت بر اصل یک حرکت و اصل یک حرف است.